Budżet partycypacyjny I ja mogę decydować o wydatkach z budżetu miasta! Scenariusz zajęć dla uczniów szkół gimnazjalnych Prezentacja pomocna, dopasowana do gimnazjalistów, dobrze uzupełnia lekcję.

Podstawowe pojęcia związane z budżetem BUDŻET – plan finansowy przygotowywany na określony czas stanowiący zestawienie dochodów oraz wydatków, np. dzielnicy DEFICYT BUDŻETOWY – stan budżetu w sytuacji, w której suma wydatków przewyższa sumę dochodów NADWYŻKA BUDŻETOWA – stan budżetu w sytuacji, w której suma dochodów przewyższa sumę wydatków DOCHODY – strumienie finansowe wpływające do budżetu

RÓWNOWAGA BUDŻETOWA – sytuacja, gdy suma dochodów równa się sumie wydatków WYDATKI – wszystkie strumienie finansowe, które pomniejszają zasób pieniędzy w budżecie STRUKTURA BUDŻETU – procentowe zestawienie dochodów i wydatków budżetowych BUDŻET GOSPODARSTWA DOMOWEGO – zestawienie dochodów wydatków członków rodziny

Pojęcie budżetu partycypacyjnego Budżety partycypacyjne to procesy decyzyjne, w ramach których mieszkańcy współtworzą budżet danego miasta lub instytucji, tym samym współdecydując o dystrybucji określonej puli środków publicznych. Źródło: W. Kłębowski, „Budżet partycypacyjny. Krótka historia obsługi”, Instytut Obywatelski, Warszawa 2013

Pojęcie budżetu partycypacyjnego, idea budżetu Partycypować tzn. uczestniczyć w działaniach, brać czynny udział. Budżet partycypacyjny to szczególny sposób decydowania o części wydatków publicznych. Polega na tym, że władze lokalne, np. dzielnicy, gminy, powiatu oddają do dyspozycji ich mieszkańców część miejskiego budżetu. Dzięki temu, każdy z nas może samodzielnie zgłaszać propozycje własnych projektów, a potem decydować w głosowaniu, na co te pieniądze zostaną wydane (głosując na wybrany przez nich projekt). W naszym kraju budżet partycypacyjny nazywany jest też budżetem obywatelskim. Możliwości uczestniczenia w jego rozdysponowaniu, mogą mieć nawet gimnazjaliści (musi być zgoda rodzica, opiekuna). Niektóre miasta przyjmują granicę wieku 16 lat, inne dopuszczają tylko osoby pełnoletnie. Mieszkańcy zapoznają się ze wszystkimi propozycjami projektów do budżetu partycypacyjnego i dokonują poprzez głosowanie wyboru, wg. nich najlepszego projektu. W Polsce budżet partycypacyjny został wprowadzony w 2011 roku w Sopocie. Wcześniej budżety te wprowadzono w Brazylii, Hiszpanii, Francji. Budżet partycypacyjny jest budżetem demokratycznym, każdy z nas ma wpływ na działania podejmowane w najbliższej okolicy. Każdy z nas jest współodpowiedzialny za wydawanie pieniędzy należących do wszystkich podatników. może bardziej hasłowo?

Historia budżetu partycypacyjnego W 1989 r. w Porto Alegre w Brazylii, chcąc poprawić warunki życia najuboższych obywateli Miasta, po raz pierwszy wprowadzono w życie budżet partycypacyjny. W Europie projekt budżetu partycypacyjnego jest realizowany m.in. we Włoszech, Hiszpanii, Niemczech, Francji, Wielkiej Brytanii. Na świecie w Kanadzie, Stanach Zjednoczonych i krajach Ameryki Południowej. W Polsce budżet partycypacyjny został wprowadzony w 2011 roku w Sopocie. W 2014 roku już co najmniej 80 miast w Polsce realizowało budżet partycypacyjny. ,,Kiedy czujemy, że to my podjęliśmy decyzję – to jest budżet partycypacyjny. Kiedy mamy wrażenie, że decydował ktoś inny – to nie jest budżet partycypacyjny” – Wypowiedź jednego z uczestników projektu budżetu partycypacyjnego w Brazylii.

Budżet partycypacyjny SŁABE STRONY Nie wszystkie potrzeby mieszkańców można zrealizować Niechęć do działań lokalnych Zbyt mała wiedza mieszkańców na temat budżetu partycypacyjnego Brak pomysłów lub pomysły niewykonalne MOCNE STRONY Masz wpływ na wydatki z budżetu państwa Masz poczucie, że robisz coś słusznego Współuczestniczysz w działaniach lokalnych Rozwijasz postawę kreatywnego działania Promujesz ciekawe pomysły

Harmonogram budżetu partycypacyjnego 1. Ogłoszenie informacji na temat budżetu partycypacyjnego 2. Powołanie zespołów dzielnicowych ds. budżetu partycypacyjnego 3. Określenie zasad przeprowadzenia budżetu w dzielnicach oraz zasad funkcjonowania dzielnicowych zespołów 4. Zgłaszanie projektów przez mieszkańców 5. Publiczne dyskusje mieszkańców na temat zgłaszanych projektów 6. Weryfikacja projektów – sprawdzenie ich z wymogami formalnymi 7. Przygotowanie list z zakwalifikowanymi projektami pod głosowanie mieszkańców 8. Promocja projektów – spotkania autorów projektów z mieszkańcami 9. Głosowanie mieszkańców na projekty – dokonanie wyborów projektów do realizacji 10. Ogłoszenie listy projektów wybranych do realizacji 11. Ewaluacja prowadzona przez cały okres realizacji procesu budżetu partycypacyjnego

Pomysły na budżet partycypacyjny w Warszawie Projekt może zgłosić: każda osoba, która mieszka w Warszawie (nie trzeba mieć meldunku, nie trzeba płacić podatków) osoba niepełnoletnia musi mieć zgodę rodzica, opiekuna zgłaszany projekt musi być poparty przez 30 warszawiaków Zgłaszane projekty mogą dotyczyć: organizacji różnych zajęć np. kulturalnych, oświatowych, sportowych (warsztaty, zajęcia, zawody, festyny) budowy dróg rowerowych, chodników doposażania bibliotek – rozszerzania księgozbioru Każda dzielnica decyduje o pewnych aspektach realizacji budżetu partycypacyjnego: decyduje o wprowadzeniu (lub jego braku) podziału na mniejsze obszary, w których będzie można zgłaszać projekty, a następnie głosować decyduje o podziale kwot pomiędzy te obszary decyduje o tym, czy projekty można zgłaszać na terenach nienależących do dzielnicy lub Miasta decyduje o definicji ogólnodostępności Projekt musi być realizowany w ciągu roku

Przykład projektu budżetu partycypacyjnego dla dzieci Budżet partycypacyjny skierowany do dzieci w wieku 8 – 13 lat (Newcastle, Wielka Brytania) W Newcastle dzieci w wieku od 8 do 13 lat mogły współdecydować o tym, jak zagospodarować wyodrębniony „Fundusz Dziecięcy” (Children’s Fund), czyli środki na działania dotyczące zmniejszenia przestępczości nieletnich oraz wspierania frekwencji w szkole). Celem projektu „U decide” było zaangażowanie dzieci w tworzenie pomysłów, które pomogą przezwyciężyć wymienione problemy. Uczniowie mieli stać się współtwórcami programu skierowanego właśnie do nich. Dzięki temu rosła szansa, że fundusze zostaną wydane w efektywny sposób i doprowadzą do realnej zmiany społecznej. W toku projektu dzieci mogły zgłaszać swoje pomysły na działania zachęcające ich rówieśników do chodzenia do szkoły zamiast wagarowania. Na ostatnim etapie, ponad 150 dzieci głosowało nad najlepszymi pomysłami. W rezultacie sześć z siedmiu najwyżej ocenionych działań uzyskało wsparcie finansowe w ramach „Funduszu Dziecięcego”. Projekt pokazał, że także osoby nieletnie potrafią wypowiadać się na ważne społecznie tematy, pod warunkiem, że w odpowiedni sposób zada im się pytania. Źródło: SCWO „Budżet partycypacyjny. Jak mieszkańcy mogą współdecydować o budżecie miasta?” Zbyt dużo treści, za mało czasu, żeby uczniowie mogli przeczytać

Zalety budżetu partycypacyjnego Macie wpływ na podejmowanie decyzji dotyczących gospodarowania finansami publicznymi miejscowości/gminy, w której mieszkacie Uczycie się, jak być obywatelami w pełni odpowiedzialnymi za rozwój własnej okolicy Macie możliwość wypromowania własnego pomysłu Jesteście zaangażowani w działania społeczne obywateli Macie możliwość podniesienia poziomu życia społeczności lokalnej Osoby niepełnoletnie też mogą wypowiadać się w ważnych kwestiach społecznych

Opracowanie: Joanna Śliżewska Małgorzata Polkowska