DYSLEKSJA październik 2009 dr Eleni Rossides

BIOLOGICZNIE POZNAWCZO Co to jest dysleksja? BIOLOGICZNIE POZNAWCZO październik 2009 dr Eleni Rossides

Przyczyny dysleksji Biologiczne Funkcja pamięci Poznanie neurologiczne genetyczne Funkcja pamięci Poznanie październik 2009 dr Eleni Rossides

BIOLOGICZNE Neurologiczne Wrodzona natura Struktura mózgu Różnorodność „przewodów” Różnorodność połączeń Różnice między półkulami Zatory! Teorie dotyczące móżdżku październik 2009 dr Eleni Rossides

Różnice między półkulami Lewa półkula mózgu Prawa półkula mózgu język obrazy fakty uczucia analiza humor orientacja w czasie przedmioty artystyczne kolejność trójwymiarowość struktura muzykalność matematyka słuchanie październik 2009 dr Eleni Rossides

Mózg niedyslektyczny październik 2009 dr Eleni Rossides

Mózg dyslektyczny październik 2009 dr Eleni Rossides

DYSLEKSJA Dysleksja stanowi kontinuum swoistych trudności wyrażających się problemami z nabywaniem jednej lub większej liczby podstawowych umiejętności (czytanie, pisanie, liczby), przy czym problemy takie mają charakter nieoczekiwany w stosunku do innych zdolności. Trudności o charakterze dyslektycznym można opisać na poziomie neurologicznym, poznawczym oraz zachowania. Najczęściej cechuje je niewydajne przetwarzanie informacji, w tym trudności z przetwarzaniem fonologicznym, pamięcią roboczą, szybkim nazywaniem oraz automatyzmem podstawowych umiejętności. październik 2009 dr Eleni Rossides

DYSLEKSJA Występować mogą również trudności z organizacją, kolejnością i zdolnościami ruchowymi. Dysleksja może być związana z wczesnymi trudnościami z językiem mówionym. Add `the Definition październik 2009 dr Eleni Rossides

FAKTY DOTYCZĄCE DYSLEKSJI Występuje przez całe życie i może się objawiać na różne sposoby w różnym wieku Można ją złagodzić odpowiednio interweniując Ulega nasileniu lub złagodzeniu w zależności od czynników środowiskowych Występuje we wszystkich okolicznościach socjoekonomicznych Współistnieje z innymi trudnościami w uczeniu się, np. zaburzeniami koncentracji uwagi i może lecz nie musi stanowić trudność pierwotną październik 2009 dr Eleni Rossides

WSKAŹNIKI DYSLEKSJI U OSÓB DOROSŁYCH Nadal czytają wolno i bez płynności, bardzo nieprecyzyjnie Błędnie odczytują wyrazy lub informacje Mają niewystarczający zasób słów lub wiedzę z powodu braku doświadczeń czytelniczych Nadal doświadczają poważnych trudności z ortografią i pisownią październik 2009 dr Eleni Rossides

WSKAŹNIKI DYSLEKSJI U OSÓB DOROSŁYCH Piszą wolno i niewyraźnie Ich zdolność komunikacji ustnej jest lepsza niż pisemnej Trudno im zaplanować, ustalić kolejność i zorganizować tekst pisany Mają trudności ze składnią lub interpunkcją w języku pisanym Trudno im dokonać streszczenia lub przedstawienia w skrócie październik 2009 dr Eleni Rossides

WSKAŹNIKI DYSLEKSJI U OSÓB DOROSŁYCH Mają problemy z robieniem notatek i przepisywaniem z tablicy Wolno odpowiadają na pytania, zwłaszcza te o charakterze otwartym Mają słabą zdolność zapamiętywania Wciąż błędnie wymawiają pewne słowa lub błędnie ich używają Mają słabe zdolności w zakresie planowania i organizacji Mają większe trudności z przedmiotami opartymi na języku niż z innymi Brak im pewności a obraz własnej osoby jest słaby październik 2009 dr Eleni Rossides

METODY OCENY DYSLEKSJI U OSÓB DOROSŁYCH Test zdolności poznawczych Znormalizowane testy czytania Znormalizowane testy ortografii Znormalizowane testy rozumienia tekstu czytanego Test pisania październik 2009 dr Eleni Rossides

WSPARCIE Ponieważ trudności, z jakimi borykają się studenci z dysleksją można przedstawić w formie kontinuum od łagodnych do poważnych, wymagają one kontinuum interwencji oraz innych rodzajów wsparcia październik 2009 dr Eleni Rossides

ZALECANY POZIOM WSPARCIA NA UCZELNI WYŻSZEJ Różnicowanie dokonywane przez nauczycieli poszczególnych przedmiotów Dostosowania podczas egzaminów i sprawdzianów wiedzy Poradnictwo osobiste październik 2009 dr Eleni Rossides

Różnicowanie Różnicowanie to proces, gdzie cele programu nauczania, metody nauczania, zasoby oraz działania dydaktyczne planowane są w celu określenia i spełnienia potrzeb każdego pojedynczego studenta w grupie. Spełnianie tych potrzeb stanowi główne zadanie wszystkich uczących. Istnieje konieczność zróżnicowania zadań stosownie do zdolności, potencjału oraz etapu rozwoju konkretnego studenta. październik 2009 dr Eleni Rossides

Różnicowanie Sam program nauczania oraz sposób jego realizacji mogą wpływać na niepowodzenie uczącego się, tj. trudności w uczeniu się studenta mogą być powodowane przez program nauczania a nawet przez uczącego. Istnieje konieczność wybrania i opracowania przez nauczyciela zróżnicowanych zadań stosownie do zdolności, potencjału oraz etapu rozwoju konkretnego studenta. październik 2009 dr Eleni Rossides

Różnicowanie Przewaga różnicowania polega na dostosowaniu pracy nauczyciela do indywidualnych potrzeb studenta. Określając działania poznawcze studenta nauczyciel daje mu możliwości w zakresie uczenia się. Możliwości te należy postrzegać jako istotne dla studenta. Aby utrzymać motywację studenta działania umysłowe, które ma on podejmować na polecenie nauczyciela muszą mieć cel i sens. październik 2009 dr Eleni Rossides

Po co różnicować? Gdyż oczekiwania uczących są często zbyt małe Gdyż podejścia pedagogiczne są często wąskie i nadmiernie kierunkowe Gdyż nauczanie często skupia się na grupie środka, niezależnie od tego, jak pogrupowani są studenci Gdyż grupowanie według zdolności samo w sobie nie stanowi wystarczającej podstawy gwarancji właściwego podejścia do różnic między studentami. październik 2009 dr Eleni Rossides

Strategie wsparcia podczas wykładów Zaawansowane notowanie: przedstaw pisemne lub ustne streszczenie z tytułami rozdziałów i sekcji, mapy semantyczne lub pytania przed pracami/zadaniami wymagającymi czytania i pisania; nigdy nie zakładaj, istnienia wiedzy, jaką zwykle nabywa się przez czytanie Technologie wspierające: magnetofony, dyktafony; pomocniki ortograficzne i leksykalne; komputery osobiste z procesorem tekstu; laptopy; aktywowane głosowo programy do pisania tekstów; programy do czytania tekstów; wcześnie naucz pisania na klawiaturze październik 2009 dr Eleni Rossides

Strategie wsparcia podczas wykładów Unikaj długotrwałego przepisywania i niepotrzebnego dyktowania: pozwól na korzystanie z magnetofonu na zajęciach lub pozwól studentowi skserować notatki własne lub innego studenta; niech tworząc kopię skorzysta z kalki październik 2009 dr Eleni Rossides

Strategie wsparcia podczas wykładów Unikaj niepotrzebnego uczenia się na pamięć Unikaj białych tablic i oświetlenia fluorescencyjnego: wielu studentom przeszkadza oślepiający blask Zakładki czy linijki mogą być przydatne, by pomóc studentowi nie zgubić się podczas lektury Książki audio: zapewnij dostęp do odpowiednich dla wieku informacji i tekstów obowiązkowych; wspieranie samodzielnego rozwoju umiejętności w zakresie czytania październik 2009 dr Eleni Rossides

Strategie wsparcia podczas wykładów Uczenie się oparte na współpracy: rozmowa nauczyciel-student; korepetycje kolegów; dyskusja grupowa; wzajemne uczenie się Poprawianie: najlepsze jest zindywidualizowane; osobna ocena treści i zapisu; zachęcanie do autokorekty i pomoc w jej wykonaniu w celu zwiększenia uczenia się i samoświadomości; ograniczanie liczby poprawek Bezpośrednie i jasne wytyczne: dawane pojedynczo i krótko zwiększą szanse zrozumienia i przestrzegania październik 2009 dr Eleni Rossides

Strategie wsparcia podczas wykładów Nie pisz za dużo na tablicy: z czarnej czy białej tablicy pełnej zapisków trudniej się czyta, zaś uczącemu się trudniej jest znaleźć nowe informacje i nie zgubić się; mniej znaczy lepiej; zanim napiszesz nowe, zmaż stare październik 2009 dr Eleni Rossides

Strategie wsparcia podczas wykładów Zachęcaj do tworzenia grup uczących się i projektów grupowych: wielu studentów nauczy się więcej przy wsparciu ze strony grupy; praca w grupie może umożliwić im wykorzystanie innych umiejętności (np. artystycznych, ustnych, mechanicznych, perswazyjnych, osobistych) Zadawaj zadania, udzielaj wytycznych i wyjaśnień zarówno pisemnie jak i ustnie: dwa kanały przedstawienia są pomocniejsze i zwiększają szanse zrozumienia i przestrzegania październik 2009 dr Eleni Rossides

Strategie wsparcia podczas wykładów Przedstawienie graficzne: przekazuj informacje obrazowo poprzez ilustracje, wykresy, mapy, diagramy, zdjęcia, plakaty; ucz konkretnych umiejętności w zakresie czytania / interpretowania informacji podanych w formie graficznej październik 2009 dr Eleni Rossides

Strategie wsparcia podczas wykładów Modelowanie i pokazywanie: nie tylko wyjaśniaj jak coś zrobić, pokaż jak się to robi krok po kroku i zanim studenci przejdą do samodzielnej pracy werbalnym opisem przeprowadź ich przez całą czynność; zachęcaj studentów do werbalizowania w czasie samodzielnej pracy, tj. niech podczas prezentacji zadania powtarzają lub naśladują Twój sposób mówienia do nich październik 2009 dr Eleni Rossides

Strategie wsparcia podczas wykładów Modyfikacja materiałów dydaktycznych: sprawdzaj, czy nadają się do czytania, upraszczaj język; pisz dokładnie drukowanymi literami lub na klawiaturze; stosuj nagłówki; redukuj nieistotne szczegóły; uwypuklaj cechy o znaczeniu krytycznym; używaj informacji graficznych; używaj konkretnych materiałów październik 2009 dr Eleni Rossides

Strategie wsparcia podczas wykładów Aktywizowanie wszystkich zmysłów: studenci posiadają pięć zmysłów, a tym samym pięć ścieżek uczenia się; w każdym działaniu edukacyjnym staraj się wykorzystywać więcej niż jeden kanał uczenia się; to wzmocni uczenie się oraz pomoże zrekompensować wszelkie trudności studenta w zakresie zmysłów, postrzegania czy przetwarzania Nowość: podczas zajęć łatwiej jest zapewnić i utrzymać uwagę studentów, gdy prezentacja czy działanie ma pewną wartość jako nowość październik 2009 dr Eleni Rossides

Strategie wsparcia podczas wykładów Powtórki: zapewnij częstsze przeglądy i powtórki; studentom z trudnościami w uczeniu się zwykle potrzeba więcej powtórzeń i wzmocnień niż ich kolegom Czekanie: studentom, którzy wolniej przetwarzają język daj więcej czasu na odpowiedź ustną październik 2009 dr Eleni Rossides

Strategie wsparcia podczas wykładów Przedstawiając materiał pisemny: W tym wypadku uczący powinien rozważyć użycie czcionek sans serif, np. Arial lub Comic Sans. Rozmiar czcionki powinien wynosić co najmniej 12, zaś przestrzeń pomiędzy literami i wersami powinna zostać zwiększona. Dla uwypuklenia treści sugerowane jest raczej stosowanie tłustego druku niż kursywy czy podkreślania. Układ tekstu jest również ważny, gdyż nauczyciel musi zapewnić wyrównanie tekstu do lewej z zachowaniem postrzępionej krawędzi prawej, korzystać z ramek lub wcięć pomiędzy wierszami oraz punktorów lub numerowania. Zaleca się również stosowanie nagłówków oraz szerokich marginesów. październik 2009 dr Eleni Rossides

Strategie wsparcia podczas wykładów Przedstawiając materiał pisemny: Korzystaj z papieru kolorowego zamiast białego (wydaje się, że preferowane są odcienie kremowe lub pastelowe). Papier matowy jest lepszy niż połyskliwy, gdyż mniejsze jest odbicie światła. październik 2009 dr Eleni Rossides

Wsparcie o charakterze szczególnym Wydłużenie czasu na wykonanie zadań i sprawdzianów daje studentowi dodatkowy czas konieczny do odkodowania wymaganych fragmentów tekstu czy rozdziałów, zrozumienia przeczytanego materiału oraz odniesienia się do elementów zadań czy sprawdzianów. Daje on również możliwość zajęcia się problemami związanymi z niepełnosprawnością w zakresie pisania, ortografii czy języka. październik 2009 dr Eleni Rossides

Wsparcie o charakterze szczególnym Skorzystanie z pomocy asystenta czytającego na głos materiał pisany umożliwia osiągnięcie lepszych wyników studentowi mającemu trudności z czytaniem i rozumieniem materiału pisanego, który potrafi jednak przetwarzać informacje podane w formie ustnej. Egzaminy ustne lub nagrane przedstawiające materiał ujęty w sprawdzianie w formacie wykluczającym konieczność odkodowywania przez studenta materiału pisemnego (w wypadku znacznych problemów z czytaniem) październik 2009 dr Eleni Rossides

Wsparcie o charakterze szczególnym Asystent-sekretarz zapisujący podczas sprawdzianu odpowiedzi dyktowane przez studenta (dopuszczenie asystentów piszących pod dyktando studenta, gdy jego charakter pisma uniemożliwia przeczytanie, zaś student nie umie pisać na klawiaturze) Osobny nadzór podczas sprawdzianów/egzaminów Korzystanie na zajęciach z magnetofonu Podczas końcowego szlifowania prac pisanych w ramach kursu stosowane są procesory tekstu z funkcją sprawdzania pisowni i programy dokonujące korekty tekstu październik 2009 dr Eleni Rossides

Wsparcie o charakterze szczególnym Takie sformatowanie arkusza egzaminacyjnego, by jednocześnie widoczne były jego obie strony lub powiększanie rozmiaru druku dla osób z trudnościami o charakterze wzrokowo-percepcyjnym Modyfikacja formatów sprawdzianów: warto wypróbować rozwiązania alternatywne wobec formalnych sprawdzianów pisemnych, np. sprawdziany ustne; Prawda/Fałsz, pytania wielokrotnego wyboru, formaty graficzne; wypełnianie luk; sprawdziany praktyczne; arkusze stałej oceny Rozpowszechnianie notatek wykładowych prowadzącego, streszczeń lub nagłówków sekcji tematycznych. Użycie zaawansowanych notatników umożliwiających dla każdego wykładu lub tematu przedstawienie głównych punktów, jakie należy poruszyć. październik 2009 dr Eleni Rossides

Pozytywne cechy osób z dysleksją Myślą lateralnie (mają zdolność patrzenia na zagadnienia z różnych stron) Umieją rozwiązywać problemy Są kreatywni Mają upodobania artystyczne Są zdeterminowani Myślą całościowo Są świetnymi mediatorami Dobrze się komunikują październik 2009 dr Eleni Rossides

Dzęikuję az wuagę!! październik 2009 dr Eleni Rossides