Metody Analiz Przestrzennych mgr Marcin Semczuk Zakład Przedsiębiorczości i Gospodarki Przestrzennej Instytut Geografii Uniwersytet Pedagogiczny Krakowie semczuk@up.krakow.pl, p.424

Informacje organizacyjne e-mail: semczuk@up.krakow.pl strona WWW: www.geoplan.edu.pl Podstrona kursu: www.geoplan.edu.pl/map Hasło do strony: map2015 Termin konsultacji: poniedziałek 9:45 – 11:15, p. 424 czwartek 11:30 – 13:00, p. 424

Informacje organizacyjne e-mail: semczuk@up.krakow.pl strona WWW: www.geoplan.edu.pl Podstrona kursu: www.geoplan.edu.pl/map Hasło do strony: map2015 Termin konsultacji: poniedziałek 9:45 – 11:15, p. 424 czwartek 11:30 – 13:00, p. 424

Literatura podstawowa: Nasz cel !! Student po zakończeniu kursu posiada poszerzoną wiedzę z zakresu metod analizy przestrzennej umożliwiającą samodzielnie formułować problemy badawcze, dobierać odpowiednie metody badawcze i prowadzić badania oraz opracowywać wyniki badań i formułować wnioski. Literatura podstawowa: Plan kursu: Wykorzystanie metod koncentracji (współczynnik lokalizacyjny) Źródła pozyskiwania danych i jakość danych Wykorzystanie miar centrograficznych Wykorzystanie metod taksonomicznych (diagram Czekanowskiego – oprogramowanie MaCzek 3.3) Wykorzystanie metod potencjału (potencjał ludnościowy) Określanie stopnia rozwoju społeczno-ekonomicznego jednostek przestrzennych (miernik syntetyczny)

Literatura podstawowa: Runge J., 2006, Metody badań w geografii społeczno-ekonomicznej – elementy metodologii, wybrane narzędzia badawcze, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice. Berezowski S., 1986, Metody analizy przestrzennej w geografii ekonomicznej, WSiP, Warszawa.

Literatura uzupełniająca: Chojnicki Zb. (red.), 1963, Metody statystyczno-matematyczne w geografii ekonomicznej, [w:] Przegląd zagranicznej literatury geograficznej, IG PAN, Warszawa, nr 2. Chojnicki Zb. (red.), 1977, Metody ilościowe i modele w geografii, PWN, Warszawa. Domański R., 1982, Teoretyczne podstawy geografii ekonomicznej, PWE, Warszawa. Domański R., 1996, Zasady geografii społeczno-ekonomicznej, WN PWN, Warszawa. Domański R., 2002, Gospodarka przestrzenna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa. Duncan O. D., Cuzzort R., Duncan B., 1963, Analiza danych przestrzennych, [w:] Przegląd zagranicznej literatury geograficznej, IG PAN, Warszawa, nr 2. Isard W., 1965, Metody analizy regionalnej. Wprowadzenie do nauki o regionach, PWN, Warszawa. Opałło M., 1972, Mierniki rozwoju regionów, PWE, Warszawa. Parteka T. (red.), 2002, Regionalistyka wobec nowych wyzwań, Biuletyn KPZK PAN, z. 200. Ratajski L., 1989, Metodyka kartografii społeczno-ekonomicznej, PPWK, Warszawa. Rogacki H. (red.), 2003, Problemy interpretacji wyników badawczych stosowanych w geografii społeczno-ekonomicznej i gospodarze przestrzennej, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań. Zioło Z., 1968, Wskaźnik koncentracji jako miernik zróżnicowania przestrzennego – na przykładzie rozmieszczenia ludności województwa rzeszowskiego [w:] Prace geograficzne IV, Rocznik Naukowo-Dydaktyczny, z. 30, WSP w Krakowie, Kraków.

Metody analiz przestrzennych Miary koncentracji Zasady uzyskania zaliczenia kursu: Uczestnictwo w zajęciach i zrealizowanie zadanego tematu Oddanie wszystkich prac zaliczeniowych (w wersji drukowanej, teczka)

Ćwiczenia nr 1 Miary koncentracji

Metody analiz przestrzennych Miary koncentracji Główne atrakcje: Wskaźnik (współczynnik, iloraz) lokalizacji (LQ) Podstawowe metody prezentacji kartograficznej (powtórka) Plan zajęć: obliczenie LQ dla przydzielonych danych praca z programem ArcGIS (połączenie danych z podkładem) opracowanie mapy przedstawiającej dane zagadnienie Praca domowa przygotowanie analizy Wstęp (cel i zakres analizy) Informacja o metodzie (wskaźnik lokalizacji, podział na klasy, kartogram) Analiza przestrzenna danego zagadnienia (przedstawienie i próba wyjaśnienia rozkładu przestrzennego) Ocena przydatności metody Załącznik - wykonany na zajęciach kartogram - wykonane na zajęciach obliczenia tabelaryczne

Metody analiz przestrzennych Miary koncentracji Miary koncentracji - liczbowe ilorazowy współczynnik gęstości współczynnik lokalizacyjny współczynnik lokalizacji obiektów E.M. Hoovera miary koncentracji F. Uhorczaka miary koncentracji A. Zierhoffera wskaźnik B. Kostrubca współczynnik koncentracji g = n p W1 = ni pk pi nk Il = ni nk S = n Ps R = sm x k N

Metody analiz przestrzennych Miary koncentracji Wskaźnik lokalizacji LQ = (kxi/kx)/(kyi/ky) kxi – wartość cechy k w jednostce przestrzennej i kx – wartość cechy k ogółem kyi – liczba ludności w jednostce i ky – liczba ludności ogółem Wskaźnik lokalizacji (LQ) jest to miara stopnia koncentracji danej cechy na danym obszarze (w % ogółu danej cechy) w stosunku do stopnia koncentracji liczby ludności na danym obszarze (w % ogółu ludności). LQ = 1 oznacza, że region/powiat/gmina posiada taki sam udział danej cechy w odniesieniu do udziału liczby ludności na tym obszarze. Zazwyczaj przyjmowany jest LQ > 1,25 - jako świadczący o koncentracji danej cechy (Brodzicki i Szultka, 2002).

Metody analiz przestrzennych Miary koncentracji Zmienna X 3% 3% 2% 8% 12%

Metody analiz przestrzennych Miary koncentracji Zmienna Y Zmienna X 3,5% 3% 2,5% 3,8% 3% 2% 5,6% 8% 2% 12%

Metody analiz przestrzennych Miary koncentracji Zmienna Y Zmienna X 3,5% 3% 2,5% 3,8% 3% 2% 5,6% 8% 2% 12% LQ

Metody analiz przestrzennych Miary koncentracji Zmienna Y Zmienna X 3,5% 3% 2,5% 3,8% 3% 2% 5,6% 8% 2% 12% LQ 0,8 1,2 0,5 1,4 6

Podstawowe metody analiz przestrzennych Miary koncentracji Współczynnik lokalizacji (wskaźnik koncentracji Florence’a): gdzie: F – współczynnik lokalizacji, Wir – procentowy udział jednostki przestrzennej i w wybranej wielkości przemysłu r najczęściej jest to liczba zatrudnionych ogółem w danym przemyśle bądź wartość produkcji tego przemysłu w kraju (może charakteryzować inny miernik) Wi – procentowy udział tejże jednostki przestrzennej i w wielkości przyjętej za bazową (liczba ludności, powierzchnia)

Podstawowe metody analiz przestrzennych Miary koncentracji Współczynnik lokalizacji (wskaźnik koncentracji Florence’a): Interpretacji Wskaźnik przyjmuję wartości od 0 do 1. - Im wartość bliższa 1, tym większa koncentracja. Wskaźnik przyjmuję wartość jeden, jeśli ze wszystkich analizowanych jednostek, tylko jedna skupiła całą wartość analizowanego miernika (np. liczbę pracujących w przemyśle). - Im wartość bliższa 0, tym można mówić o większym rozproszeniu analizowanego miernika w analizowanych jednostkach. Wartość F = 0, w każdej analizowanej jednostce wartość wskaźnika taka sama.

Podstawowe metody analiz przestrzennych Miary koncentracji Współczynnik lokalizacji (wskaźnik koncentracji Florence’a): Interpretacji cd. 0 – maksymalne rozproszenie (dyspersja), 0,01 – 0,2 – rozproszenie lub bardzo słaba koncentracja, 0,21 – 0,40 – słaba koncentracja, 0,41 – 0,60 – średnia koncentracja, 0,61 – 0,80 – duża (lub znaczna koncentracja), 0,81 – 0,99 – bardzo duża koncentracja. 1 – maksymalna koncentracja.

Metody analiz przestrzennych Miary koncentracji Zaliczenie ćwiczenia Poprawnie obliczony wskaźnik lokalizacji (zajęcia) Poprawnie wykonany kartogram (zajęcia) Praca domowa przygotowanie analizy (max 3 str.) Wstęp (cel i zakres analizy) Informacja o metodzie (wskaźnik lokalizacji, kartogram) Analiza przestrzenna danego zagadnienia (przedstawienie i próba wyjaśnienia rozkładu przestrzennego) Ocena przydatności metody Załącznik - wykonany na zajęciach kartogram - wykonane na zajęciach obliczenia tabelaryczne

Metody analiz przestrzennych Miary koncentracji

Metody analiz przestrzennych Miary koncentracji Następne zajęcia – do przygotowania w domu Opracowania w grupach (7 grup) w wersji pisemnej na kolejne ćwiczenia: Organizacja Statystyki Publicznej w Polsce, Analiza NSP – 2011, Analiza PSR – 2010, STRATEG, Bank Danych Lokalnych, Portal Geostatystyczny, Urząd Statystyczny w Krakowie (+StatKraK). Czas referowania to maksymalnie 10 min.

Metody analiz przestrzennych Miary koncentracji