Publiczna Szkoła Podstawowa w Gąsawach Rządowych Dzieci z zespołem FAS-trudności i perspektywy wychowawcze oraz edukacyjne.

Co to jest FAS? FAS (Fetal Alcohol Syndrome), czyli Alkoholowy Zespół Płodowy, to jednostka chorobowa obejmująca nieprawidłowości neurobehawioralne oraz zmiany w budowie ciała i organach wewnętrznych. Nieprawidłowości te występują u dzieci matek, które spożywały alkohol w czasie ciąży.

Objawy Fas Prawidłowe rozpoznanie FAS opiera się na badaniach diagnostycznych, prowadzonych w oparciu o następujące kryteria: potwierdzenie picia alkoholu przez matkę alkoholu w czasie ciąży, spowolnienie rozwoju fizycznego, opóźniony wzrost zarówno przed urodzeniem, jak i po urodzeniu, zespół ściśle określonych fizycznych anomalii, wyrażających się mniej lub bardziej widocznymi deformacjami w obrębie budowy twarzy, kończyn i narządów wewnętrznych, uszkodzenie mózgu, którego skutkiem są trudności intelektualne.

Charakterystyka dzieci Fizyczne właściwości FAS Wady wzrostu: niska waga urodzeniowa; mała waga w stosunku do wieku; mała głowa; niedobór wzrostu; zaburzenia rozwojowe.

Fizyczne właściwości FAS Deformacje twarzy: małe, szeroko rozstawione oczy; skrócone szpary powiekowe; opadające powieki; krótkowzroczność; zez; krótki zadarty nos; brak rynienki podnosowej; brak czerwieni wargowej; spłaszczony środek twarzy; słabo rozwinięta szczęka; duże lub źle ukształtowane uszy; wąskie czoło.

Fizyczne właściwości FAS Inne pojawiające się zaburzenia: niepowodzenia w prosperowaniu; nierozwinięte paznokcie u rąk i nóg; krótka szyja; słaba koordynacja wzrokowo- ruchowa; problemy ze słuchem; anormalności stawów i kości. Dzieci z FAS bardzo często wykazują problemy z zachowaniem a większość z nich nie będzie w stanie normalnie funkcjonować w społeczeństwie.

Mało szeroko rozstawione oczy Wąskie czoło Mało szeroko rozstawione oczy Brak rynienki podnosowej Zez, krótkowzroczność Krótki, zadarty nos Spłaszczony środek twarzy Wąska górna warga Duże, źle ukształtowane uszy

SPECYFIKA PROBLEMÓW DZIECI Z FAS

Przykładowe porównanie możliwości dzieci i nastolatków z FAS Typowy 5-latek Rozwój 5-latka z FAS odpowiada rozwojowi 2-latka chodzi do przedszkola, współpracuje z rówieśnikami w zabawie, potrafi wykonywać trzy polecenia na raz, potrafi się dzielić z innymi, potrafi czekać na swoją kolej. używa jeszcze pieluch, potrafi wykonać jedno z trzech poleceń wydanych na raz, naśladuje mamę/opiekunkę, siedzi spokojnie przez 5-10 minut, bawi się sam, działa jak uparty dwulatek. Typowy 10- latek Rozwój 10-latka z FAS odpowiada rozwojowi 6-latka. odpowiada na abstrakcyjne pytania, współpracuje z innymi, rozwiązuje problemy, uczy się wyciągać wnioski, chłonie wiedzę, rozwija kontakty społeczne, potrafi generalizować informacje zdobyte w szkole. uczy się eksperymentując, powtarza słowa, naśladuje zachowania, uznaje tylko zabawy z jasnymi zasadami i pod kierownictwem, uczy się na podstawie wzorcowego rozwiązywania problemu, szybko męczy go wysiłek umysłowy

Rozwój 18-latka z FAS odpowiada rozwojowi 10-latka Typowy 18-latek Rozwój 18-latka z FAS odpowiada rozwojowi 10-latka dąży do osobistej niezależności, kończy szkołę i rozpoczyna pracę zawodową lub studia, ma swoje plany życiowe, potrafi oszczędzać pieniądze. potrzebuje narzucenia zasad i kierownictwa, ma ubogi zasób zainteresowań, żyje ,,tu i teraz” , nie potrafi przewidywać, cechuje go niefrasobliwość, nadmierna ciekawość, organizuje sobie życie z pomocą dorosłych.

Trudności szkolne dzieci z FAS JĘZYK POLSKI, JĘZYKI OBCE problemy z czytaniem spowodowane zaburzeniami widzenia, problemy z pisaniem wynikające ze słabej sprawności motorycznej oraz ograniczonej umiejętności planowania motorycznego, trudności z rozumieniem tekstu, mylenie słów o podobnym brzmieniu.

Matematyka i inne przedmioty ścisłe problemy z wnioskowaniem i myśleniem przyczynowo-skutkowym, problemy z liczeniem przekładające się na brak umiejętności sprawnego posługiwania się pieniędzmi, kalendarzem, zegarkiem, problemy z rozumieniem pojęć abstrakcyjnych.

Przedmioty artystyczne problemy z zadaniami abstrakcyjnymi wymagającymi własnej aktywności twórczej.

Wychowanie fizyczne problemy z zadaniami wymagającymi dobrego planowania motorycznego, koordynacji ruchowej, równowagi i oceny relacji przestrzennych.

Propozycje działań wobec ucznia z FAS ZASADA KONKRETU konstruując wypowiedzi i polecenia używać krótkich zdań, jasno, konkretnie opisując polecenia i oczekiwany wynik działania, często powtarzając instrukcje, podpowiadając i prowadząc dziecko ,,od-do”, a jeśli to możliwe, umieszczając polecenia w formie graficznej w polu działania uczniów, dzieląc na etapy zadania i ćwiczenia wymagające większego nakładu pracy, stałe nadzorowanie czynności ucznia.

ZASADA STAŁOŚCI stałość oczekiwań- czyli stały plan dnia, w tym stałe pory posiłków oraz stałe rozkłady lekcji i zajęć dodatkowych, ograniczenie sytuacji w których zmieniają się nauczyciele prowadzący zajęcia lub uczeń jest zaskakiwany nowymi pomysłami czy rosnącymi wymaganiami.

ZASADA POWTARZANIA podpowiadanie i powtarzanie częstych komunikatów oraz szkolnych instrukcji.

ZASADA RUTYNY oddziaływania nauczyciela prowadzące do codziennych rutyn powinny obejmować porządek dnia, a więc: posiłki, naukę w szkole, w domu, obowiązki i zainteresowania.

ZASADA PROSTOTY krótkie i zwięzłe komunikaty

ZASADA SZCZEGÓŁOWOŚCI mówienie dokładnie, czego oczekuje, co ma być zrobione, nie odwoływanie się do analogii, stosowanie poleceń typu: ,,dokładnie zrób to i to”, ,,krok po kroku”.

ZASADY DLA UCZNIA po pracy, czyli nauce przychodzi nagroda, odrabiam lekcje po zjedzeniu obiadu, w poniedziałki mam zajęcia z pedagogiem, w dni parzyste czytam lektury, w nieparzyste gram na komputerze.

POSTĘPOWANIE Z UCZNIEM Z FAS

Sposoby redukujące nadmiar bodźców przeszkadzających uczniowi w sali uczeń siedzi blisko nauczyciela, mobilizowanie do dbałości o porządek na stoliku, wytłumienie dźwięków przez dywan, zakrywanie elementów wyposażenia sali, które rozpraszają.

Sposoby pozwalające utrzymać rutynę niezmienny rozkład zajęć, wywieszenie planu tygodnia, bezpieczne otoczenie, unikanie niespodzianek, odpowiednia motywacja.

Sposoby pozwalające ograniczyć nadaktywność ucznia umożliwienie korzystania z piłeczki do ściskania, wprowadzenie ćwiczeń ruchowych, opracowanie niewerbalnego sygnału dyscyplinującego.

Sposoby na poprawę interakcji społecznych chronienie ucznia przed napastowaniem ze strony innych dzieci, wprowadzenie systemu ,,dobrych kolegów”, zachęcanie do aktywnej socjalizacji, udziału w zajęciach pozalekcyjnych, szkolnych imprezach.

,,Starają się zrozumieć mnie od zewnątrz ,,Starają się zrozumieć mnie od zewnątrz. Ale ja mogę być jedynie pojęty od wewnątrz”.  Jan Paweł II

LITERATURA ,,Czy FAS można leczyć?”- Katarzyna Kałamajska-Liszcz, Teresa Jadczak-Szumiło,Warszawa,2008. ,,Ciąża i alkohol. W trosce o Twoje dziecko”-Małgorzata Klecka, Warszawa 2006. Kobiety i alkohol, Magdalena Ślósarska ,Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Warszawa 1997. ,,Dziecko z FAS w szkole i w domu” - Liszcz Krzysztof, Rubikon. www. http://fas.edu.pl/ ,,Dziecko, które nigdy nie dorośnie. Co to jest FAS?” Danuta Hryniewicz, Warszawa 2007. ,,Specyfika pomocy psychologiczno-pedagogicznej dzieciom z FAS” Danuta Hryniewicz. – Warszawa.

Dziękuję za uwagę