Zagospodarowanie turystyczne i rekreacyjne „Wybrane zagadnienia dotyczące oceny wartości środowiska geograficznego dla potrzeb zagospodarowania turystycznego” Zagospodarowanie turystyczne i rekreacyjne

Cele oceny wartości środowiska geograficznego Obszary nieprzydatne dla uprawiania turystyki – to obszary gdzie zanieczyszczenie powietrza przekracza dopuszczalne normy, np. tereny zniekształcone przez działalność człowieka, obszary krajobrazu kulturowego, zurbanizowanego i rolniczego pozbawione cech estetycznych, a także tereny bagienne. Ponieważ stopień zanieczyszczenia powietrza jest różny w różnych rejonach kraju, ocena wartości środowiska geograficznego jest bardzo istotna, pozwala na wyznaczenie obszarów posiadających cechy sprzyjające uprawianiu turystyki, czyli walorów turystycznych.

Walory turystyczne – podstawa kształtowania przestrzeni turystycznej Walory turystyczne można podzielić na: walory wypoczynkowe, walory krajoznawcze, walory specjalistyczne. Waloryzacja obszarów turystycznych jest niezbędna do planowania rozwoju turystyki oraz prognozowania turystycznego.

Walory wypoczynkowe Walory wypoczynkowe – obejmują zespół cech niezbędnych, których występowanie gwarantuje minimum warunków dla wypoczynku oraz zespół cech korzystnych, podnoszących wartości wypoczynkowe. Cechy niezbędne to: wolne od zanieczyszczeń powietrze, cisza, niski poziom urbanizacji, walory estetyczne krajobrazu, brak zasadniczych przeciwwskazań klimatycznych. Cechy korzystne to: szczególne walory widokowe krajobrazu, warunki do uprawiania czynnego wypoczynku w okresie letnim i zimowym, korzystne warunki bioklimatyczne, walory lecznicze.

Walory krajobrazowe Walory krajobrazowe to: charakterystyczne zespoły krajobrazowe i osobliwości przyrody, dobra kultury (pamiątki historyczne i zabytki architektury), folklor, obrzędy ludowe, działa sztuki plastycznej, ludowa kultura materialna, obiekty i przejawy współczesnej gospodarki, techniki, nauki i kultury.

Walory specjalistyczne Walory specjalistyczne – to takie elementy środowiska naturalnego, które umożliwiają uprawianie żeglarstwa, myślistwa, jeździectwa, wędkarstwa, taternictwa, turystyki podwodnej i speleologicznej.

Wybrane metody oceny wartości środowiska geograficznego dla potrzeb zagospodarowania turystycznego Kompleksowa ocena wartości środowiska geograficznego dla potrzeb turystyki powinna obejmować wszystkie elementy środowiska. Jednak w związku z tym, że cechy poszczególnych komponentów środowiska geograficznego różnią się od siebie, dokonanie takiej oceny w sposób obiektywny jest niezwykle trudne. Wrocław

Metody charakteryzujące bogactwo danego obszaru: Badania ankietowe/wywiad kwestionariuszowy - można przeprowadzić na obszarach generujących ruch turystyczny, badając np. preferencje lub znajomość obszaru wśród potencjalnych turystów. Wskazane są na obszarach recepcyjnych i tranzytowych, gdzie następuje konsumpcja wytworzonego produktu turystycznego. Las Lajas Cathedral (Kolumbia)

Mapa potencjału turystycznego – ukazuje rozmieszczenie wszystkich lub wybranych walorów turystycznych. Bonitacja punktowa – to metoda pozwalająca na uzyskanie kompleksowego obrazu potencjału turystycznego danego obszaru. Polega na przyporządkowaniu sumy punktów bonitacyjnych poszczególnym jednostkom badawczym o charakterze punktowym lub powierzchniowym. Wyniki bonitacji punktowej przedstawia się w sposób kartograficzny: za pomocą metody sygnaturowej (wielkość sygnatury wyraża stopień natężenia); za pomocą kartogramu (intensywność zjawiska wyraża skala barw)

Ocena walorów wypoczynkowych Walory widokowe krajobrazu: I kategoria walorów – obszary krajobrazu naturalnego lub zbliżonego do niego, II kategoria walorów – krajobraz rolniczy harmonijny. Walory związane z wodą – przydatność dla sportów wodnych i kąpieli oraz wędrówek wodnych: I kategoria walorów – przydatność dla wszystkich uprawianych form sportów oraz kąpieli II kategoria walorów – przydatność głównie do kąpieli i kajakarstwa

Ocena walorów wypoczynkowych Walory zimowe – przydatność środowiska dla sportów zimowych. Walory bioklimatyczne – (w okresie ciepłym i chłodnym) obejmują cechy: usłonecznienie rzeczywiste średnie dzienne, liczbę dni z opadem, długość zalegania pokrywy śnieżnej. Walory lecznicze – źródła lecznicze i peloidy lecznicze (złoża borowinowe). Borowina powstaje w wyniku butwienia, czyli rozkładu roślinności bagiennej, jest rodzajem torfu. Wchodzące w jej skład, m.in. kwasy huminowe, bituminy, białka, żywice, mikro i makroelementy oraz sole i krzemionka zapewniają naturalną pielęgnację ciała.

Ocena walorów wypoczynkowych Obszary o walorach wypoczynkowych podzielono na 2 grupy: o podstawowym znaczeniu dla turystyki wypoczynkowej – I kategoria i dużym znaczeniu dla turystyki wypoczynkowej – II kategoria. Pod względem położenia określonych obszarów w danej strefie krajobrazowej wyróżniamy kompleksy: morski, rzeczny, urozmaiconej rzeźby (z wyłączeniem obszarów górskich), górski, uzdrowiskowy, mieszany.

Walory te pełnią funkcję: dokumentacyjno-ochronną i naukową, Walory krajoznawcze Za walor krajoznawczy uważa się obiekt materialny lub przejaw kultury duchowej stanowiący przedmiot zainteresowania turystów. Może to być forma przyrodnicza, będąca wynikiem działalności człowieka np. wykopaliska archeologiczne. Walory te pełnią funkcję: dokumentacyjno-ochronną i naukową, poznawczą, dydaktyczno-wychowawczą, estetyczną i rekreacyjną.

Walory krajoznawcze zostały podzielone na 2 grupy: obiekty pochodzenia naturalnego; obiekty antropogeniczne. Ogród Botaniczny w Łodzi

Rodzaje walorów krajoznawczych Biorąc pod uwagę stopień ingerencji człowieka na kształt i charakter walorów przyrodniczych, można je podzielić na 3 podstawowe grupy: 1. Walory ukształtowane bez ingerencji człowieka: osobliwości flory i fauny, skałki i grupy skał, wąwozy i przełomy rzeczne, doliny, wodospady, źródła i wywierzyska, jaskinie i groty, głazy narzutowe i głazowiska.

Rodzaje walorów krajoznawczych 2. Walory będące obiektami utworzonymi przez człowieka: parki zabytkowe, muzea i zbiory przyrodnicze, ogrody botaniczne, ogrody zoologiczne. 3. Walory, w których ingerencja człowieka występuje w stopniu nie wpływającym na ich charakter i znaczenie: punkty widokowe, parki narodowe, parki krajobrazowe.

„Parki narodowe w Polsce” Rozmieszczenie PN w Polsce:

Ocena walorów krajoznawczych Dokonanie oceny walorów krajoznawczych jest trudne i najczęściej ma charakter przybliżony i subiektywny. Wynika to stąd, że walor krajoznawczy musi budzić duże zainteresowanie turystów, musi być czytelny w krajobrazie i pozwalać na percepcję zmysłową. Ludzie uznają za atrakcyjny krajobraz przyrodniczy, jeżeli składa się on z jak najmniej przekształconych przez człowieka elementów. Jeśli występuje, np. znaczne zróżnicowanie form rzeźby terenu, stosunków wodnych i biocenoz, co w efekcie daje dużą mozaikowatość krajobrazu. Jaskinia Raj

Walory antropogeniczne Walory antropogeniczne – zwane kulturowymi, to obiekty materialne oraz elementy ściśle związane z działalnością człowieka, wytworzone przez człowieka, stanowiące przedmiot zainteresowania turystów. Należą do nich: muzea i rezerwaty archeologiczne, muzea etnograficzne, skanseny i ośrodki twórczości ludowej, zabytki architektury i budownictwa, muzea sztuki i zbiory artystyczne, muzea biograficzne, muzea specjalistyczne i obiekty unikatowe, obiekty historyczno-wojskowe, miejsca i muzea martyrologii, zabytki działalności gospodarczej i techniki, współczesne imprezy kulturalne, miejsca pielgrzymkowe.

Walory krajoznawcze W oparciu syntezę przestrzenną walorów krajoznawczych można wyznaczyć: walory krajoznawcze występujące punktowo (miejscowości i obiekty) z trójstopniową klasyfikacją wartościującą; walory krajoznawcze występujące obszarowo, z trójstopniowym określeniem ich krajoznawczej atrakcyjności. Synteza walorów krajoznawczych pozwala uchwycić przestrzenne nakładanie się różnego rodzaju walorów krajoznawczych o określonej wadze.

Synteza walorów krajoznawczych W opracowywaniu syntezy walorów krajoznawczych należy wziąć pod uwagę ilość i jakość walorów oraz czas zwiedzania danego ośrodka. W wyniku syntezy walorów można wyznaczyć 3 grupy miejscowości: I grupa – 6 dużych zgrupowań obiektów krajoznawczych z dominacją walorów antropogenicznych o znaczeniu międzynarodowym i najwyższym krajowym, np. Kraków (wielkie centra krajoznawcze – czas zwiedzania ok. 2-4 dni). II grupa – 127 mniejszych zgrupowań zabytków architektury i budownictwa oraz pojedynczych obiektów różnego rodzaju walorów o znaczeniu międzynarodowym lub znaczeniu krajowym, np. Chełmno, Białowieża (ośrodki krajoznawcze – czas zwiedzania 1-2 dni) III grupa – 349 mniejszych zgrupowań zabytków architektury i budownictwa oraz pojedynczych obiektów różnego rodzaju walorów o drugorzędnym znaczeniu krajowym, np. Brodnica (mniejsze zespoły i pojedyncze obiekty – czas zwiedzania krótszy niż 1 dzień).

Podział obszarów krajoznawczych Ze względu na duże zróżnicowanie pod względem wartości dla turystyki wyróżniamy: I kategoria - unikalny typ krajobrazu (Wielkie Jeziora Mazurskie) II kategoria – charakterystyczny typ krajobrazu o dużych walorach poznawczych i widokowych III kategoria – inne ważniejsze obszary krajoznawcze o interesującym typie krajobrazu lub obszary koncentracji walorów punktowych

Wielkie Jeziora Mazurskie To obszar wyjątkowy zarówno w skali całego kraju, jak i Europy – niezwykle bogaty pod względem przyrodniczym, pełen historycznych zabytków oraz uwielbiany przez miłośników sportów wodnych, wędkarstwa i letników.

Ocena walorów specjalistycznych Do walorów specjalistycznych zalicza się określone cechy środowiska przyrodniczego, którymi zainteresowane są pewne grupy społeczne, gdyż korzystanie z nich wymaga specjalnych umiejętności technicznych i odpowiedniego przygotowania. Turystyczne walory wodne Pożądane naturalne cechy szlaków wodnych i akwenów: czystość wód i powietrza, cisza, lesistość terenów nadbrzeżnych, wartość widokowa krajobrazów naturalnych, dostępność brzegów, określone parametry techniczne szlaków wodnych.