Instytucje UE

Instytucje UE - zarys Artykuł 13 [Ramy instytucjonalne Unii] 1. Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi, które mają na celu propagowanie jej wartości, realizację jej celów, służenie jej interesom, interesom jej obywateli oraz interesom Państw Członkowskich, jak również zapewnianie spójności, skuteczności i ciągłości jej polityk oraz działań. Instytucjami Unii są: – Parlament Europejski, – Rada Europejska, – Rada, – Komisja Europejska, – Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, – Europejski Bank Centralny, – Trybunał Obrachunkowy. 2. Każda instytucja działa w granicach uprawnień przyznanych jej na mocy Traktatów, zgodnie z procedurami, na warunkach i w celach w nich określonych. Instytucje lojalnie ze sobą współpracują. 3. Postanowienia dotyczące Europejskiego Banku Centralnego i Trybunału Obrachunkowego, a także szczegółowe postanowienia dotyczące innych instytucji znajdują się w Traktacie o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. 4. Parlament Europejski, Rada i Komisja są wspomagane przez Komitet Ekonomiczno-Społeczny i Komitet Regionów, które pełnią funkcje doradcze.

Instytucje UE - zarys Władza ustawodawcza – Parlament Europejski i Rada Władza wykonawcza – Komisja Europejska Władza sądownicza – Trybunał Sprawiedliwości UE

Parlament Europejski Siedziba: Strasburg (Francja), Bruksela (Belgia), Luksemburg Instytucja gromadząca przedstawicieli społeczeństwa Unii Europejskiej (art. 14 ust. 2 TUE) PE istnieje od początku istnienia EWWiS – początkowo Wspólne Zgromadzenie Posłowie wybierani są w wyborach bezpośrednich co 5 lat Ostatnie wybory odbyły się w maju 2014 r. Wybory według zasad państw członkowskich, ale muszą być: proporcjonalne, bezpośrednie, powszechne i tajne (decyzja Rady 2002/772/WE). Prawo wyborcze ma każdy obywatel UE, niezależnie od narodowości, głosuje w okręgu w którym mieszka (zasada domicylu) Całkowita liczba posłów nie może przekroczyć 751 (750 plus przewodniczący). Obraduje w trybie sesyjnym (zwyczajne, nadzwyczajne) Praca w komisjach parlamentarnych, uchwalanie prawa w sesjach plenarnych (cztery dni w miesiącu najczęściej w Strasburgu)

Parlament Europejski Funkcja ustawodawcza Funkcja kontrolna uchwala, wraz z Radą UE, przepisy prawa europejskiego, w oparciu o wnioski ustawodawcze Komisji Europejskiej Uchwalanie aktów prawnie niewiążących – opinie, zalecenia i rezolucje podejmuje decyzje w sprawie rozszerzenia UE bada roczny plan prac Komisji i występuje do Komisji o przedłożenie wniosków ustawodawczych Funkcja kontrolna sprawuje nadzór demokratyczny nad pozostałymi instytucjami europejskimi wybiera przewodniczącego Komisji i zatwierdza skład Komisji; może uchwalić „wotum nieufności”, zmuszając Komisję do dymisji (art. 17 ust. 8 TUE) udziela absolutorium z wykonania budżetu, tzn. zatwierdza prawidłowe wykonanie budżetu rozpatruje petycje od obywateli oraz powołuje komisje śledcze - Komisja ds. petycji może przesłuchać sygnatariuszy, przedłożyć PE projekt rezolucji dotyczący petycji (art. 227 TFUE) omawia kwestie dotyczące polityki pieniężnej z Europejskim Bankiem Centralnym kieruje zapytania do Komisji i Rady rozpatruje ogólne sprawozdanie roczne przedstawione przez Komisję, wniosek o wotum nieufności dla Komisji ze względu na jej działalność

Parlament Europejski Funkcja budżetowa Funkcja kreacyjna wraz z Radą ustanawia budżet UE, corocznie określa wydatki i dochody UE zatwierdza długoterminowy budżet UE, tzw. wieloletnie ramy finansowe Funkcja kreacyjna Powołuje unijnego Rzecznika Praw Obywatelskich (art. 228 ust. 1 TFUE) Wybiera przewodniczącego KE oraz wyraża zgodę na nominację całego kolegium KE (art. 17 ust. 7 TUE) Wydaje opinię w sprawie nominacji przez RUE członków TO (art. 286 ust. 2 TFUE) oraz mianowania Zarządu EBC przez RE (art. 283 ust. 2 TFUE) Zatwierdza wybór przewodniczącego Komisji Europejskiej Funkcja międzynarodowa Wyraża zgodę na przyjęcie nowego państwa członkowskiego Wyraża zgodę na decyzje RUE w sprawie zawarcia (art. 218 ust. 6 TFUE) m.in. : układów stowarzyszeniowych umów akcesyjnych porozumień mających istotne skutki budżetowe umowy o przystąpieniu UE do EKPCz

Rada Europejska (ang. European Council) Siedziba: Bruksela Wywodzi się z nieformalnych spotkań przedstawicieli rządów państw członkowskich (spotkania na szczycie). Od 1992 ustanowiona formalnie. Charakter międzyrządowy Nie jest organem formalnie powoływanym, nie ma stałego składu Art. 15 TUE – Rada Europejska nadaje Unii impulsy niezbędne do jej rozwoju i określa ogólne kierunki i priorytety polityczne. Gwarantuje spójność działań UE, pełni rolę arbitra w sytuacjach konfliktu między ministrami wchodzącymi w skład Rady, dąży do rozwoju integracji europejskiej, podejmuje strategiczne decyzje o charakterze politycznym.

Rada Europejska (ang. European Council) Określa ogólny kierunek i priorytety polityki UE, nie jest jednak uprawniona do przyjmowania aktów prawnych. Zajmuje się rozwiązywaniem złożonych i delikatnych kwestii, których nie można było rozwiązać na niższym szczeblu współpracy międzyrządowej. Kształtuje wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa, biorąc pod uwagę strategiczne interesy Unii, w tym sprawy mające wpływ na kwestie polityczno-obronne. Nominuje i mianuje kandydatów na niektóre najwyższe stanowiska w UE, np. w EBC i Komisji. RE podejmuje decyzje w drodze konsensu, zaś w wyjątkowych przypadkach w trybie KWG, przy czym kworum wynosi 2/3 (bez przewodniczących RE i KE) W przypadku głosowania każdy członek RE może uzyskać pełnomocnictwo tylko od jednego z członków RE Decyzje pilne przyjmowane są w głosowaniu pisemnym na wniosek przewodniczącego RE oraz za jednomyślną zgodą wszystkich uprawnionych

Rada (ang. Council of the European Union) Siedziba: Bruksela Rada = Rada Unii Europejskiej NIE MYLIĆ Z: Rada Europejska (inna instytucja UE) Rada Europy (inna organizacja międzynarodowa) Powołana w 1958 r. (jako Rada Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej) Organ o charakterze międzyrządowym. Członek Rady jest związany instrukcjami swojego rządu. Posiedzenia RUE zwoływane są z inicjatywy prezydencji, jednego z PC lub KE. Rada do Spraw Zagranicznych, której przewodniczy Wysoki Przedstawiciel Unii ds, zagranicznych i polityki bezpieczeństwa. Wszystkim innym posiedzeniom Rady przewodniczy odpowiedni minister kraju, który wówczas sprawuje rotacyjną prezydencję w Unii Europejskiej.

Rada (ang. Council of the European Union) Siedziba: Bruksela 3 płaszczyzny działania: ministerialna (formacje RUE) ambasadorów (COREPER I, COREPER II i komitety) ekspertów (grupy robocze) Członkami są przedstawiciele PC na szczeblu ministerialnym, posiadający pełnomocnictwa swych rządów. Regulamin pozostawia swobodę rządom PC, co spowodowało, że często są one reprezentowane przez sekretarzy stanu. KE jest reprezentowana we wszystkich posiedzeniach RUE przez właściwego komisarza, który nie ma wprawdzie prawa do głosowania, ale ma prawo do zabierania głosu

Rada (ang. Council of the European Union) 3 płaszczyzny działania: ministerialna (formacje RUE) ambasadorów (COREPER I, COREPER II i komitety) ekspertów (grupy robocze) Członkami są przedstawiciele PC na szczeblu ministerialnym, posiadający pełnomocnictwa swych rządów. Regulamin pozostawia swobodę rządom PC, co spowodowało, że często są one reprezentowane przez sekretarzy stanu. KE jest reprezentowana we wszystkich posiedzeniach RUE przez właściwego komisarza, który nie ma wprawdzie prawa do głosowania, ale ma prawo do zabierania głosu

Rada (ang. Council of the European Union) Od 1962 r. istnieją dwa Komitety Stałych Przedstawicieli – COREPER I (zastępcy ambasadorów) i COREPER II (ambasadorowie) COREPER I zajmuje się pracami 6 formacji: Rady ds. Zatrudnienia, Polityki Społecznej, Zdrowia i Ochrony Konsumenta Rady ds. Konkurencji Rady ds. Transportu, Telekomunikacji i Energii Rady ds. Rolnictwa i Rybołówstwa Rady ds. Ochrony Środowiska Rady ds. Edukacji, Młodzieży i Kultury COREPER I i COREPER II obradują z reguły raz w tygodniu, niekiedy 2 razy w tygodniu. Nie ma między nimi żadnej zależności hierarchicznej Grupy robocze w Radzie powoływane są ad hoc przez COREPER I i COREPER II. Skład: eksperci i kompetentni urzędnicy z ministerstw PC.

Rada - kompetencje PRAWODAWCZE KREACYJNE KONTROLNE MIĘDZYNARODOWE udział w stanowieniu prawa pochodnego UE możliwość modyfikacji niektórych przepisów prawa pierwotnego, na podstawie szczególnych przepisów – np. statutów TSUE, EBC i ESBC, EBI Uchwalanie wieloletnich ram finansowych i corocznego budżetu KREACYJNE tworzenie niektórych organów i urzędów UE (czasem z udziałem PE): Sąd, tworzenie agencji i pomocniczych, urzędów unijnych zatwierdzanie wewnętrznych regulaminów (m.in. TS, Sądu, TO) udział w mianowaniu członków instytucji i organów UE (TO, Komisja, KR, KE) KONTROLNE Przestrzeganie zasad wolności, demokracji i praw człowieka, art. 7 TUE Legalizacja pomocy publicznej Skargi na nieważność aktu innej instytucji MIĘDZYNARODOWE Zgodnie z art. 218 TFUE – Rada zawiera w imieniu UE umowy międzynarodowe(decyduje o wszczęciu negocjacji, określa mandat Komisji, przyjmuje decyzje o związaniu się umową

Rada – głosowanie kwalifikowaną większością Formuła z Joaniny (głosowanie w okresie przejściowym do 31 marca 2017 r. za pomocą starej – nicejskiej formuły) Protokół nr 36 do TUE Artykuł 2 W stosownym czasie przed wyborami do Parlamentu Europejskiego w 2009 roku, Rada Europejska przyjmuje decyzję ustalającą skład Parlamentu Europejskiego, zgodnie z artykułem 14 ustęp 2 akapit drugi Traktatu o Unii Europejskiej. Do końca kadencji 2004–2009 skład i liczba członków Parlamentu Europejskiego pozostają takie same jak te obowiązujące w chwili wejścia w życie Traktatu z Lizbony. Artykuł 3 1. Zgodnie z artykułem 16 ustęp 4 Traktatu o Unii Europejskiej postanowienia tego ustępu i postanowienia artykułu 238 ustęp 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, dotyczące definicji większości kwalifikowanej w Radzie Europejskiej i w Radzie, stają się skuteczne 1 listopada 2014 roku. 2. Między 1 listopada 2014 roku a 31 marca 2017 roku, jeżeli przyjęcie uchwały wymaga większości kwalifikowanej, członek Rady może zażądać, by uchwała ta została przyjęta większością kwalifikowaną określoną w ustępie 3. W takim przypadku stosuje się ustępy 3 i 4. 3. Bez uszczerbku dla artykułu 235 ustęp 1 akapit drugi Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do 31 października 2014 roku obowiązują następujące postanowienia: Jeżeli na mocy Traktatów uchwały powinny zostać przyjęte na wniosek Komisji, wymagają one do ich przyjęcia co najmniej 255 głosów "za", oddanych przez większość członków. W innych przypadkach uchwały wymagają do ich przyjęcia co najmniej 255 głosów "za", oddanych przez co najmniej dwie trzecie członków. Jeżeli akt ma zostać przyjęty przez Radę Europejską lub Radę większością kwalifikowaną, członek Rady Europejskiej lub Rady może zażądać sprawdzenia, czy Państwa Członkowskie stanowiące tę większość kwalifikowaną reprezentują co najmniej 62 % ogółu ludności Unii. Jeżeli okaże się, że warunek ten nie został spełniony, dany akt nie zostaje przyjęty. 4. Do 31 października 2014 roku, w przypadku gdy w zastosowaniu Traktatów nie wszyscy członkowie Rady biorą udział w głosowaniu, czyli w przypadkach gdy zastosowanie ma większość kwalifikowana określona zgodnie z artykułem 238 ustęp 3 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, większość kwalifikowana jest określona jako taki sam udział głosów ważonych i taki sam udział liczby członków Rady oraz, w stosownym przypadku, taki sam udział procentowy ludności danych Państw Członkowskich, jak te ustalone w ustępie 3 niniejszego artykułu.

Komisja Europejska Siedziba: Bruksela Powołana na mocy traktatu o fuzji z 1965 r. (wcześniej Wysoka Władza EWWiS) Niezależna od rządów poszczególnych państw, reprezentuje interesy Unii Europejskiej jako całości Przewodniczącego Komisji Europejskiej wybiera Parlament Europejski spośród kandydatur przedstawionych przez Radę Europejską. Przedkłada wnioski dotyczące poszczególnych obszarów polityki i prawodawstwa europejskiego, czuwa nad przestrzeganiem postanowień traktatów i przepisów UE (dlatego bywa nazywana „strażniczką traktatów”), zarządza działaniami w różnych obszarach polityki i budżetem na nie przeznaczonym oraz zajmuje się ich wdrażaniem, reprezentuje Unię na arenie światowej w sprawach leżących w gestii Komisji. Komisja liczy tylu członków, ile jest państw członkowskich Unii (28). Gdyby zrealizowano w tej kwestii postanowienia Traktatu lizbońskiego, od 1 listopada 2014 Komisja powinna liczyć w każdej kadencji 2/3 liczby członków Unii (tzn. jeśli UE liczy 28 państw, to komisarzy byłoby 18). Jednak Rada Europejska, stanowiąc jednomyślnie, mogła ustalić inną liczbę

Komisja Europejska KE zbiera się raz w tygodniu (w środę) na niejawnych posiedzeniach zwyczajnych W razie potrzeby zbiera się na niejawnych posiedzeniach nadzwyczajnych (w czasie obrad PE w Strasburgu zbiera się w tym mieście) Każdy komisarz posiada tylko jeden głos KE podejmuje decyzje większością głosów (art. 250 TFUE), ale przy kworum stanowiącym większość liczby jej członków

Komisja Europejska Prawodawcze Kontrolne Wyłączne prawo inicjatywy legislacyjnej w zakresie aktów ustawodawczych Wspieranie ogólnego interesu Unii i podejmowanie w tym celu odpowiednich inicjatyw RUE i PE są zobowiązane do rozpatrzenia projektu KE RUE i PE mogą też wystąpić do KE z wnioskiem o przygotowanie projektu aktu prawnego, ale KE może się nie zgodzić na jego opracowanie KE ma prawo do uchwalania niektórych rozporządzeń, dyrektyw i decyzji, wszystkich zaleceń i opinii; wszystkich aktów delegowanych; większości aktów wykonawczych do aktów ustawodawczych Kontrolne Czuwanie nad stosowaniem Traktatów i środków przyjmowanych przez instytucje na ich podstawie Nadzorowanie stosowania prawa Unii Europejskiej pod kontrolą TSUE - PC są zobowiązane do przedkładania KE informacji na temat dostosowania prawa krajowego do prawa UE, a w razie zaniechania lub opóźnienia działania - postępowanie przed TSUE o naruszenie prawa przez dane PC Wnoszenie skarg do TSUE

Komisja Europejska Budżetowe Wykonawcze Międzynarodowe Przygotowuje roczny budżet do zatwierdzenia przez Parlament i Radę Wykonawcze Wykonywanie budżetu i zarządzanie programami Administrowanie środkami finansowymi UE Pełnienie funkcji koordynacyjnych, wykonawczych i zarządzających zgodnie z warunkami przewidzianymi w Traktatach Międzynarodowe występuje w imieniu państw UE na forum organizacji międzynarodowych, w szczególności w kwestiach dotyczących polityki handlowej i pomocy humanitarnej w imieniu UE negocjuje umowy międzynarodowe KE utrzymuje własne reprezentacje we wszystkich państwach członkowskich, a także delegacje (delegatury)

Trybunał Sprawiedliwości UE Siedziba: Luksemburg Zapewnienie jednolitej wykładni i spójnego stosowania prawa UE we wszystkich państwach członkowskich. Trybunał Sprawiedliwości rozstrzyga spory między państwami członkowskimi, instytucjami UE, osobami prawnymi i fizycznymi. W skład trybunału wchodzą sędziowie ze wszystkich krajów UE. Składa się z 2 organów sądowych: Trybunał Sprawiedliwości: po jednym sędzi z każdego kraju UE i 11 rzeczników generalnych Sąd: 47 sędziów. W 2019 r. ich liczba zwiększy się do 56 (po dwóch sędziów z każdego kraju UE). W każdym z organów sądowych sędziowie wybierają spośród siebie prezesa na odnawialny okres trzech lat.

Europejski Bank Centralny Siedziba: Frankfurt nad Menem (Niemcy) zarządza euro, utrzymuje stabilność cen i prowadzi politykę pieniężną i gospodarczą UE. W skład wchodzą Prezes i wiceprezes EBC oraz prezesi banków centralnych wszystkich państw UE Struktura organizacyjna: Rada Prezesów (główny organ decyzyjny), Zarząd (nadzoruje bieżące zarządzanie EBC), Rada Ogólna (wspomaga działania koordynacyjne i doradcze EBC) EBC współpracuje z krajowymi bankami centralnymi wszystkich państw UE. Wszystkie one tworzą Europejski System Banków Centralnych. EBC koordynuje współpracę między bankami centralnymi w strefie euro. Współpracę tą określa się mianem „Eurosystemu”.

Europejski Trybunał Obrachunkowy Siedziba: Luksemburg Unijny niezależny zewnętrzny kontroler dba o interesy podatników w UE. Nie posiada uprawnień w zakresie egzekwowania prawa, ale działa na rzecz usprawnienia zarządzania budżetem UE przez Komisję Europejską i przedstawia sprawozdania na temat finansów UE. Członkowie Trybunału są mianowani przez Radę, po zasięgnięciu opinii Parlamentu, na sześcioletnią odnawialną kadencję. Członkowie wybierają spośród siebie prezesa na trzyletnią (również odnawialną) kadencję. Trybunał podzielony jest na grupy kontroli, tzw. izby. Przygotowują one projekty sprawozdań i opinii, które następnie są formalnie przyjmowane przez członków Trybunału.

Tworzenie prawa - zarys Prawodawcy: Rada UE i Parlament Europejski Inicjatywa ustawodawcza: Komisja Europejska Główne etapy procedury: Komisja Europejska przedkłada wniosek ustawodawczy Radzie i Parlamentowi Europejskiemu. Rada i Parlament przyjmują ten wniosek w pierwszym albo w drugim czytaniu. Jeżeli obie instytucje nie są w stanie się porozumieć w trakcie drugiego czytania, zwoływane jest posiedzenie komitetu pojednawczego. Jeżeli tekst uzgodniony przez komitet pojednawczy jest dla obu instytucji do zaakceptowania w trzecim czytaniu, akt ustawodawczy zostaje przyjęty. Podstawa prawna – art. 289 i 294 TFUE

Procedura stanowienia prawa pochodnego http://www.europarl.europa.eu/external/html/legislativeprocedure/default _pl.htm?epbox[insert]=true&epbox[onOpen]=infographyLegislativeInit&ep box[width]=1020&epbox[height]=674