Projekt realizowany przez Uniwersytet Szczeciński w partnerstwie z Combidata Poland sp. z o.o. w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, Priorytet III „Wysoka jakość systemu oświaty”, Działanie 3.3 „Poprawa jakości kształcenia”, Poddziałanie 3.3.4 „Modernizacja treści i metod kształcenia – projekty konkursowe”

dr Paweł Baran Uniwersytet Szczeciński Metody aktywizujące uczniów – wykłady kadry naukowej dla UGP (przedsiębiorczość) dr Paweł Baran Uniwersytet Szczeciński

Plan wystąpienia Przedsiębiorczość a edukacja ekonomiczna O wykładach w ramach projektu – ogólnie Tematyka wykładów Przykłady elementów zwiększających atrakcyjność wykładów

Przedsiębiorczość Słowo przedsiębiorczość ma dwa znaczenia pierwsze: drugie – to ogół przedsiębiorców albo firm.

Przedsiębiorczość W oświacie słowo to używane jest w jeszcze innym znaczeniu – jako ogólna wiedza ekonomiczna i umiejętność jej wykorzystania. W ramach wspierania kompetencji przedsiębiorczości realizowaliśmy więc dzieło edukacji ekonomicznej mając na celu wsparcie drzemiącej w uczniach przedsiębiorczości (w znaczeniu pierwszym).

Wykłady w ramach projektu Projekt zakładał kontakt młodzieży z kadrą naukowo- dydaktyczną uczelni wyższych (w przypadku przedsiębiorczości – z Uniwersytetu Szczecińskiego). Dla Uczniowskich Grup Projektowych (UGP) kontakt ten przybrał postać serii wykładów wyjazdowych w każdej ze szkół. Wykłady na ogół odbywały się w blokach po 4h, 2x w semestrze.

Wykłady w ramach projektu Traktowaliśmy je jako promocję naszej dziedziny wiedzy, a tam, gdzie było to zasadne – także jako promocję naszej Uczelni i proponowanych przez nas kierunków studiów oraz zagadnień, którymi się zajmujemy. Staraliśmy się pokazać – podstawy w interesujący, nieszablonowy sposób oraz – rzeczy ciekawe, frapujące, niestandardowe. Doświadczenie zamiast suchego wykładu – zajęcia zawsze miały w sobie elementy ćwiczeniowe, często w formie gier edukacyjnych (edutainment) bądź laboratorium komputerowego.

Wykłady w ramach projektu Zrealizowane wykłady można podzielić na trzy kategorie tematyczne: zagadnienia ogólnoekonomiczne zagadnienia praktyczne (biznesowe) tematy specyficzne, pomocne w realizacji projektów Na kolejnych slajdach przedstawiono (niepełną) listę tematów zrealizowanych wykładów.

Tematy ogólnoekonomiczne Ekonomia Ekonomia behawioralna – od czego zależą decyzje ekonomiczne Istota nowej gospodarki Jak myśli kształtują nasze podejście do pieniędzy Jak planować przyszłość własnej firmy Jak podejmować decyzje Makroekonomiczne otoczenie biznesu Modele ekonomiczne

Tematy ogólnoekonomiczne Ekonomia – c.d. Podstawowe zagadnienia i problemy współczesnej ekonomii, przedsiębiorczość, etyka biznesu Przedsiębiorczość, przedsiębiorca, przedsiębiorstwo Przedsiębiorczość w nowej gospodarce Przewaga konkurencyjna w biznesie Wybrane zagadnienia z zakresu działania przedsiębiorstwa eksportowego Konkurencyjność i innowacyjność przedsiębiorstw w aspekcie przedsiębiorczości Uwarunkowania innowacyjności przedsiębiorstw

Tematy ogólnoekonomiczne Finanse/inwestowanie Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie Inwestowanie, czyli jak pomnożyć pieniądze Inwestycje giełdowe Jak finansować potrzeby Jak inwestować i oszczędzać pieniądze Pieniądz w gospodarce, inflacja, deflacja, stabilność pieniądza Inflacja w gospodarce System bankowy w Polsce, podatki w życiu człowieka Źródła finansowania gospodarstw domowych Ocena pozycji finansowej podmiotów gospodarczych Źródła informacji o sytuacji finansowej podmiotów gospodarczych

Tematy ogólnoekonomiczne Statystyka/metody ilościowe Kiedy wierzyć statystyce - podstawowe pojęcia statystyki i rachunku prawdopodobieństwa Statystyka jako narzędzie przydatne do analizy, ale i do manipulacji Po co matematyka ekonomiście? – Wstęp do modelowania matematycznego Techniki decyzyjne, czyli wspomaganie podejmowania decyzji nie tylko ekonomicznych Techniki harmonogramowania Rozwiązywanie problemów z wykorzystaniem różnych podejść Badania ankietowe - przeprowadzanie ankiet, wprowadzanie danych, analiza odpowiedzi

Tematy ogólnoekonomiczne E-biznes Działalność e-biznesowa w globalizującym się świecie E-biznes i jego rola w funkcjonowaniu przedsiębiorstwa Wykorzystywanie e-biznesu w przedsiębiorstwach Internet w firmie czy firma w Internecie Serwisy społecznościowe i ich wykorzystanie w działalności przedsiębiorstw Planowanie i prowadzenie działalności gospodarczej w Internecie Narzędzia pracy grupowej. Kontrola wersji dokumentów Marketing Etyczne problemy reklamy Handel i marketing elektroniczny

Tematy ogólnoekonomiczne Zarządzanie Podstawowe zagadnienia dotyczące zarządzania przedsiębiorstwem Przedsiębiorca a menedżer w nowej gospodarce Zarządzanie projektami Zarządzanie sobą w czasie, techniki dobrego menedżera Strategia sukcesu firmy Misja i strategia przedsiębiorstwa Podstawy zarządzania zasobami ludzkimi Rekrutacja pracowników Metody selekcji kandydatów do pracy

Tematy praktyczne (biznesowe) ABC własnego biznesu/Jak założyć własną firmę/Start w biznesie/Zakładanie działalności gospodarczej/ Projektowanie i zakładanie firmy Analiza rynkowa, elementy biznesplanu Strategiczne realia firmy - wybór dziedziny działalności Firma w Internecie - podstawy/Przedsiębiorczość w Internecie - podstawy Planowanie działalności gospodarczej w Internecie/Planowanie i prowadzenie działalności komercyjnej w Internecie Wybrane zagadnienia z zakresu podatków Profile zawodowe - wstęp do problematyki Negocjacje w biznesie

Elementy zwiększające atrakcyjność wykładów Sposób prezentacji: zagadnień ze statystyki, np. absurdy uśredniania (reklama), błędy w komunikatach prasowych (Życie Warszawy), oprocentowanie i punkty procentowe (reklama) zagadnień z polityki monetarnej, np. prezentacja numizmatów o wysokich nominałach zagadnień ekonomicznych, demograficznych itp., np. wygenerowanie funkcji popytu na podstawie odpowiedzi uczniów utworzenie piramidy wieku z surowych danych GUS Rzeczywiste dane i dokumenty: przy „zakładaniu” działalności gospodarczej przy opracowaniach danych statystycznych

Absurdy uśredniania „Statystyczny Polak posiada ćwierć kota i pół psa…”

Absurdy uśredniania „…60% sąsiada i 40% sąsiadki.”

Statystyka a …Życie (Warszawy)

Procent a punkt procentowy Co w takim razie oznacza poniższa reklama? O ile zmniejszy się oprocentowanie kredytu w banku BPH, jeśli dotychczas wynosiło 8%?

Hiperinflacja Slajd z prezentacji nt. inflacji (I. Szamrej-Baran)

Funkcja popytu Popyt na batonik Popyt na bilet do kina Cena Q Popyt na batonik Popyt na bilet do kina Cena Liczba osób 2 15 2,5 8 3 7 3,5 5 1 P Q Cena Liczba osób 17 15 18 13 20 12 25 8 35 6 50 1 P P

Piramida wieku Struktura ludności wg płci i wieku, Polska 2009 Dane (Human Mortality Database): Age Female Male 201059 212200 1 188080 198501 2 181118 191542 3 176082 186153 4 171583 182024 5 169247 179064 … 100 827 242 101 514 144 102 291 84 103 167 52 104 83 32 105 38 15 106 31 12 107 7 108 14 109 110+

Elementy zwiększające atrakcyjność wykładów – c.d. Gry edukacyjne i zabawy: „Monty” i ruletka jako wprowadzenie do ciekawostek probabilistycznych, „Drakula” jako wprowadzenie do harmonogramowania, „Giganci negocjacji” jako wstęp do negocjacji i wprowadzenie elementów teorii gier „Inflation Island” jako wprowadzenie do zagadnień z polityki pieniężnej www.ecb.europa.eu/ecb/educational/inflationisland/html/index.pl.html „Gotówka” jako wprowadzenie do inwestycji finansowych www.nbportal.pl/cw/gry/gry_decyzyjne/gotowka zagadki:„Japońska rzeka”, „Dziadek i babcia”, „Ceny” jako przerywniki i ilustracje, pokazujące skuteczność różnych podejść do rozwiązywania problemów.

Rachunek prawdopodobieństwa Przykład: gra „Monty Hall” (w polskiej wersji nazwana „Idź na całość”), wersja online np.: http://math.ucsd.edu/~crypto/Monty/monty.html Czy, kiedy prowadzący grę zaproponuje nam zmianę decyzji, należy pozostać przy swoim pierwszym wyborze, czy jednak go zmienić?

Rachunek prawdopodobieństwa Skąd ten wynik? Pierwszy wybór (i utrzymanie go) – to prawdopodobieństwo wygranej równe 1/3. Zmiana wyboru – to w istocie wybór nie jednej bramki, ale zestawu dwóch bramek, których gracz za pierwszym razem nie wybrał (zmieniając wybór wybieramy wszystko to, co zostało…). Innymi słowy: skoro tam jest 1/3, a tu mamy jedyną inną możliwość, to prawdopodobieństwo wygranej wynosi 1 – 1/3 = 2/3.

Rachunek prawdopodobieństwa Przykład: gra w ruletkę. Wykorzystując rachunek prawdopodobieństwa można nieco zmniejszyć swoje szanse na przegraną… (Na przykład stosując strategię podwajania stawki.)

Harmonogramowanie Przy wprowadzeniu do harmonogramowania wykorzystana została gra szkoleniowa „Drakula powstał z grobu” (służąca także do nauki negocjacji). Gracze muszą w niej umieć zestawić dane posiadane i brakujące, pozyskać brakujące dane w negocjacjach z konkurentami, a następnie sporządzić prawidłowy harmonogram. Kolejne przykłady dotyczyły tworzenia harmonogramów dla rzeczywistych projektów niewielkich rozmiarów.

FORMULARZ Scenariusz do gry „Drakula powstał z grobu”   Jednym z mniej znanych skutków kwaśnych deszczów była zmiana poziomu kwasowości głębszych warstw gleby w Transylwanii. W wyniku tego w zamku Drakuli pojawiły się trujące gazy, które ożywiły hrabiego. Zamierza on teraz – wykorzystując poprawę stosunków na linii Wschód-Zachód – odzyskać panowanie nad Londynem. Zadaniem zespołu jest jak najszybsze zabicie Drakuli tak, aby nie zdążył nawet opuścić swoich włości. Musicie w związku z tym określić najwcześniejszy termin (datę i godzinę), w którym będzie możliwe zabicie hrabiego. Otrzymacie informacje, które pomogą wam w realizacji tego zadania. Nie będą one jednak kompletne. Inne istotne informacje otrzymają wasi rywale z drugiego zespołu, którym będzie z kolei brakować waszych danych. Zwycięski zespół otrzyma prawa do publikacji historii pt. „Zabiłem Drakulę” oraz nakręcenia na jej podstawie filmu. Możecie starać się o zdobycie brakujących informacji za pośrednictwem negocjatora, którego wybraliście. Negocjator może rozmawiać bezpośrednio, bez żadnych ograniczeń, z negocjatorem drugiego zespołu, który w podobny sposób będzie próbował uzyskać potrzebne informacje od was. Negocjatora można wybrać tylko raz. Zastąpienie go przez inną osobę w trakcie gry nie jest dopuszczalne. Rozmowy negocjatorów mogą śledzić wyłącznie obserwatorzy (pozostali uczestnicy nie powinni ich słyszeć). Wygra zespół, którego negocjator jako pierwszy przedstawi trenerowi na piśmie najwcześniejszy możliwy termin (datę i godzinę) zabicia hrabiego Drakuli oraz poprawne uzasadnienie rozwiązania.

do gry „Drakula powstał z grobu” Hrabia Drakula jest wampirem. FORMULARZ Główna lista faktów do gry „Drakula powstał z grobu”   Hrabia Drakula jest wampirem. Hrabia Drakula śpi w swoim grobie. Grób hrabiego Drakuli znajduje się w krypcie na zamku Drakuli. Nie ma bezpośrednich lotów z Anglii do Transylwanii. Dziś jest poniedziałek. Właśnie minęła 9.00. Najbliższy samolot do Budapesztu odlatuje dziś o godzinie 18.00.* Lot z Londynu do Budapesztu trwa 5 godzin.** Wampiry można zabić tylko w jeden sposób – przebijając im serce dębowym kołkiem. Dęby nie rosną w Transylwanii. Dębowy kołek można kupić wyłącznie w sklepie na lotnisku w Budapeszcie. W ten poniedziałek i wtorek sklep na lotnisku w Budapeszcie jest zamknięty z powodu lokalnego święta.* Samolot z Budapesztu do Transylwanii odlatuje o 14.00 we wtorki i środy. Lot trwa godzinę. Stacja kolejowa znajdująca się najbliżej zamku Drakuli nazywa się Novahuny. Pociąg z lotniska w Transylwanii do stacji Novahuny jedzie 6 godzin i odjeżdża o 12.00 w każdy piątek, środę i poniedziałek.** Klucz do krypty na zamku Drakuli wisi na gwoździu w zakrystii kościoła parafialnego w miejscowości Novahuny. Kościół ten znajduje się koło stacji kolejowej. Wampira można zabić wyłącznie w ciągu dnia.* Kościół parafialny w Novahuny jest otwarty od wschodu do zachodu słońca.** W Transylwanii słońce wschodzi o 9.00**, a zachodzi o 17.30.* Kościół w Novahuny znajduje się w odległości 64 mil od zamku Drakuli.* Z kościoła do zamku można iść z prędkością najwyżej 7 mil na godzinę, ponieważ kręta droga prowadzi wśród skał, a wy niesiecie ze sobą duży kołek dębowy.**  * Informacje, które nie zostaną udostępnione zespołowi 1. ** Informacje, które nie zostaną udostępnione zespołowi 2.

Gra „Drakula powstał z grobu” – – rozwiązanie (harmonogram)

Gra „Inflation Island” Zrzut ekranu z gry „Inflation Island” dostępnej na stronach Europejskiego Banku Centralnego

Zagadka „Japońska rzeka” (Przykład m.in. służy do pokazania, jak wykorzystać w odpowiednim momencie pozyskaną wcześniej wiedzę)

Zagadka „Babcia i dziadek” Dziadek i babcia mają w sumie 147 lat. Dziadek ma dwa razy tyle lat, ile miała babcia, kiedy dziadek miał tyle, ile babcia ma teraz. Ile lat ma każde z nich? (Przykład służy do pokazania, jak różne podejścia do problemu – model/układ równań vs. brute force/pełen przegląd – mogą doprowadzić do prawidłowego rozwiązania)

Zagadka „Ceny” Klient kupił w sklepie cztery produkty, a kasjer zamiast dodać, pomnożył ceny produktów. Kasa podała wynik 6.44$. Wtedy klient oburzył się: Za te produkty mam zapłacić 6.44$?! Spytał, jak kasjer to policzył. Ten odpowiedział mu, że pomnożył. Wtedy oczywiście klient kazał policzyć jeszcze raz. Kasjer dodał ceny produktów i powiedział: Po co się tak denerwować? Kasa wybiła 6.44$. Ile kosztowały poszczególne towary? (Przykład służy do pokazania różnych podejść oraz efektywności solvera dla różnych warunków początkowych)

Projekt realizowany przez Uniwersytet Szczeciński w partnerstwie z Combidata Poland sp. z o.o. w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, Priorytet III „Wysoka jakość systemu oświaty”, Działanie 3.3 „Poprawa jakości kształcenia”, Poddziałanie 3.3.4 „Modernizacja treści i metod kształcenia – projekty konkursowe”