WODA W kulturze i sztuce

Motywy akwatyczne w sztuce Motywy znaczeniowo związane z żywiołem wodnym, szczególnie wykorzystywane w XIX-wiecznej poezji pod wpływem romantycznego uznania niezależności fenomenów natury od człowieka. W sentymentalizmie stanowiły nastrojowy pejzaż, na tle którego spotykali się kochankowie.

Adam Mickiewicz- Świtezianka Tu jezioro stanowi tło przyrodnicze dla rozgrywających się wydarzeń i współtworzy nastrój utworu. Co więcej, tytułowa bohaterka jest rusałką – częścią tego jeziora. To ona zwodzi młodzieńca, a potem okazuje się być wysłanniczką sprawiedliwości i karze bohatera za lekkomyślność i łamanie zasad.

Eliza Orzeszkowa- Nad Niemnem Niemen w tym utworze to rzeka bez mała rajska, płynie ona bowiem przez krainę szczęścia, taką, w której istnieje niezwykła harmonia między człowiekiem i przyrodą. Wody te mają także znaczenie symboliczne, by nie powiedzieć magiczne. Bronią bowiem tego, co własne, święte, ojczyste. Stają się ikoną „kraju lat dziecinnych”, a zarazem strażnikiem tradycji.

Motyw wody jest niezwykle pojemny znaczeniowo i chętnie wykorzystywany w kulturze. Na uwagę zasługuje fakt, że w zależności od rejonu świata i strefy klimatycznej zupełnie inaczej interpretuje się akwatyczną symbolikę. I tak w rejonach gorących woda staje się, zwłaszcza w literaturze, symbolem życia, a nawet zbawienia. Na terenach zimnych, gdzie wody jest wręcz zbyt wiele i mieszkańcom grożą powodzie, życiodajny płyn to raczej nie symbol egzystencji, a zagrożenia.

Antonio Canaletto Molo- Widok z Placu św. Marka Płótno niezwykle nastrojowe, utrzymane w ciepłych barwach. Całość pejzażu niezwykle realistyczna. Woda została przedstawiona tu jako przyjazna człowiekowi. Jej toń jest spokojna. Gondolierzy bez lęku się poruszają po kanałach. Woda nie jest tu żywiołem, lecz czymś zupełnie poddanym człowiekowi, ponieważ pozostaje ujarzmiona w sztucznych korytach.

Caspar David Friedrich- Wschód księżyca na morzu Obraz w tonacji różowo-szarej, pełen światłocieni, oddaje bardzo głęboką perspektywę. Woda, tutaj niezwykle spokojna, buduje nastrój wyciszenia i refleksji. Na brzegu i nieco dalej w głębi przedstawione są postacie, wpatrujące się we wschodzący nad wodą księżyc.

Johann Strauss- Nad pięknym modrym Dunajem To utwór niezwykle spokojny, melodyjny, motywy muzyczne płynnie przechodzą po kolei, występują też rytmiczne powtórzenia. Całość oddaje pogodny nastój wiedeńskiego spacerowicza, utwór więc znów, co charakterystyczne dla sztuki okresu, w którym tworzył Strauss, ukazuje, jak przyroda, a więc i woda, współgra z człowiekiem, a nawet wpływa na niego.

Piotr Czajkowski- Jezioro Łabędzie Bohater baletu – Zygfryd zostaje zaprowadzony przez Złego Ducha nad jezioro, którego wygląd tu znów koresponduje z nastrojem fragmentu utworu. Tu dziewczyna-łabędź rozkochuje w sobie bohatera. Jednak wkrótce zamiast zaklętej w łabędzia Odetty pojawia się Odylia i to jej, nie wiedząc o podstępie, przysięga miłość Zygfryd. Sztuczka Złego Ducha, zaklętego w puchacza, udaje się. Przebywające nad jeziorem dziewczęta-łabędzie wraz z Odettą nie mogą być odczarowane. W końcu Odetka, za nią Zygfryd, rzucają się ze skały, by śmierć mogła ich połączyć na zawsze, a w tym czasie inne dziewczęta-łabędzie topią Złego Ducha, który je prześladuje. Woda w tym utworze emanuje tajemniczością, tworzy także atmosferę grozy, jest tak naprawdę narzędziem w rękach Złego. Pod koniec utworu, jednak zaczyna służyć dobru – dzięki niej zaklęte dziewczęta wymierzają sprawiedliwość. Można tu zauważyć odniesienie pośrednie do tekstu biblijnego, w którym woda najpierw służy złu, nieuporządkowaniu (jest synonimem chaosu), później zaś pełni rolę wykonawcy wyroków Sprawiedliwego. W utworze Czajkowskiego jednak sprawiedliwość nie zostaje wymierzona do końca, gdyż Duch powraca.

Znaczenie kulturowe wody W kulturowej symbolice woda jest jednym z żywiołów i przeciwstawiana jest ogniowi, powietrzu i ziemi. Symbolizuje życie, płodność i oczyszczenie. Woda jest częstym elementem mitów kosmogonicznych. Bywa też uważana za medium ułatwiające przejście z jednego świata do drugiego W wielu religiach zanurzenie w wodzie symbolizuje oczyszczenie i odrodzenie.

Związek z religią

Woda święcona Woda święcona –sakramentalium występujące w niektórych wyznaniach chrześcijańskich. Woda święcona jest wodą pobłogosławioną przez biskupa, księdza lub diakona przeznaczoną do udzielania chrztu lub błogosławieństwa osób, miejsc lub rzeczy. Swoje istnienie czerpie z wiary w moc oczyszczającą wody obecną już w Starym Testamencie oraz z faktu chrztu Chrystusa w Jordanie.

Chrzest W chrześcijaństwie obrzęd nawrócenia i oczyszczenia z grzechów, mający postać sakramentalnego obmycia wodą, któremu towarzyszy słowo (Ef 5,26). Zgodnie z wiarą chrześcijańską obrzęd ten ma znaczenie wcielenia w Chrystusa jako ukrzyżowanego i zmartwychwstałego Pana i łączy z Ludem Bożym Nowego Przymierza. Typowy obrzęd chrztu w chrześcijaństwie sprawowany jest w imię Trójcy Świętej: Ojca i Syna i Ducha Świętego – na polecenie samego założyciela Chrystusa (Mt 18,18-20).

Dni Wody

Światowy Dzień Wody Święto ustanowione przez Zgromadzenie Ogólne ONZ rezolucją z 22 grudnia 1992, obchodzone corocznie 22 marca. Powołane zostało w czasie konferencji Szczyt Ziemi 1992 (UNCED) w Rio de Janeiro w Brazylii, w ramach Agendy 21. Powodem był fakt, że ponad miliard ludzi na świecie cierpi z powodu braku dostępu do czystej wody pitnej.

Śmigus-dyngus oblaniec) – zwyczaj, pierwotnie słowiański, a wtórnie związany z Poniedziałkiem wielkanocnym. Śmigus polegał na symbolicznym biciu witkami wierzby lub palmami po nogach i wzajemnym oblewaniu się wodą, co symbolizowało wiosenne oczyszczenie z brudu i chorób, a w późniejszym czasie także i z grzechu. Na śmigus nałożył się zwyczaj dyngusowania (dyngowanie), dający możliwość wykupienia się pisankami od podwójnego lania. Nie wiadomo, kiedy te dwa obyczaje się połączyły.Znany także jako: Poniedziałek wielkanocny, lany poniedziałek, polewany lub oblewany.

Koniec