Obudźmy nadzieję Jacek Wciórka Instytut Psychiatrii i Neurologii, I Klinika Psychiatryczna I Forum Psychiatrii Środowiskowej, Wrocław, 17 października 2011

Choroba psychiczna: wiele perspektyw perspektywa: osobowa, rodzinna, społeczna, publiczna, profesjonalna zadanie: cierpienie, brzemię, stereotyp, koszt/obciążenie, konstrukt/choroba rozwiązanie: od skały tarpejskiej do leczenia środowiskowego

Choroba psychiczna: perspektywa publiczna „Nie ma zdrowia bez zdrowia psychicznego” WHO brak adekwatnych regulacji prawnych, programów ochrony zdrowia psychicznego i polityki społecznej niedoinwestowanie wielka skala niezaspokojonych potrzeb niewłaściwa dystrybucja skąpych środków jednostronność terapii rozziew obciążenia i nakładów „milczący skandal” (Thornicroft i Tansella)

Choroba psychiczna perspektywa osobowa doświadczenie: cierpienie wydarzenie: epizod, proces czy kryzys? …jest cierpieniem

Jest cierpieniem zagrożenie

Jest cierpieniem zniewolenie

Jest cierpieniem zwątpienie

Jest cierpieniem ogołocenie

Nadzieja zakorzeniona w trudzie/cierpieniu/chorobie cnota: obok wiary i miłości fenomen: sól życia, wiele znaczeń, wiele kontekstów - wartości, wybór, czas, przestrzeń, wola, droga pojęcie: cel, wola, działanie doświadczenie: zatracanie (Hiob) - przesycenie (Narcyz), rezygnacja (Edyp) - trwanie (Syzyf), dojrzewanie/spełnienie (Odyseusz, Mojżesz, św. brat Albert) perspektywa: osobowa, rodzinna, społeczna, publiczna, profesjonalna

Nadzieja i cierpienie psychiczne CHOROWANIE choroba chorowanie i choroba: zatracanie, odbieranie, zabijanie zdrowienie i zdrowie: budzenie, przekazywanie, ożywianie wybór szukanie dróg i drogowskazów szczepienie, owocowanie zdrowie ZDROWIENIE

Źródła nadziei odzyskiwanie praw i podmiotowości: mniej ograniczeń, więcej szacunku? ograniczanie stereotypów i piętna: mniej ignorancji, lekceważenia, nierówności? docenienie kapitału społecznego: więcej wsparcia, pomocy, uczestnictwa? wzrost pozycji publicznej: mądrzejsza polityka społeczna, więcej inwestycji, lepsze finansowanie? postęp w lecznictwie: indywidualizacja, wielostronność oferty? lepszy system opieki psychiatrycznej: większa dostępność, dostosowanie do potrzeb, godziwość?

Nadzieja (dla) pacjenta perspektywa zdrowienia: zmierzch mitu nieuleczalności umacnianie: współudział, współodpowiedzialność, wpływ mądrzejszy bliźni: mniej odrzucenia, więcej zrozumienia i pomocy rozumna pomoc profesjonalna: leczenie, oparcie, uczestnictwo przyjazny system opieki środowiskowej

Nadzieja (dla) rodzin odsunięcie oskarżeń: idea przymierza (trójprzymierza) dostępność wsparcia i pomocy ograniczenia barier: prawnych, ekonomicznych, zdrowotnych umacnianie: samoorganizacja, wpływ, sojusze

Nadzieja (dla) społeczeństwa promocja zdrowia psychicznego: mniej bezradności edukacja społeczna: mniej piętnowania, nierówności, wykluczenia: wczesna interwencja i poradnictwo kryzysowe: szansa zapobiegania dostępność adekwatnego leczenia: przezwyciężanie kryzysów zdrowotnych

Nadzieja (dla) zdrowia publicznego reforma systemu opieki zdrowotnej: dostępność, efektywność, godziwość racjonalizacja finansów: kosztów, obciążeń, zysków dobre prawo: ład i poszanowanie wolności dobra praktyka: równa i sprawiedliwa dystrybucji zasobów trafna i rzetelna wiedza: badania i system informatyczne

Nadzieja (dla) profesji współdziałanie kompetencja, wrażliwość, odpowiedzialność

Elementarz nadziei wybierz nadzieję, a jeśli tymczasem nie możesz lub nie potrafisz – znajdź kogoś, kto ci pomoże przenieść ją w lepszy czas (jestem wart nadziei), nie rezygnuj z innych ludzi (nie jestem sam, ktoś we mnie wierzy, mogę na kogoś liczyć), próbuj choćby małych kroków (jednak coś mogę) i samodzielności (coś zależy ode mnie), zapewnij sobie właściwe leczenie (pomoc jest możliwa) nie rezygnuj z pomocnej wiedzy (warto wiedzieć) pamiętaj, że są osoby, które pomyślnie zdrowieją lub wyzdrowiały (teraz ja!) szukaj własnych celów i wartości, sensu życia (mam po co żyć, jestem sobą – nie chorobą),

Elementarz nadziei jestem wart nadziei nie jestem sam, ktoś we mnie wierzy, mogę na kogoś liczyć jednak coś mogę, coś zależy ode mnie, pomoc jest możliwa warto wiedzieć teraz ja! mam po co żyć, jestem sobą – nie chorobą

promocja zdrowia psychicznego i zapobieganie zaburzeniom psychicznym; zapewnienie osobom z zaburzeniami psychicznymi wielostronnej i powszechnie dostępnej opieki zdrowotnej oraz innych form opieki i pomocy niezbędnych do życia w środowisku rodzinnym i społecznym; rozwój badań naukowych i systemu informacji z zakresu zdrowia psychicznego.