Finansowanie świadczeń medycznych ze środków prywatnych w okresie transformacji systemu ochrony zdrowia w Polsce Jadwiga Suchecka Iwona Laskowska Katedra Ekonometrii Przestrzennej Uniwersytet Łódzki Katedra Polityki Ochrony Zdrowia Uniwersytet Medyczny w Łodzi

Źródła danych Podstawą przeprowadzonych analiz empirycznych były wybrane dane obejmujące lata 1999-2007, pochodzące z badań reprezentacyjnych: Budżety gospodarstw domowych (w latach 1999-2006), GUS, Warszawa Ochrona zdrowia w gospodarstwach domowych w 2006 r, GUS, Warszawa Raporty Rady Monitoringu Społecznego: „Diagnoza społeczna. Warunki i jakość życia Polaków, Warszawa, 2000, 2003, 2005, 2007

Przeprowadzona ocena jest: Oceną z perspektywy pacjenta Oceną w świetle danych statystycznych Pozwala na: ocenę wydatków gospodarstw domowych na opiekę zdrowotną, ocenę możliwości zaspokojenia potrzeb z zakresu ochrony zdrowia

Obciążenie finansowe gospodarstw domowych wydatkami na zdrowie Źródło: Obliczenia własne

Obciążenie finansowe gospodarstw domowych wydatkami na zdrowie Źródło: Obliczenia własne

Nierówności w finansowaniu W świetle współczesnych analiz najczęściej rozpatrywane są jako: - koncentracja zjawiska, - odległości ekonomiczne pomiędzy różnymi populacjami.

Źródło: Obliczenia własne

Odległość ekonomiczna D0 jest zdefiniowana jako prawdopodobieństwo tego, iż wartość wydatków na zdrowie dla jednej populacji jest wyższa niż dla innej (bez uwzględnienia wielkości różnicy) Oznaczenia: ER – emeryci i renciści, WŁR – pracujący na własny rachunek, PRR – pracownicy na stanowiskach robotniczych , UZG – pracownicy użytkujący gospodarstwo rolne, PRN – pracownicy na stanowiskach nierobotniczych, UNZ – utrzymujący się z niezarobkowych źródeł, ROL – rolnicy.

Macierze odległości ekonomicznych D0 dla wydatków na artykuły medyczne według grup społeczno-ekonomicznych Źródło: Obliczenia własne

Macierze odległości ekonomicznych D0 dla wydatków na usługi medyczne według grup społeczno-ekonomicznych w latach 1999, 2001, 2006 Źródło: Obliczenia własne

wzrost odległości ekonomicznych pomiędzy gospodarstwami domowymi emerytów i rencistów i pozostałymi grupami społeczno-ekonomicznymi w przypadku artykułów medycznych, świadczący o rosnących obciążeniach wydatkami na usługi i artykuły medyczne w tej grupie społecznej w przypadku usług medycznych nieznaczny spadek odległości ekonomicznych

Ocena funkcjonowania ochrony zdrowia na podstawie badań modułowych Ogólnopolskie, reprezentacyjne badania „Ochrona zdrowia w gospodarstwach domowych w 2006 r.” przeprowadzone zostały w IV kwartale 2006 r. Badaniem objęto ponad 4 694 gospodarstw domowych, w których zbadano ok. 43 tys. osób Wyniki zostały uogólnione na wszystkie indywidualne gospodarstwa domowe

Zalety badań modułowych Badanie modułowe pozwala na analizę wykorzystania świadczeń zdrowotnych i ich finansowania w powiązaniu z: czynnikami demograficzno-społecznymi (wiek, poziom wykształcenia, dochody, klasa miejscowości zamieszkania, główne źródło utrzymania) czynnikami zdrowotnymi (samoocena stanu zdrowia, poważne problemy zdrowotne, choroba przewlekła, stopień niepełnosprawności, pobieranie renty)

Przeciętne miesięczne wydatki na osobę związane z ambulatoryjną opieką zdrowotną (w zł)

Wydatki na leki i art. farmaceutyczne Przeciętne kwartalne wydatki na leki i artykuły farmaceutyczne - 86,16 zł na osobę (w porównaniu z rokiem 2003 wzrost o 20%) W przypadku - emerytów- 168,31 zł, - rencistów – 126, 79, - osób mieszkających w wielkich miastach – 127, 77 zł, - osób o znacznym stopniu niepełnosprawności- 147, 35 zł, -o wysokich dochodach (piąta grupa kwintylowa)- 135,45 zł, - osób bezdzietnych – 117,62 zł.

Ocena możliwości wykupu leków 31,4% badanych nie odczuwało ograniczeń finansowych związanych z wykupem leków dla 44,7% badanych zakup leków był dużym obciążeniem (emeryci, renciści, osoby niepełnosprawne, przewlekle chore, rodziny wieloosobowe) (sytuacja poprawiła się w porównaniu z poprzednią edycją badania – w 2003 roku)

Porady lekarskie – przyczyny rezygnacji 12,7% członków gospodarstw domowych nie korzystało z porady lekarza pomimo istnienia takiej potrzeby Wśród głównych przyczyn rezygnacji: brak pieniędzy - (19%) długa lista oczekujących- (18%)

Wizyty u stomatologa 11,9 % badanych zrezygnowało z wizyt u stomatologa Główne przyczyny: brak pieniędzy- 35% długa lista oczekujących - 20%

Przyczyny korzystania z usług medycznych niefinansowanych przez NFZ: zbyt odległe terminy w podmiotach mających kontrakty z NFZ (37%), lepsi specjaliści (lekarze) – 33%, lepsze wyposażenie w sprzęt i materiały medyczne (7,9%), brak lekarza odpowiedniej specjalności w podmiotach mających kontrakty z NFZ (7,5%), lepsze traktowanie pacjenta (6,3%), inne (8,3%),

Najczęściej z porad niefinansowanych przez NFZ korzystają gospodarstwa: pracujących na własny rachunek, pracujących na stanowisku nierobotniczym, gospodarstwa z 1 i 2 dzieci, z 2 osobami pracującymi, w miastach o liczbie mieszkańców - 500 tys. lub więcej, o wysokich dochodach, z osobami przewlekle chorymi.

Ocena wysokości wydatków poniesionych przez gospodarstwa domowe (w%) Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

Zmiana częstości korzystania z placówek służby zdrowia opłacanych z „kieszeni pacjenta” (w porównaniu z rokiem 2005) Źródło: „Diagnoza społeczna 2007”

Zmiana częstości korzystania z placówek służby zdrowia opłacanych z „kieszeni pacjenta” (w porównaniu z rokiem 2005) Źródło: „Diagnoza społeczna 2007”

Zmiana częstości korzystania z placówek służby zdrowia opłacanych z „kieszeni pacjenta” (w porównaniu z rokiem 2005) Źródło: „Diagnoza społeczna 2007”

Dodatkowe dobrowolne ubezpieczenia zdrowotne (DDUZ) uprawnienia do świadczeń w ramach DDUZ posiada 2,2% badanych (według danych GUS) (świadczeń ambulatoryjnych, szpitalnych oraz łączonych) z czego 75,5% stanowią mieszkańcy miast 46,5 % posiadających DDUZ to osoby z V grupy kwintylowej, 8,4% - osoby z I grupy kwintylowej

Gotowość wykupienia dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego (% gospodarstw domowych) Źródło: „Diagnoza społeczna 2007”

Gotowość wykupienia dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego (% gospodarstw domowych) Źródło: „Diagnoza społeczna 2007”

Gotowość wykupienia dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego (% gospodarstw domowych) Źródło: „Diagnoza społeczna 2007”

Skłonność do płacenia dodatkowej składki miesięcznej Źródło: „Diagnoza społeczna 2007”