GOSPODARKA ODPADAMI jako element szerszej wizji rozwoju lokalnego Lubartów, 16 grudnia 2010 r.

Nazywam się Wojciech Kłosowski Dzień dobry Państwu! Nazywam się Wojciech Kłosowski Jestem ekspertem w dziedzinie strategicznego planowania rozwoju lokalnego. Doradzam samorządom lokalnym w Polsce i kilku innych krajach. Zajmuję się także zawodowo problematyką tworzenia systemów usług komunalnych. Chciałbym się podzielić z Państwem moją wiedzą i doświadczeniem z tej dziedziny:

Co to jest rozwój lokalny? Aby sensownie umiejscowić gospodarkę odpadami w procesie rozwoju lokalnego, trzeba na wstępie zastanowić się, czym w istocie jest rozwój lokalny. Co Państwu kojarzy się z pojęciem „rozwój lokalny”? Prowadzący: Michał Pawlęga

Pierwsza próba odpowiedzi: W starej literaturze ekonomicznej można natrafić na definicję rozwoju lokalnego jako lokalnego wzrostu gospodarczego. Jego miarami zaś miałyby być np.: wzrost PKB per capita, wzrost produkcji materialnej ogółem, wzrost dochodów ogółem… W takim ujęciu rozwój lokalny to wzrost bogactwa i produktywności To błędne ujęcie! PKB ani produktywność nie są sensownymi miarami rozwoju.

Druga próba odpowiedzi… Wobec tego, skoro nie bogactwo i nie produktywność, to — co w takim razie może być dobrą miarą rozwoju? Może dobrobyt? ale – czym w istocie jest dobrobyt?

poczucie bezpieczeństwa Czym jest dobrobyt? Wg ekonomistów dobrobyt, to suma użyteczności (satysfakcji, zadowolenia) z nabytych dóbr. Ale niektóre kluczowe dla nas dobra uzyskujemy poza rynkiem wymiany ekonomicznej: czyste środowisko, przyjazne sąsiedztwo poczucie bezpieczeństwa

Trzecia próba – tym razem skuteczna… Wobec tego, skoro nie bogactwo, ani nie satysfakcja, to — co w takim razie może być dobrą miarą rozwoju? Najnowsza teoria ekonomii odpowiada: dostępne szanse indywidualnego rozwoju!

Trzecia próba – tym razem skuteczna… Definicja rozwoju lokalnego: Rozwój lokalny to proces wzbogacania pola szans indywidualnego rozwoju poszczególnych mieszkańców

Szanse indywidualnego rozwoju a odpady… Gospodarka odpadami wpływa na szanse indywidualnego rozwoju poszczególnych mieszkańców co najmniej w następujących sferach: w sferze ekologicznej i zdrowotnej; w sferze gospodarczej; w sferze planistyczno-przestrzennej (wartość nieruchomości, dysponowanie terenem…); w sferze wizerunkowo-promocyjnej. Warto pamiętać: błędy w gospodarce odpadami mogą skutecznie zahamować rozwój lokalny!

Lokalny system gospodarki odpadami W Polsce to samorządy odpowiadają za gospodarkę odpadami, ale to, czy odpady trafią do recyklingu, zależy nie od samorządów a od przedsiębiorców branży „odpadowej”.  Utrudnia to kontrolę nad przepływem strumienia odpadów i prowadzenie racjonalnej gospodarki. Pomiędzy krajami europejskimi istnieją bardzo duże różnice  w sposobach zagospodarowani odpadów. Porównamy dla przykładu sytuację: Szwecji, Dani, Niemiec i Polski.

Lokalny system gospodarki odpadami Przeciętny mieszkaniec Danii produkuje rocznie 801 kg odpadów, lecz tylko 5 proc. z nich trafia na składowiska. W wielkościach bezwzględnych jest to zaledwie 35 kg odpadów. W Szwecji to 15 kg, a w Niemczech tylko 3 kg.   Natomiast statystyczny Polak co roku lokuje na składowiskach 228 kg odpadów. Na wysypiskach ląduje u nas aż  93,5 proc. odpadów biodegradowalnych i 86,6 proc pozostałych frakcji odpadów komunalnych

Lokalny system gospodarki odpadami Wg Eurostatu porównanie gospodarki odpadami dla czterech krajów za 2007 r. wygląda wymownie. Tabela pokazuje ilości odpadów (w kg na głowę rocznie) i sposoby postępowania z nimi (procentowo). kraj: ilość odpadów (rocznie per capita) Recykling komposto-wanie spalanie z odzyskiem energii składowanie Dania 801 24% 17% 53% 5% Niemcy 564 46% 18% 35% 1% Szwecja 518 37% 12% 47% 2% Polska 322 6% 4% 0% 90%

Lokalny system gospodarki odpadami WNIOSEK: W Polsce trzeba zmienić całkowicie system gospodarki odpadami. Inaczej wszyscy utoniemy w śmieciach.

Lokalny system gospodarki odpadami

Lokalny system gospodarki odpadami Rozsądna filozofia gospodarki odpadami:

Lokalny system gospodarki odpadami Odzyskiwanie energii w procesach termicznych od lat ma swoich zwolenników i przeciwników. Warte uwagi są być może najnowsze technologie termiczne, ale potrzebna jest wokół nich otwarta debata społeczna. Polska musi stawiać na szybkie i powszechne wprowadzenie systemów recyklingowych: powtórnego użycia (np. opakowania zwrotne!) recyklingu materiałowego. Warunkiem jest selektywna zbiórka u źródła!

Lokalny system gospodarki odpadami

Lokalny system gospodarki odpadami Trzeba też myśleć o filozofii unikania powstawa-nia odpadów. To wyzwanie na najbliższe 20 lat. Bardzo ważnym nurtem jest tu wzornictwo odnawialne (cradle to cradle design). CZTERNAŚCIE SUROWCÓW KRYTYCZNYCH: Unia Europejska nie ma na swoim terenie złóż żadnego z czternastu pierwiastków niezbędnych do rozwoju najnowszych technologii (Raport dla Komisji Europejskiej grupy ad hoc z czerwca 2010)

UE: lista czternastu surowców krytycznych: Wykorzystanie surowców podstawowych i krytycznych w naszym otoczeniu:

Lokalny system gospodarki odpadami Lista czternastu surowców krytycznych dla UE (Memorandum 10/236 z 17 czerwca 2010): antymon, ind, beryl, magnez, kobalt, niob, fluoryty, gall, german, tantal, grafit, tungsten platynowce: platyna, pallad, iryd, rhod, ruthen, osm. pierwiastki ziem rzadkich: itr, skand, lantan i lantanowce (cer, praseodym, neodym, promet, samar, europ, gadolin, terb, dysproz, holm, reb, tul, iterb i lutet)

UE: lista czternastu surowców krytycznych:

Lokalny system gospodarki odpadami Bez tych surowców nie da się rozwijać najnowszych technologii innowacyjnej gospodarki. Wobec politycznej niestabilności świata Europa nie może liczyć na stałą możliwość kupowania ich z innych obszarów geograficznych. Ale Europa ma własne zasoby tych surowców: zasoby na wysypiskach śmieci, gdzie trafiały przez lata nasze urządzenia techniczne, zasoby ‘zahibernowane’ w nieczynnym sprzęcie w naszych garażach, piwnicach i na strychach.

Lokalny system gospodarki odpadami WNIOSEK: To, co dziś uważamy za odpady, powinniśmy być może traktować jako potencjalne surowce przyszłości, od których zależy nasz rozwój