Cz. 4 RADA PRAW CZŁOWIEKA Zdzisław Kędzia PREZENTACJA NA PRAWACH RĘKOPISU PRZEZNACZONA JAKO POMOC DLA SŁUCHACZY STUDIUM ADMINISTRACJI WPiA UAM PRAWA CZŁOWIEKA Cz. 4 RADA PRAW CZŁOWIEKA Zdzisław Kędzia

ŚWIATOWY SZCZYT 2005 R. DOJRZEWANIE PRZEMIAN Uznanie, że Komisja Praw Człowieka wyczerpała swoją misję Sekretarz Generalny w swoim raporcie "In larger freedom" uznając zasługi Komisji Praw Człowieka, dał też wyraz dość powszechnie wyrażanej frustracji z powodu postępującego upadku wiarygodności i profesjonalizmu tego ciała, "które rzucają cień na reputacje Organizacji Narodów Zjednoczonych jako całości.„ PROPOZYCJE USA – Kongres sfrustrowany agendą Komisji Praw Człowieka i jej częstym krytycyzmem wobec USA i jego sojuszników, a także niezdolnością do stanowczego stanowiska wobec notorycznych naruszeń praw człowieka: radykalne zmniejszenie, skład ograniczony do członków, których bilans praw człowieka upoważnia do zasiadania w światowym parlamencie praw człowieka, wybór przez Zgromadzenie Ogólne większością 2/3, usytuowanie na wyższym poziomie w strukturze ONZ. Universality and particularaity The Vienna Declaration and Programme of Action stresses that “The universal nature of these rights and freedoms is beyond question” and continues “While the significance of national and regional particularities and various historical, cultural and religious backgrounds must be borne in mind, it is the duty of States, regardless of their political, economic and cultural systems, to promote and protect all human rights and fundamental freedoms,”[i] § 5 Indivisibility The Vienna Declaration and Programme of Action calls on the international community to treat them “globally in a fair and equal manner, on the same footing, and with the same emphasis.”[iv]§ % It also emphasizes that “Democracy, development and respect for human rights and fundamental freedoms are interdependent and mutually reinforcing.”[v] § 8

ŚWIATOWY SZCZYT 2005 R. DOJRZEWANIE PRZEMIAN (2) Propozycje Sekretarza Generalnego Rada Praw Człowieka jednym z głównych organów ONZ, obok m.in. Zgromadzenia Ogólnego, Rady Bezpieczeństwa, Rady Gospodarczej i Społecznej lub organem pomocniczym Zgromadzenia Ogólnego członkowie wybierani większością dwóch trzecich Zgromadzenia Ogólnego, zobowiązani do przestrzegania najwyższych standardów praw człowieka.

UTWORZENIE RADY PRAW CZŁOWIEKA (1) Światowy Szczyt w 2005r. postanowił o powołaniu Rady Praw Człowieka. awans praw człowieka w strukturze organizacji - Sekretarz Generalny: utworzenie "Rady przyzna prawom człowieka bardziej autorytatywną pozycję, korespondująca z prymatem praw człowieka w Karcie Narodów Zjednoczonych." Ograniczone rezultaty Szczytu - generalne poparcie idei zastąpienia Komisji przez Radę Sekretarz Generalny: "Narody, które mocno wierzą w prawa człowieka, pracowały usilnie w celu zapewnienia, że to nowe ciało znaczyć będzie rzeczywistą zmianę."

UTWORZENIE RADY PRAW CZŁOWIEKA (2) rezolucja ZO 60/251 "Rada Praw Człowieka„ - 5 miesięcy negocjacji; większość 170 głosów, przy 4 przeciwnych (Izrael, Palau, USA, Wyspy Marszala) i 3 wstrzymujących się (Białoruś, Iran, Wenezuela) Komentarze: Sekretarz Generalny generalnie sceptyczny na temat rezultatów Szczytu ambasador USA, John Bolton - sceptycyzm wobec rozumowania opartego na poszukiwaniu rozwiązania "wystarczająco dobrego, wyrażającego kompromis, przynoszącego maksimum tego, co mogliśmy osiągnąć, zamiast uczynić wszystko, co było w naszej mocy, aby promować prawa człowieka." ambasador Szwajcarii, Peter Mauer, “My nie podzielamy bezkompromisowego i maksymalistycznego stanowiska pewnych delegacji, które chciałyby, abyśmy wierzyli, że tylko one walczą na rzecz ambitnej maszynerii praw człowieka" dodając "W istocie, zmiana jest procesem, a nie jednorazowym wydarzeniem."

RADA PRAW CZŁOWIEKA STATUS I SKŁAD Status - organ pomocniczy Zgromadzenia Ogólnego Skład - 47 członków (6 mniej niż Komisja) Wybór – Zgromadzenie Ogólne większością głosów wszystkich jego członków; podczas wyborów, państwa członkowskie winny kierować się wkładem kandydatów do promocji i ochrony praw człowieka oraz ich dobrowolnymi zobowiązaniami w tym zakresie Kadencja - trzy lata, z możliwością jednej reelekcji bezpośrednio Sankcje - zawieszenie członkostwa w Radzie wobec jej członków, którzy dopuścili się poważnych i systematycznych naruszeń praw człowieka; decyzja - Zgromadzenie Ogólne większością dwóch trzecich

SKŁAD RADY PRAW CZŁOWIEKA 2013 Grupa Afrykańska Grupa Azjatycka Grupa Wsch. Europejska Grupa Lat. -amerykańska i Karaibska Grupa Zach.-europejska i innych 13 Angola 2013 Benin 2014 Botswana 2014 Burkina Faso 2014 Congo 2014 Cote d’Ivoire 2015 Ethiopia 2015 Gabon 2015 Kenya 2015 Libya 2013 Mauritania 2013 Sierra Leone 2015 Uganda 2013 India 2014 Indonesia 2014 Japan 2015 Kuwait 2014 Malaysia 2013 Maldives 2013 Pakistan 2015 Philippines 2014 Qatar 2013 Republic of Korea 2015 Thailand 2013 United Arab Emirates 2015 6 Czech Republic 2014 Estonia 2015 Montenegro 2015 Poland 2013 Republic of Moldova 2013 Romania 2014 8 Argentina 2015 Brazil 2015 Chile 2014 Costa Rica 2014 Ecuador 2013 Guatemala 2013 Peru 2014 Venezuela 2015 7 Austria 2014 Germany 2015 Ireland 2015 Italy 2014 Spain 2013 Switzerland 2013 United States 2015

RADA PRAW CZŁOWIEKA PODSTAWOWE KOMPETENCJE Centralne forum ONZ dla debaty o prawach człowieka, rozwoju strategii i programów oraz ustanawiania standardów Status i organizacja pracy ulepszone w porównaniu z Komisją Organ monitorujący Okresowy przegląd powszechny (UPR) Organ ochrony – interwencje Procedura skargowa Debata publiczna Specjalne sesje Specjalne procedury Organ kreujący Ogólna ocena

RADA PRAW CZŁOWIEKA TRYB PRACY Zasady zasada permanencji – co najmniej 10 tygodni obrad w roku, w tym w ramach jednej głownej sesji (marzec 4 tyg., czerwiec, wrzesień 3 tyg) sesje nadzwyczajne - stosunkowo łatwa procedura zwoływania (wniosek: każdy członek RPCz, minimalne poparcie: 1/3 członków) zachowanie reguł dotyczących udziału organizacji pozarządowych przyjętych przez KPCz Praktyka stosunkowo częste sesje nadzwyczajne nowe formy debaty głosy niepokoju dot. ograniczonego czasu dla specjalnych procedur i organizacji pozarządowych

RADA PRAW CZŁOWIEKA PLATFORMA DEBATY RPCz - pomyślana przede wszystkim jako platforma międzynarodowej debaty o prawach człowieka Rezolucja 60/251 – RPCz powinna m.in. być odpowiedzialna za promocję uniwersalnego poszanowania praw człowieka, integrację praw człowieka w systemie ONZ oraz efektywną koordynację działań dot. praw człowieka w ramach tego systemu służyć jako forum dla dialogu o tematycznych zagadnieniach praw człowieka przygotowywać rekomendacje dla Zgromadzenia Ogólnego dot. dalszego rozwoju prawa międzynarodowego w dziedzinie praw człowieka Zasady debaty: uniwersalność, bezstronność, objektywność i nie- selektywność, konstruktywny międzynarodowy dialog i współpraca

RADA PRAW CZŁOWIEKA JAKO ORGAN MONITORUJĄCY Rezolucja 60/251: RPCz odpowiedzialna za promocję pełnej implementacji zobowiązań przyjętych przez państwa w dziedzinie praw człowieka. RPCz ma prawo do kontrolowania realizacji praw i obowiązek zapewnienia pomocy w ich realizacji, jeśli to konieczne Środki monitorowania Okresowy Przegląd Powszechny (UPR) oparty na obiektywnej i godnej zaufania informacji specjalne procedury procedury skargowe rozpatrywanie raportów Wysokiego Komisarza ds. Praw Człowieka

OKRESOWY PRZEGLĄD POWSZECHNY (1) Szanse zgoda co do okresowego przeglądu dorobku i niedociągnięć w dziedzinie praw człowieka wszystkich państw proces przygotowawczy na poziomie krajowym oparty na zasadzie partycypacji wypracowanie wspólnego podejścia do oceny realizacji praw człowieka w skali całej Rady – ograniczenie/wyeliminowanie tzw. podwójnych standardów integracja organizacji pozarządowych Wielu zwolenników ma pogląd, że sukces OPP jest szansą na uchronienie RPCz przed porażką - w innym przypadku?

OKRESOWY PRZEGLĄD POWSZECHNY (2) Wyzwania – ryzyka dla OPP Proces polityczny a bezstronna ocena Informacja a analiza Ograniczona kontynuacja, ograniczona pamięć instytucjonalna Asymetria informacji Prawo RPCz do kontroli a obowiązek niesienia pmocy Ograniczona rola społeczeństwa obywatelskiego i organizacji pozarządowych w debacie w RPCz Duże oczekiwania – poważne ryzyko głębokiej frustracji

OKRESOWY PRZEGLĄD POWSZECHNY (3) Wyzwania – ryzyka z powodu OPP OPP a system raportów przed organami traktatowymi kwestia priorytetu obecność w mediach i społecznej świadomości możliwość niezgodności pomiędzy ocenami i rekomendacjami RPCz i organów traktatowych obniżenie kryteriów w ocenach w związku z nieuchronną tendencją do poszukiwania wspólnego politycznego mianownika zablokowanie Urzędu Wysokiego Komisarza Porażka OPP = utrata wiarygodności przez RPCz i możliwa degeneracja Rady

RADA PRAW CZŁOWIEKA JAKO ORGAN INTERWENIUJĄCY Rezolucja 60/251 – Rada Praw Człowieka powinna podjąć działania w sprawie sytuacji naruszeń praw człowieka, włączając w to naruszenia na wielką skalę i systematyczne, a także formułować rekomendacje dot. takich sytuacji Środki dla realizacji tego mandatu procedura skargowa (poprzednio procedura 1503) - trwałe naruszenia na wielką skalę podstawową zasadą: dialog dobre ramy – wyzwania polityczne debata publiczna w ramach pkt. 4 porządku obrad RPCz specjalne sesje specjalne procedury