Szkoły / placówki oświatowe Schulen / Bildungszentren MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ (zasięg: kraj) MINISTERIUM FÜR NATIONALE BILDUNG (Aktionsbereich: Staat) ORGANY PROWADZĄCE -SAMORZĄDOWE (urząd marszałkowski, urząd miasta, starostwo – powiat, urząd gminy -SPOŁECZNE I PRYWATNE Regierungsstellen- Selbstverwaltung(Marschallsamt, Stadtsamt, Landratsamt – Kreis, Gemeindeamt -Gesellschaftlich und privat KURATORIA OŚWIATY (zasięg: województwo) SCHULAMTES (Aktionsbereich: Woiwodschaft) Sprawują nadzór pedagogiczny czyli prowadzą: - kontrolę - ewaluację wspomaganie w zakresie edukacji, wychowania i opieki Sie üben die Lehreaufsicht aus also führen: - Die Kontrolle - Die Auswertung - Unterstützung im Bildungs-, Erziehungs- und Pflegebereich finansują organizują zatrudniają nauczycieli i innych pracowników finanzieren und organisieren Sie stellen die Lehrer und andere Arbeiter ein Szkoły / placówki oświatowe Schulen / Bildungszentren

IDENTYFIKACJA SZKÓŁ ZAWODOWYCH I STAN NABORU UCZNIÓW IDENTIFIZIERUNG DER BERUFSSCHULEN UND ZUSTAND DER SCHÜLERREKRUTIERUNG W zachodnich województwach Polski to jest dolnośląskim, lubuskim i zachodniopomorskim w szkołach zawodowych ( łącznie w 1526 szkołach) kształci się łącznie 147 748 osób. Spośród nich 110 704 uczęszcza do różnych typów szkół młodzieżowych, zaś 37 044 to osoby dorosłe uzupełniające swoje wykształcenie. Poniższa tabela przedstawia podział na TYPY SZKÓŁ I LICZBĘ UCZNIÓW/SŁUCHACZY w poszczególnych szkołach. TYP SZKOŁY SCHULTYP województwo zachodniopomorskie WESTPOMMERN WOIWODSCHAFT województwo lubuskie LUBUSKIE WOIWODSCHAFT województwo dolnośląskie NIEDERSCHLESIEN WOIWODSCHAFT Razem INSGESAMT Młodzież Jugendliche Dorośli Erwachsene Liczba szkół Schulzahl Zasadnicza Szkoła Zawodowa 9980 403 101 7014 64 63 16973 456 162 33967 923 326 Technikum Uzupełniające dla absolwentów szkół zawodowych 109 618 41 123 381 20 1672 102 341 2671 163 Technikum 22663 200 131 15783 159 71 33843 360 185 72289 719 387 Szkoła Policealna 1205 8794 169 987 5943 82 1915 17994 399 4107 32731 650 RAZEM 33957 10015 442 23907 6547 236 52840 20482 848 110704 37044 1526

Wybrane zawody nadwyżkowe i deficytowe w trzech województwach dolnośląskim, lubuskim, zachodniopomorskim. GEWÄHLTE ÜBERSCHUSS- UND DEFIZITBERUFE IN DREI WOIWODSCHAFTEN NIEDERSCHLESIEN, LUBUSKIE UND WESTPOMMERN

Przykłady. – ZAWODY NADWYŻKOWE Beispiele – Überschussberufe Zawód sprzedawca. Pracodawcy zgłaszają zapotrzebowanie na 3088 osób dysponujących tym zawodem. Liczba osób bezrobotnych w tym zawodzie wynosi 9078. Zawód ślusarz. Pracodawcy zgłaszają zapotrzebowanie na 145 osób dysponujących tym zawodem. Liczba osób bezrobotnych w tym zawodzie wynosi 3634. Beruf Verkäufer. Arbeitsgeber melden den Auftrag auf 3088 Personen, die in diesem Beruf arbeiten können. Die Zahl der Arbeitslosen in dem Beruf beträgt 9078. Beruf Schlosser. Arbeitsgeber melden den Auftrag auf 145, die in diesem Beruf arbeiten können. Die Zahl der Arbeitslosen in dem Beruf beträgt 3634. Wnioski Beschlussempfehlungen Wyniki przedstawione powyżej sugerują rozważenie min. takich możliwości: modyfikacja procesu kształcenia w tym zawodzie tak aby sprostać wymaganiom rynku, polegająca na ograniczeniu kształcenia w tych zawodach. zorganizowanie szkoleń dla osób bezrobotnych umożliwiających zdobycie kwalifikacji w zawodach potrzebnych na rynku, przedstawienie pracownikom dysponującym zawodem ślusarza lub sprzedawcy oferty pracy w obszarze transgranicznym czyli np. w Saksonii.

Przykład. – ZAWÓD DEFICYTOWY Beispiel – Defizitberufe W zawodzie tynkarz Liczba osób bezrobotnych o tym zawodzie zarejestrowanych w końcu okresu sprawozdawczego (30. VI. 2009 r.) wynosi 47, podczas gdy liczba ofert pracy, którą zgłasza rynek pracy (czyli pracodawcy) wynosi 137. Oznacza to, że popyt na pracowników w tym zawodzie przekracza podaż. Im Beruf Verputzer. Die Zahl der Arbeitslosen in dem Beruf (am 30. VI. 2009 r.)beträgt 47, und Stellenangebote - 137. Das bedeutet, dass die Nachfrage höher als Versorgung ist. Wnioski Beschlussempfehlungen Wyniki przedstawione powyżej sugerują rozważenie min. takich możliwości: modyfikacja procesu kształcenia w tym zawodzie tak aby sprostać wymaganiom rynku, zorganizowanie szkolenia dla osób o zbliżonych zawodach umożliwiającego zdobycie kwalifikacji tynkarza, pozyskanie pracowników dysponującym tym zawodem z obszaru trans granicznego czyli np. z Saksonii.

Organizacyjne i programowe zmiany zbliżające kształcenie zawodowe do potrzeb rynku pracy – proponowane przez MEN Organisation-, und Programmänderungen nähernde die Berufsbildung zu den Notwendigkeiten des Arbeitsmarktes – empfehlende vom Ministerium für Nationale Bildung Obszary, w których planuje się wprowadzenie zmian: (Bereiche, wo man die Änderungen plant): klasyfikacja zawodów szkolnictwa zawodowego; system egzaminów potwierdzających kwalifikacje zawodowe; organizacja i struktura kształcenia ogólnego, zawodowego i ustawicznego. Projektowane działania (Geplante Tätigkeiten): zintegrowanie kształcenia ogólnego i zawodowego odpowiadającego indywidualnym potrzebom osób uczących się, umożliwiające wyposażenie uczniów w kompetencje kluczowe i rzetelne przygotowanie zawodowe; utworzenie przejrzystego systemu kwalifikacji oraz elastycznego systemu egzaminów potwierdzających kwalifikacje zawodowe, uwzględniającego różne konteksty uczenia się: formalny, pozaformalny i nieformalny; ujednolicenie systemu egzaminów potwierdzających kwalifikacje zawodowe bez względu na formę uczenia się – szkolną lub pozaszkolną, modyfikacja klasyfikacji zawodów „szkolnych”, polegająca na redukcji liczby zawodów na rzecz wyodrębnienia i nazwania poszczególnych kwalifikacji potwierdzanych w ramach egzaminów potwierdzających kwalifikacje zawodowe; stopniowo, najlepiej do 2015 roku, stworzenie możliwości oddzielnego potwierdzania przez ucznia w procesie kształcenia każdej wyodrębnionej z zawodu kwalifikacji i uzyskania przez niego dokumentu w postaci certyfikatu poświadczającego określoną kwalifikację (po potwierdzeniu wszystkich wyodrębnionych w zawodzie kwalifikacji uzyskanie przez absolwenta dyplomu oraz suplementu do dyplomu);

Organizacyjne i programowe zmiany zbliżające kształcenie zawodowe do potrzeb rynku pracy – proponowane przez MEN Organisation-, und Programmänderungen nähernde die Berufsbildung zu den Notwendigkeiten des Arbeitsmarktes – empfehlende vom Ministerium für Nationale Bildung wzmocnienie praktycznego aspektu egzaminu w zawodach na poziomie technikum; utworzenie zinformatyzowanego systemu banku zadań egzaminacyjnych; odejście od sesyjności egzaminu (obecnie tylko sesja zimowa i letnia) na rzecz przeprowadzania egzaminów zawodowych w ośrodkach egzaminacyjnych funkcjonujących w trybie całorocznym; udział pracodawców w funkcjonowaniu ośrodków egzaminacyjnych zapewniających rzeczywiste warunki środowiska pracy; włączenie szkół prowadzących kształcenie zawodowe w system kursów kwalifikacyjnych dla osób dorosłych, zwłaszcza w zakresie przekwalifikowania i wyposażania w umiejętności zawodowe, zgodne z potrzebami pracodawców; tworzenie przez jednostki samorządu terytorialnego (powiaty) branżowych centrów kształcenia zawodowego i ustawicznego, dla których bazą mogą być centra kształcenia ustawicznego, centra kształcenia praktycznego oraz szkoły zawodowe dla młodzieży i dla dorosłych; ujednolicenie cyklu edukacyjnego w zasadniczej szkole zawodowej na rzecz kształcenia trzyletniego.

Organizacyjne i programowe zmiany zbliżające kształcenie zawodowe do potrzeb rynku pracy – proponowane przez MEN Organisation-, und Programmänderungen nähernde die Berufsbildung zu den Notwendigkeiten des Arbeitsmarktes – empfehlende vom Ministerium für Nationale Bildung Przewidywane rezultaty: (Erwartete Ergebnisse): zagwarantowanie wszystkim dostępu do wysokiej jakości edukacji oraz podniesienie jakości kształcenia; sukcesywne zbliżanie kształcenia zawodowego i rynku pracy; spadek bezrobocia wśród absolwentów szkół prowadzących kształcenie zawodowe i ustawiczne; stosowanie bardziej elastycznych form przygotowania uczniów do radzenia sobie w szybko zmieniających się warunkach społecznych i gospodarczych; poprawa, przejrzystość, porównywalność i możliwość przenoszenia kwalifikacji uzyskanych zgodnie z praktykami stosowanymi w poszczególnych państwach członkowskich UE; uczynienie szkoły zawodowej szkołą pozytywnego wyboru, otwartą na ustawiczny wymiar edukacji.

Miejsce branżowych centrów kształcenia zawodowego i ustawicznego w systemie edukacji Stelle der Fachzentren der Berufs-und Ständigbildung im Bildungssystem Szkoła podstawowa – 6 lat nauki Grundschule – 6 Jahre Liceum ogólnokształcące – 3 lata nauki Lyzeum– 3 Jahre Matura Abitur Gimnazjum – 3 lata nauki Gymnasium – 3 Jahre Technikum – 4 lata nauki Technische Fachschule– 4 Jahre Egzaminy potwierdzające kwalifikacje zawodowe Berufsprüfung Zasadnicza szkoła zawodowa – 3 lata nauki Berufsschule– 3 Jahre Kursy dające kwalifikacje zawodowe Berufskurse Gimnazjum dla dorosłych Gymnasium für Erwachsene Przedszkole – dzieci od 3 do 5 lat – ostatni rok obowiązkowo Kindergarten – Kinder von 3 bis 5 Jahre – das letzte Jahr obligatorisch Liceum dla dorosłych Lyzeum für Erwachsene 10 10

IDENTYFIKACJA ŹRÓDEŁ WSPARCIA SZKÓŁ I MIEJSC PRAKTYK ZAWODOWYCH IDENTIFIZIERUNG DER UNTERSTÜTZUNGSQUELLEN VON SCHULEN UND BERUFSPRAXISSTELLEN Głównym źródłem informacji dotyczącej wsparcia szkół i miejsc praktyk zawodowych są programy oraz projekty realizowane przez szkoły i placówki z partnerem niemieckim. W latach 2005 – 2009 młodzież z województw zachodniopomorskiego, lubuskiego i dolnośląskiego kształcąca się w zawodach gastronomicznych, hotelarsko – turystycznych, handlowo – usługowych, ekonomicznych, budowlanych, elektrycznych, energetycznych, elektronicznych, mechanicznych, a także rolniczych i medycznych (technik dentystyczny) uczestniczyła w różnorodnych przedsięwzięciach, które umożliwiły jej: odbywanie praktyk zawodowych; uczestnictwo w warsztatach zawodowych; doskonalenie języka technicznego. Potwierdzeniem osiągnięć ich uczestnictwa były dyplomy, w tym także Europass – Mobilność, certyfikaty, a także wykonanie wspólnych projektów, prezentacji multimedialnych, czy też wydanie książki.

IDENTYFIKACJA ŹRÓDEŁ WSPARCIA SZKÓŁ I MIEJSC PRAKTYK ZAWODOWYCH IDENTYFIZIERUNG DER UNTERSTÜTZUNGSQUELLEN VON SCHULEN UND BERUFSPRAXISSTELLEN Polsko- Niemiecka Współpraca Młodzieży PNWM; Young Life 2008 – Polsko- Niemieckie Targi Młodzieżowe PNWM; Jugendaustausch PNWM; Umowy partnerskie pomiędzy szkołami; Gminne Programy Współpracy Przygranicznej; Projekt – „Kształcenie transgraniczne jako czynnik kształtujący jakość usług hotelarsko – gastronomicznych”; Projekt – „Transfer elementów niemieckiego systemu obsługi gastronomicznej gościa hotelowego”; Projekt – „Kumulacja europejskich doświadczeń optymalizujących jakość usług hotelarsko – turystycznych”; Program Regionalny Krajów Związkowych Meklemburgia – Pomorze Przednie/ Brandenburgia i Województwo Zachodniopomorskie 2000-2006 Projekt INTERREG III A – Fundusz Małych Projektów (FWP); Niemiecka Fundacja Pamięć, Odpowiedzialność, Przyszłość; Młodzież w działaniu; Program Leonardo da Vinci „Uczenie się przez całe życie”; Program Sokrates – Comenius „Uczenie się przez całe życie”; Projekt – „Ponadgraniczna nauka młodzieży od 16 roku życia”; Stowarzyszenie Gmin RP Euroregion Sprewa –Nysa – Bóbr w Gubinie; INTERREG III A, Fundacja Współpracy Polsko – Niemieckiej; Stowarzyszenie Gmin Polskich Euroregionu „Pro Europa Viadrina”; Inicjatywa Wspólnotowa INTERREG III A „Polsko – Niemiecka fabryka młodzieży”; Dolnośląskie Regionalne Stowarzyszenie „Obszary Wiejskie” we Wrocławiu Południowo – Zachodnie Forum Samorządu Terytorialnego „POGRANICZE” w Lubaniu; Fundacja Krzyżowa dla Porozumienia Europejskiego; Euroregion „Nysa”; Program MŁODZIEŻ Akcja 1 „Młodzież dla Europy” Projekty: Drezno w oczach młodych Europejczyków oraz Wrocław w oczach Europejczyków; Wspólnota Młodzieży Europejskiej; Program współpracy Izb Rzemieślniczych Dolnego Śląska i Saksonii.

IDENTYFIKACJA ŹRÓDEŁ WSPARCIA SZKÓŁ I MIEJSC PRAKTYK ZAWODOWYCH IDENTYFIZIERUNG DER UNTERSTÜTZUNGSQUELLEN VON SCHULEN UND BERUFSPRAXISSTELLEN We wszystkich programach prowadzonych w latach 2005-2009 uczestniczyło łącznie 3 547 uczniów i słuchaczy ( w tym 1402 z województwa dolnośląskiego, 1194 z województwa lubuskiego i 951 z województwa zachodniopomorskiego) i 254 nauczycieli (w tym 164 z województwa dolnośląskiego, 60 z województwa zachodniopomorskiego i 30 z województwa lubuskiego).

WSPÓŁPRACA TRANSGRANICZNA GRENZÜBERSCHREITENDE ZUSAMMENARBEIT Przykład dobrej praktyki: BEISPIEL: w województwie zachodniopomorskim WESTPOMMERN WOIWODSCHAFT ZESPÓŁ SZKÓŁ EKONOMICZNO-HOTELARSKICH IM. EMILII GIERCZAK W KOŁOBRZEGU

Nazwa szkoły:(Schulname) Zespół Szkół Ekonomiczno-Hotelarskich im Nazwa szkoły:(Schulname) Zespół Szkół Ekonomiczno-Hotelarskich im. Emilii Gierczak w Kołobrzegu Partner: Berufsbildungsverein Eberswalde e.V. Nazwa projektu:(Projektname) „Transgraniczne polsko-niemieckie kształcenie zawodowe w hotelarstwie i gastronomii w Euroregionie Pomerania” Uczestnicy:(Teilnehmer) uczniowie klas „hotelarskich” Zespołu Szkół Ekonomiczno- Hotelarskich oraz uczniowie szkoły niemieckiej Termin realizacji:(Termin) projekt długofalowy realizowany od 2003r. Działania:(Tätigkeiten) a) wspólne zajęcia realizowane w układzie modułowym przemiennie w Polsce i Niemczech I rok - 4 moduły po 3 tygodnie II-IV rok - 6 modułów 2 moduły – praktyki zawodowe w hotelach w Kołobrzegu i w Berlinie b) realizacja programu interkulturowego, sportowo-rekreacyjnego i turystyczno-krajoznawczego c) uczestnictwo w zajęciach prowadzonych w sposób nowatorski ukierunkowanych na zdobycie wiedzy i umiejętności specjalistycznych

Efekty:(Ergebnisse) a) dla ucznia:(Für Schüler) zdobycie wiedzy i umiejętności niezbędnych do dobrego funkcjonowania na rynku pracy zdobycie kompetencji językowych oraz interkulturowych lepsze przygotowanie do egzaminów „zawodowych” możliwość zdobycia dyplomów zawodowych uznawanych w Polsce i Niemczech b) dla nauczyciela:(Für Lehrer) zdobycie doświadczenia w programowaniu modułów kształcenia zawodowego wymiana doświadczeń w zakresie nowych metod i rozwiązań w kształceniu doskonalenie języka sąsiadów

WSPÓŁPRACA TRANSGRANICZNA GRENZÜBERSCHREITENDE ZUSAMMENARBEIT Przykład dobrej praktyki: Beispiel: w województwie lubuskim LUBUSKIE WOIWODSCHAFT ZESPÓŁ SZKÓŁ PONADGIMNAZJALNYCH IM. WŁODZIMIERZA KRUKOWSKIEGO W NOWEJ SOLI

Partner: Oberstufenzentrum Palmnicken w Fürstenwalde Nazwa szkoły: (Schulname) Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1 „Elektryk” im. Włodzimierza Krukowskiego w Nowej Soli Partner: Oberstufenzentrum Palmnicken w Fürstenwalde Nazwa projektu: (Projektname) „Poznając technologie innych krajów budujemy wspólną Europę” Uczestnicy: (Teilnehmer) uczniowie III klas technikum elektronicznego Termin realizacji: (Termin) 02.06.2008 do 31.12.2009 roku Działania: (Tätigkeiten) realizacja czterotygodniowej praktyki zawodowej w FAW Bildungszentrum gGmbH w Fürstenwalde oraz w bbw- Bildungszentrum Frankfurt (Oder) GmbH (dwie edycje) realizacja warsztatów kulturowo-językowych, programu sportowo-rekreacyjnego i turystyczno-krajoznawczego c) uczestnictwo w zajęciach prowadzonych w laboratoriach partnerskiej szkoły Oberstufenzentrum Palmicken 19

a) dla ucznia: (Für Schüler) Efekty: (Ergebnisse) a) dla ucznia: (Für Schüler) poznanie nowych technologii stosowanych w technice pomiarowej i układach regulacji nabycie nowych umiejętności językowych i specjalistycznych zdobycie wiedzy i umiejętności pomocnych w funkcjonowaniu na europejskim rynku pracy możliwość zdobywania wiedzy w nowocześnie wyposażonych laboratoriach uzyskanie certyfikatów potwierdzających ukończenie szkolenia i uzyskanie dodatkowych kwalifikacji b) dla nauczyciela: (Für Lehrer) wzbogacenie umiejętności w zakresie słownictwa technicznego wymiana doświadczeń w zakresie dydaktyki doskonalenie języka sąsiadów 20

21

WSPÓŁPRACA TRANSGRANICZNA GRENZÜBERSCHREITENDE ZUSAMMENARBEIT Przykład dobrej praktyki: Beispiel: w województwie dolnośląskim NIEDERSCHLESIEN WOIWODSCHAFT ZESPÓŁ SZKÓŁ CENTRUM KSZTAŁCENIA ROLNICZEGO IM. WINCENTEGO WITOSA W MOKRZESZOWIE

Nazwa projektu: (Projektname) „Nowe praktyki dla nowego technikum” Nazwa szkoły: (Schulname) Zespół Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego im. Wincentego Witosa w Mokrzeszowie Partner: Nestor Bildungsinstitut G.m.b.H . Berlin, filie w Weisswasser, Loebau i Goerlitz Nazwa projektu: (Projektname) „Nowe praktyki dla nowego technikum” Uczestnicy: (Teilnehmer) uczniowie Technikum Żywienia i Gospodarstwa Domowego, Technikum Agrobiznesu, Technikum Architektury Krajobrazu Zespołu Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego Termin realizacji: (Termin) 2006 realizacja praktyki zgodnie z podstawą programową w wymiarze ok. 7 godzin dziennie 3 lub 4 tygodnie w zależności od zawodu kształcenia miejscem realizacji były odpowiednio: stołówka oraz zaplecze kuchenne, przedsiębiorstwa produkcyjne i przetwórstwa spożywczego, ogrody, szklarnie. realizacja komponentu językowego w celu poszerzenia zasobu słownictwa zawodowego realizacja programu interkulturowego oraz turystycznego (zwiedzanie terenów Łużyc i Dolnej Saksonii) 23

Dla ucznia (Für Schüler) Efekty: (Ergebnisse) Dla ucznia (Für Schüler) pełna realizacja programu kształcenia praktycznego w nowoczesnym środowisku zawodowym promującym jednocześnie ideę mobilności pracowniczej zdobycie kompetencji językowych oraz interkulturowych uzyskanie niemieckiego certyfikatu oraz zaliczenia praktyk na podstawie indywidualnie prowadzonych dzienniczków praktyk Dla nauczyciela (Für Lehrer) porównanie systemów i metod kształcenia zawodowego w obu krajach partnerskich promocja dobrych praktyk pedagogicznych doskonalenie języka sąsiadów 24

25