Temat : Promocja Zdrowia. Stefan Kuroczycki – Saniutycz Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Piszu. Luty 2007 Część pierwsza: Zapobieganie zakażeniom. Wymagania dla personelu i pacjentów opieki zdrowotnej

Droga powietrzna : - odra - ospa wietrzna,półpasiec - gruźlica

Droga kropelkowa,zakażenia bakteryjne : - inwazyjna postać wywołana przez Neisseria meningitidis, ZOMR,zapalenie płuc,sepsa - błonica - Mycoplazma pneumoniae - krztusiec - inwazyjna ch.,Haemophilus influenzae typ b – ZOMR,zap.płuc,nagłośni,sepsa

Droga kropelkowa c.d. - Streptococci gr A – zap.gardła,płuc lub płonica u niemowląt i małych dzieci. Infekcje wirusowe : - Adenowirusy - Grypa - Świnka - Różyczka

Droga kontaktowa : - zakażenia przewodu pokarmowego - Clostridium difficile - chorzy z nietrzymaniem moczu - Escherichia coli 0157:H7 - Shigella -WZW typu A - rotawirusy - wirus paragrypy

Droga kontaktowa, zakażenie skóry : - Błonica – postać skórna - Herpes simplex wirus - Czyraczność,zap.mieszków włosowych,odleżyny - wszawica - świerzb - zakażenia gronkowcowe skóry niemowląt i małych dzieci

Zakażenie skórne : - półpasiec - wirusowe krwotoczne zapalenie spojówek - wirusowe gorączki krwotoczne (Ebola,Lassa,Marburg)

1995 – Tokio atak przy użyciu sarinu 2001 - USA wąglik 2004 - USA Ricin SARS

Edukacja : oprócz personelu, zarówno pacjenci jak i odwiedzający powinni znać zasady zapobiegania zakażeniom.

Zapobieganie : Mycie rąk Używanie rękawiczek Zakładanie masek,okularów,zasłon na twarz Zakładanie fartuchów Stosowanie wyposażenia zapobiegającemu zakażeniom u chorych Bielizna

Właściwe umieszczanie chorego w szpitalu Ochrona górnych dróg oddechowych (N95) Transport chorego Ochrona przed zakażeniem kropelkowym (większym niż 5 mikronów)

Część druga : Modyfikujące czynniki ryzyka : Palenie tytoniu Nieodpowiednia dieta,brak aktywności fizycznej Konsumpcja alkoholu Zakażenia Wypadki drogowe Zachowania seksualne Narkomania Palenie tytoniu jest główną przczyną zgonów.Aczkolwiek „zła dieta” i brak aktywności fizycznej najprawdopodobnie wyprzedzą tytoń jako główną przyczynę zgonu.

Trzy modyfikujące zachowania stylu życia: - palenie tytoniu - niezdrowa żywność - brak aktywności fizycznej Mają wpływ na rozwój takich chorób jak: -choroby układu krążenia - choroby nowotworowe - wylew - cukrzyca

USA – powyżej 65r życia : - 54,5% ma pewien rodzaj inwalidztwa - 14,2% nie jest zdolna wykonywać jednej z podstawowych czynności jak mycie,ubieranie - 21,6% nie jest zdolna do – samodzielnych zakupów,przygotowania posiłku.

WHO zaleca aby spożycie tłuszczów nasyconych nie przekraczało 1% dziennej diety, przy założeniu że zjadamy ok. 2000 kalorii dziennie – co wynosi 2g (trans fat). Trzy ciastka kupione w sklepie właśnie przekraczają ten limit.

Nazwa prod. Waga ilość tł.nas. Kawa z ml. 12 g 0,11 g Płatki 30 0,03 Capucino 197 0 Kawa 20 0,01 Bułka,chleb 43 0,17 Bułka z kiełb. 70 0,02 Pizza weget. 73 0 Eklerka z czek. 40 0,14

Czasami produkty o wadze nie przekraczającej 100g a zawierające nie więcej niż 0,5g tłuszczów nasyconych mogą zawierać na etykiecie 0g tłuszczu.

Ryby, szczególnie żyjące głęboko : Łosoś Makrela Sardynki Tuńczyk Zawierają dużo kwasów omega – 3,są to tłuszcze wielonienasycone.

Zapobieganie i kontrola nadciśnienia tętniczego: 1.Zadbaj o prawidłową wagę 2.Bądź aktywny fizycznie 3.Jedz zdrowo 4.Spożywaj alkohol z umiarem 5.Zapobiegaj cukrzycy 6.Nie pal 7.Bierz zalecane leki 8.Czynniki genetyczne

Index masy ciała i obwód w pasie : Niedowaga < 18,5 Waga prawidłowa 18,5 – 24,9 Nadwaga 25 - 29,9 Otyłość > 30 Obwód w pasie : Kobiety < 35 cali ok. 88cm Mężczyźni <40cali ok. 102cm

Część trzecia : Stres. Co jest Stresem ? 1.Awans w pracy. 2.Złapałem „gumę” w samochodzie. 3.Zabawa do 2-giej w nocy. 4.Choroba psa. 5.Przywieźli nowe meble do sypialni. 6.Znajome małżeństwo przyjechało na tydzień. 7.Źle się czuję, mam goraczkę.

Wszystko co było na poprzednim slajdzie jest stresem.

Jeśli myślisz że stres jest czymś co przyprawia o zmatrwienie , jesteś w błędzie ! Stres jest wypadkową wielu spraw: Wydarzenia pozytywne(szczęśliwe) Wydarzenia negatywne(smutne) Alergia Zmiany fizyczne Wielu ludzi „dźwiga” olbrzymi ładunek stresu, nie wiedząc o tym.

Co to jest stres ? Stres jest wtedy,kiedy matrwimy się o to żeby nie stracić pracy,lub czy mamy wystarczającą ilość pieniędzy do zapłacenia za nasze rachunki,lub martwimy się kiedy dowiadujemy się że nasza matka będzie miała operację.

Faktycznie,dla większości z nas stres jest synonimem zmartwienia Faktycznie,dla większości z nas stres jest synonimem zmartwienia.Coś co powoduje zmartwienie jest stresem.Wszystko co zmienia się w naszym życiu powoduje stres. Nie ma znaczenia czy jest to „dobra” zmiana czy „zła”,obie są stresem.

Jeśli doczekasz się swojego własnego,ulubionego mieszkania i przeprowadzasz się, to jest to także stres. Jeśli złamiesz nogę,jesteś w stresie. Każda zmiana,zła czy dobra jak długo się tym przejmujemy – jest stresem.

Nawet wyimaginowane w naszych myślach zmiany prowadzą do stresu. Jakiekolwiek zmiany w ciągu dnia są stresujące. Jakiekolwiek zmiany naszego zdrowia są stresujące.

Stres emocjonalny. Kiedy argumenty,kontraargumenty powodują konflikt w Twoim życiu osobistym – to jest to stres.

Choroba. Przeziębienie,złamanie ręki,bóle pleców są zmianami kondycji ciała prowadzące do stresu.

Zbyt duży wysiłek. Jeśli pracujesz (lub bawisz się) 16 godzin dziennie,redukujesz możliwość odpoczynku.Wcześniej lub później energia się kończy,opadasz z sił.Zbyt mało czasu pozostaje na jej zregenowanie lub wymianę neurotransmiterów w mózgu.Jeśli ten styl życia kontynuujesz dochodzi do nieodwracalnych zmian w organizmie.

Czynniki środowiskowe. Bardzo gorący lub bardzo zimny klimat może być stresujący.Wszelkie toksyny lub trucizny powodują stres.

Używanie tytoniu. Tytoń jest potężną trucizną,zabija komórki które chronią takie narządy jak tchawica,oskrzela i płuca.Powoduje rozedmę płuc i przewlekłe zapalenie oskrzeli wolno prowadząc do asfikcji. Tlenek węgla z papierosów powoduje przewlekłe zatrucie CO.

Tytoń uszkadza naczynia krwionośne i tym samym zmniejsza ilość krwi płynącej do mózgu,serca i innych narządów. Palenie papierosów zwiększa 50-krotnie ryzyko zachorowania na raka.

Żucie tytoniu również nie jest bezpieczne Żucie tytoniu również nie jest bezpieczne.Uszkadza naczynia krwionośne i stwarza takie same ryzyko wystąpienia nowotworu,szczególnie głowy i szyi. Tytoń jest potężnym źródłem stresu w naszym życiu.

Czynniki hormonalne. Dojrzewanie – zmiany hormonalne są stresujące.Ludzki organizm zmienia się,nabiera innego kształtu,jest zdolne do żucia płciowego,uwalnia duże ilości hormonów. Dojrzewanie jak dobrze wiemy jest pełne stresu.

Zespół przedmiesiączkowy. Brak żeńskich hormonów jest głównym czynnikiem powodującym stres.Jeden raz w miesiącu,przed miesiączką,poziom kobiecych hormonów raptownie spada co powoduje duży stres(overstress).

Po porodzie. Po okresie ciąży poziom hormonów zmienia się dramatycznie.Po normalnym porodzie,po poronieniu wiele kobiet przeżywa duży stres(overstress) w wyniku utraty hormonów.

Menopauza. Okres w którym ilość hormonów obniża się nazywamy menopauzą. Menopauza powoduje duży stres(overstress).

Alergia. Reakcje alergiczne są naturalnym czynnikiem obronnym organizmu na niektóre czynniki.Wtedy to nasz ustrój próbuje pozbyć się ich,atakuje je lub neutralizuje.

Alergia c.d. Coś co lokalizuje się w nozdrzach,powoduje katar;na skórze kończy się wysypką;przy wdychaniu następuje reakcja ze strony dolnych dróg oddechowych(np..kaszel);jeśli coś zjemy może się pojawić swędząca,czerwona wysypka na całym ciele. Alergia jest zdefiniowana jako reakcja stresowa.

Podejmowanie działań w imieniu innej osoby. Jeśli wykonujemy coś za kogoś i odpowiadamy za to w pełni – następuje zmiana w naszym życiu.Jest to rodzaj stresu,określany jako czynnik stersujący(stresor).

Stres wsp.wartości Śmierć współmałżonka 100 Rozwód 60 Menopauza 60 Separacja 60 Więzienia 60 Śmierć czł.bliskiej rodziny 60 Wypadek lub choroba 45 Ślub lub stałe partnerstwo 45 Utrata pracy 45 Pogodzenie się z osobą bliską 40 Emerytura 40

Stres wsp.wartości Choroba osoby bliskiej 40 Praca 40godz/tyg lub dłużej 35 Ciąża 35 Problemy z seksem 35 Nowy członek rodziny 35 Zmiana pracy 35 Zmiana w zarobkach 35 Śmierć przyjaciela 30 Liczba kłótni w małżeństwie 30 Duża pożyczka 25

Stres wsp.wartości Koniec pożyczki 25 Sen-mniej niż 8 godz 25 Zmiana odpowiedzialności w pracy 25 Kłopoty z dziećmi 25 Sukces osobisty 25 Współmał.-podjęcie lub zak.pracy 20 Początek lub koniec szkoły 20 Zmiany w domu(goście,nowe meb) 20 Zmiany w zachowaniu-dieta,palen. 20 Chroniczna alergia 20 Klopoty z przełożonym 20

stres wsp.zmian Zmiana godz pracy lub warun. 15 Zmiana zamieszkania 15 Okres przedmiesiączkowy 15 Zmiany w szkole 15 Zmiana aktywności religijnej 15 Zmiana aktywności socjalnej 15 Mała pożyczka 10 Zmiana częstości spotkań z rodz. 10 Wakacje 10 Udział w zimowych wakacjach 10 Niewielkie złamanie prawa 5

Wynik sumaryczny stresu : > 250 duży stres (overstress) Przy normalnej tolerancji stresu,ale wynik 150 może prowadzić do dużego stresu(overstress) przy małej tolerancji stresu. Duży stres prowadzi do choroby.Jest to tak jak jazda samochodem bez oleju,albo pozostawiony chleb w toasterze w pozycji „on”.Wcześniej czy później coś się stanie np..załamanie itp..

Walka ze stresem. 1.Udzielanie się towarzyskie – spotkania z przyjaciółmi,znajomymi;udział w zajęciach które lubisz. 2.Ćwiczenia – wzmacniają koncentrację,energię,metabolizm,podnoszą nastrój. 3.Jedz zdrowo – stosownie do zajęć. 4.Opoczynek(sen) – 7-8 godz. 5.Dobra organizacja zajęć – planowanie,zapisywanie. 6.Ułożenie priorytetów – co mam robić jutro,w następnym miesiącu. 7.Pracuj z wyprzedzeniem – jeśli mam więcej wolnego czasu. 8.Granice pracy – czasami trzeba powiedzieć „nie”. 9.Nastawienie pozytywne – mogę to zrobić.

Ćwiczenia fizyczne. 1.Zaczynaj stopniowo,10-15min,2x w tyg.,i stopniowo wydłużaj czas. 2.Łatwiej się ćwiczy z kimś. 3.Weź lekcje u trenera – jak używać sprzęt,jakie ćwiczenia i kiedy. 4.Notuj kiedy będziesz ćwiczyć – jest to bardzo ważne. 5.Zapytaj swojego lekarza o zakres ćwiczeń;np.ktoś ma astmę,nadciśnienie itp.. 6.Wybór : szybkie chodzenie,bieganie,jazda na rowerze,pływanie,tenis,koszykówka,bieganie na nartach itp..

1.Zachowania zdrowotne : a)Właściwy czas snu b)Mycie rąk Szkoła podstawowa – wiedza i praktyka. 1.Zachowania zdrowotne : a)Właściwy czas snu b)Mycie rąk c)Zdrowe śniadanie i kanapka w szkole d)Ćwiczenia fizyczne i aktywna zabawa e)Zapinanie pasów i kask rowerowy f)Identyfikacja miejsc bezpiecznych do zabawy g)Szkodliwy efekt nikotyny,alkoholu i innych używek i)Unikanie czynienia szkody sobie i innym j)bezp.pływanie,łyżwiarstwo,wrotki,rower

k)Jak otrzymać pomoc od dorosłych l)Co robić w stanie zagrożenia(999,998,997) m)Przedmioty które są niebezpieczne – noż,scyzoryk,śrubokręt np..Szwecja,zakaz noszenia scyzoryków.

Czynniki mające wplyw na zdrowie : 1.pogoda-właściwy ubiór,osłona skóry przed słońcem itp.. 2.Używanie wspólnych grzebieni i szczotek-możliwość zakażenia się wszawicą 3.Wizyty u lekarza i dentysty, jak właściwie myć zęby ? 4.Media a zdrowie,pozytywny i negatywny aspekt.TV,radio,komputery,gry wideo(np..morze krwi)

Zachowania międzyludzkie : 1.Jak budować i utrzymywać przyjaźń ? 2.Jak unikać i rozwiązywać sytuacje konfliktowe;informować dorosłych o posiadaniu niebezpiecznych przedmiotów. 3.Rodzaje przemocy –fizyczna,psychiczna,emocjonalna,seksualna,jak unikać i jak szukać pomocy.

Szkoła średnia. 1.Edukacja zdrowotna : a)Higiena osobista b)Strategia pozbywania się stresu c)Zmiany w okresie dojrzewania,rola hormonów(wzrost), d)Leki bezrecepturowe e)Myślenie krytyczne odnośnie badań naukowych i informacji prozdrowotnych f)Uzależnienia chemiczne,nałóg palenia tytoniu,picia alkoholu i używania narkotyków i innych substancji g)Jazda pod wpływem alkoholu

h)Choroby przenoszone drogą płciową(STD), HIV/AIDS i)Udzielanie pierwszej pomocy j)Umiejętność odróżnienia produktów żywieniowych – zdrowych k)Związki negatywne i pozytywne pomiędzy rówieśnikami l)Praktyczne metody kontroli niepokoju i złości m)Identyfikacja czynników stresujących i ich wpływ na zdrowie n)Wpływ rówieśników na decyzje

o)Typy zaburzeń w odżywianiu Bulimia Anoreksja Nadmierne łaknienie p)Cykl życia człowieka – od urodzenia do śmierci q)Choroby przenoszące się od człowieka do człowieka,choroby cywilizacyjne.

Czynniki wpływające na zdrowie : 1.Czynniki fizyczne i środowiskowe np..klimat,ale również gangi młodzieżowe 2.Środowisko – emisja czynników szkodliwych,jakość wody,odpady.

Szkoła wyższa. 1.Cele i zadania narodowego programu zdrowia – jednostka indywidualna,rodzina,społeczeństwo. 2.Zależność pomiędzy budową człowieka a dietą i ćwiczeniami fizycznymi. 3.Zależność pomiędzy odżywianiem,jakością życia a chorobą. 4.Przekazywanie organów ciała – transplantacja. 5.Bezdomni. 6.Strategia zapobiegania samobójstwom – np..rola rodziców,dziadków itp..

7.Oddziaływanie czynników stresujących – jak sobie z tym poradzić,walka z niepokojem i depresją. 8.Zależność pomiędzy promocją zdrowia a zapobieganiem chorobom. 9.Przebieg ciąży,porodu;opieka okołoporodowa,właściwe odżywianie dziecka,karmienie piersią. 10.Zagrożenia środowiskowe – ołów,rtęć. 11.Zapobieganie i stosowne zachowanie w czasie zamierzonego zranienia i przypadkowego. 12.Zaburzenia emocjonalne,fizyczne,seksualne(gwałt). 13.Opieka zdrowotna dla ludzi w różnym wieku – badania przesiewowe,program szczepień ochronnych.

14.Opieka zrowotna: Medycyna zapobiegawcza Lecznictwo Rehabilitacja Opieka w nagłych przypadkach. 15.Różnica pomiędzy spotykaniem się a małżeństwem. 16.Szacunek do siebie,rodziny i innych. 17.Metody komunikacji : Bierna Agresywna zachowawcza

Całkowite unikanie seksu jest jedyną metodą zapobiegającą w 100% ciąży,chorobom przenoszonym drogą płciową i przenoszeniu się wirusa HIV lub AIDS(Acquired Immune Deficiency Syndrom).

Potrzebny jest olbrzymi wysiłek ludzi aby dostęp do opieki zdrowotnej był jak największy,szczególnie w krajach rozwijających się.Można to częściowo osiągnąć poprzez edukację.

Cel :dodać życia do lat – jakość życia. dodać lat do życia – długość życia. Chcemy żyć nie tylko dłużej ale i lepiej.

Relaks. Stres całkowicie jest nie do uniknięcia ale niektóre nasze zachowania mogą skutecznie z nim walczyć. 1.Głębokie oddechy – regularne,wolne są charakterystyczne dla medytacji,wysyłają sygnał do mózgu o braku niebezpieczeństwa,obniżają RR.

2.Urlop – wakacje. Zmiana miejsca pobytu,wyglądu otoczenia uwalnia mózg od dotychczasowego obciążenia,powoduje że ignorujemy pocztę elektroniczną itp.,urlop aż w 82% poprawia nasz nastrój

3.Zadbaj o przyjaciół. Izolacja naszego życia powoduje negatywne psychologiczne skutki wywołane stresem.Amerykanie mają po dwóch bliskich sobie przyjaciół którym mogą powierzyć swoje sekrety a 20 lat wstecz posiadali trzech.

4.Ćwicz regularnie. Ćwiczenia „chronią”nasze serce,które w pierwszej kolejności jest narażone na stres.Dodatkowo,ćwiczenia fizyczne pozwalają na szybką zmianę reakcji mózgowej z jednej sytuacji na drugą.

5.Jedz dużo owoców i warzyw. Antyoksydanty i inne składniki utrzymują niezbędną równowagę,zapobiegając produkcji zwiększonej ilości czynników mających wpływ na procesy zapalne.Białka te w większej ilości powstają w wyniku stresu.

6.Nie siedź długo wieczorem. Nieregularne chodzenie do łóżka,zbyt późne,podnosi efekt stresu w naszym ciele.Dochodzi do nierównowagi metabolicznej a to z kolei zwiększa ryzyko chorób serca.

7.Rób co lubisz. Jeśli lubisz to co robisz,drobne niepowodzenia nie mają negatywnego wpływu na nas,szczólnie odnosi się to do naszej pracy.Ale jeśli masz z tym problemy,znajdź jakieś hobby poza pracą.Może to być zajęcie społeczne na rzecz innych ludzi lub cokolwiek innego.

Choroby oczu,rozpowszechnienie i przypuszczenie. Obecna sytuacja 2020 (w milionach) Zaawansowana zm. 1,8 2,9 Pl.żół.związ.z wiekiem Zaćma 2,2 3,3 Retinopatia cukrzyc. 4,1 7,2 Katarakta 20,5 30,1