MIĘDZYNARODOWE RYNKI TRANSPORTOWE OPRACOWANIE: dr Wojciech M. BANASIEWICZ

Rynek – podstawowe pojęcia … „rynek obejmuje ogół stosunków wymiennych zachodzących między podmiotami reprezentującymi nabywców a podmiotami reprezentującymi sprzedawców.” [1] „Ekonomiści opisują rynek jako zbiór kupujących i sprzedających, którzy przeprowadzają transakcje (osobiście, telefonicznie, pocztą czy w jakikolwiek inny sposób) dotyczące określonego produktu czy klasy produktów. Ekonomiści mówią zatem o rynku samochodów, albo o rynku mieszkaniowym.” [2] [1] Zakrzewski Z., Wstęp do teorii handlu wewnętrznego, PWN, Warszawa, 1969 [2] Kotler P., Marketing od A do Z, PWN, 2004

Rynek – podstawowe pojęcia Istota rynku; Struktury rynku; Popyt jako element rynku; Podaż jako element rynku; Równowaga rynku; Monopol na rynku; Formy oraz intensywność konkurencji; Mechanizm oraz instrumenty konkurencji; Interwencjonizm państwa na rynku

Rynek – podstawowe pojęcia Dualny charakter procesów gospodarczych wyraża się przede wszystkim w tym, że realnej sferze gospodarowania towarzyszą zawsze stosunki zachodzące w obrębie działalności podmiotów życia gospodarczego oraz między nimi. Stosunki o charakterze wewnętrznym, Stosunki o charakterze zewnętrznym, towarzyszące procesom wymiany, które odzwierciedla rynek. Wrzosek W., Funkcjonowanie rynku, PWE, 1997

Rynek – podstawowe pojęcia Rynek jako mechanizm regulacyjny nie jest kategorią o neutralnym charakterze. Charakteryzuje go przede wszystkim zdolność do regulowania realnych procesów gospodarowania. Działania podmiotów rynku oraz stosunki miedzy nimi są oparte na istnieniu rozbieżnych interesów (aspiracji). Elementami rynku są: podaż wyrażająca ujawnione prez sprzedawców zamiary (aspiracje sprzedaży), popyt wyrażający ujawnione przez nabywców zamiary (aspiracje) zakupu, ceny. Wrzosek W., Funkcjonowanie rynku, PWE, 1997

Internacjonalizacja i globalizacja przedsiębiorstw tzw. upsalski model umiędzynarodowienia, w którym zakłada się istnienie czterech jego form: sporadyczny eksport, eksport przez niezależnych reprzenantów, utworzenie za granicą filii handlowej, utworzenie za granicą filii produkcyjnej. Rymarczyk J., Internacjonalizacja i globalizacja przedsiębiorstwa, PWE, 2004

Internacjonalizacja i globalizacja przedsiębiorstw Umiędzynarodowienie można także traktować jako zmianę, której podlegają brane pod uwagę sfery działalności lub obiekty .* Obiektami umiędzynarodowienia mogą np. być: uczestnicy gospodarczych, kulturalnych lub politycznych wydarzeń; dobra podlegające wymianie; struktura lub sytuacja na rynku; organizacja przedsiębiorstwa lub jej elementy. *Sposób podejścia występujący w amerykańskiej literaturze. Rymarczyk J., Internacjonalizacja i globalizacja przedsiębiorstwa, PWE, 2004

Internacjonalizacja i globalizacja przedsiębiorstw Właściwy proces umiędzynarodowienia dokonuje się w sferze dyfuzji i charakteryzuje się występowaniem trzech stopni: uświadomieniem możliwości międzynarodowych wpływów, dostosowaniem do międzynarodowego otoczenia, rozwojem międzynarodowym, tj. tworzeniem lub przekształcaniem obiektów. Rymarczyk J., Internacjonalizacja i globalizacja przedsiębiorstwa, PWE, 2004

Logistyka międzynarodowa Zródło: Global Operations and Logistics, NY 1998 wysoka wysoka Struktura geograficzna Struktura produkcyjna Międzynarodowa sprzedaż, zaopatrzie Złożoność aktywności Struktura dywizjonalna Dział eksportu Struktura prosta niska niska WAŻNIEJSZE RODZAJE STRATEGICZNYCH STRUKTUR ORGANIZACYJNYCH

ORGANIZACJA LOGISTYKI GLOBALNEJ Logistyka międzynarodowa Zródło: Global Operations and Logistics, NY 1998 przedsiębiorstwo organizacja logistyki globalnej krajowe lub geograficzne regionalne zarządzanie przepływ produktów transnarodowy lokalny menedżer logistyk produkcja menedżer logistyk obszaru geograficznego regionu rozwój kontrola lokalna infrastruktura logistyczna sprzedaż ORGANIZACJA LOGISTYKI GLOBALNEJ

Logistyka międzynarodowa Internacjonalizacja logistyki jest konsekwencją internacjonalizacji przedsiębiorstwa, która dokonuje się poprzez handel międzynarodowy, realizowany w drodze prostego eksportu, kooperacji zagranicznej czy zagranicznych inwestycji bezpośrednich; Usługa logistyczna (transport) jest komplementarna w stosunku do procesów wymiany. Jeśli rozważania zogniskujemy na usłudze logistycznej, można rozpatrywać przyczyny, dla których jednocześnie z towarami zachodzi - lub nie zachodzi – i jej wymiana.

Logistyka międzynarodowa mając na uwadze przede wszystkim zasadniczą wymianę towarową, logistykę możemy rozpatrywać jako towarzyszący proces, który tę wymianę fizycznie umożliwia, ale który równocześnie wpływa na nią poprzez swój koszt. usługę logistyczną traktować można jako usługę rozszerzoną wobec transportu, ale mającą ten sam cel transformacji czasowo-przestrzennej dóbr rzeczowych. W sposób pragmatyczny usługa logistyczna rozumiana jest jako transportowanie i magazynowanie produktu zgodnie z oczekiwaniami odbiorcy [*] [*] Gołembska E., Logistyka jako zarządzanie łańcuchem dostaw, Wyd. AE w Poznaniu, Poznań 1994 s.32.

Do najważniejszych determinantów rozwoju logistyki w usługach należą: Logistyka międzynarodowa międzynarodowe uwarunkowania logistyki w usługach. Do najważniejszych determinantów rozwoju logistyki w usługach należą: internacjonalizacja przedsiębiorstw usługowych, kompresja czasu produkcji usług, transfer kapitałów związanych z bezpośrednimi inwestycjami zagranicznymi w sferze usług, nasilenie konkurencji w sferze usług, rozwój technologii informatycznych wspomagających proces świadczenia usług.

do ważniejszych uwarunkowań logistyki w usługach należy zaliczyć: Logistyka międzynarodowa międzynarodowe uwarunkowania logistyki w usługach. do ważniejszych uwarunkowań logistyki w usługach należy zaliczyć: internacjonalizację uwarunkowań zarządzania w kontekście integracji gospodarczej przedsiębiorstw, wzrost międzynarodowych obrotów usługami, w tym transfer kapitałów związanych z bezpośrednimi inwestycjami zagranicznymi, poziom ryzyka – przede wszystkim ekonomicznego, a także politycznego w gospodarowaniu zasobami rzeczowymi i ludzkimi.

Logistyka międzynarodowa Genezę konsumpcji usług (transportowych) rozpocząć należy od analizy zachowań konsumpcyjnych, które ująć można następująco: Motywy  popyt wirtualny/popyt realny  nabycie  spożycie

Rola transportu w logistyce Pomost między nabywcą i sprzedawcą; Wartość dodana ; Wpływ globalizacji; Znaczenie transportu w gospodarce; Znaczenie transportu dla firmy; Relacje trade-offs między kosztami i obsługą.

Wybrane decyzje dotyczące transportu Wydatki ponoszone przez firmę na transport są bardzo duże. Także jakość usług świadczonych przez przewoźnika wpływa na operacyjne koszty oraz na popyt na produkty firmy. Kontrola tych wydatków przez firmę wymaga podejmowania różnych decyzji dotyczących transportu. Związek transportu z łańcuchem dostaw, Wybór przewoźnika, Determinanty wyboru przewoźnika, Pragmatyka wyboru przewoźnika

Zakres decyzji dotyczącej transportu. Wybrane decyzje dotyczące transportu Związek transportu z łańcuchem dostaw Zakres decyzji dotyczącej transportu. wybór przewoźnika wykracza poza prostą analizę stawek dotyczących przewoźników oraz stawek dotyczących różnych gałęzi transportu. Analiza musi uwzględniać inne koszty związane ze sposobem, w jaki określona galąź transportu wpływa na funkcjonowanie danego obiektu logistycznego (czas a poziom zapasów).

Wybrane decyzje dotyczące transportu Wybór przewoźnika Szczególny przypadek procesu zakupu; Wybór gałęzi transportu; Wybór przewoźnika; Powtarzalność decyzji.

Wybrane decyzje dotyczące transportu Wybór przewoźnika Etap pierwszy Wybór gałęzi transportu Podstawowe gałęzie transportu Transport intermodalny Etap drugi Wybór przewoźnika Forma prawna Konkretny przewoźnik Usługodawca transportowy

Wybrane decyzje dotyczące transportu determinanty wyboru przewoźnika Koszty transportu; Czas przewozu i jego niezawodność; Koszty zapasów i koszty ich wyczerpania; Zróżnicowanie oferty produktowej; Zdolność przewozowa i dostępność przestrzenna; Zabezpieczenie towarów.

Wybrane decyzje dotyczące transportu pragmatyka wyboru przewoźnika Niezawodność czasu przewozu; Stawki przewozowe, mniejsza liczba przewoźników; Stabilność finansowa; Przedstawiciel handlowy i specjalny sprzęt.

Wybrane decyzje dotyczące transportu pragmatyka wyboru przewoźnika skala ważności kryteriów wyboru przewoźnika źródło: E.J. Bardi, P. Baghi, T.S. Raghunathan, Motor Carrier Selection in a Deregulatet Envronment, „Trasportation Journal” 1989, Fall, No. 1, s. 4-11 kryterium miejsce Niezawodność lub regularność czasu przewozu Stawki przewozowe lub koszty transportu w trybie „od drzwi do drzwi” Łączny czas przewozu w trybie „od drzwi do drzwi” Gotowość przewoźnika do negocjowania wysokości stawek przewozowych Stabilność finansowa przewoźnika Dostępność sprzętu Częstotliwość obsługi Usługi bezpośredniego odbioru i dostawy przesyłek Utrata lub uszkodzenie przesyłki Przygotowywanie przesyłki Kwalifikacje personelu operacyjnego Monitorowanie przesyłki Gotowość przewoźnika do negocjowania poziomu obsługi Elastyczność opracowywania harmonogramów Usługi związane z holowaniem Dochodzenie roszczeń Umiejętności handlowe przewoźnika Dysponowanie specjalnym sprzętem 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18

Podstawowe gałęzie transportu Transport kolejowy (szynowy); Transport drogowy (samochodowy); Transport wodny; Transport lotniczy (powietrzny); Transport rurociągowy;

Intermodalny, bimodalny, itp

Podstawowe gałęzie transportu transport kolejowy (szynowy) Zdolność przewozowa (ograniczona dostępność przewozowa); Ograniczona liczba przewoźników; Struktura rynku (rynków); Duże odległości i ładunki; Mała dostępność przestrzenna (nie wszędzie są tory); Długi czas przewozu; Niezawodność i zabezpieczenie towarów; Transport intermodalny; IMC (intermodal marketing company) – firmy marketingu intermodalnego;

Podstawowe gałęzie transportu transport drogowy (samochodowy) Formy prawne przewoźników; Duża liczba (relatywnie) małych firm; Dostępność i dopuszczalny zasięg działania; Duża (relatywnie) dostępność; Czas przewozu; Niezawodność czasu przewozu; Towary przemysłowe; Mniejsza wielkość przesyłki; Bezpieczeństwo przewozów; Wysoki koszt;

Klasyfikacja transportu samochodowego w USA TRANSPORT SAMOCHODOWY Transport do wynajęcia Transport własny prywatny Transport miedzynarodowy Transport stanowy/lokalny Transport podlegający regulacjom Transport wyłączony spod regulacji Transport wyłączony spod regulacji Transport publiczny Transport kontraktowy

Podstawowe gałęzie transportu transport wodny Transport śródlądowy rzeczny, kanałowy, jeziorowy, Transport morski

Podstawowe gałęzie transportu transport wodny formy prawne przewoźników; struktura kosztów; cechy obsługi; długi czas przewozu, mała dostępność przestrzenna;

Podstawowe gałęzie transportu transport wodny Przewóz towarów statkami jest zdecydowanie najpopularniejszą metodą transportu międzynarodowego. Drogą morską można transportować niemal wszystkie rodzaje towarów, jednak większa częśc tych przewozów dotyczy towarów cechujących się niskim stosunkiem wartości do wagi ( ropa naftowa, surowce mineralne itp.).

Podstawowe gałęzie transportu transport wodny TYPY STATKÓW Drobnicowce (general cargo ship), Masowce (bulk carriers), Tankowce (tankers), Kontenerowce (container ships), statki typu ro-ro (rorowce), Statki typu obo (oil-bulk-ore), Barki oceaniczne (oceanging barges).

Podstawowe gałęzie transportu transport wodny TEU (twety-foot equvalent units) jednostka miary odpowiadająca jednemu kontenerowi 20-stopowemu, a jednostka FEU (forty-foot- equivalent units) jest równoważna jednemu kontenerowi 40-stopowemu Podstawowe gałęzie transportu transport wodny KONTENEROWCE Pojemność liczy się w jednostkach TEU lub FEU (niektóre współczesne kontenerowce mogą przewieźć ponad 5000 TEU). ROROWCE W zasadzie duże promy. Przewoźnik wjeżdża bezpośrednio z ładunkiem na statek i zjeżdża w miejscu przeznaczenia. (Toyota). OBO-wce to wielofunkcyjne masowce do przewożenia mateiałów płynnych i sypkich. BARKI typowe dla transportu między USA a Puerto Rico czy między wyspami archipelagu hawajskiego

Podstawowe gałęzie transportu transport lotniczy (powietrzny) Podział przewoźników lotniczych różni się nieco od podziału stosowanego dla przewoźników drogowych i kolejowych. Wygląda on następująco: przewoźnik certyfikowany (certificated) – przewoźnik, który ma uprawnienia (certyfikat) do świadczenia usług transportowych dużym samolotem, przewoźnik niecertyfikowany (noncertificated) – nie może świadczyć usług transportowych, przewoźnik towarowy (all-cargo) – zajmuje się wyłącznie przewozem towarów, przewoźnik międzynarodowy (international) – certyfikat miedzynarodowy, taksówka powietrzna (air taxi) - przewoźnik bez ceryfikatu – rejsy na żądanie, przewoźnik liniowy (commuter) – przewoźnik bez certyfikatu i lata według ustalonego rozkładu, przewoźnik główny (major) – określony dochód roczny (USA 1 mld USD), przewoźnik krajowy (national carrier) - (USA 75 mln do 1 mld USD), duży przewoźnik regionalny (large regional carrier) - (USA 10 do 75 mln USD), średni przewoźnik regionalny (medium regional carrier) – (poniżej 10 mld USD).

Podstawowe gałęzie transportu transport lotniczy (powietrzny) Struktura kosztów; Krótki czas przewozu; Wysoki koszt; Ograniczona dostepnośc przestrzenna; Niezawodność; Międzynarodowy charakter;

Podstawowe gałęzie transportu transport rurociągowy Ograniczona zdolność przewozowa; Ograniczona dostępność; Struktura kosztów; Niski koszt;

Podstawowe gałęzie transportu ocena danej gałęzi transportu Ocena gałęzi transportu według najważniejszych kryteriów Kryterium wyboru Gałąź transportu kolejowy drogowy wodny lotniczy rurociągowy Koszt Czas przewozu Niezawodność Zdolność transportowa Dostępność przestrzenna Bezpieczeństwo 3 2 1 4 5 - 1 – najlepsze, najniższe 5 – najgorsze, najwyższe