SPOŁECZNA GOSPODARKA RYNKOWA JAKO PODSTAWA USTROJU GOSPODARCZEGO SNA II (I) Prezentację przygotowała mgr Iwona Dyś iwona.dys@prawo.uni.wroc.pl

Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej ( Dz. U. z 2010r. Nr 220 poz. 1447 ze zm. ) Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów ( Dz. U. Nr 50 poz. 331 ze zm.)

Art. 20 Konstytucji: Społeczna gospodarka rynkowa oparta na wolności działalności gospodarczej, własności prywatnej oraz solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych stanowi podstawę ustroju gospodarczego Rzeczpospolitej Polskiej. „nie sprowadza się do czysto towarowo – pieniężnych powiązań między ludźmi, kierowanych niewidzialną ręką rynku, lecz podlega wymianom sprawiedliwości społecznej, będącej kamieniem węgielnym polityki każdego prawdziwie demokratycznego państwa.” T. Zieliński

3 elementy: Wolność działalności gospodarczej Własność prywatna Solidarność, dialog i współpraca partnerów społecznych Ponadto wskazuje się na dodatkowe elementy: wolność umów, wolna konkurencja, kształtowanie cen za pomocą mechanizmów rynkowych, wolność pracy i wolny przepływ pracowników, kapitału i usług, swoboda i samodzielność podejmowania decyzji gospodarczych .

„…uzasadnieniem tej zasady ( wolność umów) jest autonomia woli jednostki, polegająca – najogólniej rzecz ujmując – na założeniu, że treść umownych stosunków prawnych ( w szczególności stosunków zobowiązaniowych) winna być ustalana na podstawie woli stron umowy. Strony mogą swobodnie kształtować wzajemne stosunki umowne, a ustawa znajduje zastosowanie uzupełniające w sprawach nieuregulowanych przez strony i to na zasadzie domniemanej woli stron”. Wyrok TK z dnia 29 kwietnia 2003r., SK 24/02

Działalność gospodarcza Art. 2 Ustawy o swobodzie działalności gospodarczej ( Dz. U. z 2010r. Nr 220 poz. 1447 ze zm.): Działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. Art. 3:   Przepisów ustawy nie stosuje się do działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego, a także wynajmowania przez rolników pokoi, sprzedaży posiłków domowych i świadczenia w gospodarstwach rolnych innych usług związanych z pobytem turystów oraz wyrobu wina przez producentów będących rolnikami wyrabiającymi mniej niż 100 hektolitrów wina w ciągu roku gospodarczego, o których mowa w art. 17 ust. 3 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o wyrobie i rozlewie wyrobów winiarskich, obrocie tymi wyrobami i organizacji rynku wina (Dz. U. Nr 120, poz. 690 i Nr 171, poz. 1016). Patrz: TK z dnia 26 kwietnia 1999r., K 33/98, TK z dnia 29 kwietnia 2003r., SK 24/02.

WOLNOŚĆ DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ art. 20, 1 Konstytucji +Rozdział VII ( samodzielność jst ) + Rozdział X (zarządzanie mieniem SP) Swoboda podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej w dowolnie wybranych formach prawnych oraz na zasadzie samodzielności, chociaż bez naruszenia interesów publicznych 2 elementy: Wolność podjęcia dowolnego rodzaju działalności, Wolność wykonywania luz zaprzestania wykonywania tej działalności. Zakres podmiotowy: ( 2 stanowiska ) Podmiotem działalności gospodarczej są tylko osoby prywatne (przedsiębiorcy); patrz: TK z dnia 7 maja 2001r., K 19/00 Podmiotem działalności gospodarczej są także podmioty publiczne, w tym organy władzy publicznej

Ograniczenie wolności działalności gospodarczej Art. 22 Konstytucji: Ograniczenie wolności działalności gospodarczej jest dopuszczalne tylko w drodze ustawy i tylko ze względu na ważny interes publiczny. 2 elementy: Ustawowa forma ograniczenia Wymóg istnienia ważnego interesu publicznego: bezpieczeństwo państwa, porządek publiczny, ochrona środowiska, zdrowia publicznego i moralności – patrz wymogi ogólnej klauzuli limitacyjnej art. 31 ust. 3 Konstytucji Szczegółowe uregulowanie w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej Głównie charakter podmiotowy, związany z koniecznością posiadania odpowiednich kwalifikacji w niektórych zawodach Przeciwdziała powstawaniu monopoli

ograniczenia prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne - ustawa z 21 sierpnia 1997r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne ( tekst jedn. Dz. U. z 2006r. Nr 216, poz. 1584 ze zm.) Art. 1 i 2 – szczegółowe wymienienie podmiotów, np. sędziowie TK, osoby zajmujące kierownicze stanowiska państwowe, pracownicy urzędów zajmujący stanowiska kierownicze Wymienione osoby nie mogą: 1. Być członkami zarządów, rad nadzorczych lub komisji rewizyjnych spółek prawa handlowego 2. Być zatrudnione lub wykonywać innych zajęć w spółkach prawa handlowego, które mogłyby wywołać podejrzenie o ich stronniczość lub interesowność 3. Być członkami zarządów, rad nadzorczych lub komisji rewizyjnych spółdzielni, z wyjątkiem rad nadzorczych spółdzielni mieszkaniowych 4. Być członkami zarządów fundacji prowadzących działalność gospodarczą 5. Posiadać w spółkach prawa handlowego więcej niż 10 % akcji lub udziały przedstawiające więcej niż 10 & kapitału zakładowego – w każdej z tych spółek 6. Prowadzić działalności gospodarczej na własny rachunek lub wspólnie z innymi osobami, a także zarządzać taką działalnością lub być przedstawicielem czy pełnomocnikiem w prowadzeniu takiej działalności; nie dotyczy to działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie produkcji roślinnej i zwierzęcej w formie i zakresie gospodarstwa rodzinnego

Własność prywatna Art. 20 i 21 Konstytucji + rozdział II ( art. 64 ) + art. 165. ust. 1 ( samorząd terytorialny ) + art. 218 ( Skarb Państwa własność w ujęciu subiektywnym i obiektywnym Obiektywnie : zasada ustrojowa Subiektywnie: prawo podmiotowe Zakaz podejmowania przez państwo działań wymierzonych we własność prywatną, np. nacjonalizacji całych sektorów gospodarki

Solidarność, dialog i współpraca partnerów społecznych Zakaz podejmowania przez państwo działań godzących we własność prywatną Obowiązek państwa: Kojarzenie interesów prywatnych z publicznymi Tworzenie warunków funkcjonowania i ochrony mechanizmów rynkowych Uczestniczenie w gospodarce tak, aby nie uniemożliwiać tego innych podmiotom „poszanowanie ich autonomii, tworząc konstytucyjną gwarancję negocjacyjnego sposobu rozstrzygania spraw spornych, umożliwiająca przezwyciężanie napięć i konfliktów w procesie gospodarowania. Źródeł powyższych wartości należy upatrywać w filozofii społecznej, znanej pod nazwą solidaryzmu społecznego…” TK z dnia 30 stycznia 2001r., K 17/00