Problemy w realizacji inwestycji w ramach ZPORR perspektywa kontroli skarbowej Adam Rogowski Dyrektor Departamentu Certyfikacji i Poświadczeń środków z UE Kraków, 20 grudnia 2007

VAT Zaliczanie podatku od towarów i usług odbywa się na podstawie składanego przez beneficjenta Oświadczenia o kwalifikowalności VAT. Oświadczenie to stanowi załącznik do wniosku o dofinansowanie realizacji projektu. W trakcie weryfikacji wniosku Instytucja Wdrażająca sprawdza jedynie, czy beneficjent załączył podpisane przez siebie Oświadczenie. Zaliczanie podatku od towarów i usług odbywa się na podstawie składanego przez beneficjenta Oświadczenia o kwalifikowalności VAT. Oświadczenie to stanowi załącznik do wniosku o dofinansowanie realizacji projektu. W trakcie weryfikacji wniosku Instytucja Wdrażająca sprawdza jedynie, czy beneficjent załączył podpisane przez siebie Oświadczenie.

VAT Procesowi weryfikacji wniosku i wypłaty środków nie towarzyszą żadne czynności mające na celu sprawdzenie zgodności Oświadczenia ze stanem rzeczywistym. W szczególności nie jest prowadzona analiza statusu podatkowego beneficjenta oraz istoty inwestycji, celem ustalenia, czy inwestycja może generować przychód opodatkowany podatkiem od towarów i usług. Procesowi weryfikacji wniosku i wypłaty środków nie towarzyszą żadne czynności mające na celu sprawdzenie zgodności Oświadczenia ze stanem rzeczywistym. W szczególności nie jest prowadzona analiza statusu podatkowego beneficjenta oraz istoty inwestycji, celem ustalenia, czy inwestycja może generować przychód opodatkowany podatkiem od towarów i usług.

Konkluzja Zaprojektowany mechanizm kontrolny może nie być wystarczający dla wyeliminowania ryzyka kwalifikowania podatku od towarów i usług niezgodnie z Zasadą nr 7 rozporządzenia Komisji nr 448/2004 z dnia 10 marca 2004 r. Kwalifikowanie podatku od towarów i usług jedynie na podstawie oświadczenia beneficjenta powoduje ryzyko refundacji tego podatku w sytuacji, gdy może on być odzyskany przez beneficjenta. Zaprojektowany mechanizm kontrolny może nie być wystarczający dla wyeliminowania ryzyka kwalifikowania podatku od towarów i usług niezgodnie z Zasadą nr 7 rozporządzenia Komisji nr 448/2004 z dnia 10 marca 2004 r. Kwalifikowanie podatku od towarów i usług jedynie na podstawie oświadczenia beneficjenta powoduje ryzyko refundacji tego podatku w sytuacji, gdy może on być odzyskany przez beneficjenta.

VAT Zgodnie z Zasadą nr 7 rozporządzenia Komisji nr 448/2004 z dnia 10 marca 2004r. zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 1658/2000 ustanawiające szczegółowe zasady wykonania rozporządzenia nr 1260/1999/WE w odniesieniu do warunków, jakie muszą spełniać wydatki na działanie współfinansowane z funduszy strukturalnych i uchylającego rozporządzenie (WE) nr 1145/2003 podatek VAT jest wydatkiem kwalifikowanym jedynie wtedy, gdy jest on faktycznie i ostatecznie wytworzony przez końcowego beneficjenta lub indywidualnego odbiorcę. VAT, który podlega zwrotowi, przy zastosowaniu jakichkolwiek środków, nie może być uznany za wydatek kwalifikowany nawet, jeżeli końcowy beneficjent lub indywidualny odbiorca nie odzyska go w danym momencie. Zgodnie z Zasadą nr 7 rozporządzenia Komisji nr 448/2004 z dnia 10 marca 2004r. zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 1658/2000 ustanawiające szczegółowe zasady wykonania rozporządzenia nr 1260/1999/WE w odniesieniu do warunków, jakie muszą spełniać wydatki na działanie współfinansowane z funduszy strukturalnych i uchylającego rozporządzenie (WE) nr 1145/2003 podatek VAT jest wydatkiem kwalifikowanym jedynie wtedy, gdy jest on faktycznie i ostatecznie wytworzony przez końcowego beneficjenta lub indywidualnego odbiorcę. VAT, który podlega zwrotowi, przy zastosowaniu jakichkolwiek środków, nie może być uznany za wydatek kwalifikowany nawet, jeżeli końcowy beneficjent lub indywidualny odbiorca nie odzyska go w danym momencie.

VAT Zgodnie z art. 86 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Zgodnie z art. 86 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych.

VAT Każdorazowo w procesie weryfikacji kwalifikowalności VAT konieczna jest zatem analiza statusu podatkowego beneficjenta (czy beneficjent jest podatnikiem podatku od towarów i usług) oraz istoty inwestycji (czy inwestycja generuje/może generować przychód opodatkowany VAT). Każdorazowo w procesie weryfikacji kwalifikowalności VAT konieczna jest zatem analiza statusu podatkowego beneficjenta (czy beneficjent jest podatnikiem podatku od towarów i usług) oraz istoty inwestycji (czy inwestycja generuje/może generować przychód opodatkowany VAT). Analiza taka powinna być dokonywana przez instytucję weryfikującą wniosek o płatność, w oparciu o wyczerpujące informacje dotyczące zarówno beneficjenta jak i inwestycji (np. przedłożone przez beneficjenta dokumenty, informacje zebrane w trakcie kontroli na miejscu). Analiza taka powinna być dokonywana przez instytucję weryfikującą wniosek o płatność, w oparciu o wyczerpujące informacje dotyczące zarówno beneficjenta jak i inwestycji (np. przedłożone przez beneficjenta dokumenty, informacje zebrane w trakcie kontroli na miejscu).

VAT IZ ZPORR powinna dokonać analizy zapisów dokumentów programowych i określić, w których działaniach realizowane mogą być projekty generujące (obecnie lub w przyszłości) przychody opodatkowane VAT. W ten sposób stworzyć można byłoby katalog inwestycji, które z uwagi na swoją istotę (np. droga gminna) nie będą generować przychodu. W przypadku takich inwestycji VAT stanowi koszt kwalifikowany. IZ ZPORR powinna dokonać analizy zapisów dokumentów programowych i określić, w których działaniach realizowane mogą być projekty generujące (obecnie lub w przyszłości) przychody opodatkowane VAT. W ten sposób stworzyć można byłoby katalog inwestycji, które z uwagi na swoją istotę (np. droga gminna) nie będą generować przychodu. W przypadku takich inwestycji VAT stanowi koszt kwalifikowany. W działaniach, w których projekty mogą generować przychód należy dokonać przeglądu finansowanych inwestycji i określić, w których projektach VAT został zaliczony do kosztów kwalifikowanych. W działaniach, w których projekty mogą generować przychód należy dokonać przeglądu finansowanych inwestycji i określić, w których projektach VAT został zaliczony do kosztów kwalifikowanych.

VAT W odniesieniu do każdego takiego projektu konieczne jest przeprowadzenie indywidualnej analizy statusu podatkowego beneficjenta (np. poprzez pozyskanie zaświadczenia od organu podatkowego). Jeżeli beneficjent nie jest podatnikiem VAT, podatek ten nie może być odzyskany a zatem stanowi koszt kwalifikowany. Istotne jest tu jednak monitorowanie statusu podatkowego beneficjenta i w przypadku jego zmiany dokonanie analizy wpływu tej zmiany na kwalifikowalność VAT. W odniesieniu do każdego takiego projektu konieczne jest przeprowadzenie indywidualnej analizy statusu podatkowego beneficjenta (np. poprzez pozyskanie zaświadczenia od organu podatkowego). Jeżeli beneficjent nie jest podatnikiem VAT, podatek ten nie może być odzyskany a zatem stanowi koszt kwalifikowany. Istotne jest tu jednak monitorowanie statusu podatkowego beneficjenta i w przypadku jego zmiany dokonanie analizy wpływu tej zmiany na kwalifikowalność VAT.

VAT Należy również wziąć pod uwagę fakt, że odliczalność podatku naliczonego i ubieganie się o jego zwrot jest z punktu widzenia przepisów podatkowych prawem a nie obowiązkiem podatnika. W sytuacji, gdy charakter inwestycji wskazuje, że powinna być związana z działalnością opodatkowaną konieczne jest, z punktu widzenia zasad kwalifikowalności, ustalenie czy i dlaczego podatnik nie wykorzystał swoich uprawnień i czy z takim podejściem podatnika nie był związany brak dokonania zgłoszenia rejestracyjnego lub zgłoszenia zmiany statusu podatnika. Należy również wziąć pod uwagę fakt, że odliczalność podatku naliczonego i ubieganie się o jego zwrot jest z punktu widzenia przepisów podatkowych prawem a nie obowiązkiem podatnika. W sytuacji, gdy charakter inwestycji wskazuje, że powinna być związana z działalnością opodatkowaną konieczne jest, z punktu widzenia zasad kwalifikowalności, ustalenie czy i dlaczego podatnik nie wykorzystał swoich uprawnień i czy z takim podejściem podatnika nie był związany brak dokonania zgłoszenia rejestracyjnego lub zgłoszenia zmiany statusu podatnika.

VAT Jeżeli beneficjent jest podatnikiem VAT niezbędna jest analiza charakteru inwestycji. Jeżeli beneficjent jest podatnikiem VAT niezbędna jest analiza charakteru inwestycji.

VAT W szczególności należy stwierdzić, czy inwestycja generuje / może generować przychód opodatkowany VAT. Konieczne jest ustalenie, czy całość inwestycji generuje / może generować przychód (np. oczyszczalnia ścieków). W takiej sytuacji całość podatku VAT naliczonego od zakupów inwestycyjnych związanych z realizacją inwestycji nie powinna stanowić kosztu kwalifikowanego. W szczególności należy stwierdzić, czy inwestycja generuje / może generować przychód opodatkowany VAT. Konieczne jest ustalenie, czy całość inwestycji generuje / może generować przychód (np. oczyszczalnia ścieków). W takiej sytuacji całość podatku VAT naliczonego od zakupów inwestycyjnych związanych z realizacją inwestycji nie powinna stanowić kosztu kwalifikowanego.

VAT Może jednak zaistnieć sytuacja, w której jedynie część inwestycji będzie generować przychód (np. część pomieszczeń budynku uczelni będzie wynajmowanych podmiotom zewnętrznym). W takim przypadku ustalenia wymaga jaka część VAT naliczonego od wydatków na inwestycyjnych poniesionych na budowę/rozbudowę/remont budynku związana jest z działalnością opodatkowaną (w przykładzie działalnością opodatkowaną jest wynajem pomieszczeń). W tej części VAT nie powinien stanowić kosztu kwalifikowanego. Może jednak zaistnieć sytuacja, w której jedynie część inwestycji będzie generować przychód (np. część pomieszczeń budynku uczelni będzie wynajmowanych podmiotom zewnętrznym). W takim przypadku ustalenia wymaga jaka część VAT naliczonego od wydatków na inwestycyjnych poniesionych na budowę/rozbudowę/remont budynku związana jest z działalnością opodatkowaną (w przykładzie działalnością opodatkowaną jest wynajem pomieszczeń). W tej części VAT nie powinien stanowić kosztu kwalifikowanego.

VAT W przypadku jednostek samorządu terytorialnego zwrócić należy uwagę również na ewentualne nieodpłatne przekazanie przedmiotu inwestycji w użytkowanie. W przypadku jednostek samorządu terytorialnego zwrócić należy uwagę również na ewentualne nieodpłatne przekazanie przedmiotu inwestycji w użytkowanie.

Zachowanie ścieżki audytu Brak kompletnej dokumentacji dotyczącej realizowanego projektu - protokołów konieczności ani żadnej innej dokumentacji na okoliczność wykonania robót zamiennych, co stanowi naruszenie § 13 ust. 2 umowy o dofinansowanie projektu, ofert złożonych przez wykonawców Brak kompletnej dokumentacji dotyczącej realizowanego projektu - protokołów konieczności ani żadnej innej dokumentacji na okoliczność wykonania robót zamiennych, co stanowi naruszenie § 13 ust. 2 umowy o dofinansowanie projektu, ofert złożonych przez wykonawców Dokonanie zapłaty z innego rachunku bankowego niż wyodrębniony do obsługi realizowanego projektu Dokonanie zapłaty z innego rachunku bankowego niż wyodrębniony do obsługi realizowanego projektu

Kwalifikowalność poniesionych kosztów VAT VAT Dwukrotne zafakturowanie wartości tych samych robót z kosztorysu ofertowego - Na podstawie porównania kosztorysu ofertowego, faktur oraz kosztorysów powykonawczych ustalono, że w dwóch różnych fakturach ujętych we wniosku o płatność została zafakturowana ta sama robota Dwukrotne zafakturowanie wartości tych samych robót z kosztorysu ofertowego - Na podstawie porównania kosztorysu ofertowego, faktur oraz kosztorysów powykonawczych ustalono, że w dwóch różnych fakturach ujętych we wniosku o płatność została zafakturowana ta sama robota Uznanie za koszt kwalifikowany wydatku za nieudokumentowane wykonanie robót zamiennych Uznanie za koszt kwalifikowany wydatku za nieudokumentowane wykonanie robót zamiennych

Zamówienia publiczne Wybrana w wyniku przetargu oferta nie odpowiada treści specyfikacji istotnych warunków zamówienia i podlega odrzuceniu na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 2 ustawy Prawo zamówień publicznych Wybrana w wyniku przetargu oferta nie odpowiada treści specyfikacji istotnych warunków zamówienia i podlega odrzuceniu na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 2 ustawy Prawo zamówień publicznych –Wartość zamówienia została oszacowana z naruszeniem art. 32 ust. 1 i art. 35 ust. 1 ustawy PZP. –Wartość przedmiotu zamówienia wyrażona w euro została ustalona niezgodnie z rozporządzeniem Prezesa Rady Ministrów z dnia 8 marca 2004 r. w sprawie średniego kursu złotego w stosunku do euro stanowiącego podstawę przeliczenia wartości zamówień publicznych. –Ogłoszenie o zamówieniu zamieszczone przez kontrolowanego na stronie internetowej (BIP) nie zawiera wszystkich informacji wymaganych art. 41 ustawy PZP. Ponadto stwierdzono, że kontrolowana jednostka podała w treści ogłoszenia podstawy prawne, niezgodne z obowiązującą ustawą Prawo zamówień publicznych, wskazując nieobowiązujące przepisy ustawy z dnia r. o zamówieniach publicznych. –Nie sporządzono specyfikacji istotnych warunków zamówienia, pomimo że postępowanie przeprowadzono w trybie przetargu nieograniczonego. Elementy, które powinny zostać ujęte w specyfikacji wskazane są w art. 36 ust. 1 i 2 ustawy PZP. –Zamawiający nie wykluczył z postępowania o udzielenie zamówienia wykonawców, którzy nie dołączyli do złożonych ofert oświadczeń o spełnieniu warunków udziału w postępowaniu, ani dokumentów potwierdzających spełnienie tych warunków (art. 24 ust. 2 pkt 3 ustawy PZP). Zgodnie z art. 24 ust. 4 ustawy PZP ofertę wykonawcy wykluczonego uznaje się za odrzuconą a postępowanie, jeżeli nie wpłynęła żadna niepodlegająca odrzuceniu oferta, zostaje unieważnione (art. 93 ust. 1 pkt 1 ustawy PZP).

Zamówienia publiczne –W aktach postępowania przetargowego brak jest jakichkolwiek dokumentów potwierdzających, że o wyborze oferty zostali niezwłocznie zawiadomieni wykonawcy, którzy ubiegali się o udzielenie zamówienia publicznego (wymóg wskazany w art. 92 ustawy PZP), co stanowi naruszenie zasady wskazanej w art. 9 ust. 1 ustawy PZP. –Występują rozbieżności w opisie przedmiotu zamówienia wskazanego w: ogłoszeniu zamieszczonym na stronie internetowej Urzędu (BIP) i ogłoszeniu wywieszonym na tablicy ogłoszeń Zamawiającego, ogłoszeniu zamieszczonym na stronie internetowej Urzędu (BIP) i ogłoszeniu wywieszonym na tablicy ogłoszeń Zamawiającego, ofertach złożonych przez wykonawców, ofertach złożonych przez wykonawców, umowie o pełnienie nadzoru inwestorskiego. umowie o pełnienie nadzoru inwestorskiego. Powyższe wskazuje, że przedmiot zamówienia został opisany w sposób niejednoznaczny, tj. z naruszeniem art. 29 ust. 1 i 2 ustawy PZP. Powyższe wskazuje, że przedmiot zamówienia został opisany w sposób niejednoznaczny, tj. z naruszeniem art. 29 ust. 1 i 2 ustawy PZP. Ponadto w ogłoszeniu o zamówieniu, przy opisie przedmiotu zamówienia, Zamawiający nie wskazał nazwy i kodu określonych we Wspólnym Słowniku Zamówień (obowiązek wynikający z art. 30 ust. 4 ustawy PZP). Ponadto w ogłoszeniu o zamówieniu, przy opisie przedmiotu zamówienia, Zamawiający nie wskazał nazwy i kodu określonych we Wspólnym Słowniku Zamówień (obowiązek wynikający z art. 30 ust. 4 ustawy PZP).

Informacja i Promocja Brak informacji o współfinansowaniu realizacji inwestycji ze środków UE Brak informacji o współfinansowaniu realizacji inwestycji ze środków UE

Sprawozdawczość Nieterminowe rzekazanie sprawozdania z realziacji projektu Nieterminowe rzekazanie sprawozdania z realziacji projektu Niezgodność danych finansowych wykazanych w sprawozdaniu z danymi we wniosku o płatność Niezgodność danych finansowych wykazanych w sprawozdaniu z danymi we wniosku o płatność Niesporządzenie oraz nieprzekazanie sprawozdań z realizacji projektu Niesporządzenie oraz nieprzekazanie sprawozdań z realizacji projektu

Kontrola postępu rzeczowego projektu Rozbieżności między dokumentacją projektową a stanem faktycznym Rozbieżności między dokumentacją projektową a stanem faktycznym Niezgodność modelu dostarczonego przedmiotu z umową o zamówienie publiczne Niezgodność modelu dostarczonego przedmiotu z umową o zamówienie publiczne Nieprzekazanie Instytucji Wdrażającej informacji o zmianach dotyczących realizacji projektu Nieprzekazanie Instytucji Wdrażającej informacji o zmianach dotyczących realizacji projektu Rozbieżność danych zawartych w dokumentach potwierdzających wykonanie projektu Rozbieżność danych zawartych w dokumentach potwierdzających wykonanie projektu