Zajęcia specjalizacyjne Zarządzanie Przedsiębiorstwem KULTURA ORGANIZACYJNA dr hab. Beata Glinka dr Tomasz Ochinowski

nasze intelektualne join venture dr hab. Beata Glinka Zakład Teorii i Metod Organizacji bglinka@mail.wz.uw.edu.pl dr Tomasz Ochinowski Zakład Socjologii Organizacji ochinto@mail.wz.uw.edu.pl

Jakby tu kulturalnie zaliczyć? wystarczy spełnić odpowiednią część następujących kryteriów: test końcowy (50% oceny), analiza przypadków (30% oceny) test z literatury przedmiotu dotyczącej kontaktów międzykulturowych i okolic (20% oceny, termin testu do ustalenia; jest możliwość „zarobienia” 10% przez udział w badaniu)

I jeszcze… A fuj!!! Lektura do sprawdzianu Reynolds, S. i Valentine, D. (2009). Komunikacja międzykulturowa. Warszawa: ABC a Wolters Kluwer business. Stańczyk, S. (2009). Nurt kulturowy w zarządzaniu. Wrocław: Wyd. UE we Wrocławiu, rozdz. 3. Zarządzanie na styku kultur, s. 103 – 152. Hillesland, E. (2009). Coaching międzykulturowy. W: Sidor – Rządkowska, M. (red.). Coaching. Teoria, praktyka, studia przypadków. Kraków: Oficyna a Wolters Kluwer business, s. 123 – 143. Grzymała-Moszczyńska, H i Kownacka, E (2005). Szok kulturowy – zło konieczne?, Alma Mater, nr. 71. Dostępne w: http://149.156.65.10/alma/alma/71/01/18.html [2009.09.24] Sennett, R. (2006). Kultura nowego kapitalizmu, Europa [dodatek do miesięcznika Newsweek], nr. 45, z dn. 10.11. 2006, s. 8…. Dostępne w: www. newsweek.pl, zakładka „Magazyn Europa” szukaj w archiwum i wśród autorów[2009.09.24]

Lektura do testu końcowego (ale, trzeba też mieć wiadomości z zajęć – niestety !!!) Hofstede, G. i Hofstede, G.J. (2007). Kultury i organizacje, PWE: Warszawa. Aniszewska, G. (2007). Kultura organizacyjna – istota zjawiska, s. 13 - 39 oraz Aniszewska, G. (2007). Zarządzanie w sytuacji zmiany, s. 202 – 224; obydwa rozdziały w: Aniszewska, G. (red.), Kultura organizacyjna w zarządzaniu. Warszawa: PWE. Hay, D. (2006). Jakość życia/ jakość zarządzania: znaczenie świadomości relacyjnej, Problemy zarządzania, nr 1, s. 122- 135. Sennett, R. (2006). Korozja charakteru. Osobiste konsekwencje pracy w nowym kapitalizmie. Warszawa: Muza.

Relacje międzykulturowe Pojęcie różnic międzykulturowych i co z tego wynika?

O pożytkach z podejścia międzykulturowego na przykładzie poznawczych pożytków z picia piwa

zakup Manhattanu przez Holendrów od Indian 26 maja 1626 zakup Manhattanu przez Holendrów od Indian

Peter Minuit pierwsza z 50 najlepszych transakcji w historii biznesu (Michael Craig) wykonał ją Peter Minuit [ok. 15891- 1638], Walon z północnej Westfalii (Niemcy), wówczas dyrektor generalny Nowych Niderlandów

cena? 60 guldenów (ok. 24$) 60 florenów koraliki = 24$ równowartość 10 bobrowych futer 30 bobrowych skórek = jeden muszkiet + jedna bela tytoniu partia tkanin, koralików, toporków i in. drobiazgów równowartość półtora funta srebra = obecne 72$

dobry interes? i dlaczego był to dobry interes? Kto zrobił dobry interes? i dlaczego był to dobry interes?

Indianie? ówczesne 24$ = kilka tysięcy dzisiaj Indianie wcale nie zasiedlali tego terenu i znaleźli się tam tymczasowo; wykorzystali strach Miniuta przed Indianami, jego dążenie do pokoju i brak rozeznania w terenie Indiane nie znali pojęcia własności, gest Minuita uznali za gest przyjaźni (po transakcji nie opuścili terenu, ani nie płacili za ich użytkowanie) transakcja była okupem – kupowano nie ziemię, a pokój (por. np. Indianie Ratitan z Staten Island „sprzedawli” tę wyspę 7 razy) To rzadki wypadek, że Indianie cokolwiek dostali (Europejczycy respektowali ich prawo własności)

Indianie szersze znaczenie transakcji uzyskanie nowych materiałów od przybyszów – zmiany w sztuce indiańskiej odroczenie przelewu krwi uzależnienie się od materiałów i narzędzi europejskich

purytańska wizja „Miasta na górze” jako wzoru społeczności dla świata? Holendrzy? kupno wyspy: purytańska wizja „Miasta na górze” jako wzoru społeczności dla świata?

…nie w wypadku Holendrów podchodzili użytkowo; interesowało ich robienie pieniędzy; byli „kupcami świata”

No to jak z tym interesem ? kupno spokoju u bezpieczeństwa za cenę, na którą było stać kupującego w znacznej mierze uniknięto walk i rozlewu krwi, co było wyjątkiem przy kolonizacji Ameryki pozwoliło to na rozwój tego terenu – dało podwaliny współczesnego Manhattanu 1674 wewnętrzne problemy Holandii zmusiły ją do scedowania praw własności Nowego Amsterdamu na rzecz Anglii (Nowy York) nieco ponad 100 lat później: USA

wprowadził system patronalny – bogacenie się i wyzysk Minuit odwołany pracował dla konkurencyjnych kolonii Szwecji (bez entuzjazmu Szwedów) pokonany przez nowego gubernatora Nowego Amsterdamu udał się na wygnanie ( po kilku latach taki sam los spotkał zwycięzcę)

Dlaczego Indianie nie nazywali ludzi Minuita „bladymi twarzami”?

no dlaczego? Indianie byli „kulturowymi daltonistami” europocentryzm konotacje rasistowskie

nie wiadomo jak to dokładnie było? (trudności w rekonstrukcji wydarzeń i ocenie transakcji) czy i komu się to w końcu opłacało? Jak na tym wyszedł menedżer? ale przecież warto było… …to może też warto będzie uczestniczyć w tych zajęciach

Etapy kontaktu z inną kulturą, (krzywa akulturacyjna) Geert Hofstede I. euforia uczucia pozytywne II. szok kulturowy uczucia pozytywne mogą przerodzić się w negatywne, czasem bardzo silne, grożące załamaniem.

Jak się tworzą stereotypy? Michael Billig I. podejście poznawcze: „kategoryzacja” - dążenie do minimalizacji różnic w obrębie kategorii i wyolbrzymiania różnić między kategoriami; „asymilacja”; „spójność” - dążenie do zrozumienia świata i ochrony własnej integralności (np. Henri Tajfel)

kategorie mają charakter wyłącznie językowy; znając stereotypy c.d. II. podejście dyskursywne (retoryczne): kategorie mają charakter wyłącznie językowy; znając język mogą posługiwać się nim w sposób elastyczny, mogą wchodzić w szczegóły swoich kategorii, mogą je krytykować język istnieje w kontekście ideologicznym dowcipy są często ważnym elementem wyrażania uczuć związanych z ideologią język wyznacza jak i o czym należy mówić- a jednocześnie – „o czym się nie mówi”

3 siły napędowe globalizacji Rozwój technologiczny (od internetu do telegrafu), Etos produktywności, to, co nie wiąże się z PKB, nie istnieje !!! Mit społeczeństwa otwartego (przeniesiony na transport towarów i usług). (Paweł Dembiński)

Globalizacja jako skutek modernizacji (Anglia XVIII w....) pojawienie się klasy średniej zwiększenie dochodu na głowę mieszkańca zwiększenie ruchliwości społecznej – migracje powstawanie wielkich aglomeracji miejskich zmiana sytuacji w rodzinie: podejmowanie pracy przez kobiety w efekcie pod koniec XIX w. coraz częstszy model rodziny z dwojgiem lub jednym dzieckiem zamiast wielodzietnej,

Skutki modernizacji c.d. upowszechnienie szkolnictwa elementarnego demokratyzacja kultury, w efekcie pojawienie się kultury masowej aktywizacja polityczna grup dotychczas nieaktywnych upowszechnienie się kolorowych strojów – wcześniej były one bardzo drogie (kolorowe stroje ludowe np. łowicki, pojawiły się w XIX w., gdy tanie stały się kolorowe materiały) inne np. ważna rola (rzeczywista i symboliczna) „czystości” w kulturze (psychoanaliza, Dracula, nacjonalizmy). (Arnold Labrie)

„Europejski cud?” „W tamtym czasie tylko nieliczni Europejczycy zdawali sobie trud postawienia podstawowego pytania, dlaczego proces modernizacji nastąpił w Europie, a nie gdzie indziej. Odpowiedź tkwi prawdopodobnie w szczególnym zbiegu okoliczności ekologicznych, gospodarczych, społecznych, kulturalnych i politycznych, które nie zaistniały w innych, starszych i bardzo rozwiniętych, cywilizacjach świata. Trzeba podkreślić, że był to właśnie szczególny zbieg okoliczności – innymi słowy „europejski cud”” (Norman Davis)

nadal „europejski cud”? „Europa to przede wszystkim człowiek, a trudno i darmo – gatunek człowieka psuje się ostatnio z zatrważającą szybkością. Europejczyk traci wszystkie te cechy, które stanowiły o jego wyższości dawniej: przedsiębiorczość, pęd do rozsądnego ryzyka, zdolność indywidualnego sądu, rozsądne nieposłuszeństwo.” (A. Bobkowski, lata 40-te XX w.)

Mentalnościowe skutki europejskiego „cudu” „Trudno (...) oprzeć się pokusie porównywania dzieł swoich z dziełami innych, a w konsekwencji spoglądania na biedniejszych, mniej przedsiębiorczych, czy też nieszczęśliwszych, jako na przeznaczonych z wyroku Opatrzności na sąd i potępienie(...) I nie bez przyczyny „productivity” stała się ( w koloniach protestanckich - uwaga T.O) znacznikiem wyższości jednej kultury nad drugą, jednego narodu nad innymi. Stała się w końcu religią wszystkich materializmów, gdy źródła doktryny zostały zapomniane, a wynikłe z niej przeświadczenia okazały swoją samą w sobie użyteczność, a także obrastały w nowe filozofie” (Barbara Toporska, 1962)

a w Europie Środkowo-wschodniej… Druga strefa gospodarcza : wyraźny kontrast w stosunku do zmodernizowanej Północy i Zachodu kontynentu uprzemysłowienie tylko lokalnych obszarów, „wysp” (jedna z nich to trójkąt: Łódź – Warszawa – Dąbrowa Górnicza) „wyspy” nie miały sił, by napędzać gospodarkę małe możliwości miast w zakresie poprawy bytu chłopów i ograniczony zakres zatrudniania ich w przemyśle, spóźniony rozwój klasy średniej, ograniczony do niektórych „wysp”, podobnie z mieszczaństwem

Trójkąt modernizacji na terenach dzisiejszej Polski (oprac. P Trójkąt modernizacji na terenach dzisiejszej Polski (oprac. P. Żebrowski)

na przykład Polska 1896 Paryż – premiera sztuki Alfreda Jarry „Ubu Król”, akcja dzieje się w „w Polsce czyli nigdzie” 1984 – brytyjski historyk Norman Davis krótką historię Polski zatytułował „Serce Europy” 2007 – inny brytyjski historyk Tony Judt: „ Wyrobiono sobie obraz Europy Wschodniej jako dziwacznego tworu, ponieważ nic o niej nie wiedziano. Bo niby skąd można było się czegokolwiek dowiedzieć? Przypominam sobie czasy, gdy studiowałem w Cambridge, a potem wykładałem w Oksfordzie. Wtedy cos takiego jak historia Polski, Czech czy Węgier w ogóle nie istniało. Historia krajów Europy Wschodniej pojawiała się jedynie jako element tzw. soviet studies i była ważna jedynie na tyle, na ile wiązała się z historia Związku Sowieckiego (…) I aby to zmienić, trzeba bardzo dużo czasu i wysiłku. Obraz polskiego hydraulika, który kradnie prace miejscowym(…) wpisuje się w te tradycje. Dziś dochodzi do tego jeszcze strach Zachodu przed globalizacją - przed niepewnym jutrem, nieszczelnymi granicami, delokalizacją, konkurencja nowych gospodarek. Otwarcie na Wschód stanowi w oczach Zachodu element tej serii zdarzeń”.

Niewolnik czy „slave”? „Zanim dwanaście milionów Afrykanów porwano i sprzedano w nowym świecie jako niewolników, głównymi ofiarami niewolnictwa byli Słowianie. To od nazwy tego ludu (slav) pochodzi angielska nazwa „niewolnik” (slave). Słowian, łapanych przez Rzymian, chrześcijan, muzułmanów, wikingów i Tatarów, sprzedawano na całym świecie. I słowo Słowianin zaczęło oznaczać cudzoziemca. (…) Bliżej naszych czasów, gdy Słowianami zaczęli rządzić tyrani i lud ten nie przejawiał nadziei na wyzwolenie, niektórzy doszli do ponurego wniosku, że najwidoczniej w charakterze ludzi słowiańskiego pochodzenia tkwi coś, co skazuje ich na niewolnictwo. Ale taki wniosek został wyprowadzony z fałszywych przesłanek (…)” (Theodore Zeldin)

przypadek Polaków – członków zarządu francuskiej firmy Lafarage Gisp (2000-2004) oskarżenie o stosowanie mobbingu przez nowego prezesa wobec Polaków- członków zarządu (jeden proces zakończony dużym odszkodowaniem dla Polaka, drugi proces trwa) „wielkie gówno” na określenie czteroletniej pracy Polaków, ironiczne: „polska logika myślenia”, „polska inteligencja” zlecanie dyrektorowi finansowemu obliczania kosztów utrzymania prywatnego domu prezesa spółki; ironiczne stwierdzenie, ze dyrektor mógłby także skosić trawnik przed domem prezesa

Fabryka Samochodów Osobowych w Warszawie Dewoo FSO pod zarządem koreańskim (1997-2004) przekazywanie polskim robotnikom i inżynierom wiedzy oraz doświadczenia technicznego, które już posiadali niektóre elementy nowego systemu zarządzania jakością kojarzyły się w Polsce z fasadowymi obrzędami czasów komunistycznych zdarzały się wypadki agresji fizycznej wobec pracownikow ze strony koreańskich menedżerów nie respektowano przywiązania Polaków do 8 godzinnego dnia pracy nie brano pod uwagę faktu, ze w Europie władza ma charakter bardziej poziomy (np. w Polsce ważna rola związków zawodowych i nieformalnych powiązań), niż to jest w azjatyckim systemie wartości właściciel koreański okazał się kryminalistą (dziś jest w więzieniu w USA) Slogan polskich robotników FSO z tamtych czasów: „Przeżyliśmy czerwonych (to jest władze komunistyczna), przeżyjemy i żółtych”

SWOT Analysis of Taiwanese companies in Poland Hsinyi Tsai 2007 Strengths Small and medium business, have more flexibility Easy to realize their business strategies Weakness Polish bureaucracy is not efficient Cultural difference such as language

SWOT Analysis of Taiwanese companies in Poland Hsinyi Tsai 2007 Opportunities Potential market, after Poland jointed to EU, and big population in central and eastern European countries, GDP is getting better than before Threats New competitors entered the Polish market, such as China

myślenie postkolonialne Ewa Thompson kategoria, którą polsko- amerykańska slawistka z Rice University zaproponowała przenieść z literaturoznawstwa do analizy politycznej sytuacji Polski polega na przystosowywaniu działań danego kraju wyłącznie do racji hegemonów (najsilniejszych państw) zamiast formułowania i artykułowania własnych interesów zerwanie z takim myśleniem przez polityków reprezentujących dane państwo jest ważnym krokiem ku normalności zgodnej z demokratycznycznymi regułami gry – a w działalności biznesowej ?

Kompetencje międzykulurowe Sławomir Magala Holden: zarządzanie wieloma kulturami w ramach organizacji z wykorzystaniem procesów transferu wiedzy i nauczania organizacyjnego zarządzanie wiedzą Jackson: nierówny podział władzy na świecie Magala: -aspekt lingwistyczny -aspekt medialny Sławomir Magala, Uniwersytet im. Erazma w Rotterdamie

Kompetencje międzykulturowe Sławomir Magala relatywistyczna ocena statusu metodologicznego koncepcji (język naturalny i język nauki zdefiniowany, uzasadniany i zmieniany na przestrzeni lat „generowania wiedzy”) – przynajmniej dwie aktywne społeczności badawcze relatywistyczna ocena wpływu mediów na percepcję kompetencji „Musimy stworzyć parlament subkultur, w których można będzie negocjować różnice, a opcje jasno przedstawić pełnemu pasji rządowi i organizacji wykonawczej kształtowanej przez interesy władzy. Na dłuższą metę właśnie o to chodzi w kompetencji międzykulturowej. Wyrasta ona w cieniu władzy i pasji”

Etapy kontaktu z inną kulturą (krzywa akulturacyjna) Geert Hofstede c Etapy kontaktu z inną kulturą (krzywa akulturacyjna) Geert Hofstede c.d. III. Akulturacja - uczucia negatywne IV. Stabilizacja - stan równowagi, przyjmujący jedną z trzech postaci: „gorzej niż w rodzinnym domu” (wyobcowanie) „jak u siebie w domu” (dwukulturowość) „lepiej w nowej kulturze niż w swojej własnej” (rdzenny tubylec)

na przykładzie „imperializmu amerykańskiego” Dyfuzja kulturowa na przykładzie „imperializmu amerykańskiego” (oprac. Malvina Tyminska i Daniel Sienkiewicz)

Fazy rozwoju komunikacji międzykulturowej Geert Hofstede I. uświadomienie sobie, że każdy z nas został inaczej wychowany i ma inaczej zaprogramowany umysł. II. zrozumienie, iż wiedza jest niezbędna do tego, by porozumiewać się z przedstawicielami innych kultur. II. umiejętności = połączenie świadomości, wiedzy i praktyki.

Dyfuzja Kulturowa termin socjologiczny wprowadzony przez Edwarda Burnetta Tylora oznacza rozprzestrzenianie się i przenikanie elementów jednej kultury do drugiej, najczęściej na drodze zapożyczenia.

Rodzaje dyfuzji: bezpośrednia i pośrednia (za pośrednictwem mass mediów środki masowego przekazu lub przedstawicieli innej kultury) dyfuzja zamierzona (planowe zapożyczanie pewnych treści przez kulturę przejmującą lub narzucenie jej elementów przez kulturę przekazującą) niezamierzona (oparta na spontanicznych kontaktach przedstawicieli różnych kultur).

Świadomie ale wbrew woli Świadomie z własnej inicjatywy Spontanicznie Proces przenoszenia elementów kulturowych z jednego społeczeństwa do drugiego może przebiegać w trojaki sposób: Świadomie ale wbrew woli Świadomie z własnej inicjatywy Spontanicznie

Daniel J. Boorstin AMERYKANIE Doświadczenie kolonialne Doświadczenie narodowe Doświadczenie demokratyczne

Amerykanizacja kultury - czyli We’re all living in America We’re all living in America (Wszyscy żyjemy w Ameryce) Amerika ist wunderbar (Ameryka jest cudowna) Amerika, Amerika (Ameryka, Ameryka) Coca-Cola sometimes war (Coca-cola, czasem wojna) Amerika Amerika (Ameryka, Ameryka

Amerykanizacja w polskiej kulturze Święta i obrzędy Słownictwo Wolny czas Spożywanie posiłków Ubiór I inne

Amerykanizacja świąt: WALENTYNKI HALLOWEEN

SŁOWNICTWO Sorry…. KEN i madonna i inne

Inne zapożyczenia: Wolny czas Ubiór Spożywanie posiłków

Kultura Co jest piękne, a co brzydkie? (USA i Europa)

Jak było…i jak jest

Kultura i choroby psychiczne Anorexia Bulimia

“The American teenager, living in the wealthiest country in the world, is suffering from anorexia…obsessed with the ideal of achieving a slim body, she has eventually given up eating all together.“ (Chernin Kim, The Hungry Self, pp.7)

Czy widzieliscie kiedyś lalke barbie z nadwagą?

1976

2005

S-XXXXXS

Chiny

Yamanba

Metrosexuals

Doświadczanie francuskie „Objęcie Francji przez Amerykę swoimi wpływami, które można uznać za subtelną formę kolonizacji w dziedzinie techniki i zarządzania, nie pozbawiło jej własnych korzeni życia prywatnego. Na tym zresztą polega siła, i być może, dobre imię amerykańskiego imperium, że utrzymuje się ono i rozrasta, nie kwestionując tożsamości narodowej społeczeństw, jako że nie zostały one „zniewolone”, ponieważ dobrowolnie wyraziły chęć przynależenia do „modelu”, z którego wybrały i przyswoiły tylko odpowiadające im fragmenty, nie niszczące ich odwiecznych obyczajów” (S. Body- Gendrot i K. Orfali, 1999)