Awans zawodowy nauczycieli

Przepisy prawne dotyczące uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli: 1.   Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela – w szczególności rozdział 3a Awans zawodowy nauczycieli ( tekst jednolity – Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 z późn. zm). 2. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 marca 2013 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli (Dz.U. z 2013 r.,poz. 393). 3.  Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jednolity z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 z późn. zm.).

System awansu zawodowego nauczycieli realizowany jest od 6 kwietnia 2000 r., tj. od dnia wejścia w życie ustawy z dnia 18 lutego  2000 r. o zmianie ustawy – Karta Nauczyciela oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2000 r. nr 19, poz. 239 z poźn. zmianami). Przepisy art. 9a ust. 1 KN ustalają następujące stopnie awansu   zawodowego nauczycieli  1.      nauczyciel stażysta, 2.      nauczyciel kontraktowy, 3.      nauczyciel mianowany, 4.      nauczyciel dyplomowany.

Art. 9a ust. 2 KN - osoby nieposiadające stopnia awansu uzyskują z dniem nawiązania stosunku pracy stopień nauczyciela stażysty. Art. 9a ust. 2 i 3 KN - nauczyciele akademiccy legitymujący się co najmniej trzyletnim okresem pracy w szkole wyższej lub osoby posiadający co najmniej pięcioletni okres pracy i znaczący dorobek zawodowy uzyskują z dniem nawiązania stosunku pracy w szkole stopień nauczyciela kontraktowego.         

Kolejny stopień awansu zawodowego nauczyciel może uzyskać w postępowaniu kwalifikacyjnym lub egzaminacyjnym po spełnieniu następujących warunków – art. 9b  ust 1 KN: 1.      wymagań kwalifikacyjnych, 2.      odbycia stażu w określonym wymiarze, 3.      uzyskanie pozytywnej oceny dorobku zawodowego za okres stażu, 4.      uzyskanie akceptacji komisji kwalifikacyjnej - dotyczy stopnia awansu zawodowego nauczyciela kontraktowego i dyplomowanego - lub egzaminacyjnej - dotyczy stopnia  awansu zawodowego nauczyciela mianowanego.

Uwaga. - wymagania kwalifikacyjne określa art Uwaga! - wymagania kwalifikacyjne określa art. 9 KN oraz przepisy wykonawcze - rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 12 marca 2009 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli …. - zgodnie z art. 9c ust. 3 KN w okresie stażu nauczyciel realizuje własny plan rozwoju zawodowego zatwierdzony przez dyrektora szkoły, uwzględniający wymagania określone przepisami rozporządzenia ws awansu, odpowiednio: a/ dla nauczyciela stażysty    - w § 6 ust. 1, b/ dla nauczyciela kontraktowego     - w § 7 ust. 1, c/ dla nauczyciela mianowanego   - w § 8 ust. 1. - ocena dorobku zawodowego nauczyciela ustalona przez dyrektora szkoły może być pozytywna lub negatywna – sporządzona na piśmie, zawiera uzasadnienie oraz pouczenie o możliwości wniesienia odwołania – art. 9c ust. 8 KN.

- nauczyciel może uzyskać wymaganą akceptację w postępowaniu przed komisją kwalifikacyjną lub egzaminacyjną, jeżeli wykaże, że spełnia niezbędne wymagania do uzyskania odpowiedniego stopnia awansu zawodowego określone w rozporządzeniu: ·        n-l stażysta ubiegający się o awans na stopień nauczyciela kontraktowego - w § 6 ust. 2, ·        n-l kontraktowy ubiegający się o awans na stopień nauczyciela mianowanego  - w § 7 ust. 2, ·        n-l mianowany ubiegający się o awans na stopień nauczyciela dyplomowanego - w § 8 ust. 2. - rodzaj i formę dokumentacji, którą nauczyciel winien załączyć do wniosku o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego lub egzaminacyjnego określa § 9 rozporządzenia w sprawie awansu.

Nauczycielowi spełniającemu określone warunki, w drodze decyzji administracyjnej, stopień awansu zawodowego nadaje: 1.      nauczycielowi stażyście stopień nauczyciela kontraktowego  –  dyrektor szkoły   - art. 9b ust. 4 pkt 1 KN. 2.      nauczycielowi kontraktowemu  stopień nauczyciela mianowanego  –  organ prowadzący szkołę   - art. 9b ust. 4 pkt 2 KN . 3.      nauczycielowi mianowanemu stopień nauczyciela dyplomowanego – organ sprawujący       nadzór pedagogiczny -  art. 9b ust. 4 pkt 3 KN .

W przypadku, jeżeli w trakcie pracy zawodowej nauczyciel uzyskał wyższy poziom wykształcenia niż określony w wydanym akcie nadania stopnia awansu zawodowego, na wniosek nauczyciela odpowiedni organ wydaje nowy akt nadania odpowiedniego stopnia awansu zawodowego, uwzględniający uzyskany poziom wykształcenia – art. 9f ust. 1 KN.

   Wymiar stażu; a)       nauczyciel stażysta ubiegający się o stopień awansu nauczyciela kontraktowego – 9 miesięcy – art. 9c ust.1 pkt 1 KN, b)       nauczyciel kontraktowy ubiegający się o stopień awansu nauczyciela mianowanego- 2 lata i 9 miesięcy – art. 9c ust. 1 pkt 2 KN, c)        nauczyciel mianowany ubiegający się o stopień awansu nauczyciela dyplomowanego – 2 lata i 9 miesięcy – art. 9c ust. 1 pkt 3 KN, d)       nauczyciel posiadający co  najmniej stopień naukowy doktora - rok i  9 miesięcy -art. 9c ust. 2 KN, e)       nauczyciel, który uzyskał stopień awansu nauczyciela kontraktowego w trybie art. 9a ust. 3 KN – dyrektor szkoły może skrócić staż do roku i 9 miesięcy – art. 9c  ust. 2 KN,

Dodatkowy staż; a)       w przypadku gdy ostateczna ocena dorobku zawodowego nauczyciela jest negatywna, ponowna ocena dorobku może być dokonana po odbyciu, na wniosek nauczyciela i za zgodą dyrektora szkoły, jednego dodatkowego stażu w wymiarze -  9 miesięcy – art. 9c ust. 11 KN, b)       nauczyciel, który nie uzyskał akceptacji lub nie zdał egzaminu odpowiednio przed komisją kwalifikacyjną lub egzaminacyjną może ponownie złożyć wniosek                 o podjęcie odpowiedniego postępowania po odbyciu, na swój wniosek i za zgodą dyrektora szkoły, dodatkowego stażu w wymiarze – 9 miesięcy – art. 9g ust.. 8 KN; - a nauczyciele , o których mowa w art. 9e ust. 1-3 mogą złożyć ponownie wniosek o podjęcie postępowania po upływie roku – art.9g ust. 8a KN,

Rozpoczęcie stażu na kolejny stopień awansu zawodowego: - art. 9d ust Rozpoczęcie stażu na kolejny stopień awansu zawodowego: - art. 9d ust. 4 KN a)       nauczyciel kontraktowy może rozpocząć staż na stopień nauczyciela mianowanego po przepracowaniu w szkole co najmniej dwóch lata od dnia nadania  poprzedniego stopnia awansu zawodowego, b)       nauczyciel mianowany może rozpocząć staż na stopień nauczyciela dyplomowanego po przepracowaniu w szkole co najmniej roku od dnia nadania poprzedniego stopnia awansu zawodowego.

Przerwy w odbywaniu stażu – kontynuacja i jego przedłużenie : a) art Przerwy w odbywaniu stażu – kontynuacja i jego przedłużenie : a)       art. 9d ust. 5 KN - staż przerywa nieobecność nauczyciela w pracy z powodu czasowej niezdolności do pracy wskutek choroby, zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy lub urlopu innego niż urlop wypoczynkowy, trwająca nieprzerwanie dłużej niż miesiąc - staż ulega przedłużeniu o czas trwania tej nieobecności; w przypadku nieobecności dłuższej niż rok nauczyciel obowiązany jest do ponownego odbycia stażu w pełnym wymiarze; b)       art. 9f ust. 2 KN – nauczycielowi  kontraktowemu i nauczycielowi mianowanemu, którzy  w okresie trwania stażu zmienili miejsce zatrudnienia, do wymaganego stażu zalicza się okres dotychczas odbytego stażu, jeżeli podjęli zatrudnienie w szkole nie później niż 3 miesiące po ustaniu poprzedniego stosunku pracy i za okres odbytego stażu otrzymali pozytywną ocenę dorobku zawodowego.

Uwaga! - zgodnie z art. 3 pkt 3 KN ilekroć w ustawie jest mowa o stażu należy przez to rozumieć okres zatrudnienia nauczyciela w przedszkolach, szkołach, placówkach i innych jednostkach organizacyjnych, o których mowa w art. 1 ust. 1 i 1a oraz w ust. 2 pkt 2 ustawy KN, w wymiarze co najmniej ½ obowiązkowego wymiaru zajęć, rozpoczętego i realizowanego w trybie i na zasadach określonych w przepisach rozdziału 3a KN; - na podstawie art. 22 ust. 3 i 4 KN w przypadku nauczyciela zatrudnionego w kilku szkołach, który w żadnej z nich nie jest zatrudniony w wymiarze co najmniej ½ obowiązkowego wymiaru zajęć, ale łącznie jednak wymiar jego zajęć stanowi co najmniej ½ obowiązkowego wymiaru zajęć dla danego stanowiska – organ sprawujący nadzór pedagogiczny wyznacza dyrektora szkoły, który wykonuje czynności związane z odbywaniem stażu przez nauczyciela, a w tym powołuje opiekuna stażu, dokonuje oceny dorobku zawodowego oraz wskazuje nauczycielowi właściwego dyrektora szkoły lub właściwy organ do złożenia wniosku o podjęcie odpowiednio postępowania kwalifikacyjnego lub egzaminacyjnego;

Awans zawodowy nauczyciela, o którym mowa w art. 9e ust. 1 KN: Art   Awans zawodowy nauczyciela, o którym mowa w art. 9e ust. 1 KN: Art. 9e ust. 1 KN - dyrektor szkoły może złożyć wniosek o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego o awans na stopień nauczyciela dyplomowanego, jeżeli: -            od dnia uzyskania stopnia awansu zawodowego nauczyciela mianowanego upłynęło co najmniej 4 lata, a w przypadku posiadania stopnia naukowego co najmniej doktora -     3 lata, -            posiada na stanowisku dyrektora nieprzerwany okres pracy co najmniej 3 lata,  a w przypadku posiadania tytułu naukowego co najmniej doktora – 2 lata, -            legitymuje się wyróżniającą oceną pracy uzyskaną w okresie zajmowania stanowiska dyrektora;

Art. 9e ust. 4 KN - nauczyciele, o których mowa wyżej w przypadku zaprzestania w danym roku szkolnym zajmowania stanowiska dyrektora szkoły mogą złożyć wniosek  o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego na stopień nauczyciela dyplomowanego po odbyciu stażu w wymiarze rok i  9 miesięcy, o ile staż rozpoczęli z dniem 1 września roku szkolnego następującego bezpośrednio po tym roku szkolnym, w którym zaprzestali odpowiednio pełnić funkcję lub zajmować stanowisko. Art. 9e ust. 5 KN - jeżeli w okresie stażu nauczycielowi powierzono stanowisko dyrektora szkoły do nieprzerwanego okresu zalicza się okres już odbytego stażu. Nauczyciel, o którym mowa  w art. 9e ust. 1 KN powinien załączyć do wniosku  o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego dokumentację  określoną w § 9 ust. 2 rozporządzenia w sprawie awansu.

Terminy, o których należy pamiętać: 1   Terminy, o których należy pamiętać: 1.        Nauczyciel rozpoczyna staż z początkiem roku szkolnego, nie później jednak niż w ciągu 14 dni od dnia rozpoczęcia zajęć - art. 9d ust. 1, 2 i 3 KN. 2.        Nauczyciel stażysta w terminie  20 dni od dnia rozpoczęcia zajęć przedkłada dyrektorowi szkoły projekt planu rozwoju zawodowego - § 3 ust. 1 rozporządzenia. 3.        Nauczyciel kontraktowy i nauczyciel mianowany projekt planu rozwoju zawodowego załącza do wniosku o rozpoczęcie stażu skierowanego do dyrektora szkoły - § 3 ust. 2 rozporządzenia.

4. W terminie 30 dni od dnia rozpoczęcia zajęć – dyrektor szkoły zatwierdza projekt planu rozwoju zawodowego lub zwraca go nauczycielowi do poprawy ze wskazaniem, w formie pisemnej, zakresu niezbędnych zmian (dotyczy - nauczyciela stażysty, kontraktowego i mianowanego ) - § 3 ust. 3 rozporządzenia. 5. Nauczyciel obowiązany jest niezwłocznie poprawić projekt planu rozwoju zawodowego zgodnie z zaleceniami dyrektora szkoły i ponownie przedłożyć projekt dyrektorowi szkoły - § 3 ust. 4 rozporządzenia – należy pamiętać, że     procedury  uzgodnienia w zakresie naniesienia wskazanych poprawek w planie rozwoju i jego zatwierdzenia należy dokonać w ciągu 30 dni od dnia rozpoczęcia zajęć;

Uwaga!  w trakcie trwania stażu dopuszczalne jest dokonywanie zmian w planie rozwoju zawodowego - § 4 ust. 2 i 3 rozporządzenia ( pisemne zobowiązanie dyrektora szkoły lub za zgodą dyrektora szkoły). 6.  W terminie 30 dni od dnia zakończenia stażu nauczyciel zobowiązany jest do złożenia dyrektorowi szkoły sprawozdania z realizacji planu rozwoju zawodowego - § 4 ust. 4 rozporządzenia. 7. W terminie 14 dni od dnia zakończenia stażu  przez nauczyciela - opiekun stażu przedstawia dyrektorowi szkoły projekt oceny dorobku zawodowego nauczyciela za okres stażu (dot. nauczyciela stażysty i kontraktowego) -   § 5 rozporządzenia.

 8. W terminie 14 dni od dnia otrzymania zawiadomienia o dokonywanej ocenie dorobku zawodowego nauczyciela – rada rodziców powinna przedstawić swoją opinię. Nieprzedstawienie opinii rady rodziców nie wstrzymuje postępowania dotyczącego dokonania oceny dorobku zawodowego nauczyciela za okres stażu– art. 9c ust. 7 KN. 9. W terminie nie  dłuższym niż 21 dni od dnia złożenia sprawozdania  z realizacji planu rozwoju zawodowego - dyrektor szkoły ustala ocenę dorobku zawodowego nauczyciela za okres stażu - § 9c ust. 6 KN. 10. W terminie 14 dni od dnia otrzymania oceny dorobku zawodowego – nauczycielowi służy odwołanie do organu sprawującego nadzór pedagogiczny. Organ sprawujący nadzór pedagogiczny rozpatruje odwołanie w terminie 21 dni - art. 9c ust. 9 KN.

Terminy składania wniosków o podjęcie postępowania w sprawie nadania stopnia awansu zawodowego nauczyciela – art. 9d ust. 7 KN 1. nauczyciel stażysta i nauczyciel kontraktowy składają wniosek o podjęcie odpowiednio postępowania kwalifikacyjnego lub egzaminacyjnego w roku uzyskania pozytywnej oceny dorobku zawodowego – /nauczyciel stażysta do dyrektora szkoły, nauczyciel kontraktowy do organu prowadzącego szkołę/, 2.  nauczyciel mianowany w okresie 3 lat od dnia otrzymania pozytywnej oceny      dorobku zawodowego za okres stażu składa wniosek o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego – do organu sprawującego nadzór pedagogiczny; Uwaga! W przypadku niedotrzymania terminów złożenia wniosku, o których mowa, nauczyciel zobowiązany jest do ponownego odbycia stażu w pełnym wymiarze –art. 9d ust. 7 KN.

Nauczycielowi , który złoży wniosek o podjęcie odpowiednio postępowania kwalifikacyjnego lub egzaminacyjnego do dnia 30 czerwca danego roku, właściwy organ wydaje decyzję o nadaniu lub odmowie nadania stopnia awansu zawodowego w terminie do dnia 31 sierpnia danego roku – art. 9b  ust. 3 KN. Nauczycielowi , który złoży wniosek o podjęcie odpowiednio postępowania kwalifikacyjnego lub egzaminacyjnego do dnia 31 października danego roku, właściwy organ wydaje decyzję o nadaniu lub odmowie nadania stopnia awansu zawodowego w terminie do dnia 31 grudnia danego roku – art. 9bust. 3a KN. W terminie 14 dni od otrzymania decyzji w sprawie nadania stopnia awansu zawodowego lub odmowie nadania nauczycielowi przysługuje prawo wniesienia odwołania do organu wyższego stopnia, za pośrednictwem organu, który  wydał decyzję – art. 9b ust. 7 KN.

Zatrudnienie nauczyciela a awans zawodowy: Nawiązywanie stosunku pracy z nauczycielem określają przepisy rozdziału 4 – art. 10       11 i 14 ustawy  Karta Nauczyciela : 1.     Zgodnie z art. 10 ust. 1 KN stosunek pracy z nauczycielem nawiązuje się w szkole, a w przypadku powołania zespołu szkół jako odrębnej jednostki organizacyjnej – w zespole szkół, na podstawie umowy o pracę lub mianowania z zastrzeżeniem ust. 8. 2.    Przepisy przywołanego ust. 8 ustalają, że nie można nawiązać stosunku pracy z nauczycielem, który nie spełnia warunków, o których mowa w ust.5 pkt 2 – 5, z zastrzeżeniem ust. 9. Warunek określony w art. 10 ust. 5 pkt 5 to: posiada kwalifikacje wymagane do zajmowania danego stanowiska.

3.     Zgodnie z art. 11 KN dyrektor szkoły nawiązuje z nauczycielem stosunek pracy odpowiednio na podstawie umowy o pracę lub mianowania na stanowisku zgodnym z posiadanymi przez nauczyciela kwalifikacjami oraz zgodnie z posiadanym przez nauczyciela stopniem awansu zawodowego. 4.     Na podstawie art. 10 ust. 2 KN nauczyciela stażystę zatrudnia się na podstawie umowy o pracę na czas określony na jeden rok szkolny w celu odbycia stażu. Osoba, z którą nawiązany zostanie stosunek pracy winna posiadać wymagane kwalifikacje z zastrzeżeniem przepisów ust. 3, które dopuszczają zatrudnienie w szczególnie uzasadnionych przypadkach osoby legitymującej się wymaganym poziomem wykształcenia, lecz nieposiadającej przygotowania pedagogicznego, o ile zobowiąże się do uzyskania tego przygotowania w okresie odbywania stażu.

5.     Stosunek pracy z nauczycielem kontraktowym nawiązuje się na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony, z zastrzeżeniem ust.7 – art.10 ust. 4 KN. 6.    Z nauczycielem mianowanym i dyplomowanym nawiązuje się stosunek pracy na podstawie mianowania, jeżeli spełnione są wszystkie warunki wymienione w art. 10 ust. 5  KN punkt od 1 do 6. W przypadku braku warunków do zatrudnienia nauczyciela mianowanego lub dyplomowanego na podstawie mianowania, ponieważ nie ma możliwości zatrudnienia go w pełnym wymiarze zajęć na czas nieokreślony (ust. 5 pkt. 6), stosunek pracy nawiązuje się  na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony w niepełnym wymiarze, z zastrzeżeniem ust. 7.

7. Przepisy przywoływanego wyżej ust  7. Przepisy przywoływanego wyżej ust. 7 ustalają, że w przypadkach wynikających z organizacji nauczania lub konieczności zastępstwa nieobecnego nauczyciela, stosunek pracy zarówno z osobą rozpoczynającą pracę w szkole, jak i nauczycielami nawiązuje się na podstawie umowy o pracę na czas określony. 8.     W nawiązaniu do przypadków określonych w ust. 7, jeżeli nie ma możliwości zatrudnienia osoby posiadającej wymagane kwalifikacje, można za zgodą organu sprawującego nadzór pedagogiczny zatrudnić nauczyciela, który      nie spełnia wymogów kwalifikacyjnych do zatrudnienia na danym stanowisku – art. 10 ust. 9 KN.       - zgodnie z art. 10 ust. 10 KN do nauczycieli zatrudnionych na podstawie ust. 9 nie stosuje się przepisów rozdziału 3a Awans zawodowy - dla celów płacowych nauczyciele ci traktowani są jak nauczyciele stażyści, bez względu na posiadany stopień awansu zawodowego.

9.    Ponadto sytuację, w której może być w szkole publicznej zatrudniona osoba niebędąca nauczycielem regulują przepisy art. 7 ust. 1a i 1b ustawy z dnia          7 września 1991 r. o systemie oświaty (tekst jedn. Dz. U. z 2004 r. nr 256, poz. 2572). W takich przypadkach wymagana jest zgoda kuratora oświaty, a osobę zatrudnia się na zasadach określonych w Kodeksie pracy oraz ustala się wynagrodzenie jak dla nauczyciela kontraktowego i stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące obowiązkowego wymiary godzin zajęć edukacyjnych.

PODSUMOWANIE: 1.     W szkole na stanowisku nauczyciela osoba (nauczyciel), która nie posiada wymaganych kwalifikacji, może być zatrudniona wyłącznie po uzyskaniu zgody organu sprawującego nadzór pedagogiczny (kuratora oświaty) – o zgodę na zatrudnienie występuje na piśmie dyrektor szkoły, podając szczegółowe uzasadnienie. 2.     Nauczyciel lub osoba rozpoczynająca pracę w szkole zatrudniona za zgodą organu sprawującego nadzór pedagogiczny nie może realizować stażu na wyższy stopień awansu zawodowego, ponieważ w tej sytuacji wyłączeniu podlega stosowanie przepisów o awansie zawodowym. 3.     Wynagrodzenie nauczyciela zatrudnionego w trybie art. 10 ust. 9 KN ustala się jak dla nauczyciela stażysty, bez względu na to jaki stopień awansu zawodowego posiada  nauczyciel.

4.     W nawiązaniu do powyższego - również w przypadku przeniesienia nauczyciela    w trakcie trwania stażu na stanowisko, do którego nie posiada kwalifikacji, będzie skutkowało brakiem możliwości odbycia przez niego już rozpoczętego stażu i zrealizowania własnego planu rozwoju zawodowego. Dyrektor szkoły powinien nauczycielowi zapewnić prawidłowy przebieg stażu i umożliwić jego odbycie, zatrudniając nauczyciela w wymiarze co najmniej ½ obowiązkowego wymiaru zajęć (zgodnie z art.3 pkt 3 KN) na stanowisku, do którego posiada wymagane kwalifikacje. 5.     Osoba rozpoczynająca pracę w szkole - w przypadku ubiegania się o stopień nauczyciela kontraktowego - powinna być zatrudniona na podstawie art. 10 ust. 2 KN, co umożliwia odbycie 9 miesięcznego stażu i zakończenie procedury związanej z uzyskaniem stopnia nauczyciela kontraktowego w danym roku szkolnym. Natomiast w przypadku nawiązania stosunku pracy w związku z zastępstwem nieobecnego nauczyciela mają zastosowanie przepisy art. 10 ust. 7 ustawy KN.