Informacja Mazowieckiego Kuratora Oświaty dotycząca zgłaszanych problemów z obszaru prawa dziecka do nauki oraz prawa do ochrony przed przemocą, okrucieństwem, wyzwiskiem, demoralizacją, zaniedbaniem oraz złym traktowaniem. Informacja dotyczy roku szkolnego 2017/2018 oraz od 1 września do 30 września 2018 r.

W nadzorze pedagogicznym Mazowieckiego Kuratora Oświaty znajduje się ogółem 6166 szkół i placówek. W roku szkolnym 2017/2018 przeprowadzono 300 kontroli planowych oraz 1471 kontroli nieprzewidzianych w planie nadzoru MKO.

W ramach Prawa do nauki zgłoszone były sprawy w zakresie:

1. Bezpieczeństwo i higiena w przedszkolach i szkołach, podczas zajęć organizowanych przez szkołę poza jej terenem, np.: niewłaściwie dobrany sprzęt i meble do wzrostu dzieci, nieprawidłowa organizacja przerw lekcyjnych, ograniczenie dzieciom klas młodszych wychodzenie na przerwy, nieorganizowanie dłuższych przerw na posiłek, plan zajęć niezgodny z higieną procesu uczenia się, niezapewnienie uczniom bezpieczeństwa na lekcjach W-F, podczas przerw, dowozów i odwozów, spóźnianie się i opuszczanie zajęć przez nauczycieli.

2. Wsparcie dla dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, pomoc psychologiczno-pedagogiczna, np.: nieprawidłowości w zakresie organizacji pomocy psychologiczno- pedagogicznej dla ucznia, w tym realizacji zaleceń wynikających z orzeczenia oraz opinii, niezapewnienie pomocy logopedycznej i zajęć specjalistycznych w przedszkolu, odmowa dziecku 5-letniemu choremu na cukrzycę możliwości kontynuowania wychowanie przedszkolnego.

3. Ocenianie wewnątrzszkolne, w tym ocena zachowania, np.: niewłaściwe ocenianie zachowania, nieprawidłowe ocenianie na wybranych przedmiotach, dokonywanie zmiany oceny w dzienniku elektronicznym, nieudostępnianie dokumentacji o dziecku, w tym prac uczniowskich, brak dostępu do dziennika elektronicznego, nieprecyzyjne przekazywanie informacji o ocenach dziecka oraz jego funkcjonowaniu w szkole.

4. Przestrzeganie praw dziecka, np.: uiszczanie opłat przez rodziców za podręczniki szkolne, nieprawidłowa realizacja podstawy programowej na wybranych przedmiotach, nierealizowanie zajęć z kilku przedmiotów w szkole ze względu na trudności kadrowe lub długotrwałe zwolnienia lekarskie, upowszechnianie przez nauczycieli prywatnej informacji o uczniu, nieprzestrzeganie ochrony danych osobowych, nieetyczne zachowania się nauczyciela, wykluczenie z grupy rówieśniczej.

kompetencji pedagogicznych nauczycieli, sprawiedliwego traktowania, 5. Stosowanie niewłaściwych metod wychowawczych. Zastrzeżenia dotyczyły niewłaściwego oddziaływania wychowawczego, w zakresie: dyscyplinowania, kompetencji pedagogicznych nauczycieli, sprawiedliwego traktowania, umiejętności rozwiązywania konfliktów rówieśniczych, stosowanie kar nieadekwatnych do przewinienia, stosowanie niewłaściwych metod wychowawczych w stosunku do grupy uczniów, wśród której znajdują się dzieci z orzeczeniem.

6. Nadmiernej ilości prac domowych zadawanych uczniom, zbyt ciężkie tornistry: Zgłoszenia indywidualne lub za pośrednictwem Rzecznika Praw Dziecka, Ministra Edukacji Narodowej dotyczące wybranych szkół w związku z nadmierną ilością prac domowych, zbyt ciężkimi plecakami, niedostosowaniem prac domowych do możliwości dziecka, w tym z orzeczeniem. 7. Organizacja indywidualnego nauczania: Zastrzeżenia dotyczącego niewłaściwej organizacji indywidualnego nauczania.

Zgłaszano również nieprawidłowości w funkcjonowaniu szkoły lub placówki dotyczące nierównego traktowania i dyskryminacji ze względu na: światopogląd, niepełnosprawność, status ucznia oraz inne nieuzasadnione powody, np. swobodne wyrażanie własnych myśli i przekonań, niejasne zasady przydziału dzieci do klasy pierwszej, prawa ucznia powracającego z zagranicy, niewyrażanie zgody na udział ucznia niepełnosprawnego w tygodniowej wycieczce, niezachowanie intymności podczas korzystania dziecka z toalety.

W ramach prawa do ochrony przed przemocą, okrucieństwem, wyzwiskiem, demoralizacją, zaniedbaniem oraz złym traktowaniem zgłoszono: przemoc w szkołach i przedszkolach; przemoc rówieśniczą, w tym z użyciem mediów elektronicznych tzw. cyberprzemoc; przemoc w środowisku domowym.

Działania Kuratorium Oświaty w Warszawie w obszarze przeciwdziałania problemom nieprzestrzegania prawa do nauki oraz ochrony dzieci przez krzywdzeniem:

Prowadzenie czynności wyjaśniających i kontrolnych w związku ze zgłoszonymi nieprawidłowościami; Wydawanie decyzji w rozumieniu art. 55 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (Dz. U. z 2018 r., poz. 996 ze zm.); Powołanie w strukturze organizacyjnej Kuratorium Oświaty w Warszawie: Zespołu Edukacji Włączającej, Zespołu ds. profilaktyki, Zespołu ds. rekrutacji do szkół ponadpodstawowych i ponadgimnazjalnych na rok szkolny 2019/2020, Wojewódzkiego koordynatora ds. wypoczynku dzieci i młodzieży, Wojewódzkiego koordynatora wspierającego działania związane z edukacją dzieci i młodzieży, mniejszości narodowych i etnicznych, repatriantów oraz cudzoziemców;

Wyjaśnianie przepisów prawa oświatowego rodzicom; Udzielanie indywidualnych porad i konsultacji dyrektorom szkół i placówek oraz nauczycielom; Omawianie wybranych zagadnień dotyczących praw dziecka podczas narad z dyrektorami; Upowszechnianie na stronie internetowej Kuratorium Oświaty w Warszawie informacji na temat praw dziecka/ucznia, edukacji dzieci i młodzieży, mniejszości narodowych i etnicznych, cudzoziemców; Wystosowanie przez Mazowieckiego Kuratora Oświaty pisma do dyrektorów szkół dotyczące prac domowych; Współpraca z różnymi instytucjami w zakresie: realizacji obowiązku szkolnego, obowiązku nauki, przeciwdziałania demoralizacji dzieci i młodzieży, ochrony dzieci przed krzywdzeniem, itd.;

Występowanie do placówek doskonalenia nauczycieli o opinię doradcy metodycznego w sprawie oceniania ucznia z wybranych przedmiotów nauczania; Zatwierdzanie arkuszy organizacyjnych szkól w celu zapewnienia prawidłowej realizacji procesu dydaktyczno-wychowawczego; Koordynowanie, wspomaganie i nadzorowanie organizacji wypoczynku dzieci i młodzieży; Inicjowanie, organizowanie, współorganizowanie konferencji, warsztatów i szkoleń z obszaru praw dziecka dla dyrektorów i nauczycieli.

Wyniki sprawowanego nadzoru przez Mazowieckiego Kuratora Oświaty w zakresie udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w szkole

Kontrola planowa w zakresie prawidłowości zapewnienia dzieciom i młodzieży pomocy psychologiczno-pedagogicznej (DPŁ) – w 17 szkołach/przedszkolach wydano 12 zaleceń

Zalecenia (2): Uwzględniać w arkuszu organizacji przedszkola/szkoły ogólnej liczby godzin pracy finansowanych ze środków przydzielonych przez organ prowadzący przedszkole/szkołę, w tym liczbę godzin zajęć z zakresu pomocy psychologiczno-pedagogicznej, realizowanych w szczególności przez pedagoga, psychologa, logopedę i innych nauczycieli, zgodnie z przepisami, odpowiednio § 17 ust. 1a pkt 5 (przedszkole) i § 17 ust. 2a pkt 4 (szkoła) rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 marca 2017 r. w sprawie szczegółowej organizacji publicznych szkół i publicznych przedszkoli (Dz. U. z 2017 r., poz. 649, ze zm.).

Zalecenia (3): Obejmować uczniów pomocą psychologiczno-pedagogiczną na podstawie indywidualnych możliwości psychofizycznych ucznia i czynników środowiskowych wpływających na jego funkcjonowanie w przedszkolu/szkole, zgodnie z § 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. z 2017 r., poz. 1591).

Zalecenia (2): Dokumentować zajęcia z zakresu pomocy psychologiczno-pedagogicznej w dziennikach zajęć, zgodnie z § 11 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 25 sierpnia 2017 r. w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz rodzajów tej dokumentacji (Dz. U. z 2017 r., poz. 1646).

Zalecenia (4): Zaleca się, aby nauczyciele i specjaliści udzielający pomocy psychologiczno-pedagogicznej uczniowi oceniali efektywność udzielonej pomocy i formułowali wnioski dotyczące dalszych działań mających na celu poprawę funkcjonowania ucznia, zgodnie z § 20 ust. 9 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. z 2017 r., poz. 1591).

Zalecenie (1): Uzgadniać warunki współpracy organizowania i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w przedszkolu/szkole, zgodnie z § 4 ust. 4 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. z 2017 r., poz. 1591).

Kontrole nieprzewidziane w planie Mazowieckiego Kuratora Oświaty Od 1 września 2018 r. przeprowadzono 6 kontroli dotyczących pomocy psychologiczno-pedagogicznej

Kontrole przeprowadzono w związku z: pismem Rzecznika Praw Dziecka – 1 kontrola, pismem Ministra Edukacji Narodowej - 1 kontrola, Informacją od rodziców – 2 kontrole, realizacją zaleceń pokontrolnych – 2 kontrole. Wydano 17 zaleceń.

Zalecenia: Gromadzić w indywidualnej teczce dla każdego ucznia, objętego pomocą psychologiczno-pedagogiczną dokumentacji badań i czynności uzupełniających prowadzonych w szczególności przez specjalistów, zgodnie z § 19 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 25 sierpnia 2017 r. w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz rodzajów tej dokumentacji. (Dz. U. z 2017 r., poz. 1646)

Dopilnować, aby rodzice ucznia, któremu opracowano indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny, otrzymywali kopię wielospecjalistycznej oceny poziomu funkcjonowania ucznia oraz kopię indywidualnego programu edukacyjno-terapeutycznego, zgodnie z § 6 ust. 12 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym. (Dz. U. z 2017 r., poz. 1578 ze zm.)

Przydzielać prowadzenie zajęć rewalidacyjnych nauczycielom zgodnie z § 23 ust. 1 rozporządzenia w sprawie kwalifikacji Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 sierpnia 2017 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli. (Dz. U. z 2017 r., poz. 1575) Opracować indywidualny program wczesnego wspomagania rozwoju dziecka z uwzględnieniem wszystkich elementów określonych w § 5 pkt. 4 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 24 sierpnia 2017 r. w sprawie organizacji wczesnego wspomagania rozwoju dzieci. (Dz. U. z 2017 r., poz. 1635)

Przygotować i przekazywać pisemną informację dla rodziców uczniów klas gimnazjalnych o ustalonych dla ucznia formach, okresie udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz wymiarze godzin, w których poszczególne formy będą realizowane zgodnie z § 22 ust. 2 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach i placówkach (Dz. U. z 2013 r., poz. 532 ze zmianami), w tym z uwzględnieniem wskazań zawartych w opinii poradni psychologiczno-pedagogicznej i zgodnie z zapisami zawartymi w Procedurze Organizowania i udzielania Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej w (…).

Udzielać pomocy psychologiczno-pedagogicznej uczniowi na terenie szkoły zgodnie z § 3 ust. 2 pkt 9 rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach. (Dz. U. z 2017 r. poz. 1591 ze zm.)

Informować rodziców ucznia w sposób pisemny przyjęty w szkole o terminie każdego posiedzenia zespołu: opracowującego Indywidualny Program Edukacyjno- Terapeutyczny, dokonującego modyfikacji programu zgodnie z § 6 ust 11 Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 24 lipca 2015 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym. (Dz. U. z 2015 r., poz. 1113 ze zm.)

W Indywidualnym Programie Edukacyjno-Terapeutycznym uwzględnić zastosowanie odpowiednich i konkretnych metod pracy z uczniem zgodnie z § 6 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 24 lipca 2015 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym. (Dz. U. z 2015 r., poz. 1113)

Wzmocnić nadzór pedagogiczny zgodnie z § 22 ust Wzmocnić nadzór pedagogiczny zgodnie z § 22 ust. 1 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 25 sierpnia 2017 r. w sprawie nadzoru pedagogicznego (Dz. U. z 2017 r., poz. 1658) w zakresie: czynności wykonywanych przez zespoły opracowujące indywidualne programy edukacyjno-terapeutyczne oraz zespoły wczesnego wspomagania rozwoju dziecka; dokumentowania czynności zespołów opracowujących indywidualne programy edukacyjno-terapeutyczne i zespołów wczesnego wspomagania, prowadzenia dzienników zajęć wynikających z organizacji zajęć na podstawie orzeczeń i opinii wydanych przez poradnie psychologiczno-pedagogiczne.

Wzmocnić nadzór pedagogiczny dyrektora szkoły nad wykonywaniem zadań pedagoga szkolnego określonych w § 23 rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach i placówkach. (Dz. U. z 2013 r., poz. 532 ze zmianami)

Organizować pomoc psychologiczno-pedagogiczną dla uczniów klas gimnazjalnych zgodnie z § 19 ust 14 rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach i placówkach (Dz. U. z 2013 r., poz. 532 ze zmianami), z uwzględnieniem wszystkich zaleceń i wskazań zawartych w opinii poradni psychologiczno-pedagogicznej oraz zgodnie z zapisami Statutu Szkoły (…).

Organizować zajęcia rozwijające zainteresowania i uzdolnienia zgodnie z § 7 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach. (Dz. U. z 2017 r., poz. 1591)

Zapewnić realizację wszystkich zaleceń zawartych w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego, zajęć specjalistycznych wynikających z opinii o potrzebie wczesnego wspomagania oraz zajęć odpowiednich ze względu na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne dzieci zgodnie z § 5 pkt 1, 3 i 4 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym. (Dz. U. z 2017 r., poz. 1578 ze zm.)

Powoływać do składu zespołu wczesnego wspomagania rozwoju dziecka pedagoga posiadającego kwalifikacje odpowiednie do rodzaju niepełnosprawności dziecka zgodnie z § 3 ust. 2 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 24 sierpnia 2017 r. w sprawie organizacji wczesnego wspomagania rozwoju dzieci. (Dz. U. z 2017 r., poz. 1635)

Opracować Indywidualne Programy Edukacyjno-Terapeutyczne zgodnie z przepisami prawa zawartymi w § 6 ust. 1 pkt 3 i pkt 5 rozporządzenia Ministra Edukacji narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym. (Dz. U. z 2017 r., poz. 1578)

Wskazać zakres i sposób dostosowania wymagań edukacyjnych do indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych ucznia zgodnie z § 6 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Edukacji narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym. (Dz. U. z 2017 r., poz. 1578)

Zgodnie z § 6 ust. 4 i ust. 9 rozporządzenia Ministra Edukacji narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym (Dz. U. z 2017 r., poz. 1578) poprzedzić opracowanie indywidualnego programu edukacyjno-terapeutycznego przeprowadzeniem wielospecjalistycznej oceny poziomu funkcjonowania ucznia, włączyć w powyższy proces zespół nauczycieli i specjalistów prowadzących zajęcia z uczniem, opracowywać wielospecjalistyczną ocenę poziomu funkcjonowania ucznia co najmniej dwa razy w roku.

Organizować zajęcia wynikające z zaleceń o potrzebie kształcenia specjalnego wynikających z art. 68 ust. 1 pkt 10 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe . (t. j. Dz. U. z 2018 r., poz. 996 ze zm.) Powierzać prowadzenie zajęć rozwijających kompetencje emocjonalno-społeczne nauczycielom lub specjalistom posiadającym kwalifikacje zgodnie z § 23 ust. 2 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 sierpnia 2017 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli. (Dz. U. z 2017 r., poz. 1575)

Dostosować wymagania edukacyjne do indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychicznych ucznia, w szczególności posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego lub opinie poradni psychologiczno-pedagogicznej zgodnie z art. 44c ust. 2 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty. (t. j. Dz. U. z 2018 r., poz. 1457 ze zm.) Realizować zajęcia rewalidacyjne w wymiarze zgodnym z obowiązującymi przepisami prawa, tj. z § 10 ust. 3 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 marca 2017 r. w sprawie szczegółowej organizacji publicznych szkól i publicznych przedszkoli. (Dz. U. z 2017 r., poz. 649)

Dziękuję za uwagę.