Maciej Lechowicz Energetyka jądrowa w nauczaniu geografii na poziomie szkoły gimnazjalnej i ponadgimnazjalnej

Podstawa programowa geografii dla gimnazjum Wymagania ogólne II. Identyfikowanie związków i zależności oraz wyjaśnianie zjawisk i procesów. Uczeń identyfikuje związki i zależności w środowisku przyrodniczym, gospodarce i życiu społecznym w różnych skalach przestrzennych (lokalnej, regionalnej, krajowej, globalnej); Uczeń rozumie wzajemne relacje przyroda-człowiek; Uczeń wyjaśnia zróżnicowanie przestrzenne warunków środowiska przyrodniczego oraz działalności człowieka na Ziemi. IV. Kształtowanie postaw. Uczeń rozwija w sobie: świadomość wartości i poczucie odpowiedzialności za środowisko przyrodnicze i kulturowe własnego regionu i Polski  

Podstawa programowa geografii dla gimnazjum Wymagania szczegółowe – treści nauczania 6. Wybrane zagadnienia geografii gospodarczej Polski. Uczeń 3) przedstawia, na podstawie różnych źródeł informacji, strukturę wykorzystania źródeł energii w Polsce i ocenia jej wpływ na stan środowiska przyrodniczego; 9. Europa. Relacje przyroda – człowiek – gospodarka. Uczeń: 4) wykazuje, na podstawie map tematycznych, związki między głównymi cechami środowiska przyrodniczego Europy Północnej a głównymi kierunkami rozwoju gospodarczego

Podstawa programowa geografii dla szkoły ponadgimnazjalnej – zakres podstawowy Na tym etapie tematyka energetyki jądrowej wpisuje się we wszystkie ogólne cele kształcenia Wykorzystanie różnych źródeł informacji do analizy i prezentowania współczesnych problemów przyrodniczych, gospodarczych, społecznych, kulturowych i politycznych. Formułowanie i weryfikowanie hipotez dotyczących problemów współczesnego świata. Rozumienie relacji człowiek-przyroda-społeczeństwo w skali globalnej i regionalnej. A w celach szczegółowych: 2. Zróżnicowanie gospodarcze świata. Uczeń: 8) charakteryzuje i ocenia zróżnicowanie i zmiany struktury wykorzystania surowców energetycznych na świecie; dokonuje oceny zjawiska uzależnienia produkcji energii na świecie od źródeł zaopatrzenia surowców nieodnawialnych, potrafi wyjaśnić twierdzenie „ropa rządzi światem”

Podstawa programowa geografii dla szkoły ponadgimnazjalnej – zakres rozszerzony I. Dostrzeganie prawidłowości dotyczących środowiska przyrodniczego, życia i gospodarki człowieka oraz wzajemnych powiązań i zależności w systemie człowiek-przyroda-gospodarka. III. Proponowanie rozwiązań problemów występujących w środowisku geograficznym, zgodnie z koncepcją zrównoważonego rozwoju i zasadami współpracy, w tym międzynarodowej. A w celach szczegółowych: 9. Działalność gospodarcza na świecie. Uczeń: 7) charakteryzuje zmiany w strukturze zużycia energii postępujące wraz z rozwojem gospodarczym państw świata i ocenia skutki wynikające z rosnącego zużycia energii oraz konieczność pozyskiwania nowych źródeł energii

Badania, w których sprawdzane są umiejętności geograficzne 1/ Program Międzynarodowej Oceny Umiejętności Uczniów – PISA (Programme for International Student Assessment). To przeprowadzane co trzy lata badanie obejmuje piętnastoletnich uczniów z ponad sześćdziesięciu krajów, u których sprawdza się, między innymi, rozumowanie w naukach przyrodniczych. 2/ Laboratorium Myślenia – ogólnopolskie badanie realizowane przez Pracownię Przedmiotów Przyrodniczych Instytutu Badań Edukacyjnych.

Fukushima (przykładowe zadanie) Alicja śledziła wiadomości na temat awarii w japońskiej elektrowni atomowej Fukushima. Przy tej okazji zwróciła uwagę na lokalizację największych miast Japonii. Źródło: Opracowanie IBE na podst. Major Volcanoes of Japan- www.vulcan.wr.usgs.gov

Wybrane treści podręczników- gimnazjum Rozdział Francja, podrozdział Gospodarka: W przemyśle energetycznym Francja postawiła w latach 70. XX wieku na rozwój elektrowni atomowych. Pochodzi z nich niemal 75% produkowanej w tym kraju energii elektrycznej. Szczypiński D., Wójtowicz M., Planeta 2 Nowa, Nowa Era, 2010, s. 182, 213, 221 Czasem jedyną informacją w całym podręczniku dotyczącą energetyki jądrowej jest: Największą jednak katastrofą ekologiczną na Ukrainie była awaria reaktora atomowego W Czernobylu (26.04.1986). Wówczas aż 21% powierzchni kraju zostało skażone radioaktywnymi substancjami, a znaczna część tych zanieczyszczeń dotarła na Białoruś oraz nad obszar części Polski. W roku 2000 ukraińska elektrownia atomowa w Czernobylu została zamknięta, jednakże do dnia dzisiejszego w rejonie tym działają elektrownie jądrowe, które nie spełniają światowych norm bezpieczeństwa. Majchrzak T., 2009, Nowa nasz planeta, Geografia 2 podręcznik dla gimnazjum, Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa Łódź, s. 176 Rozdział Sąsiedzi Polski, podrozdział Słowacja: W tym podręczniku pojawiło się pytanie: [s. 94] Uzasadnij, dlaczego jesteś „za” lub „przeciw” budowie elektrowni atomowej w Polsce. Rozdział Sąsiedzi Polski, podrozdział Ukraina: W tym samym podręczniku pojawiła się informacja dotycząca Słowacji, Ukrainy i Litwy: Energii elektrycznej dostarczają w około 55% elektrownie atomowe (Bohunice i Mechowce), w około 25% elektrownie cieplne i w około 20% elektrownie wodne. [s. 188] Na Ukrainie pracuje pięć elektrowni atomowych, wybudowanych w czasie przynależności kraju do byłego ZSRR, które dostarczają krajowi około 50% energii elektrycznej. [s. 192] Energia elektryczna jest produkowana między innymi w elektrowni atomowej zbudowanej w Ignalinie. Dostarcza ona krajowi około 80% energii elektrycznej. [s. 199] Krynicka-Trnacka T., Wnuk G., Wojtkowicz Z., 2010, Geografia 2 Ziemia i ludzie. Polska i jej sąsiedzi, gimnazjum, SOP Oświatowiec Toruń Młynkowiak H., Tomkiewicz Z., Pietrzak A., 2007, Geografia Podręcznik do geografii dla trzeciej klasy gimnazjum. Polska w Europie, Wydawnictwo ABC, Poznań

Wybrane treści podręczników- gimnazjum Środowisko przyrodnicze i gospodarka krajów alpejskich. Szwajcaria. Głównym źródłem energii elektrycznej są elektrownie wodne – 51% produkcji oraz elektrownie atomowe – 44%. Domachowski R., Wilczynska-Wołoszyn M., 2012, Geografia dla gimnazjum podręcznik, ŻAK, Warszawa, s. 48 Kop J., Kucharska M., Witek-Nowakowska 2010, Świat bez tajemnic. Podręcznik do geografii dla gimnazjum. Klasa III, Wydawnictwo szkolne PWN, Warszawa-Łódź, s. 75 Chrabelski M., Dudaczyk M., 2010, Geografia dla gimnazjum podręcznik, Operon, Gdynia, s. 121 Lechowicz A., Lechowicz M., Stankiewicz P., Sulejczak E., 2010, Bliżej geografii. Gimnazjum podręcznik, WSiP, Warszawa, s. 162

Wybrane zadania z zeszytów ćwiczeń - gimnazjum 4.Odpowiedz krótko na poniższe pytania. a) Jakie korzyści wynikają z faktu, że w strukturze produkcji energii elektrycznej we Francji dominuje energetyka jądrowa? ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Rodowald O., Więckowski M., Zieliński K., Geografia Odkrywamy świat część 3, Gimnazjum zeszyt ćwiczeń, Nowa Era, 2011, s. 42

Wybrane zadania z zeszytów ćwiczeń - ponadgimnazjalny 22* Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz i wodę. (Cały rozdział dla zakresu rozszerzonego) 1. Na podstawie danych z tabeli wykonaj polecenia. a) Wypisz po trzy kraje produkujące najwięcej energii elektrycznej w elektrowniach: Cieplnych – ……………………………………………………………………………………………. Wodnych – …………………………………………………………………………………………….. Jądrowych – …………………………………………………………………………………………… Siembida J.., Zaniewicz Z., Geografia 2 Geografia i człowiek, Zeszyt ćwiczeń dla ucznia, Nowa Era, 2011, s. 34 Kraje Udział procentowy energii elektrycznej wytworzonej w poszczególnych typach elektrowni cieplne wodne jądrowe Chiny 81,4 17,4 1,2 Kanada 20,8 63,5 15,7

Wybrane zadania z zeszytów ćwiczeń - gimnazjum 30. Przemysł energetyczny 1. Na podstawie danych zawartych w tabeli wykonaj diagram strukturalny, który przedstawia produkcje energii elektrycznej według rodzajów elektrowni na świecie i w Polsce. Siembida J.., Zaniewicz Z., Bliżej Geografii 2 - gimnazjum zeszyt ćwiczeń, WSiP, 2010, s. 69 Kraje Elektrownie (w % w 2004r.) cieplne wodne, wiatrowe, słoneczne jądrowe geotermalne Świat 64,6 18,0 17,0 0,4 Polska 98,0 2,0 -

Wybrane zadania z zeszytów ćwiczeń - gimnazjum 21. Przemysł energetyczny Dąbrowska B., Zaniewicz Z., Geografia dla gimnazjum - zeszyt ćwiczeń dla cznia klasy II, OPERON, 2010, s. 43

Wybrane zadania z zeszytów ćwiczeń - gimnazjum *5.Wyjaśnij, dlaczego w Polsce nie wybudowano dotąd elektrowni atomowej. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Osika J., Osika S., Puls Ziemi, Zeszyt ćwiczeń do geografii dla klasy trzeciej gimnazjum, Nowa Era, 2011, s. 65

Wnioski Należy zauważyć, że podstawa programowa nauczania geografii zawiera niewiele treści nawiązujących bezpośrednio do tematyki energetyki jądrowej, wydaje się celowym dążenie do zwiększenia udziału tych treści w lekcjach i samodzielnych pracach ucznia. Żyjemy w czasach, kiedy wiele osób żywo interesuje się problematyką związana z rozwojem energetyki jądrowej. Nieczęsto zdarza się jednak by zainteresowanie wykraczało poza stereotypowe postrzeganie energetyki jądrowej w ciemnych lub jasnych barwach. Dobrym sposobem zwiększanie poziomu kompetencji uczniów w tym zakresie jest organizowanie konkursów szkolnych i pozaszkolnych sprawdzających i poszerzających wiedzę i umiejętności w tym zakresie.

Dziękuję za uwagę polecam stronę z zadaniami bnd.ibe.edu.pl