Sawanna Katarzyna Bauer VIa

Na sawannie są dwie pory roku Gdy oddalamy się od wilgotnych lasów równikowych w kierunku północnym lub południowym, zauważamy, że ilość opadów maleje i coraz wyraźniej występują dwie pory roku. Pora sucha jest bezdeszczowa, bezchmurna i bardzo gorąca. Pora deszczowa przynosi obfite opady, jest jednak tylko nieco chłodniejsza niż pora sucha. Im dalej od równika, tym pora deszczowa staje się krótsza, a wydłuża się pora sucha. Na sawannach lasy rosną jedynie wzdłuż dużych rzek. Nazywamy je lasami galeriowymi.

Wędrówki przez afrykańskie sawanny Między wilgotnym lasem równikowym a sawanną nie ma ostrej granicy – drzewa rosną coraz rzadziej, są coraz niższe, a przybywa traw. Z wilgotnym lasem równikowym bezpośrednio sąsiaduje sawanna wysokotrawiasta, na której pora deszczowa trwa wyjątkowo długo, do 9 miesięcy. Dzięki temu trawy są wyjątkowo bujne, dorastają do 5 m wysokości i rośnie między nimi stosunkowo dużo drzew. Wędrując na północ, docieramy do sawanny niskotrawiastej. Tu pora deszczowa jest znacznie krótsza – trwa ok. 5 miesięcy. Drzew jest niewiele, a w krajobrazie dominują trawy o wysokości ok. 1,5 m. Najbardziej na północ leży sawanna kolczasta. Ponieważ pora deszczowa trwa tutaj zaledwie 3 miesiące, roślinność jest zdominowana przez cierniste krzewy i trawy, które osiągają do 70 cm wysokości.

Na sawannie rosną trawy i nieliczne drzewa Warunki klimatyczne sprawiają, że na roślinność sawanny składają się przede wszystkim trawy i nieliczne drzewa, głównie baobaby i akacje. Drzewa te rosną pojedynczo, rzadziej w niewielkich skupiskach. Z powodu ograniczonej ilości wody rosną niemal w jednakowych odstępach od siebie, co zapewnia każdemu odpowiednio duży obszar, z którego może czerpać wodę. Drzewa przystosowały się do warunków klimatycznych sawanny. Wytwarzają silnie rozgałęzione, sięgające głęboko w podłoże korzenie oraz zrzucają liście na początku pory suchej, co ogranicza parowanie wody z powierzchni roślin.

Pora sucha Niektóre drzewa przygotowują się do pory suchej, gromadząc wodę we wnętrzach pni i gałęzi. Trawy wykształcają płytkie systemy korzeniowe, tuż pod powierzchnia ziemi. Dzięki temu szybko wchłaniają wodę z opadów, zanim wsiąknie głębiej lub wyparuje. Na początku pory suchej nadziemne części wielu traw usychają, a podziemne przeczekują okres suszy w stanie „uśpienia”. Z nastaniem pory deszczowej trawy wypuszczają nowe, zielone pędy, które szybko rosną. Przystosowaniem niektórych traw do niedoboru wody jest zwijanie liści w ruloniki. Metoda ta, podobnie jak zrzucanie liści przez drzewa, ogranicz straty wody spowodowane parowaniem.

Zwierzęta afrykańskiej sawanny Na sawannie żyją ogromne, często wielogatunkowe stada ssaków roślinożernych. Zwierzęta te sprawnie poruszają się wśród wysokich traw, dobrze znoszą intensywne nasłonecznienie, a w porze suchej także niedobór wody. Towarzyszą im liczne zwierzęta drapieżne i padlinożerne.

Roślinożercy sawanny Ogromne obszary afrykańskiej sawanny są największymi na Ziemi naturalnymi pastwiskami. Żyją na nich miliony ssaków roślinożernych, m.in. antylopy, zebry, bawoły, słonie, nosorożce i żyrafy. Wśród nich można zobaczyć strusie afrykańskie – największe i najcięższe ptaki świata, które wprawdzie nie latają, ale za to bardzo szybko biegają. Zwierzęta roślinożerne sawanny praktycznie nie konkurują o pokarm ze względu na obfitość pożywienia oraz zjadanie przez różne zwierzęta różnych gatunków roślin lub różnych części tej samej rośliny. Tworzą stada, w których wraz z nastaniem pory suchej wędrują w poszukiwaniu wody i pożywienia. Życie w stadzie jest bezpieczniejsze, bo łatwiej ochronić potomstwo i wzajemnie ostrzec się przed niebezpieczeństwem.

Mi Ę s o ż e r C y Na sawannach można także spotkać stada małp, głównie koczkodanów i pawianów, które na ziemi poszukują pokarmu, a w koronach drzew – schronienia. Stada małp i roślinożerców przyciągają drapieżniki, które wypatrują ofiar wśród osobników odłączających się od stada, młodych lub chorych. Do największych drapieżników na afrykańskiej sawannie należą lwy, lamparty, gepardy, serwale i likaony. Pozostawione przez nich resztki pożywienia stają się łupem zwierząt padlinożernych – sępów, marabutów, hien i szakali. Wśród traw sawanny żyją także niezliczone ilości owadów, m.in. Uskrzydlone, bardzo żarłoczne, skupione w ogromnych stadach szarańczaki oraz termity, które budują charakterystyczne kopce zwane termitierami. Owady są pokarmem dla węży, ptaków oraz niektórych ssaków, np. mrówników.

Na sawannie regularnie występują pożary Pożary są na sawannach zjawiskiem naturalnym. Regularnie występują zwłaszcza na obszarach, gdzie trawy są wyjątkowo bujne. Najczęściej wybuchają na początku pory suchej. Ogień niszczy suche pędy traw i młode drzewa z gatunków rosnących zwykle w lesie, które na sawannie wyrosły przypadkowo, rozsiane przez wiatr lub ptaki. Pożar przetrwają tylko drzewa i trawy typowe dla sawanny, które są odporne na ogień. Drzewa te mają grubą, trudno palącą się korę, a trawy – pędy podziemne, które pozostają bezpiecznie ukryte pod warstwą gleby, podczas gdy na jej powierzchni szleje ogień. Cyklicznie pojawiające się pożary sprawiają, że krajobraz sawanny zmienia się od tysięcy lat.

Spis treści 1. Na sawannie są dwie pory roku 2. Wędrówki przez afrykańskie sawanny 3. Na sawannie rosną trawy i nieliczne drzewa 4. Pora sucha 5. Zwierzęta afrykańskiej sawanny 6. Roślinożercy sawanny 7. Mięsożercy 8. Na sawannie regularnie wybuchają pożary