II Wydziałowa Konferencja Kół Naukowych „Województwo, region – regionalizacja – 15 lat po reformie Terytorialnej i administracyjnej KONTROLA PRZEZ SAMORZĄDOWE KOLEGIA ODWOŁAWCZE DECYZJI ORGANÓW JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO WYKONYWANYCH W ZAKRESIE ZADAŃ WŁASNYCH ALEKSANDER KACALAK NAUKOWE KOŁO POSTĘPOWANIA ADMINISTRACYJNEGO

Kontrola instancyjna SKO II WYDZIAŁOWA KONFERENCJA KÓŁ NAUKOWYCH „WOJEWÓDZTWO, REGION – REGIONALIZACJA – 15 LAT PO REFORMIE TERYTORIALNEJ I ADMINISTRACYJNEJ Samorządowe Kolegia Odwoławcze- uwagi wprowadzające Kontrola instancyjna SKO

Postępowanie odwoławcze SKO Zakończenie II WYDZIAŁOWA KONFERENCJA KÓŁ NAUKOWYCH „WOJEWÓDZTWO, REGION – REGIONALIZACJA – 15 LAT PO REFORMIE TERYTORIALNEJ I ADMINISTRACYJNEJ Czynności procesowe w kontroli instancyjnej samorządowych kolegiów odwoławczych w zakresie zadań własnych JST Postępowanie odwoławcze SKO Zakończenie

Samorządowe Kolegia Odwoławcze- uwagi wprowadzające Prawne podstawy funkcjonowania samorządowych kolegiów odwoławczych: Podstawa prawna: art. 78 Konstytucji RP- każda ze stron ma prawo do zaskarżania orzeczeń i decyzji wydanych w pierwszej instancji. Wyjątki od tej zasady, a także tryb zaskarżania określa ustawa. ustawa z 12 października 1994 r. o samorządowych kolegiach odwoławczych, którą uzupełniają następujące rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów:

-rozporządzenie 17 listopada 2003 r  -rozporządzenie 17 listopada 2003 r. w sprawie obszarów właściwości miejscowej samorządowych kolegiów odwoławczych (Dz.U. Nr 198, poz. 1925); - rozporządzenie z 8 września 1999 r. w sprawie maksymalnej liczby etatowych członków samorządowych kolegiów odwoławczych (Dz.U. Nr 74, poz. 828); - rozporządzenie z 18 maja 1999 r. w sprawie trybu prowadzenia konkursu na członków samorządowych kolegiów odwoławczych (Dz.U. Nr 47, poz. 462);

- rozporządzenie z 16 lutego 2001 r - rozporządzenie z 16 lutego 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu postępowania wyjaśniającego i postępowania dyscyplinarnego wobec członków samorządowego kolegium odwoławczego oraz wykonywania kar dyscyplinarnych i ich zatarcia (Dz.U. Nr 14, poz. 125);

- rozporządzenie z 8 września 2005 r - rozporządzenie z 8 września 2005 r. w sprawie szczegółowego trybu sprawowania nadzoru nad działalnością samorządowych kolegiów odwoławczych (Dz.U. Nr 175, poz. 1463); - rozporządzenie z 1 lipca 2002 r. w sprawie wielokrotności kwoty bazowej oraz szczegółowych zasad wynagradzania prezesa, wiceprezesa, pozostałych członków samorządowego kolegium odwoławczego i pracowników biura tego kolegium (Dz.U. Nr 109, poz. 960 ze zm.).

Prawne podstawy funkcjonowania samorządowych kolegiów odwoławczych: Orzecznictwo: Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 28 kwietnia 1999 r. (K 3/99, LexPolonica nr 347301, OTK ZU 1994, nr 4, poz. 73) - kolegia są organami odwoławczymi o charakterze administracyjnym; Kolegia są niezależne od administracji rządowej i służą zapewnieniu dwuinstancyjności postępowania administracyjnego (por. wyrok NSA z 16 lutego 2004 r., OW 43/04, LexPolonica nr 368678, ONSAiWSA 2004, nr 1, poz. 18 oraz postanowienie SN z 1 czerwca 2000 r., III RN 179/99, LexPolonica nr 350981, OSNAPiUS 2001, nr 9, poz. 294). Zasada instancyjności dotyczy m. in. postępowania administracyjnego (wyrok TK z 25 lutego 2002 r., SK 29/01, LexPolonica nr 356621, OTK ZU 2002, nr 1a, poz. 5 oraz wyrok TK z 15 maja 2000 r., SK 29/99, LexPolonica nr 346306, OTK ZU 2000, nr 4, poz. 110; wyrok TK z 11 czerwca 2002 r., SK 5/02, LexPolonica nr 357113, OTK ZU 2002, nr 4a, poz. 41).

Terenowe Organy Kontroli Instancyjnej Wojewoda SKO* JST: gmina, powiat, województwo Źródła: opracowanie własne

Przykład gdzie wojewoda, a nie SKO jest organem odwoławczym w sprawach JST. Np.. art. 50 ust. 3 ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych stanowi, że to wojewoda a nie samorządowe kolegium odwoławcze jest organem odwoławczym od orzeczeń administracyjnych wydanych przez organy gminy na podstawie ustawy.

Podmioty administracji publicznej Upoważnione podmioty prawa prywatnego Administracja rządowa Administracja zdecentralizowana Administracja centralna Nietypowa wyspecjalizowana administracja terenowa SKO Źródła: opracowanie własne na podstawie E. Ochendowski, Prawo Administracyjne, część ogólna, Toruń 2002, s. 213.

Zakres kontroli instancyjnej SKO – Organ wyższego stopnia Podstawa prawna: art. 1 ust. 1 ustawy o SKO w zw. z art. 17 pkt 1 k.p.a. oraz ustawy samorządowe (art. 39 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym,.; art. 38 ust. 3 ustawy z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym, oraz art. 46 ust. 3 ustawy z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa - kolegia są organami wyższego stopnia

Zakres kontroli instancyjnej SKO – Organ wyższego stopnia Doktryna – podział zadań JST nie ma znaczenia dla prawnego określenia organu wyższego stopnia, bo zawsze będzie nim SKO nad organami JST., nawet jeśli wystąpiła zmiana właściwości organów administracji publicznej w wyniku zawarcia porozumienia między tymi organami. Jak wskazała B. Adamiak - nie wpływa to na zmianę właściwości instancyjnej, którą ocenia się według przepisów ustaw bez uwzględniania dokonanej w tym trybie zmiany właściwości. (B. Adamiak, w: B. Adamiak, J. Borkowski, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, wyd. 10, Warszawa 2009, s. 94).    

Zakres kontroli instancyjnej SKO Podmioty obowiązane do wydawania decyzji administracyjnych w zakresie zadań własnych JST Zakres przedmiotowy zadań własnych wykonywanych w formie decyzji przez organy wykonawcze JST Zakres właściwości SKO

Podmioty obowiązane do wydawania decyzji administracyjnych w zakresie zadań własnych JST Organy jednostek samorządu terytorialnego, wobec których kolegium jest organem wyższego stopnia, to:  organy gminy, powiatu, województwa, organy związków gmin, związków powiatów, wójt, burmistrz (prezydent miasta), starosta, marszałek województwa oraz kierownicy służb, inspekcji i straży działających w imieniu wójta, burmistrza (prezydenta miasta), starosty lub marszałka województwa, jeżeli są właściwe do załatwiania indywidualnych spraw z zakresu administracji publicznej.

Zakres kontroli instancyjnej SKO - Podmioty obowiązane do wydawania decyzji w zakresie zadań własnych Podstawa prawna: art. 5 § 2 pkt 6 k.p.a. w zw. z art. 39 ustawy o samorządzie gminnym, art. 38 ustawy o samorządzie powiatowym oraz art. 46 ustawy o samorządzie województwa. Wójt (burmistrz bądź prezydent miasta), starosta oraz marszałek województwa posiadają domniemanie kompetencji do wydawania decyzji administracyjnej, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej. Dekoncentracja wewnętrzna – np..:

Dekoncentracja wewnętrzna Np.. art. 110 ust. 7 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, w której wójt (burmistrz, prezydent miasta) udziela kierownikowi ośrodka pomocy społecznej upoważnienia do wydawania decyzji administracyjnych w indywidualnych sprawach z zakresu pomocy społecznej należących do właściwości gminy (jeden z przykładów dekoncentracji wewnętrznej).

Dekoncentracja wewnętrzna NP.: Na podstawie art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej w zw. z art. 113 ust. 4 marszałek województwa może, udzielić upoważnienia dyrektorowi regionalnego ośrodka polityki społecznej lub na jego wniosek, innym pracownikom tego ośrodka do wydawania decyzji administracyjnych w indywidualnych sprawach z zakresu pomocy społecznej należących do właściwości samorządu województwa;

Zakres przedmiotowy zadań własnych wykonywanych w formie decyzji przez organy JST Uwagi ogólne Przykłady decyzji administracyjnych wójta (burmistrza, prezydenta miasta) w zakresie zadań własnych gminy Przykłady decyzji administracyjnych starosty w zakresie zadań własnych powiatu Przykłady decyzji administracyjnych marszałka województwa w zakresie zadań własnych województwa

Zakres przedmiotowy zadań własnych wykonywanych w formie decyzji przez organy wykonawcze JST- Przykład decyzji wójta (burmistrza, prezydenta miasta): Np.: w związku z art. 3 ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach jest wydawana decyzja administracyjna na podstawie art. 6 ust. 7 pkt 1-4 niniejszej ustawy , w której wójt, burmistrz, prezydent miasta wydaje z urzędu decyzję, w której ustala: obowiązek uiszczania opłat za odbieranie odpadów komunalnych lub opróżnianie zbiorników bezodpływowych, wysokość opłat wyliczonych z zastosowaniem stawek, terminy uiszczania opłat, sposób i terminy udostępniania pojemników lub zbiorników w celu ich opróżnienia;

Zakres przedmiotowy zadań własnych wykonywanych w formie decyzji przez organy wykonawcze JST- przykład decyzji starosty: Np.: Na podstawie ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach, które są wykonywane m.in. w związku z art. 9 ust. 2 w drodze decyzji administracyjnej starosta określa zadania właścicieli lasów w przypadku niewykonania obowiązków związanych z kształtowaniem równowagi w ekosystemach leśnych, podnoszenia naturalnej odporności drzewostanów.

Zakres przedmiotowy zadań własnych wykonywanych w formie decyzji przez organy wykonawcze JST- Przykład decyzji marszałka województwa: Np.: Na podstawie art. 22 ust. 2 , art. 39 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi w zw. z m.in. art. 9 ust. 2 obrót hurtowy w kraju napojami alkoholowymi o zawartości do 18% alkoholu może być prowadzony tylko na podstawie zezwolenia wydanego przez marszałka województwa

Zakres właściwości SKO Uwagi ogólne Spór kompetencyjny między dwoma SKO Spór kompetencyjny między SKO a organem administracji rządowej

Zakres kontroli instancyjnej SKO- Zakres właściwości SKO- uwagi ogólne Doktryna: „właściwość miejscowa jest to zdolność prawna organu administracji publicznej do rozpoznawania i załatwiania spraw danej kategorii na obszarze określonej jednostki podziału terytorialnego kraju” (B. Adamiak, w: B. Adamiak, J. Borkowski, Komentarze Kodeksowe: Kodeks postępowania administracyjnego, wyd. 12, C.H. Beck Warszawa 2012,op. cit.: s. 100). Podstawa prawna: art. 2a ustawy o SKO w zw. z  § 1   rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 17 listopada 2003 r. w sprawie obszarów właściwości miejscowej samorządowych kolegiów odwoławczych (Dz.U. Nr 198, poz. 1925).

Zakres kontroli instancyjnej SKO- Zakres właściwości SKO- Spór kompetencyjny między dwoma SKO oraz spór kompetencyjny między SKO a organem administracji rządowej Podstawa prawna: art. 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi; Samorządowe kolegia odwoławcze nie mają wspólnego organu wyższego stopnia; Sądy administracyjne rozstrzygają spory między samorządowymi kolegiami odwoławczymi oraz między SKO a organem administracji rządowej , o ile przepisy o właściwości miejscowej zawarte w ustawie o postępowaniu administracyjnym nie stanowią inaczej.

Rozpatrzenie odwołań od decyzji organów JST Czynności procesowe w kontroli instancyjnej SKO w zakresie zadań własnych JST Rozpatrzenie odwołań od decyzji organów JST Tryb stwierdzenia nieważności decyzji organów JST wykonywanych w zakresie zadań własnych Wznowienie postępowania przez SKO

Rozpatrzenie odwołań od decyzji organów JST Strona składając odwołanie do SKO wyraża brak akceptacji na treść decyzji administracyjnych organów JST w zakresie zadań własnych; Analiza merytoryczna SKO- weryfikacja formalna i materialna decyzji organu JST; SKO otrzymuje od strony przygotowanie odwołanie w terminie 14 dni od dnia otrzymania decyzji administracyjnej organu JST, a w razie przekroczenia tego terminu może zostać przywrócony w złożonym wniosku przez stronę jako termin procesowy z godnie z art. 169 § 1 k.p.c.

Tryb stwierdzenia nieważności decyzji organów JST wykonywanych w zakresie zadań własnych Wady decyzji wskazane w art. 156 § 1 i 2 k.p.a. SKO wydaje decyzje ostateczną wywołującą skutki prawne powodujące nieodwracalne peturbacje prawne aż do momentu stwierdzenia nieważności decyzji organu JST. Do tego czasu decyzje organów JST będą korzystać z domniemania prawidłowości decyzji administracyjnej (art. 16 k.p.a.);

Wznowienie postępowania przez SKO Wznowienie postępowania uzależnione jest od istnienia postępowania zwykłego i zakończenia go wydaniem ostatecznej decyzji. Postępowanie w sprawie wznowienia postępowania może zostać wszczęte z urzędu lub na żądanie strony. Samoistny i nadzwyczajny charakter instytucji wznowienia postępowania administracyjnego Podanie w sprawie wznowienia postępowania (wymogi formalne art. 63 k.p.a.).

Postępowanie odwoławcze SKO w zakresie zd. własnych JST Struktura odwołań od decyzji organów JST NSA Wszelkie sprawy zastrzeżone do właściwości organów JST WSA SKO Zadania własne Gmina, powiat, województwo

Decyzja administracyjna Definicja legalna: art. 104 w zw. z art.. 107 k.p.a. Doktryna: akt administracyjny indywidualny stanowiący jednostronne i władcze działanie prawne organu administracji, skierowane na wywołanie konkretnych, indywidualnie oznaczonych skutków prawnych. decyzja kończy sprawę w danej instancji, otwierając tym samym możliwość jej weryfikacji przez organ wyższego stopnia bądź przez sąd administracyjny, a wykonanie decyzji może być egzekwowane w drodze przymusu państwowego.

Postępowanie odwoławcze SKO w zakresie zd. własnych JST Określenie w art. 138 k.p.a. rodzajów decyzji organu odwoławczego jest wyczerpujące Każda decyzja kolegium jako organu odwoławczego jest decyzją ostateczną i podlega kognicji sądu administracyjnego. Reformacyjny charakter organu odwoławczego (wyrok SN z 7 maja 2002 r., III RN 59/01, LexPolonica nr 359177, OSNAPiUS 2003, nr 3, poz. 56; wyrok NSA z 21 czerwca 1988 r., SA/Lu 151/88, LexPolonica nr 297259, ONSA 1988, nr 2, poz. 72).

Przebieg postępowania odwoławczego SKO Wznowienie postępowania, w ostateczności skarga kasacyjna do WSA Decyzja organu JST Analiza merytoryczna- wgląd do akt Orzeczenie SKO Zawiadomienie o decyzji SKO Termin załatwienia: miesiąc Strony w terminie 7 dni od otrzymania zawiadomienia mogą zapoznać się z aktami sprawy w siedzibie kolegium bądź wypowiedzieć się na piśmie co do zebranych dowodów i materiałów rozpatrywanej sprawy

II WYDZIAŁOWA KONFERENCJA KÓŁ NAUKOWYCH „WOJEWÓDZTWO, REGION – REGIONALIZACJA – 15 LAT PO REFORMIE TERYTORIALNEJ I ADMINISTRACYJNEJ Wykaz aktów prawnych: Ustawa z dnia 12 października 1994 r. o samorządowych kolegiach odwoławczych (Dz. Urz. Z 2001r. Nr 42, poz. 474 z późn. zm); Ustawa z dnia 2 kwietnia 1997 r.– Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. Urz. Nr 78, poz. 483 z późn. zm.); Ustawa z dnia – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. Urz. z 2013r., poz. 267); Ustawa z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych (Dz. Urz. Z 2006r. Nr 139, poz. 993 z późn. zm); Ustawa z dnia 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym (Dz. Urz. z 2013 r., poz. 594 z późn. zm); Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz. Urz. Z 2013 r., poz. 595 z późn. zm);

II WYDZIAŁOWA KONFERENCJA KÓŁ NAUKOWYCH „WOJEWÓDZTWO, REGION – REGIONALIZACJA – 15 LAT PO REFORMIE TERYTORIALNEJ I ADMINISTRACYJNEJ Wykaz aktów prawnych: Ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach (Dz. Urz. z 2011r. Nr 12, poz. 59 z późn. zm); Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. Urz. z 2012r., poz. 1356 z późn. zm); Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. Urz. Z 2012r., poz. 391 z późn. zm); Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz. Urz. Z 2013r., poz. 596 z późn. zm ); Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.

KONIEC Dziękuje za uwagę II WYDZIAŁOWA KONFERENCJA KÓŁ NAUKOWYCH „WOJEWÓDZTWO, REGION – REGIONALIZACJA – 15 LAT PO REFORMIE TERYTORIALNEJ I ADMINISTRACYJNEJ KONIEC Dziękuje za uwagę