Metody aktywizujące w pracy z uczniem niepełnosprawnym Opracowała Joanna Cupak

Metoda ( z greckiego methodos-droga, sposób postępowania) to sposób postępowania stosowany świadomie dla osiągnięcia określonego celu.

Metody aktywizujące Rozumiemy jako wskazówki, sposoby działania, które pomogą uczniom: Pogłębić zainteresowanie wspólną sprawą Przyswoić bez trudu nową wiedze Rozwinąć własne pomysły i idee Komunikować się Dyskutować na różne tematy

Nauczyciel pracujący metodami aktywizującymi odchodzi od roli nauczyciela i staje się; - doradcą- który jest do dyspozycji, gdy uczniowie mają problem z rozwiązaniem trudnego zadania, lub gdy czegoś nie rozumieją, - animatorem- który inicjuje metody i objaśnia ich znaczenie dla procesu uczenia się, przedstawia cele uczenia się i przygotowuje materiał do pracy - obserwatorem i słuchaczem- który obserwuje uczniów przy pracy i dzieli się z nimi tymi obserwacjami - uczestnikiem procesu dydaktycznego- który nie musi być doskonały i jest przykładem osoby, która uczy się przez całe życie - partnerem- który jest gotowy modyfikować przygotowane wcześniej zajęcia w zależności od sytuacji w klasie, grupie.

Dlaczego warto pracować metodami aktywnymi? Metody aktywne pozwalają zdobyć wiedze i umiejętności Łączą się z emocjami, a taka wiedza jest trwalsza Wychowanek nie jest nauczany, lecz uczy się pod kierunkiem nauczyciela Uaktywniają wychowanka, a nauczyciel jest organizatorem, koordynatorem jego działań Rola wychowawcy nie sprowadza się tylko do wykładu i sprawdzenia stopnia przyswojenia przez uczniów przekazanej wiedzy, choć to robić musi. Metody te wyzwalają aktywność wychowanka, a nauczyciela ograniczają do minimum.

Stożek Dale’a –piramida zapamiętywania Wykład – 5% Czytanie – 10% Metody audiowizualne – 20% Demonstracje – 30% Gry dyskusyjne – 50% Praktyka i działanie – 70% Natychmiastowe wykorzystywanie wiedzy, uczenie innych – 90%

Przykłady metod aktywizujących Burza mózgów Drama Dyskusja dydaktyczna Gry indywidualne i zespołowe Gry i zabawy językowe

Burza mózgów Metoda kształtująca pomysłowość i wyobraźnię. Pomysły mogą być codzienne, innowacyjne. Celem tej metody jest zgromadzenie, w krótkim czasie dużej liczby pomysłów potrzebnych do rozwiązania jakiegoś problemu. Nauczyciel podaje problem, a uczniowie zgłaszają pomysły rozwiązań. Po wyczerpaniu pomysłów następuje dyskusja i wybór najlepszego rozwiązania. Zasady burzy mózgów - przyjmowanie wszystkich pomysłów, powstrzymanie się od ich oceniania - zapisanie każdego pomysłu - położenie nacisku na liczbę, a nie jakość pomysłów - zachęcanie do podawania pomysłów z wyobraźni - wykorzystanie cudzych pomysłów, bazowanie na nich i ich rozwijanie - zastosowanie tej metody pozwala na włączenie wszystkich uczniów do pracy, sprawdzenie posiadanej wiedzy, szybkie zgromadzenie pomysłów.

Walory tej metody to; Możliwość gromadzenia ,w krótkim czasie dużej liczby pomysłów, aktywność wszystkich uczniów. Metoda ta uczy słuchania innych i powściągliwości w cenzurowaniu wypowiedzi innych. Ponadto jest łatwa w zastosowaniu, ponieważ nie wymaga specjalnego przygotowania technicznego. Przykłady tematów; Jakie mamy korzyści z węgla?, Jak pomóc przetrwać zwierzętom zimę?, po czym, poznajemy, że nadeszła wiosna?

Drama – wczuwanie się w role Metoda ta polega na wczuwaniu się w role , na improwizacji angażującej ruch i gest, mowę, myśli i uczucia. W dramie wykorzystuje się spontaniczność uczniów, chęć do aktywnego działania, naturalną potrzebę zabawy, bycia w roli różnych osób. Ponadto jest: - doskonałym ćwiczeniem językowym rozwija myślenie i wyobraźnię pogłębia emocjonalny związek z innymi pozwala zrozumieć zachowania innych ludzi uczy komunikatywności ćwiczy koncentrację i spontaniczność uatrakcyjnia edukację szkolną

Drama W zakres dramy wchodzą: rozmowa, wywiad, improwizacja, żywy obraz, scenka improwizowana Metoda ta ma zastosowanie w praktycznym ćwiczeniu umiejętności społecznych takich jak: negocjowanie, podejmowanie decyzji, komunikowanie się. Uczniowie uczą się poprzez doświadczenie i przeżywanie. Prowadzenie zajęć metodą dramy może przebiegać w następujący sposób: Przedstawienie uczniom tematu i celu zajęć wprowadzenie uczniów w sytuację dramową poprzez opowiedzenie zdarzenia Przedstawienie scenariusza, zapoznanie się z nim Przedstawienie ról i ich przydział

Ustalenie miejsca i czasu akcji, przygotowanie rekwizytów Odgrywanie przez uczniów scenek Po zakończeniu gry – dyskusja, rozmowa o odczuciach uczestników, wysłuchanie refleksji Podsumowanie całości dramy Walory metody: pomaga w zrozumieniu motywacji różnych zachowań, przygotowuje do pełnienia ról życiowych, pobudza ruchowo, pomaga odkryć siebie. Przykłady tematów: jak pogodzisz się z kolega?, poproś o pomoc w nauce, jak zapytasz o drogę?.

Techniki dramowe rozmowy, wywiady - stanowią najprostszą formę bycia w roli, angażują emocjonalnie i intelektualnie. W sławną osobę wciela się jeden z uczniów, a pytania zadawane są w oparciu w wcześniejszy przykład wywiadu; ćwiczenia pantomimiczne - są niewerbalną formą komunikowania się; sytuacje stymulowane - polegają na naśladowaniu rzeczywistości, np. zabawa w sklep, rozmowa telefoniczna, scenka u lekarza; uczeń wchodzi w rolę postaci np. historycznej, liczby, figury geometrycznej i wyobraża sobie, że jest daną postacią , liczbą, figurą improwizacja – uczeń zna początek, ale nie zna zakończenia, tworzy je; Rzeźba –wykonuje ja dwóch uczniów, jeden to rzeźbiarz, a drugi przyjmuje rolę rzeźby

Dyskusja dydaktyczna To zorganizowana wymiana myśli i poglądów na dany temat, która; Pobudza i rozwija myślenie Pomaga kształtować poglądy i przekonania Uczy oceny poglądów innych ludzi Kształci umiejętność formułowania myśli ich wypowiadania Uczy krytycznego spojrzenia na własne poglądy i zmusza do ich weryfikacji Podczas dyskusji uczniowie rozwijają uniwersalne umiejętności jak; Przekonywanie, argumentowanie, formułowanie wypowiedzi, zadawanie pytań, aktywne słuchanie. W przebiegu dyskusji wyróżnia się trzy etapy: Wprowadzenie-polegające na sformułowaniu takiego problemu, by pobudzał do myślenia i wypowiadania się.

Dyskusja właściwa-której istota sprowadza się do zespołowego rozwiązania problemu Podsumowanie wyników dyskusji poprzez prowadzącego. Nad całością dyskusji czuwa nauczyciel-wychowawca. Dyskusja dydaktyczna posiada duże walory dydaktyczne i wychowawcze: Przede wszystkim umożliwia uczenie się przez wymianę poglądów, uczy kultury rozmowy, jest przełamywaniem oporu przed eksponowaniem własnej osoby, pozwala na uaktywnianie uczniów nieśmiałych, daje możliwość zabierania głosu i uczy słuchania innych

Dyskusja dydaktyczna-Dywanik pomysłów Dywanik pomysłów służy do prowadzenia dyskusji w grupach nad postawionym problemem. Celem metody jest poszukiwanie i wybór najlepszego rozwiązania. Metodę można zastosować do rozwiązywania różnorodnych problemów wychowawczych oraz pracy dydaktycznej, do poszukiwania, porządkowania i wykorzystywania informacji z różnych źródeł oraz efektywnego posługiwania się technologią Przebieg: - zapisanie problemów na tablicy; - rozmowa na tematy problemu, pytania, objaśnienia; - indywidualne tworzenie pomysłów i zapisywanie ich na kartkach ( 2-3 kartki dla każdego ucznia); - tworzenie dywanika pomysłów – przywieszanie indywidualnych pomysłów do wspólnego arkusza papieru, poprzez ich głośne odczytanie; - ocena rozwiązań – każdy uczeń otrzymuje 1-3 punktów i może dowolnie rozmieścić je przy wybranym rozwiązaniu ( np. 3 punkty do jednego rozwiązania, 2 punkty i 1 punkt dla dwóch rozwiązań spośród dywaników pomysłów); - obliczanie punktów i krótka wspólna dyskusja nad rozwiązaniem wybranym przez grupę.  

Gry indywidualne i zbiorowe Gier jest bardzo wiele. Planszowe, karciane, zręcznościowe, komputerowe. Pozwalają przećwiczyć dowolne umiejętności. Można poprzez gry rozwiązywać konflikty, uczyć współdziałania, negocjacji Gry prowadzą do budowania zaufania, zachęcają do współpracy, uczą rozwiązywania problemów, planowania, bawią, urozmaicają zajęcia, zwiększają aktywność.

Gry i zabawy jezykowe Ich wybór zależy od celu zajęć, oraz od poziomu wiedzy językowej uczniów. Zalety gier i zabaw językowych: współzawodnictwo, które wyzwala pomysłowość, chęć mówienia, chęć bycia lepszym. Można także zauważyć, że sytuacja współzawodnictwa wzmaga odpowiedzialność za poprawność wykonania zadań, a jeśli jest to gra czy zabawa w grupach – dochodzi tu odpowiedzialność za zbiorowy efekt pracy. Budują poczucie własnej wartości. Uczą prawidłowej komunikacji. Uczą respektowania reguł, Uczą przeżywania porażek i zwycięstw, Uczą logicznego myślenia Uczą współdziałania i zapewniają aktywność każdego uczestnika gry Celem gier jest odprężenie uczniów, integracja grup, przyswajanie pewnych umiejętności, osiągnięcie porozumienia między dziećmi nieśmiałymi, które potrzebują dodatkowych wzmocnień.

Przykłady gier językowych Gra w karty ( technika luki informacyjnej) Uczniowie dobrani parami otrzymują karty na których są pytania i odpowiedzi. Pytania są w pełni sformułowane, natomiast odpowiedzi wymagają dopełnienia. Wymaga to doboru prawidłowych form gramatycznych, użycia odpowiedniej intonacji i przede wszystkim logicznej treści.

Na bezludnej wyspie Nauczyciel wypisuje na tablicy, kartce nazwy przedmiotów znajdujących się na tonącym statku. Uczniowie podzieleni są grupy, następnie w grupach wybierają listę niezbędnych rzeczy. Jeżeli listy przedmiotów różnią się, uczniowie na forum grupy układają wspólną listę i motywują dlaczego.

Domino dydaktyczne Polega na stosowaniu zasady znanej gry w domino. Tworzy się je tak , aby odpowiednie pola „pasowały do siebie”. Mogą to być np.: Kolory, działania matematyczne i inne. Zaletą tej metody jest to , że nauka odbywa się w formie zabawy.

Kosz i walizka Materiały: KOSZ I WALIZKA - Symbolika jest wyrazista: kosz oznacza rzeczy zbędne lub niedoskonałe, walizka – to, co jest na tyle ważne i potrzebne, że zabieramy ze sobą. Materiały: Dwie plansze – jedna z narysowanym koszem, druga – z walizką. Kartki samoprzylepne w dwóch kolorach (np. żółtym i niebieskim) – po kilka dla każdego ucznia. Sposób przeprowadzenie: Zawieś obie plansze i wyjaśnij znaczenie rysunków. Rozdaj uczniom kartki w dwóch kolorach. Na żółtym niech zapiszą to, co wynoszą z zajęć, czyli ,,zabierają ze sobą”, na niebieskich – co zostawiają, bo uważają za niepotrzebne. Uczniowie przykleją kartki na planszach. Odczytać można wspólnie z uczniami lub po ich wyjściu. Ta metodą można również oceniać zagadnienia związane z omawianą lekturą ( np. postępowanie postaci literackiej) lub też gromadzić materiał do recenzji książki, filmu itp.

Korzyści ze stosowania metod aktywizujących w zakresie rozwoju umiejętności społecznych mogą być modyfikowane, ponieważ uważam , że każdy nauczyciel lub wychowawca może stworzyć własną metodę i formę pracy z uczniami tak aby efektownie i wydajn nauki; W trakcie działania wyzwalają się emocje pozytywne, które sprzyjają lepszemu zapamiętywaniu Zwiększa się motywacja do nauki Zwiększa się zaufanie do siebie i wiara we własne możliwości; Aktywny sposób przyswajania wiedzy ułatwia posługiwanie się nią w przyszłości; Rozwija się sztuka logicznego myślenia; Pogłębia się umiejętność trafnego zadawania pytań; Rozwija się sztuka dyskutowania z poszanowaniem inaczej myślących; Pogłębia się umiejętność podejmowania decyzji i brania za nią odpowiedzialności; Rozwija się umiejętność współpracy i pracy zespołowej do szkoły i nauczycieli.

dziękuję za uwagę

”