Rachunek dochodu narodowego

Po co mierzymy makroekonomiczny efekt działalności gospodarczej? próba odpowiedzi na pytania: jaki jest poziom rozwoju gospodarczego? jaka jest i jak zmienia się koniunktura? czy polityka gospodarcza jest skuteczna?

Zmienne ekonomiczne Strumienie (flows)– zmienne (wielkości) dające się wyrazić tylko dla jakiegoś okresu (odcinka czasu). Zasoby (stocks)– zmienne (wielkości) dające się wyrazić tylko na jakiś moment („punkt” czasu). Zmienne parametryczne

Zmienne ekonomiczne Zmienne parametryczne – przykłady: ceny stawki płac stopy procentowe kursy walut indeksy (np. cen) stopy zmian zmiennych produktywność Strumienie – przykłady: koszty dochody produkcja popyt podaż Zasoby – przykłady: majątek oszczędności pasywa aktywa Uważać stosując obliczenia przy użyciu zmiennych o różnym wymiarze czasowym!

Państwo i ruch okrężny C - konsumpcja S - oszczędności I - inwestycje Te - podatki pośrednie Y - dochody z czynników produkcji B - transfery socjalne Td - podatki bezpośrednie G – wydatki rządowe na dobra i usługi

Dobra finalne – nabywane przez ostatecznego użytkownika; w procesie produkcji uczestniczyć mogą w wielu cyklach produkcyjnych (dobra konsumpcyjne nabywane przez gospodarstwa domowe i dobra inwestycyjne nabywane przez przedsiębiorstwa). Dobra pośrednie – zużywane przez przedsiębiorstwa do wytwarzania innych produktów; w procesie produkcji zużywane jednorazowo w jednym cyklu produkcyjnym.

Ile wytwarza gospodarka? Produkcja łączna =  produktów finalnych =  wartości dodanych=  dochodów z czynników produkcji Produkt Krajowy Brutto (PKB) - Gross Domestic Product (GDP) PKB= C+I+G+ Ex - Im Produkcję łączną ( a więc i PKB) można obliczać tylko wartościowo!

Problemy porównań PKB Porównania międzynarodowe: Metody obliczeń –problem szacunków skali szarej strefy (prod. nielegalna i ukryta) Wybór waluty Kurs waluty PPP – Purchasing Power Parity

Parytet siły nabywczej – (Purchasing Power Parity) wyrażony w dolarach oznacza wartość dolara odpowiadającą jednostce waluty danego kraju na rynku krajowym obejmującym całość towarów i usług rynkowych i nierynkowych przy uwzględnieniu stosunku cen danego kraju do cen we wszystkich innych krajach biorących udział w porównaniach siły nabywczej walut.

PKB (wg parytetu siły nabywczej w cenach bieżących w mld USD) Kraj 1995 2000 2005 Polska 288,5 408,6 508,6 UE - 15 7 588,8 9 487,9 11 597,5 UE- 25 8 230,2 10 343,3 - Niemcy 1 806,3 2 100,2 2 458,9 Francja 1 249,4 1 574,1 1 881,7 W.Brytania 1 155,3 1 506,6 1 928,3 USA 7 397,7 9 817,0 12 487,1 Japonia 2 818,7 3 232,7 3 989,5 OECD

Problemy porównań PKB Porównywanie (badanie zmian) PKB w czasie: O ile zmienił się PKB w roku t1 w stosunku do roku t0? Załóżmy, że PKB składa się z 2 produktów: komputerów i chleba. Oblicz o ile zmieniła się łączna produkcja komputerów i chleba w okresie t1 w stosunku do okresu t0. Produkt q0 ilość w t0 p0 cena w t0 q1 ilość w t1 p1 cena w t1 Komputery 50 10 80 20 Chleb 100 15 60 8

Wartość w okresie t0: Wartość w okresie t1: Zmiana wartości: Zmiana wartości to nie zmiana łącznej produkcji (wolumenu) w sensie rzeczowym – zmieniły się bowiem ilości dóbr i ich ceny.

Agregatowy indeks ilości – wskazuje na wpływ zmian ilości na dynamikę wartości, ceny stabilizujemy na poziomie wybranego okresu Indeksy produkcji: Indeks typu Laspeyresa: Indeks typu Paaschego: Indeks „idealny” Fishera – średnia geometryczna w/w indeksów

PKB w Polsce – GUS (ceny bieżące)

PKB nominalny i realny inny popularny deflator: deflator PKB = nominalny PKB/ realny PKB - wskazuje w jakim stopniu zmiana cen produktów finalnych wpłynęła na zmianę wartości PKB nominalnego inny popularny deflator: - indeks zmian cen dóbr i usług konsumpcyjnych (ICK) (CPI – Consumer Price Index)

Inne mierniki makroekonomiczne PNB - miara łącznych dochodów osiąganych przez obywateli danego kraju, niezależnie od miejsca świadczenia usług przez czynniki produkcji; PNB = PKB + dochody netto z własności za granicą PNN = PNB -A DN = PNN w cenach czynników produkcji

Dynamika PKB w Polsce na tle wybranych krajów UE (rok poprzedni =100) 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 EU –25* 102,9 103,0 103,1 104,0 102,0 101,3 102,5 101,8 EU -15 102,7 103,9 101,2 101,1 102,3 101,5 Polska 107,1 105,0 104,5 104,2 101,4 103,8 105,3 103,4 Niemcy 103,2 100,1 99,8 101,6 100,9 Francja 102,4 103,6 103,3 104,1 102,1 100,8 Irlandia 111,7 108,5 110,7 109,2 106,2 106,1 104,4 104,7 Hiszpania 103,5 Węgry 104,6 104,9 105,2 104,3 Czechy 99,3 98,9 102,6 106,0 Litwa 107,0 107,3 98,3 106,4 106,8 110,5 107,5

w wybranych krajach UE (w tys. USD) PKB per capita wg PPP w wybranych krajach UE (w tys. USD) 1995 2000 2005 EU –25 18,4 22,9 - EU -15 20,4 25,1 29,9 Polska 7,5 10,7 13,3 Niemcy 22,1 25,6 29,8 Francja 21,0 25,9 30,0 Irlandia 18,1 28,8 38,6 Hiszpania 16,1 21,1 27,2 Węgry 9,2 12,2 17,2 Czechy 12,6 14,5 20,2 Litwa 6,2 8,7

Słabości rachunków narodowych: położenie nacisku na ilość dóbr (często zbędnych) , co prowadzi do rabunkowej eksploatacji ziemi do PKB nie wliczamy: czasu wolnego, prac domowych, kosztów zanieczyszczenia środowiska szacunkowy wymiar szarej strefy

Dziękuję za uwagę