Wstępna ocena skutków dla Polski PAKIET KLIMATYCZNO – ENERGETYCZNY – MITY I KOSZTY W KONTEKŚCIE „MAPY 2050” Warszawa, 27 września 2011 Wstępna ocena skutków dla Polski wdrożenia celów redukcji emisji zgodnie z dokumentem KE Roadmap 2050 dr inż. Bolesław Jankowski z zespołem Badania Systemowe „EnergSys” Prezentacja zawiera wyniki Etapu 1 pracy wykonanej przez firmę Badania Systemowe „EnergSys” Sp. z o.o. na zlecenie Południowego Koncernu Energetycznego SA, PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna SA oraz Krajowej Izby Gospodarczej. . Bolesław.jankowski@energsys.com.pl www.energsys.com.pl

Plan prezentacji Unijna polityka energetyczna i klimatyczna Skutki wdrożenia celów polityki klimatycznej skutki bezpośrednie skutki pośrednie Oceny jakościowe dot. polityki klimatycznej Podsumowanie

1. Unijna polityka energetyczna i klimatyczna

Najważniejsze działania związane z wdrażaniem polityki klimatycznej w UE 2003 r. – dyrektywa 2003/87/WE ustanawiająca unijny system handlu emisjami (EU ETS) jako narzędzie wypełnienia zobowiązań Protokołu z Kioto. 2007r. - projekt polityki energetycznej Unii, 3*20% w tym redukcja emisji gazów cieplarnianych (GC) 2008 r. - Pakiet klimatyczno-energetyczny - projekty prawne wymuszające redukcję CO2 i rozwój OZE 2011 r. - Roadmap 2050 – propozycje celów redukcji emisji gazów cieplarnianych do roku 2050

Unijna polityka energetyczna i jej cele Polityka energetyczna dla Europy (styczeń 2007) A. Cele strategiczne Przeciwdziałanie zmianom klimatu Ograniczenie podatności Unii na wpływ czynników zewnętrznych wynikających z zależności od importu węglowodorów Wspieranie zatrudnienia i wzrostu gospodarczego B. Cele mierzalne (3*20) Redukcja emisji gazów cieplarnianych Rozwój energii odnawianej (OZE) Poprawa efektywności energetycznej

Unijne cele redukcji emisji gazów cieplarnianych A. Cele z zakresu redukcji emisji gazów cieplarnianych: Protokół z Kioto (cele do roku 2012) UE-15: 8% redukcji (w stos. do 1990 r) Polska: 6% redukcji (w stos. do 1988 r) Pakiet klimatyczno – energetyczny U-27 – 20% redukcji do 2020 r. Roadmap 2050 - 80% redukcji do 2050 r. B. Roadmap 2050 - proponowana ścieżka redukcji emisji gazów cieplarnianych 2020 - 25% 2030 - 40% 2040 - 60% 2050 - 80%

2. Ocena bezpośrednich kosztów polityki klimatycznej (metodyka, założenia i główne wyniki)

Metodyka Wykorzystany zestaw modeli obliczeniowych

Rozpatrywane scenariusze i warianty rozwojowe

Unijne cele redukcji emisji gazów cieplarnianych Warianty polityki klimatycznej Liberalna – bez wymuszeń redukcji CO2 (zerowe ceny CO2) Kontynuacji – 20% redukcji w 2020 i umiarkowany wzrost cen uprawnień do 2050 r Dekarbonizacji – 80% redukcji UE-15, ceny uprawnień wg Impact Assesment do Roadmap 2050 Oznaczenie wariantów obliczeniowych:

Założenia odnośnie cen uprawnień do emisji CO2 Polityka Kontynuacji Polityka Dekarbonizacji Ceny przyjęte na podstawie danych KE z Impact Assesment

Założenia odnośnie cen paliw w imporcie do UE i Polski Założenia do roku 2050 wg KE z Impact Assessment Ceny w $’2008/boe Średnie roczne tempo wzrostu 2010-2050: Ropa naftowa: 1,5% Gaz ziemny: 2,1% Węgiel kamienny: 1,3%

Emisje CO2 w Polsce do 2050 r Emisje krajowe ze spalania paliw

Emisje CO2 w Polsce do 2050 r. Elektroenergetyka zawodowa (elektrownie i elektrociepłownie)

Wskaźnik emisji CO2 na produkcję energii elektrycznej w Polsce do 2050 r

Zużycie paliw pierwotnych, wpływ polityki dekarbonizacji Polityka Liberalna (zerowe ceny CO2) Polityka Dekarbonizacji Zmiany przy polityce dekarbonizacji: Spadek zużycia węgla Wzrost zużycia energii jądrowej 3) Wzrost wykorzystania energii odnawialnej

Produkcja energii elektrycznej wg rodzaju producenta Polityka Liberalna (Baza_Ref_Lib) Polityka dekarbonizacji (Baza_Ref_Dek)

Struktura paliwowa produkcji energii elektrycznej Polityka Liberalna (zerowe ceny CO2) (Baza_Ref_Lib) Polityka dekarbonizacji (Baza_Ref_Dek)

Struktura nowych mocy Elelektrownie i elektrociepłownie (1) Polityka Liberalna (zerowe ceny CO2) (Baza_Ref_Lib) Polityka Kontynuacji (Baza_Ref_Kon)

Struktura nowych mocy Elektrownie i elektrociepłownie (2) Polityka dekarbonizacji (Baza_Ref_Dek)

Struktura nowych mocy, Elektrownie cieplne, Polityka dekarbonizacji (Baza_Ref_Dek)

Udział energii elektrycznej produkowanej ze żródeł odnawialnych (OZE)

Nakłady inwestycyjne na produkcję energii elektrycznej i ciepła (2011-2050) Polityka dekarbonizacji prowadzi do wzrostu nakładów inwestycyjnych o: 59 - 84 mld zł w porównaniu z obecną polityką klimatyczną 279 – 290 mld zł zł w porównaniu z polityką bez ograniczeń emisji CO2.

Rozkład nakładów inwestycyjnych w czasie, scenariusza BAZA-Referencyjny Uwaga: Nakłady inwestycyjne podane są na moment rozpoczęcia produkcji w rzeczywistości są ponoszone wcześniej - w całym okresie budowy 24

Wzrost technicznych kosztów produkcji energii na skutek polityki dekarbonizacji Polityka dekarbonizacji powoduje wzrost kosztów wytwarzania energii, który w latach 2040 – 2050 osiąga: 8 - 15 mld zł rocznie - w porównaniu z aktualną polityką klimatyczną 17 - 30 mld zł rocznie - w porównaniu z polityką bez ograniczeń emisji CO2

Wzrost technicznych kosztów produkcji energii elektrycznej i ciepła Scenariusz (polityka popytowa) 2010 2015 2020 2025 2030 2040 2050 1. Scenariusz BAZA-Referencyjny Rozwój OZE (15%) 408 3860 5714 4931 5004 4983 5479 Redukcja CO2 (20%) 3 -55 301 946 2159 9359 12953 Dekarbonizacja 2 -48 107 945 5972 7831 14081 Faza 1 - wdrożona 411 3805 6015 5877 7163 14342 18431 Faza 2 - proponowana RAZEM 413 3757 6122 6821 13135 22173 32512 Polityka klimatyczna wdrażana jest stopniowo, przy czym każdy z kolejnych elementów tej polityki generuje poważny wzrost kosztów wytwarzania energii. Skutki widoczne są z opóźnieniem, a nowe propozycja są przedstawiane, gdy nie są jeszcze odczuwalne skutki poprzednich 26

Wzrost technicznych kosztów produkcji energii w podziale na fazy wdrożenia 27

Koszty zakupu uprawnień emisyjnych Polityka Dekarbonizacji (wariant Baza_Ref_Dek) Polityka dekarbonizacji prowadzi do wzrostu cen uprawnień emisyjnych oraz rozszerzenia obowiązku ich posiadania Mimo redukcji emisji koszty zakupu uprawnień rosną do poziomu 20 mld zł rocznie w 2020 r oraz 40 – 65 mld zł’2005 rocznie po roku 2030

Łączne koszty polityki dekarbonizacji Sumaryczne koszty polityki dekarbonizacji: koszty droższych technologii oraz koszty zakupu uprawnień emisyjnych (w porównaniu do polityki bez redukcji CO2) 15 - 18 mld zł rocznie - od roku 2020 44 - 52 mld zł rocznie - od roku 2030 55 - 60 mld zł rocznie - od roku 2040 85 - 97 mld zł rocznie - od roku 2050 Polityka dekarbonizacji obciąży odbiorców energii całością wymienionych kosztów A w przypadku prawdopodobnego utworzenia centralnego funduszu unijnego po roku 2020 środki wydatkowane na zakup uprawnień CO2 wypłyną z Polski. 29

Koszty marginalne wytwarzania energii elektrycznej, różne warianty Polityka dekarbonizacji prowadzi do prawie 2-krotnego wzrostu hurtowych cen energii elektrycznej w stosunku do polityki bez ograniczeń CO2 Ceny te przy polityce Dekarbonizacji po roku 2020 będą 3 - 4-krotnie wyższe niż w 2005 r

3. Skutki pośrednie dla polskiej gospodarki i gospodarstw domowych

Wpływ polityki klimatycznej na tempo rozwoju gospodarczego (1)   Średnioroczne stopy wzrostu PKB w okresach 2006-2010 2011-2020 2021-2030 2031-2040 2041-2050 2006-2050 Polityka liberalna 4,41% 3,54% 4,06% 3,21% 3,49% 3,67% Polityka kontynuacji 3,14% 3,43% 3,25% 3,68% Polityka dekarbonizacji 3,03% 3,35% 3,32% 3,42% 3,40% 32

Wpływ polityki klimatycznej na tempo rozwoju gospodarczego (2) 33

Wpływ polityki klimatycznej na tempo rozwoju gospodarczego (3) 2010 2020 2030 2040 2050 A. Dynamiki PKB (PKB2005=1) Polityka liberalna 1,24 1,76 2,62 3,59 5,06 Polityka kontynuacji 1,70 2,37 3,26 4,68 Polityka dekarbonizacji 1,67 2,32 3,22 4,51 B. Różnice w poziomie PKB Polityka kontynuacji/ liberalnej - -3,8% -9,6% -9,2% -7,6% Polityka dekarbonizacji/ kontynuacji -1,1% -1,8% -3,5% Polityka dekarbonizacji/ liberalnej -4,9% -11,2% -10,2% -10,8%

Udział kosztów energii w budżetach domowych w latach 2000-2009 35

Zmiany cen i zużycia energii elektrycznej i ciepła do roku 2050 Energia elektryczna Ciepło sieciowe 36

Zmiany kosztów energii zużywanej w gospodarstwach domowych Energia elektryczna Ciepło sieciowe Wydatki na energię ogółem 37

Zmiany dochodów i wydatków na energię w gospodarstwach domowych 38

Udział kosztów energii w wydatkach gospodarstw domowych Udział w % w stosunku do dochodu rozporządzalnego scenariusz BAZA-Referencyjny, różne warianty polityki klimatycznej   2010 2020 2030 2040 2050 A. Dochód rozporządzalny - średni Polityka liberalna 9,7 8,6 7,6 6,5 5,4 Polityka kontynuacji 9,2 9,0 6,4 Polityka dekarbonizacji 9,6 10,4 9,1 B. Dochód rozporządzalny - mediana 11,6 10,3 8,0 6,7 11,0 9,3 7,9 11,5 12,6 10,6 11,2 39

Dostępność cenowa energii elektrycznej dla gospodarstw domowych Udział kosztu energii elektrycznej do mediany dochodu rozporządzalnego 40

4. Podsumowanie skutków i wnioski

Krótkoterminowe skutki polityki dekarbonizacji dla Polski (1) Ogromne zaburzenie rynku energii: zagrożenie bezpieczeństwa energetycznego utrata wartości firm energetycznych niejasne regulacje prawne Niepewność odnośnie kierunków rozwoju energetyki (szczególnie górnictwo, energetyka węglowa) Ograniczenie skali budowy nowych mocy elektrycznych Rosnące nakłady na inwestycje i koszty produkcji energii Marnowanie środków na technologie CCS Skokowy wzrost cen energii

Krótkoterminowe skutki polityki dekarbonizacji dla Polski (2) Negatywny wpływ na gospodarkę: Zmniejszenie zamówień dla firm krajowych w otoczeniu energetyki Utrata konkurencyjności firm energochłonnych Upadek lub przenoszenie produkcji do innych krajów Wzrost importu urządzeń energetycznych i paliw, produktów przemysłowych Rosnące ubóstwo energetyczne, niższe dochody mieszkańców, wyższe wydatki na energię Utrata miejsc pracy – energetyka, otoczenie energetyki, przemysł, usługi Rosnące zadłużenie kraju (poprzez zadłużenie firm energetycznych, gwarancje rządowe)

Długofalowe skutki polityki dekarbonizacji dla Polski KORZYSTNE: Większa dywersyfikacja struktur technologicznych i paliwowych NIEKORZYSTNE: Silny wzrost kosztów wytwarzania i cen energii Ogromny rozwój infrastruktury dla instalacji CCS Trwałe pogorszenie konkurencyjności gospodarki polskiej Wzrost bezrobocia, spadek dochodów mieszkańców Wzrost ubóstwa energetycznego RYZYKOWNE: (o wysokich kosztach i potencjalnie silnych negatywnych skutkach) Stosowanie na dużą skalę technologii CCS (wychwyt i podziemne składowanie CO2), rozwój energetyki gazowej BARDZO GROŹNE: (o kluczowym znaczeniu ze względu na potencjalne straty dla Polski) Możliwość utraty przez Polskę po roku 2020 przychodów ze sprzedaży uprawnień emisyjnych na rzecz centralnego funduszu UE

Podsumowanie Nieakceptowalnie wysokie bezpośrednie i pośrednie koszty polityki klimatycznej dla Polski Nierówny podział kosztów i korzyści wewnątrz UE Przeciwskuteczny charakter polityki klimatycznej UE (brak redukcji emisji w skali globalnej) Przeciwskuteczny efekt w odniesieniu do celów polityki energetycznej (wzrost importu węglowodorów, ograniczenie rozwoju gospodarczego) Zagrożenie bezpieczeństwa energetycznego (ograniczenie zakresu możliwych do wykorzystania technologii i paliw) Niepotwierdzona wykonalność strategii (CCS, szerokie wykorzystanie elektrowni wiatrowych i pojazdów elektrycznych) Brak perspektyw na porozumienie globalne - pogorszenie konkurencyjności polskiej i europejskiej gospodarki Konkluzja: Brak zasadności dla kontynuacji i zaostrzenia obecnej polityki Konieczność weryfikacji unijnej polityki klimatycznej, szczególnie w kontekście zachodzących zmian w otoczeniu

Końcowe wyniki analiz przewidywane są na koniec roku 2011. Będą one odnosić się do bardziej szczegółowych analiz KE dot. aspektów energetycznych, które mają być wkrótce opublikowane w formie dokumentu Energy Roadmap 2050 i będą zawierały bardziej szczegółową ocenę wpływu polityki klimatycznej na energochłonne sektory przemysłowe w Polsce.