Migracje powrotne i integracja na polskim rynku pracy na przykładzie najbardziej charakterystycznych grup Polaków, którzy wyemigrowali po wejściu Polski do Unii Europejskiej.

Migracje powrotne i integracja na polskim rynku pracy 01.05.2004 r. Polska wstąpiła do Unii Europejskiej. Rozpoczęła się masowa migracja Polaków. Cel wyjazdu: - zarobkowy (zgromadzenie oszczędności na podniesienie standardu życia lub na inwestycje realizowane w przyszłości) Odpływ siły roboczej za granicę po akcesji do UE dotyczył często Polaków mających pracę, podczas gdy bezrobotni w znacznym stopniu ulegali dezaktywacji. Większość osób migrowała ze względu na niski poziom dochodów lub niskie stawki płac.

Migracje powrotne i integracja na polskim rynku pracy c.d. Cel wyjazdu: - zdobycie nowych doświadczeń zawodowych W migracjach poakcesyjnych, w dużym stopniu, biorą udział osoby nadal uczące się (studiujące), które nie miały wcześniejszych doświadczeń na rynku pracy. Pragnęły one w ten sposób uniknąć ryzyka stania się bezrobotnym w Polsce. - pogłębienie znajomości języków obcych (głównie języka angielskiego) Po 1 maja 2004 roku wraz ze wzrostem udziału młodzieży wśród migrantów rósł udział osób o wysokich kwalifikacjach. Najliczniejszą grupą wśród migrujących były osoby w wieku 25-29 lat.

Migracje powrotne i integracja na polskim rynku pracy Obecnie występuje zjawisko powrotów osób, które wyemigrowały zarobkowo po 01.05.2004 r. - Można się było tego spodziewać obserwując państwa członkowskie, które wcześniej niż Polska stały się członkami Unii Europejskiej. - Problem jednak nie w tym, że po fali migracyjnej następują migracje powrotne, ale w skali powrotów i w okresie w jakim następują.

Migracje powrotne i integracja na polskim rynku pracy Przyczyny powrotów: - osiągnięcie zamierzonego celu (np. zarobkowego) - doświadczenie złych warunków pracy w kraju emigracji związanych głównie z dyskryminacją, niepewnością zatrudnienia lub niemożliwością awansu Konkurencja między migrantami pochodzącymi z różnych krajów na rynkach pracy krajów przyjmujących miała wpływ na poziom wynagrodzenia. Badania nad migracją pracowniczą z Polski wykazują, że np. w Wielkiej Brytanii większość Polaków wykonywała prace najbardziej proste, zazwyczaj poniżej poziomu posiadanych kwalifikacji zawodowych za najniższe płace, najbardziej efektywnie (w porównaniu do innych pracowników).

Migracje powrotne i integracja na polskim rynku pracy c.d. Przyczyny powrotów: - zachęta do powrotu przez Rząd Polski, - jednak najwięcej osób wróciło w związku z kryzysem gospodarczym, który dotknął kraje emigracji w ostatnich latach – głównie z Irlandii i Wielkiej Brytanii.

Migracje powrotne i integracja na polskim rynku pracy Migranci powracający (1): - wyjechali z Polski mając przed sobą konkretny cel do osiągnięcia – zarobkowy, na czas określony z zamiarem powrotu do Polski (najczęściej ojcowie rodzin, którzy zostawili w Polsce żony z dziećmi). Nie integrowali się ze społecznością kraju przyjmującego, często przebywali i pracowali w środowisku Polaków tam pracujących, w związku czym nie musieli nawet uczyć się języka. Cały czas utrzymywali ścisły kontakt z Polską, wysyłali pieniądze na utrzymanie rodziny i inwestycje w Polsce.

Migracje powrotne i integracja na polskim rynku pracy Migranci powracający (2): - wyjechali z Polski mając przed sobą konkretny cel do osiągnięcia. Zdecydowana większość osób, w tym wielu bezrobotnych, wyjechało ze względu na niedostateczny (w stosunku do oczekiwań) poziom dochodów gospodarstwa domowego lub niskie stawki płac – jednak wyjazd nie spełnił ich oczekiwań zarobkowych, zawodowych lub osobistych.

Migracje powrotne i integracja na polskim rynku pracy Migranci powracający (3): - ludzie młodzi, którzy wyjechali z Polski w celu poszukiwania pracy, zaraz po ukończeniu nauki, nie widząc żadnych perspektyw na znalezienie pracy w Polsce. Wyjeżdżali bez ściśle określonego celu, ponieważ w Polsce niczego nie osiągnęli, mogli więc równie dobrze zacząć budować swoją przyszłość w innym kraju. Przez kilka lat zdążyli wrosnąć w tamtejszą rzeczywistość i rozpoczęli swoje dorosłe życie na zasadach tam panujących. Znają więc doskonale jedynie prawa rządzące tamtym krajem i po powrocie występuje u nich zderzenie z polską rzeczywistością.

Migracje powrotne i integracja na polskim rynku pracy Zalety migracji powrotnych - poprawa sytuacji społeczno-ekonomicznej, - nabycie pożytecznych umiejętności za granicą (znajomość języka, kultury pracy, stosunek do różnorodności kulturowej), - generowanie nowych miejsc pracy na polskim rynku pracy poprzez zakładanie własnych firm, - pozytywny wpływ na sferę związaną z rodziną (łączenie rodzin), - zahamowanie deformacji struktury demograficznej i procesu starzenia się społeczeństwa (powrót ludzi w wieku produkcyjnym).

Migracje powrotne i integracja na polskim rynku pracy Wady migracji powrotnych - powrót większości migrantów w krótkim okresie czasu wpływa na destabilizację polskiego rynku pracy oraz instytucje zabezpieczenia społecznego, - dezaktualizacja kwalifikacji ze względu na pracę poniżej kwalifikacji przez dłuższy okres czasu (praca w drugorzędnym sektorze), - remigranci, którym nie udało się za granicą podjąć zatrudnienia ani podnieść kwalifikacji zawodowych mają jeszcze większe trudności w odnalezieniu się na polskim rynku pracy.

Migracje powrotne i integracja na polskim rynku pracy Migranci powrotni stanowią wyzwanie dla integracji społecznej i aktywizacji zawodowej. Funkcjonuje już: - „Powrotnik – Nawigacja dla powracających”. Jest to kompendium informacji na temat jak radzić sobie z problemami administracyjnymi po powrocie do Polski, oraz - strona internetowa www.powroty.gov.pl, za którą kryje się system wsparcia dla Polaków powracających z zagranicy.

Migracje powrotne i integracja na polskim rynku pracy Osoby te będą potrzebowały wsparcia służb zatrudnienia (np. doradcy EURES). Powinni zostać objęci indywidualnymi planami działania, intensywnym pośrednictwem pracy, a w razie potrzeby wsparciem psychologicznym.

Katarzyna Greguła Renata Łepek Dziękujemy za uwagę Katarzyna Greguła Renata Łepek