Kodeks Napoleona
Kodeksy francuskie: cywilny z 1804 r.; postępowania cywilnego z 1806 r.; handlowy z 1807 r.; wprowadzono rozporządzeniem ministra sprawiedliwości Księstwa Warszawskiego z 1808 r.
Kodeks Napoleona, oparty na ideach prawa naturalnego, stanowił do końca XIX w. najdoskonalsze dzieło myśli cywilistycznej, a także techniki kodyfikacyjnej. Napisany był językiem jasnym, zwięzłym pozbawionym kazuistyki, zrozumiałym nie tylko dla prawników. Oparty był na teorii prawnonaturalnej, na czterech zasadach prawnonaturalnych: wolności, własności, równości, swobodzie umów. Kodeks nawiązywał i do tradycji prawa rzymskiego i do dawnego prawa francuskiego Składał się z 2281 artykułów podzielonych na 3 księgi.
Księga I zawierała przepisy o nabywaniu i utracie praw cywilnych, o aktach stanu cywilnego, prawo małżeńskie osobowe, przepisy o władzy ojcowskiej, adopcji, opiece i kurateli. Księga II zawierała przepisy o własności, użytkowaniu i służebnościach. Księga III (najobszerniejsza) zawierała przepisy o spadkach, darowiznach, i testamentach, prawo małżeńskie majątkowe oraz zobowiązania. Przepisy tych trzech ksiąg poprzedzał tytuł wstępny (art. 1-7) „o ogłaszaniu i stosowaniu ustaw w ogóle”.
Systematyka kodeksu nawiązywała do trójpodziału rzymskich instytucji (personae, res, actiones). Dla twórców kodeksu ów trójpodział oznaczał usankcjonowanie trzech wolności: osoby, własności prywatnej i obrotu prawnego, wyrażonych w trzech hasłach: „wolność, własność, umowy”. „Wolność, własność, umowy” – gwarancja wczesnoliberalnego ideału społecznego, który zwyciężył w czasie rewolucji francuskiej.
Kodeks skoncentrował się na pojęciu osoby fizycznej i własności indywidualnej. Podstawą podziału całej materii kodeksowej był stosunek człowieka do rzeczy i ochrona jego praw majątkowych. Całokształt przepisów kodeksowych obracał się wokół centralnego pojęcia „majątków” i rozmaitych sposobów ich nabywania przez osoby fizyczne.