Finanse behawioralne Finanse 110630-1165

Plan wykładu Finanse klasyczne a behawioralne Kiedy są przydatne narzędzia finansów behawioralnych? Przykłady modeli finansów behawioralnych Finanse 110630-1165

Finanse klasyczne a behawioralne Finanse klasyczne opierają się dwóch założeniach: Racjonalnych oczekiwań uczestników rynku Efektywności rynku W finanse behawioralnych odrzucamy te założenia, zamiast tego analizujemy zjawiska finansowe pod kątem zachowań uczestników rynku Finanse 110630-1165

Racjonalne oczekiwania Inwestorzy dążą do maksymalizacji zysku W tym celu wykorzystują całą dostępna informację przy decyzjach inwestycyjnych Finanse 110630-1165

Efektywność rynku Rynek jest efektywny, gdy ceny instrumentów odzwierciedlają całą dostępną informację Zmiany cen w czasie są niezależne Dlatego trudno jest przewidzieć zmiany cen i osiągnąć nadzwyczajne zyski Finanse 110630-1165

Przykłady modeli finansów klasycznych(1) Model portfelowy Markowitz’a Inwestorzy mogą minimalizować ryzyko poprzez dywersyfikacje portfelowa inwestycyjnego Dywersyfikacja portfelowa możliwa dzięki zakupowi papierów wartościowych o ujemnie skorelowanych oczekiwanych stopach zwrotu Finanse 110630-1165

Przykłady modeli finansów klasycznych(2) Capital Asset Pricing Model (CAPM)- Sharp, Lintner and Mossin (1964) (model wyceny aktywów kapitałowych) Model wycenia stopy zwrotu poszczególnych aktywów Zgodnie z modelem : R=Rf+β (Rm-Rf) Gdzie R- stopa zwrotu z aktywa Rf- stopa zwrotu z aktywa nieobciążonego ryzykiem Rm-rynkowa stopa procentowa β - czynnik ryzyka Finanse 110630-1165

Odchylenia od założeń finansów klasycznych (1) Autokorelacja stóp zwrotu- w krótkim okresie wzrost ceny instrumentu w momencie t prowadzi do dlaszych wzrostów w okresie t+k Efekt kalendarza- ceny instrumentów wzrastają w weekendy i w styczniu Małe firmy mają wyższe stopy zwrotu z emitowanych przez nie instrumentów niż prognozuje to model CAPM Finanse 110630-1165

Odchylenia od założeń finansów klasycznych(2) Maili inwestorzy wybierają papiery wartościowe z malejącymi stopami zwrotu Kryzysy finansowe- „herding effects” Finanse 110630-1165

Pojęcie finansów behawioralnych Wskazane odchylenia od założeń finansów klasycznych można wytłumaczyć za pomocą narzędzi finansów behawioralnych Odchylenia związane są z aspektami psychologicznymi zachowań inwestorów Finanse 110630-1165

Jak zachowują się inwestorzy? (1) Inwestorzy nie sa racjonalni Podejmują decyzje na podstawie powierzchownych informacji Traktują zdarzenia niezależne jako zależne- w ten sposób powstają trendy Niewspółmierne reakcje na imformacje Finanse 110630-1165

Jak zachowują się inwestorzy?(2) Iluzja kontroli- inwestorze są nazbyt pewni swoich decyzji Myślenie retrospektywne- inwestorzy przywiązują nadmierną wagę do przeszłych wydarzeń, które ich zdaniem wywołały jakąś tendencję Efekt posiadania- inwestorzy nie są chętni by zmienić swój portfel inwestycyjny Finanse 110630-1165

Jak zachowują się inwestorzy? (3) Decyzje oparte na heurystyce- uproszczone sądy, szybkie, intuicyjne reakcje Inwestorzy otrzymują wiele informacji na raz- muszą arbitralnie wybrać te, które są ważne Finanse 110630-1165

Kiedy są przydatne narzędzia finansów behawioralnych? Finanse behawioralne są bardzo użytecznym narzędziem modelowania rynków finansowych Modele behawioralne pozwalają modelować i przewidywać kursy walut, ceny instrumentów finansowych Modele behawioralne uwzględniają wpływ premii za ryzyko na ceny instrumentów Finanse 110630-1165

Premia za ryzyko Premia za ryzyko to różnica w oczekiwanej stopie zwrotu z instrumentu obarczonego ryzykiem w stosunku do stopy zwrotu z instrumentu nie obciążonego takim ryzykiem Finanse 110630-1165

Przykłady modeli behawioralnych Modele oparte na parytecie stóp procentowych Bańki spekulacyjne Zmiany polityki gospodarczej Turbulencje na rynkach finansowych Finanse 110630-1165

Modele oparte na parytecie stóp procentowych (1) Zgodnie z teorią parytetu stóp procentowych zmiany kursów walutowych wynikają z międzynarodowych różnic w stopach procentowych E(St+k/Ω)/St= (1+int)/(1+iat) S- kurs walutowy spot Ω-dostępna informacja in- krajowa stopa procentowa ia- zagraniczna stopa procentowa Finanse 110630-1165

Modele oparte na parytecie stóp procentowych (2) Jest to podstawowy model pozwalający przewidywać zmiany kursów walutowych Teoria behawioralna opiera się na tym modelu W celu uwzględnienia wpływu zachowań inwestorów na kurs w modelu behawioralnym uwzględnia się dodatkowo premię za ryzyko Finanse 110630-1165

Modelowe ujęcie premii za ryzyko Premię za ryzyko δ definiuje się jako odchylenie od parytetu stopy procentowej E(St+k/Ω)/St= (1+it)/(1+i*t)+ δt Finanse 110630-1165

Interpretacja premii za ryzyko Jeżeli spodziewamy się deprecjacji waluty  premia za ryzyko wzrasta Jeżeli spodziewamy się aprecjacji waluty premia za ryzyko spada Finanse 110630-1165

Jak zmierzyć premię za ryzyko? Jako że premia za ryzyko jest zależna od czynników psychologicznych, trudno jest ją zmierzyć Potencjalne miary: Ceny instrumentów pochodnych Miary oparte na ankietach Oszacowania oparte na modelach premii za ryzyko Finanse 110630-1165

Bańki spekulacyjne(1) Zjawisko polegające na coraz szybszym wzroście cen aż do momentu załamania ceny W ujęciu modelowym oznacza to coraz szybsze odchylenia wartości empirycznych od prognozowanych Bańki spekulacyjne powstają przez racjonalne oczekiwania! Jeżeli na rynku jest bańka spekulacyjna nie możemy wyceniać instrumentów za pomocą modeli klasycznych Finanse 110630-1165

Bańki spekulacyjne(2) Modele baniek spekulacyjnych są nieliniowe Modele składają się z równań opisujących rozmiar bańki bt ważony prawdopodobieństwem pęknięcia bańki ω bt= λ E(bt+1/ Ωt) bt+1 = bt/ (ω λ) z prawdopodobieństwem ω bt+1 = 0 z prawdopodobieństwem (1-ω) Finanse 110630-1165

Turbulencje na rynkach finansowych(1) Pojawienie się turbulencji na rynkach finansowych powoduje, iż modele klasyczne nie są odpowiednim narzędziem wyceny instrumentów Użytecznym narzędziem wyceny mogą być modele progowe Modele progowe biorą pod uwagę różne stany rynków finansowych Finanse 110630-1165

Turbulencje na rynkach finansowych(2) Załóżmy że prognozujemy kurs walutowy za pomocą modelu: Δ St = ά0 + ά1 Δ St-1 + ά2 gt + ά3 (int-1 – iat-1) +εt Jeżeli spodziewamy się, że jakieś wydarzenie może wpłynąć na kurs powinniśmy je uwzględnić w modelu Finanse 110630-1165

Turbulencje na rynkach finansowych(3) Inwestorzy będą się inaczej zachowywać gdyby wydarzenie zaszło i gdyby nie zaszło Δ St = ((ά0 + ά1 Δ St-1 + ά2 gt + ά3 (int-1 – iat-1)) I(zt ≤γ) + ((ß0 + ß 1 Δ St-1 + ß 2 gt + ß 3 (int-1 – iat-1)) I(zt > γ) +εt I(q) =1 jeżeli zajdzie wydarzenie q I(q) = 0 jeżeli nie zajdzie wydarzenie q Finanse 110630-1165

Inne modele behawioralne Modele mikrostrukturalne- obserwujemy transakcje poszczególnych inwestorów „Problem peso”- gdy inwestorzy spodziewają się zmian polityki gospdarczej Proces uczenia się inwestorów Finanse 110630-1165

Finanse behawioralne i kryzysy finansowe Narzędzia finansów behawioralnych są bardzo użyteczne do modelowania rynków w czasie kryzysu Inwestorzy nie potrafią ocenić ryzyka w kategoriach racjonalnych Klasyczne modele nie opisują dobrze rynków w czasie krzyzysu Finanse 110630-1165

Istotne aspekty zachowań inwestorów w czasie kryzysu Chciwość inwestorów Niedoszacowanie ryzyka Herding Ograniczona racjonalność Błędy agencji ratingowych niebrane pod uwagę przez inwestorów Finanse 110630-1165

Literatura M. Rubaszek, D. Serwa, Analiza kursu walutowego, CH Beck, Warszawa 2009 Finanse 110630-1165