Kuratorium Oświaty w Rzeszowie Nadzór pedagogiczny - Wydział Nadzoru Pedagogicznego Rzeszów, sierpień 2013 r.

Zagadnienia związane z przeprowadzaniem kontroli Wydział Kontroli Kuratorium Oświaty w Rzeszowie realizował swoje główne działania w zakresie nadzoru tj. kontroli, zgodnie z założeniami § 11-16 oraz § 18 ust. 5 pkt 2 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 października 2009 roku w sprawie nadzoru pedagogicznego (Dz. U. Nr 168, poz. 1324).

Zagadnienia związane z przeprowadzaniem kontroli Swoją działalność opierał na obiektywnym pozyskiwaniu informacji i oceny stanu przestrzegania przepisów prawa w działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej szkoły/placówki oraz tworzeniu dobrych relacji współpracy z dyrektorami, nauczycielami i organami prowadzącymi szkoły i placówki oświatowe. Wydział realizował nadzór pedagogiczny poprzez: Kontrole planowe, Kontrole doraźne.

I. Kontrole planowe Wyboru szkół i placówek objętych kontrolą planową dokonywano w drodze losowania przeprowadzonego w Kuratorium Oświaty w Rzeszowie. Szkoły i placówki do kontroli przydzielano wizytatorom losowo.

Kontrole planowe Kontrole przestrzegania przepisów prawa dotyczących działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej szkół i placówek , przeprowadzano z wykorzystaniem arkuszy kontroli zatwierdzonych przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania zgodnie z § 11 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 października 2009 roku w sprawie nadzoru pedagogicznego ( Dz.U. Nr 168, poz. 1324 ). Od dnia 1 września 2013 obowiązują zmiany wprowadzone rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 10 maja 2013 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie nadzoru pedagogicznego

Kontrole planowe Dyrektorzy szkół i placówek oraz organ prowadzący szkoły i placówki otrzymywali informację o zamiarze przeprowadzenia kontroli, na 7 dni przed planowym jej rozpoczęciem; Wizytator-kontroler przeprowadzał kontrolę na podstawie imiennego upoważnienia; Kontrolujący , w terminie 7 dni od dnia zakończenia kontroli, sporządzał protokół kontroli; od 1 września będzie sporządzał protokół do 3 dni od zakończenia czynności kontrolnych, będzie wydawał zalecenia wraz z terminami realizacji.

Tematyka i liczba przeprowadzonych kontroli planowych Spełnianie warunków określonych w art. 7 ust. 3 ustawy o systemie oświaty przez niepubliczną szkołę podstawową o uprawnieniach szkoły publicznej – 34; 2) Przestrzeganie przez dyrektora szkoły przepisów dotyczących obowiązku szkolnego – 179; 3) Zapewnienie uczniom przez publiczną szkołę podstawową możliwości korzystania ze świetlicy szkolnej – 104;

Tematyka i liczba przeprowadzonych kontroli planowych 4) Zgodność organizacji zajęć edukacyjnych z informatyki z ramowymi planami nauczania w publicznych liceach ogólnokształcących i technikach – 27 5) Zgodność organizacji zajęć edukacyjnych z języków obcych z ramowymi planami nauczania w publicznych gimnazjach – 55 6) Prawidłowość organizacji oddziału przedszkolnego – 73 7) Prawidłowość organizacji działania publicznej biblioteki pedagogicznej i realizacji jej zadań oraz zgodność zatrudnienia nauczycieli z wymaganymi kwalifikacjami – 4

Tematyka i liczba przeprowadzonych kontroli planowych 8) Organizacja zajęć rewalidacyjnych w szkole ogólnodostępnej, w tym liczby godzin i rodzaju tych zajęć oraz ich zgodności z zaleceniami zawartymi w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego z uwagi na niepełnosprawność – 46 9) Zgodność organizacji i realizacji zajęć rewalidacyjno- wychowawczych z przepisami prawa w publicznych przedszkolach, szkołach podstawowych, gimnazjach oraz publicznych i niepublicznych poradniach psychologiczno–pedagogicznych i ośrodkach rewalidacyjno–wychowawczych -107

Tematyka i liczba przeprowadzonych kontroli planowych 10) Prawidłowość nadzorowania realizacji przez dzieci pięcioletnie i sześcioletnie rocznego obowiązkowego przygotowania przedszkolnego – 107

Najczęściej wydawane zalecenia: dotyczące kontroli przestrzegania przez dyrektorów szkół przepisów dotyczących obowiązku szkolnego Zaleca się dokonywać wpisów w księdze ewidencji dzieci/księdze ewidencji dzieci i młodzieży zgodnie z przepisami § 3a ust. 2 pkt 1 i 2 lit. d-f lub § 3b ust. 2 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 19 lutego 2002 r. w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz rodzajów tej dokumentacji.

Najczęściej wydawane zalecenia: dotyczące kontroli w zakresie prawidłowości organizacji oddziału przedszkolnego 1) Zaleca się dokonanie zmian w zakresie liczby dzieci w publicznym oddziale przedszkolnym zgodnie z § 5 ust. 2-5 załącznika Nr 1 do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. Nr 61, poz. 624, z późn. zm.). 2) Zaleca się dokonanie zmian/uzupełnień w statucie dotyczących określenia celów i zadań wynikających z przepisów prawa w zakresie udzielania dzieciom pomocy psychologiczno-pedagogicznej, organizowania opieki nad dziećmi niepełnosprawnymi, umożliwiania dzieciom podtrzymywania poczucia tożsamości narodowej, etnicznej, językowej i religijnej, zgodnie z odpowiednio - § 2 ust. 1 pkt 1 lit. a, b i c załącznika Nr 1 do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. Nr 61, poz. 624, z późn. zm.).

Najczęściej wydawane zalecenia: dotyczące kontroli organizacji zajęć rewalidacyjno-wychowawczych w szkole ogólnodostępnej 1) Zaleca się, zgodnie z § 9 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 stycznia 1997 r. w sprawie zasad organizowania zajęć rewalidacyjno- wychowawczych dla dzieci i młodzieży upośledzonych umysłowo w stopniu głębokim (Dz. U. Nr 14, poz. 76), organizowanie indywidualnych zajęć rewalidacyjno-wychowawczych w wymiarze 2 godzin dziennie dla każdego uczestnika zajęć. 2) Zaleca się, zgodnie z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 stycznia 1997 r. w sprawie zasad organizowania zajęć rewalidacyjno – wychowawczych dla dzieci i młodzieży upośledzonych umysłowo w stopniu głębokim (Dz. U. Nr 14, poz. 76), zajęcia rewalidacyjno-wychowawcze organizować w zespołach liczących od 2 do 4 osób.); 3) Zaleca się, zgodnie z § 8 ust. 2 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 stycznia 1997 r. w sprawie zasad organizowania zajęć rewalidacyjno-wychowawczych dla dzieci i młodzieży upośledzonych umysłowo w stopniu głębokim (Dz. U. Nr 14, poz. 76), opracowanie indywidualnego programu zajęć przez nauczyciela prowadzącego te zajęcia we współpracy z psychologiem);

Najczęściej wydawane zalecenia: dotyczące kontroli prawidłowości nadzorowania przez dyrektora publicznej szkoły podstawowej spełniania przez dzieci pięcioletnie i sześcioletnie rocznego obowiązkowego przygotowania przedszkolnego 1) Zaleca się kontrolowanie przez dyrektora szkoły podstawowej, w obwodzie której dziecko mieszka, spełniania obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego, zgodnie z art. 14 b ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty ( Dz. U. z 204 r. Nr 256, poz. 2572, z późn. zm.) 2) Jak również prowadzenia księgi ewidencji dzieci m.in. usunięcie uchybień w zakresie wpisów dotyczących danych osobowych dziecka oraz rodziców i zamieszczania informacji o przedszkolu, oddziale przedszkolnym zorganizowanym w szkole podstawowej lub w innej formie wychowania przedszkolnego w tym o przedszkolu za granicą lub przy przedstawicielstwie dyplomatycznym innego państwa w Polsce, albo miejscu realizacji zajęć rewalidacyjno-wychowawczych ( dla dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu głębokim), w którym dziecko spełnia obowiązek rocznego przygotowania przedszkolnego. );

Wnioski z przeprowadzonych kontroli Pomimo kontroli prowadzonych w kolejnych latach znaczna ilość dyrektorów nie przestrzega: procedury postępowania oraz prowadzenia dokumentacji, podczas sprawowania kontroli nad realizowaniem przez dzieci obowiązku przedszkolnego; przepisów prawa dotyczących prowadzenia dokumentacji przebiegu nauczania, organizowania kształcenia specjalnego dla dzieci i młodzieży w szkołach ogólnodostępnych. Nieprawidłowości wymienione w pkt. „b)” są poważnymi błędami formalnymi, gdyż są związane z otrzymywaniem przez gminy zwiększonej subwencji oświatowej, która ma na celu poprawę kształcenia niepełnosprawnych uczniów.

Wnioski z przeprowadzonych kontroli Uwaga! Stwierdzone braki w dokumentowaniu pomocy psychologiczno-pedagogicznej (lub ich całkowity brak) świadczą o nieznajomości przez dyrektora szkoły i nauczycieli obowiązujących w tej sprawie rozporządzeń. Powinno to skutkować wprowadzeniem do szkolnego planu nadzoru pedagogicznego szkolenia dotyczącego wspomnianej problematyki. Ponadto braki w dokumentacji (lub jej brak całkowity) stawiają szkołę na przegranej pozycji w ewentualnym sporze z rodzicami zarzucającymi szkole brak zorganizowania (lub niewłaściwe organizowanie) pomocy psychologiczno-pedagogicznej dla ich dziecka.  

Wnioski z przeprowadzonych kontroli Dyrektorzy powinni korzystać z umieszczanych na stronie internetowej Ministerstwa Edukacji Narodowej aktualnych arkuszy kontroli planowych w celu samodzielnego porównania prowadzonych działań z obowiązującym prawem.

II. Kontrole doraźne 1) Kontrole doraźne, podobnie jak kontrole planowe były przeprowadzone zgodnie z procedurami opisanymi w § 12-14 rozporządzenia MEN z dnia 7 października 2009r. w sprawie nadzoru pedagogicznego. ( Dz. U. Nr 168, poz.1324); 2) Kontrola doraźna była zarządzana wtedy, gdy zaistniała potrzeba podjęcia działań nieujętych w planie nadzoru pedagogicznego, wyjaśnienia zarzutów dotyczących funkcjonowania szkoły lub placówki, rozpatrzenia skargi od beneficjentów szkoły.

Tematyka i liczba przeprowadzonych kontroli doraźnych 1) zgodność zatrudniania nauczycieli z wymaganymi kwalifikacjami – 26; 2) przestrzeganie zasad oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów oraz prowadzenia egzaminów – 2; 3) przestrzeganie statutu szkoły lub placówki – 6; 4) przestrzeganie praw dziecka i praw ucznia – 6;

Tematyka i liczba przeprowadzonych kontroli doraźnych 5) zapewnienie uczniom bezpiecznych i higienicznych warunków nauki, wychowania i opieki – 17; 6) przestrzeganie przez szkolę niepubliczną przepisów art. 7 ust. 3 ustawy o systemie oświaty - 20; 7) Wybór podręczników szkolnych - 83; 8) Organizacja wypoczynku dzieci i młodzieży - 39; 9) Realizacja programu „Cyfrowa szkoła” - 16;

Wydane przez wizytatorów zalecenia dotyczyły m. in Wydane przez wizytatorów zalecenia dotyczyły m.in. następujących nieprawidłowości stwierdzonych w zakresie: Realizacji podstaw programowych i ramowych planów nauczania. Przestrzegania statutu szkoły lub placówki. Zapewnienie uczniom bezpiecznych i higienicznych warunków nauki, wychowania i opieki.

Wnioski z przeprowadzonych kontroli doraźnych Stwierdzono przypadki przekraczania odpowiedniej liczby dzieci w grupach w przedszkolu. Dyrektorzy przedszkoli tłumaczą powyższe nieprawidłowości decyzjami organów prowadzących, narzucającymi zwiększenie liczby dzieci w grupach, ponad określone przepisami limity. Jednakże zgodnie z ustawą o systemie oświaty organy prowadzące są odpowiedzialne za zapewnienie dzieciom bezpiecznych warunków pobytu w przedszkolu i bezpiecznej pracy nauczycielom, nie mogą w tym względzie naruszać obowiązujących przepisów prawa.

Kierunki realizacji zadań z zakresu nadzoru pedagogicznego w zakresie kontroli w roku szkolnym 2013/2014 1) Organizacja kształcenia uczniów niepełnosprawnych w przedszkolach, szkołach i oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych; 2) Zgodność szkolnego planu nauczania technikum z ramowym planem nauczania dla ww. szkoły; 3) Zgodność kształcenia w szkołach zawodowych z klasyfikacją zawodów szkolnictwa zawodowego;

Kierunki realizacji zadań z zakresu nadzoru pedagogicznego w zakresie kontroli w roku szkolnym 2013/2014 4) Realizacja przez publiczne placówki doskonalenia nauczycieli zadań, polegających na informowaniu szkół i placówek o kierunkach polityki oświatowej państwa, ustalonych przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania, zgodnie z Art. 35 ust. 2 pkt 1 ustawy o systemie oświaty; 5) Zgodność z przepisami prawa organizacji pracy świetlicy szkolnej zorganizowanej w publicznej szkole podstawowej; 6) Zapewnienie uczniom bezpieczeństwa w czasie pobytu w szkole;

Kierunki realizacji zadań z zakresu nadzoru pedagogicznego w zakresie kontroli w roku szkolnym 2013/2014 7) Wybór podręczników przez nauczycieli i działania organizacyjne dyrektora umożliwiające obrót używanymi podręcznikami na terenie szkoły ; 8) Zgodność realizacji wybranych obowiązkowych zajęć edukacyjnych z ramowymi planami nauczania w publicznym gimnazjum ;

Kierunki realizacji zadań z zakresu nadzoru pedagogicznego w zakresie kontroli w roku szkolnym 2013/2014 9) Zgodność realizacji obowiązkowych zajęć edukacyjnych z ramowymi planami nauczania w klasach I-III publicznej szkoły podstawowej; 10) Spełnianie warunków określonych w art. 7 ust. 3 pkt 3 i 4 ustawy o systemie oświaty przez szkołę niepubliczną o uprawnieniach szkoły publicznej.

Ewaluacje zewnętrzne przeprowadzone w szkołach i placówkach województwa podkarpackiego

Podstawą prawną realizacji zadań nadzoru pedagogicznego w formie ewaluacji jest § 7 ust.1 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 października 2009 roku w sprawie nadzoru pedagogicznego (Dz. U. Nr 168, poz. 1324 z późniejszymi zmianami)

Istotne zmiany prawne: 1. Zgodnie z § 2 pkt 7 i 8 ewaluacja zewnętrzna przeprowadzana jest w zakresie: wszystkich wymagań (12) – ewaluacja całościowa, wybranych wymagań – ewaluacja problemowa.

Istotne zmiany prawne: 2. Zgodnie z § 8 ust. 8 i 9 czynności ewaluacji zewnętrznej przeprowadzane w szkole nie powinny trwać dłużej niż 5 dni roboczych w ciągu kolejnych dwóch tygodni. 3. Jeżeli nie jest możliwe przeprowadzenie czynności ewaluacji zewnętrznej w tym terminie, czynności te przeprowadza się w terminie 5 dni roboczych w ciągu trzech kolejnych tygodni.

Istotne zmiany prawne: 4. Zgodnie z § 8a ust. 1 zespół lub osoba wyznaczeni do przeprowadzenia ewaluacji uzgadniają z dyrektorem przebieg ewaluacji i podejmowane czynności, uzyskują od dyrektora informacje o pracy szkoły i dokumentują czynności ewaluacji. 5. Zgodnie z § 8a ust. 2 osoby uczestniczące w ewaluacji (nauczyciele, uczniowie, rodzice, partnerzy) wybierane są przez zespół lub osobę wyznaczoną do przeprowadzenia ewaluacji.

Istotne zmiany prawne: 6. W przypadku ustalenia w wyniku ewaluacji zewnętrznej, przeprowadzonej w szkole, poziomu „E” w odniesieniu do choćby jednego z wymagań, organ sprawujący nadzór pedagogiczny wydaje dyrektorowi szkoły polecenie, o którym mowa w art. 34 ust 2 i art. 83 ust. 1 UoSO. 7. W sytuacjach, o których mowa wyżej, organ sprawujący nadzór pedagogiczny, w terminie 3 lat od dnia przekazania raportu przeprowadza w szkole ewaluację całościową.

Istotne zmiany prawne: 8. Raport z przeprowadzonej ewaluacji: całościowej – sporządza się w terminie 25 dni roboczych, problemowej - sporządza się w terminie 20 dni roboczych (liczonych od dnia rozpoczęcia w szkole czynności ewaluacji zewnętrznej).

Istotne zmiany prawne: 9. Dniem zakończenia ewaluacji zewnętrznej jest dzień przekazania przez organ nadzoru pedagogicznego raportu z ewaluacji zewnętrznej dyrektorowi szkoły i organowi prowadzącemu w terminie 7 dni roboczych od dnia sporządzenia raportu. 10. Dyrektor szkoły, w terminie 3 dni roboczych od dnia otrzymania raportu, informuje radę pedagogiczną, samorząd uczniowski, radę rodziców i radę szkoły o zakończeniu ewaluacji zewnętrznej i możliwości zapoznania się z raportem.

Ewaluacje zewnętrzne w latach 2009-2013

Wyniki i wnioski z ewaluacji zewnętrznych przeprowadzonych w przedszkolach

Ewaluacja zewnętrzna – przedszkola Obszar – Efekty Wymaganie – Dzieci nabywają wiadomości i umiejętności Pytanie do rodziców: Czy Pana(i) zdaniem, przedszkole wspiera rozwój uzdolnień dzieci? . zdecydowanie tak tak nie

Ewaluacja zewnętrzna – przedszkola Obszar – Efekty Wymaganie – Dzieci są aktywne Dzieci chętnie uczestniczą w zajęciach prowadzonych w przedszkolu i są zachęcane do samodzielności w działaniach prorozwojowych. Obserwacja zajęć: Czy nauczyciel zachęca dzieci do samodzielnego wykonywania zadań? . przez całe zajęcia przez większość zajęć sporadycznie

Ewaluacja zewnętrzna – przedszkola Obszar – Efekty Wymaganie – Respektowane są normy Dzieci czują się w przedszkolu bezpiecznie Pytanie do rodziców: Czy Pani/a dziecko czuje się w bezpiecznie przedszkolu? . nigdy nie mówiło, że się boi raz lub kilka razy wspominało o lęku kilka razy pojawiły się sygnały o poczuciu zagrożenia

Mocne strony pracy przedszkoli 1. Efekty pracy przedszkoli w zakresie nabywania przez dzieci nowych wiadomości i umiejętności, rozwijania ich aktywności, respektowania norm społecznych zapewniają dobre przygotowanie wychowanków do nauki w szkole. 2. Prowadzone w przedszkolach analizy osiągnięć dzieci stanowią podstawę planowania pracy dydaktyczno-wychowawczej i indywidualnych form wsparcia wychowanków o specjalnych potrzebach edukacyjnych. … .

Mocne strony pracy przedszkoli 3. Przedszkola zapewniają dzieciom poczucie bezpieczeństwa, podejmują działania w zakresie kształtowania bezpiecznych zachowań. 4. Przedszkola chętnie korzystają z pomocy lokalnego środowiska i podejmują współpracę z licznymi podmiotami tego środowiska, co pozytywnie wpływa na rozwój dzieci. 5. Przedszkola intensywnie i skutecznie promują wartość wychowania przedszkolnego w środowisku, w szczególności wśród rodziców.

Słabsze strony pracy przedszkoli W wielu przedszkolach poprawy wymagają warunki służące rozwijaniu aktywności ruchowej dzieci. Diagnozę możliwości i osiągnięć dzieci oraz skuteczność działań wychowawczych utrudnia częsta nieobecność dzieci z powodu choroby, zwłaszcza w grupach najmłodszych. Organizacja aktywności dzieci umożliwiającej działania twórcze jest w niewielkim zakresie uwzględniana w planach pracy, a w wielu przedszkolach taka aktywność podejmowana jest okazjonalnie.

Słabsze strony pracy przedszkoli 4. Brak środków finansowych utrudnia stworzenie oferty umożliwiającej wszystkim dzieciom udział w zajęciach specjalistycznych na terenie przedszkola (m.in. w zakresie eliminowania wad wymowy). 5. Wnioski z monitorowania procesów edukacyjnych wykorzystywane do planowania procesów wspomagania rozwoju i edukacji dzieci dotyczą w szczególności wyników diagnozy osiągnięć wychowanków z pominięciem innych aspektów organizacji procesów (np. metod, form pracy, wyposażenia placówki, współpracy ze specjalistami, rodzicami itp.).

Słabsze strony pracy przedszkoli 6. Udział rodziców w życiu przedszkola nie zapewnia im poczucia wpływu na podejmowane działania. W dwóch placówkach (na 15 badanych) większość rodziców uważa, że nie ma wpływu na działania przedszkola, większość też nie potrafi podać przykładu wpływu rodziców na działania placówki. 7. Sposoby badania losów absolwentów w wielu przypadkach nie mają charakteru systemowych działań i wymagają doskonalenia.

Słabsze strony pracy przedszkoli 8. Liczne szkolenia zewnętrzne i wewnętrzne, w których uczestniczą nauczyciele przedszkoli, w marginalnym zakresie uwzględniają problematykę metod i form współpracy. 9. Problematyka prowadzonych ewaluacji wewnętrznych w nieznacznym zakresie uwzględnia specyfikę przedszkoli. 10. Warunki lokalowe niektórych placówek utrudniają organizację różnych form aktywności ruchowej dzieci.

Kierunki realizacji zadań z zakresu nadzoru pedagogicznego w roku szkolnym 2013/2014 w zakresie ewaluacji Ewaluacja całościowa – 10% wszystkich ewaluacji; Ewaluacja problemowa – 60% wszystkich ewaluacji, w tym: w tym w przedszkolach w zakresie wymagań: a) procesy wspomagania rozwoju i edukacji dzieci są zorganizowane w sposób sprzyjający uczeniu się, b) dzieci nabywają wiadomości i umiejętności określone w podstawie programowej, c) respektowane są normy społeczne.

Kierunki realizacji zadań z zakresu nadzoru pedagogicznego w roku szkolnym 2013/2014 w zakresie ewaluacji Ewaluacje problemowe w zakresie wybranym przez Podkarpackiego Kuratora Oświaty na podstawie wniosków z nadzoru pedagogicznego w roku szkolnym 2012/2013 – 30% wszystkich ewaluacji.

Dziękuję za uwagę Opracowała: Zofia Igras Dyrektor Wydziału Nadzoru Pedagogicznego Kuratorium Oświaty w Rzeszowie