z języka polskiego od 2015 roku Małgorzata Kosińska-Pułka O egzaminie ustnym z języka polskiego od 2015 roku Małgorzata Kosińska-Pułka

Trzy aspekty egzaminu ustnego z języka polskiego w pracy dyrektora szkoły założenia zmodernizowanego egzaminu maturalnego procedury organizowania i przeprowadzania egzaminu refleksja w pracy dyrektora szkoły i zarządzanie wiedzą

O charakterze merytorycznym wygłoszenie samodzielnie przygotowanej wypowiedzi umiejętność samodzielnego przygotowania i wygłoszenia krótkiej wypowiedzi zgodnej z zasadami logiki i retoryki uczestniczenie w rozmowie O charakterze formalnym losowanie zadania bezpośrednio na egzaminie przygotowanie się do wygłoszenia wypowiedzi monologowej po wylosowaniu zadania dwóch zdających w sali egzaminacyjnej (możliwość) praca zdającego przy monitorze krótszy czas na wypowiedź monologową i rozmowę inne kryteria oceniania Egzamin ustny  przypomnienie istoty zmian

Cele egzaminu sprawdzenie umiejętności analizowania i interpretowania tekstu kultury sprawdzenie umiejętności tworzenia samodzielnej wypowiedzi ustnej na podstawie tekstu kultury zgodnie z zasadami poprawności językowej, logiki i retoryki sprawdzenie sfunkcjonalizowanej wiedzy o kulturze (zwłaszcza o literaturze) umożliwienie zdającemu zaprezentowania swojej dojrzałości intelektualnej sprawdzenie sfunkcjonalizowanej wiedzy o języku (sprawności językowo-komunikacyjnej) uwrażliwienie na kulturę rozmowy Egzamin ustny od 2015 roku

Struktura zmodernizowanego egzaminu maturalnego z języka polskiego od 2015 roku Czas egzaminu ustnego 30 minut Przebieg ustnego egzaminu: losowanie zadania egzaminacyjnego przygotowanie wypowiedzi 15 minut wygłaszanie wypowiedzi monologowej na określony w poleceniu temat 10 minut rozmowa egzaminatora ze zdającym 5 minut

Budowa zadania egzaminacyjnego Jedno polecenie o charakterze problemowym W jaki sposób bywają przedstawieni intelektualiści? W jaki sposób twórca plakatu odczytuje III cz. Dziadów? Jak Internet wpływa na komunikowanie się ludzi? Jeden tekst źródłowy i wskazanie zakresu doboru innego (innych) tekstów bajka I. Krasickiego i inne teksty literackie plakat i III cz. Dziadów A. Mickiewicza (konieczność odwołania się do całego utworu, tekst oznaczony gwiazdką) tekst J. Grzeni o komunikacji językowej i inny tekst kultury (np. Samotność w sieci) Wyraźnie określona sytuacja komunikacyjna (za pomocą czasowników operacyjnych, które wskazują formę wypowiedzi) Zadanie odwołuje się do umiejętności (i wiadomości) wskazanych w podstawie programowej dla IV etapu edukacji polonistycznej (oraz etapów niższych) Egzamin ustny od 2015 roku Budowa zadania egzaminacyjnego

Egzamin ustny – kryteria oceniania Na egzaminie ocenia się Meritum wypowiedzi monologowej (16 p.) - realizacja wypowiedzi - zgodność wypowiedzi z poleceniem - stopień realizacji polecenia - jakość realizacji polecenia - poprawność rzeczowa, terminologiczna Organizacja wypowiedzi monologowej (8 p.) - retoryczna organizacja wypowiedzi na poziomie całościowym - spójność wypowiedzi na poziomie lokalnym Styl i język wypowiedzi monologowej i dialogowej (8 p.) Meritum wypowiedzi dialogowej i przestrzeganie zasad uczestniczenia w rozmowie (8 p.)

Harmonogram – uszczegółowienie Stara formuła – według standardów wymagań prezentacja (25 min, w sali przebywa jeden zdający) wyniki egzaminu ustala się bezpośrednio po każdym egzaminie Nowa formuła – według podstawy programowej zadania egzaminacyjne (15 min. na przygotowanie, w sali przebywa jeden zdający i jeden przygotowujący się do egzaminu) wyniki egzaminu ustala się nie rzadziej niż po 4-5 zdających ogłoszenie wyników jak wyżej lub po całym dniu W danym dniu nie więcej niż 20 osób – lista zdających + godzina egzaminu + liczba przerw ( czas).

Zadania egzaminatorów (i dyrektora?) egzamin jako „święto szkoły” (rangę nadaje szkoła) zaopiekowanie się oczekującym na wejście do sali lub wyniki gospodarowanie czasem

Najczęstsze błędy w pracy egzaminatorów (na podstawie materiału szkoleniowego) Pytania niezgodne z wymaganiami i formułą egzaminu. Niestosowanie kryteriów lub ich niewłaściwa interpretacja. Odpytywanie, a nie rozmawianie ze zdającym. Nagromadzenie trudnych pytań (np.: pod koniec rozmowy). Formułowanie zbyt zawiłych pytań (niejednokrotnie z trudną terminologią). Popisywanie się erudycją. Nieuzasadnione pytania (niedotyczące wypowiedzi monologowej). Pytania rozwlekłe, zbyt dygresyjne.

Najczęstsze błędy w pracy egzaminatorów (na podstawie materiału szkoleniowego) 9. Krzyżowy ogień pytań (np.: jednoczesne zadawanie dwóch pytań). 10. Przerywanie odpowiedzi (np.: wchodzenie w polemikę ze zdającym). 11. Nieuzasadnione zmienianie wątku. 12. Pytania zawierające wartościowanie sposobu mówienia.

Oczekiwania nauczycieli (na podstawie ankiety przeprowadzonej na szkoleniu kandydatów) zorganizowanie próbnej matury (ustnej) delegowanie nauczycieli na różne formy doskonalenia zapewnienie komfortu pracy (bufet) organizowanie szkoleń o procedurach i kryteriach (dopełnianie wiedzy nauczyciela) wyposażenie biblioteki szkolnej w materiały pomocnicze kserowanie gotowych zadań udostępnianie środków finansowych na szkolenia i materiały pomocnicze zaopatrzenie gabinetów w media (aby lekcje efektywnie przygotowywały do realizacji zadań na nowym egzaminie)

Wnioski z ankietowania Organizacja samokształcenia nauczycieli warsztaty szkoleniowe dla polonistów i nauczycieli innych przedmiotów (realizowane według scenariusza nauczycieli z wykorzystaniem materiałów opracowanych przez nauczycieli) stworzenie szkolnej bazy materiałów pomocniczych dla uczniów i nauczycieli wyprowadzenie lekcji o kulturze z klasy szkolnej (przygotowanie do udziału w kulturze wymaga uczestnictwa w niej)

Kluczowe pytania o rozmawianiu (nie tylko) na egzaminie Jak przebiega rozmowa w czasie egzaminu? Czym różni się od „odpytywania”? O co pytać/rozmawiać? Jak pytać/rozmawiać? To pytania dotyczące nie tylko egzaminu z języka polskiego (to ścieżka ponadprzedmiotowa).

Część dialogowa ustnego egzaminu maturalnego rozmowa może dotyczyć wyłącznie problemu zawartego w zadaniu członkowie zespołu egzaminacyjnego nie mogą odwoływać się do faktów lub lektur wykraczających poza zakres polecenia członkowie zespołu mogą prosić o dodatkowe wyjaśnienia, zachęcać do pogłębienia wybranych aspektów wypowiedzi itp. Czas rozmawiania to około 5 minut.

Prowadzenie rozmowy (ścieżka ponadprzedmiotowa?) Odniesienia do meritum wypowiedzi monologowej rozumienia problemu, np. kluczowych pojęć, wskazanego kontekstu, zajętego stanowiska wykonanych czynności analitycznych wypowiedzianych stwierdzeń, w tym dotyczących przywołanych tekstów kryteriów doboru tekstów kultury znajomości przywołanych lektur oznaczonych gwiazdką poprawności rzeczowej (jeżeli zdający popełnił błędy)

Prowadzenie rozmowy Odniesienia do struktury wypowiedzi monologowej przyjętego porządku wypowiedzi hierarchii użytych argumentów wyodrębnienia części wypowiedzi i związku pomiędzy nimi

Prowadzenie rozmowy Odniesienia do języka wypowiedzi monologowej i dialogowej naruszenia stosowności stylu (zasady decorum) poprawności i etykiety językowej

Jak „obserwować” wypowiedź i jej organizację, by sprawnie o nią pytać, ale i też nauczyć zasad jej tworzenia? Wypowiedź argumentacyjna Wstęp pytania o funkcjonalność jaki aspekt tematu został w nim ujęty czy był interesujący, zachęcający do słuchania Rozwinięcie argumenty i ich układ wyraźny (lub nie) zamysł kompozycyjny hierarchiczność argumentów wartościowanie zjawisk Zakończenie Czy zawiera uogólnienie? Czy jest funkcjonalne ( a nie formalne)? Czy podkreśla spójność wypowiedzi?

Językowy savoir-vivre nie tylko na lekcjach języka polskiego Temat o grzeczności wyrażanej w języku (etyka językowa i kultura żywego słowa) Wprowadzenie Czy warto stosować językowy savoire-vivre, skoro niemal każde środowisko zaczyna mówić swoim, coraz bardziej hermetycznym językiem? Teza Zasady dobrego wychowania są konieczne, należy ich przestrzegać w języku, dostosowując wypowiedź do sytuacji.

Językowy savoir-vivre nie tylko na lekcjach języka polskiego Rozwinięcie Odwołanie do tekstów kultury, np. maili:  list elektroniczny zastępuje tradycyjne listy, list elektroniczny składa się z powitania, treści listu, pożegnania, podpisu nadawcy, wymaga dostosowania treści i formy wypowiedzi do sytuacji (adresat, cel, temat).

Językowy savoir-vivre nie tylko na lekcjach języka polskiego 2. Odwołanie do własnych doświadczeń językowych, etykieta językowa wymaga od użytkowników języka przestrzegania zasad Unikaj wyrazów nacechowanych negatywnie (pogardliwie). Traktuj innych podmiotowo. Staraj się być w mówieniu zrozumiały. Pisz i mów zawsze prawdę. Słuchaj racji innych. Nie znieważaj rozmówcy. Nie używaj wulgaryzmów. Nie kończ kontaktu nagle i bez zapowiedzi. Nie manipuluj rozmówcą za pomocą podchlebstw, kłamstwa, szantażu.

Zasady budowania wypowiedzi ustnej sformułowanie tezy znalezienie odpowiednich argumentów znalezienie przykładów Aspekt merytoryczny Aspekt kompozycyjny wstęp (funkcjonalny) rozwinięcie (hierarchizacja argumentów) podsumowanie (funkcjonalne) Aspekt stylistyczny dobór środków językowych

Zadania językowe na ustnym egzaminie maturalnym POLECENIE Zdanie zawierające temat Zdanie z czasownikami operacyjnymi wyjątkowość mowy ludzkiej przemiany języka i komunikacji stylizacja omów rozważ odpowiedz odmiany polszczyzny funkcje tekstu etyka językowa odwołaj się do... TEKST literacki teoretyczny o języku

Wnioski do pracy z uczniem DLA UCZNIA  stosowność wyboru własnego tekstu kultury  funkcjonalność wyboru tekstu kultury  myślenie historyzujące (ciągłość doświadczeń kulturowych)  sprawność językowa (w tym komunikatywność)  komponowanie wypowiedzi własnej (zamysł) DLA NAUCZYCIELA otwartość na inne teksty kultury (w tym kultury popularnej)

Mowa ciała Przykładowe stresujące zachowania egzaminatora brak kontaktu wzrokowego ze zdającym surowe, przeszywające spojrzenie kierowane w stronę zdającego kamienna twarz „belfra” stałe notowanie (szeleszczenie kartkami) porozumiewawcze spojrzenia z innymi egzaminatorami odruchy zniecierpliwienia, np.: stukanie palcami, wtrącanie się odwracanie się plecami do mówiącego krzyżowanie rąk na piersi okazywanie zniecierpliwienia (wzdychanie, ziewanie) nadmierne zmniejszanie lub zwiększanie dystansu fizycznego