Ochrona zbiorowych interesów konsumentów – zakaz praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów Rozprawa doktorska mgr Izabeli Wesołowskiej napisana pod kierunkiem prof. dr hab. K. Strzyczkowskiego izabela.wes@gmail.com

Hipotezy badawcze ustalenie czy ochrona zbiorowych interesów konsumentów uregulowana w ustawie antymonopolowej jest zgodna z założeniami i celami Dyrektywy 2009/22/WE, a w szczególności rozstrzygnięcie, czy wszczynanie postępowania przez Prezesa UOKiK tylko z urzędu, tym samym stworzenie organu wyłącznie odpowiedzialnego za wszczynanie postępowań w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, przy jednoczesnym nadaniu mu kompetencji organu rozstrzygającego jest zgodne z Dyrektywą 2009/22/WE i podstawowymi zasadami konstytucyjnymi; izabela.wes@gmail.com

Hipotezy badawcze 2. badanie realizacji funkcji pełnionej przez Prezesa UOKiK, jako organu odpowiedzialnego za ochronę zbiorowych interesów konsumentów, a w szczególności odpowiedzialnego za wszczynanie postępowań w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów;

Hipotezy badawcze 3. zbadanie czy ochrona zbiorowych interesów konsumentów uregulowana w ustawie antymonopolowej jest skuteczna oraz czy respektuje standardy prawno – konstytucyjne i międzynarodowe w sferze procedur i instytucji. W przypadku, gdy polski system ochrony konsumentów w zakresie procedur i instytucji oraz zastosowanych rozwiązań prawnych nie spełnia tych wymogów, w jaki sposób powinny nastąpić zmiany zakazu praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów;

1. Zgodność przepisów uokik dotyczących wszczęcia postępowania z Dyrektywą 2009/22/WE (97/27/WE) Art. 100 ust 1 uokik Każdy może zgłosić Prezesowi Urzędu na piśmie zawiadomienie dotyczące podejrzenia stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. 2. Zawiadomienie, o którym mowa w ust. 1, może także zgłosić zagraniczna organizacja wpisana na listę organizacji uprawnionych w państwach członkowskich Unii Europejskiej do złożenia wniosku o wszczęcie postępowania, opublikowaną w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich, jeżeli cel jej działania uzasadnia zgłoszenie przez nią zawiadomienia dotyczącego naruszenia wynikającego z niezgodnych z prawem zaniechań lub działań podjętych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, zagrażających zbiorowym interesom konsumentów w państwie członkowskim, w którym organizacja ta ma swoją siedzibę. 3. Przepisy art. 86 ust. 2-4 stosuje się odpowiednio. Art. 86 ust 2 uokik Zawiadomienie, o którym mowa w ust. 1, może zawierać w szczególności:   1)   wskazanie przedsiębiorcy, któremu jest zarzucane stosowanie praktyki ograniczającej konkurencję;   2)   opis stanu faktycznego będącego podstawą zawiadomienia;   3)   wskazanie przepisu ustawy lub Traktatu WE, którego naruszenie zarzuca zgłaszający zawiadomienie;   4)   uprawdopodobnienie naruszenia przepisów ustawy lub Traktatu WE;   5)   dane identyfikujące zgłaszającego zawiadomienie. 3. Do zawiadomienia dołącza się wszelkie dokumenty, które mogą stanowić dowód naruszenia przepisów ustawy. 4. Prezes Urzędu przekazuje zgłaszającemu zawiadomienie, w terminie określonym w art. 35-37 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego, informację na piśmie o sposobie rozpatrzenia zawiadomienia wraz z uzasadnieniem.

Prezes UOKiK Organ rozstrzygający Wszczynanie postępowania (inicjator) 1. Zgodność przepisów uokik dotyczących wszczęcia postępowania z Dyrektywą 2009/22/WE (97/27/WE) Art. 101. ust 1 uokik Stroną postępowania jest każdy, wobec kogo zostało wszczęte postępowanie w sprawie stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Wszczynanie postępowania (inicjator) Prezes UOKiK Prowadzenie postępowania („strona oskarżająca”) Organ rozstrzygający

1. Zgodność przepisów uokik dotyczących wszczęcia postępowania z Dyrektywą 2009/22/WE (97/27/WE) Przepisy ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów przed zmianą dokonaną ustawą z dnia 16 lutego 2007 r. Art. 100a ust 1 uokik z 2002 r. Z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów może wystąpić:   1)   Rzecznik Praw Obywatelskich;   2)   rzecznik ubezpieczonych;   3)   rzecznik konsumentów;   4)   organizacja konsumencka;   5)   Komisja Nadzoru Finansowego. 2. Z wnioskiem, o którym mowa w ust. 1, może także wystąpić zagraniczna organizacja wpisana na listę organizacji uprawnionych w państwach Unii Europejskiej do złożenia wniosku o wszczęcie postępowania, opublikowaną w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich, jeżeli cel jej działania uzasadnia wystąpienie przez nią z wnioskiem o wszczęcie postępowania dotyczącego naruszenia wynikającego z niezgodnych z prawem zaniechań lub działań podjętych w Polsce, zagrażających zbiorowym interesom konsumentów w państwie członkowskim, w którym organizacja ta ma swoją siedzibę. 3. Przepisy art. 84 ust. 2-3 stosuje się odpowiednio.

1. Zgodność przepisów uokik dotyczących wszczęcia postępowania z Dyrektywą 2009/22/WE (97/27/WE) Ustawodawca w uzasadnieniu do projektu ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. Nr 50, poz. 331) argumentując odejście od prowadzenia postępowań na wniosek, wskazał, że: wyjaśnienia dotyczące postępowania w sprawach praktyk ograniczających konkurencję w tym zakresie odnoszą się odpowiednio do postępowań w sprawach praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów”. dla wnioskodawcy, w dużej części przypadków, prawomocne rozstrzygnięcie ma jedynie znaczenie historyczne. Droga prywatnoprawna, choć również czasochłonna, wydaje się jego zdaniem bardziej korzystna z punktu widzenia ochrony interesów indywidualnych, np. z uwagi na możliwość uzyskania odszkodowania przedmiotowa zmiana ma na celu usprawnienie funkcjonowania Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów i umożliwienie Prezesowi UOKiK prowadzenia postępowań dotyczących jedynie najpoważniejszych naruszeń ustawy, mających najbardziej istotny wpływ na rynek. Zmiana ta podyktowana jest przede wszystkim koniecznością skoncentrowania się organu antymonopolowego na najpoważniejszych naruszeniach konkurencji.

Powództwa o zaprzestanie szkodliwych praktyk 1. Zgodność przepisów uokik dotyczących wszczęcia postępowania z Dyrektywą 2009/22/WE (97/27/WE) pkt 3 preambuły do Dyrektywy 2009/22/WE wskazuje, iż celem jest szybkie zaprzestanie szkodliwych praktyk. Art. 2 Dyrektywy 2009/22/WE Powództwa o zaprzestanie szkodliwych praktyk 1. Państwa członkowskie wyznaczają sądy lub organy administracyjne właściwe do prowadzenia postępowań wszczętych przez upoważnione podmioty w rozumieniu art. 3, wnoszące o: a) nakaz zaprzestania lub zakazu jakiejkolwiek szkodliwej praktyki w trybie pilnym, w odpowiednich przypadkach w drodze procedury doraźnej;

Podmioty upoważnione do występowania z powództwem 1. Zgodność przepisów uokik dotyczących wszczęcia postępowania z Dyrektywą 2009/22/WE (97/27/WE) Art. 3 Dyrektywy 2009/22/WE Podmioty upoważnione do występowania z powództwem Do celów niniejszej dyrektywy „upoważniony podmiot” oznacza instytucję lub organizację, która została utworzona zgodnie z prawem państwa członkowskiego i ma uzasadniony interes w zapewnieniu przestrzegania przepisów określonych w art. 1, w szczególności: a) jedna lub więcej niezależnych instytucji publicznych, szczególnie odpowiedzialnych za ochronę interesów określonych w art. 1 w państwach członkowskich, w których istnieją; lub b) organizacje, których celem jest ochrona interesów określonych w art. 1, zgodnie z kryteriami przewidzianymi w prawie krajowym.

1. Zgodność przepisów uokik dotyczących wszczęcia postępowania z Dyrektywą 2009/22/WE (97/27/WE) Art. 4 ust 2 wskazuje, iż (…) podmioty te są upoważnione do wnoszenia powództw na mocy art. 2 Dyrektywy. (12 preambuły) Do celów zwalczania wewnątrzwspólnotowych szkodliwych praktyk stosuje się w odniesieniu do tych organów lub organizacji zasadę wzajemnego uznawania. Państwa członkowskie, na żądanie ich krajowych podmiotów, powinny powiadamiać Komisję o nazwie i celu ich podmiotów krajowych, które upoważnione są do występowania z powództwem w ich kraju zgodnie z przepisami niniejszej dyrektywy.

Organ administracyjny 1. Zgodność przepisów uokik dotyczących wszczęcia postępowania z Dyrektywą 2009/22/WE (97/27/WE) prowadzenie postępowań Sąd Organ administracyjny Wszczęcie postępowania /złożenie powództwa Upoważniony podmiot Upoważniony podmiot (1. jedna lub więcej niezależnych instytucji publicznych, szczególnie odpowiedzialnych za ochronę interesów konsumentów; 2. organizacje, których celem jest ochrona interesów konsumentów) (1. jedna lub więcej niezależnych instytucji publicznych, szczególnie odpowiedzialnych za ochronę interesów konsumentów; 2. organizacje, których celem jest ochrona interesów konsumentów)

prowadzenie postępowań Prezes UOKiK 1. Zgodność przepisów uokik dotyczących wszczęcia postępowania z Dyrektywą 2009/22/WE (97/27/WE) prowadzenie postępowań Prezes UOKiK Wszczęcie postępowania /złożenie powództwa Prezes UOKiK ZAWIADOMIENIE Upoważniony podmiot

1. Zgodność przepisów uokik dotyczących wszczęcia postępowania z Dyrektywą 2009/22/WE (97/27/WE) Zgodnie z Komunikatem Komisji 2013/C 84/01 polskimi podmiotami uznanymi przez Polskę za upoważnione do złożenia wniosku (powództwa) o wszczęcie postępowania na mocy art. 2 Dyrektywy 2009/22/WE: Rzecznik Praw Obywatelskich, Rzecznik Ubezpieczonych, Rzecznik Konsumentów (Miejski Rzecznik Konsumentów w Warszawie) i organizacje konsumenckie (Federacja Konsumentów i Stowarzyszenie Konsumentów Polskich). Podmioty upoważnione, w szczególności z innych państw członkowskich nie posiadają legitymacji czynnej procesowej do wszczęcia postępowania przed Prezesem UOKiK i uczestniczenia w postępowaniu przed Prezesem UOKiK na prawach strony.

Skutek niezgodności przepisów uokik z Dyrektywą 2009/22/WE: nieprawidłowe wdrożenie dyrektyw na grunt prawa krajowego przynosi szkody podmiotom indywidualnym, w tym przypadku przedsiębiorcom i obywatelom, ponieważ pozbawia ich praw[1] oraz pełnych korzyści ekonomicznych płynących z właściwego funkcjonowania rynku wewnętrznego i szkodzi konkurencyjności całej gospodarki[2]. w przypadku zaistnienia niezgodności normy krajowej z normą wspólnotową nie powstaje obowiązek uchylenia tej normy, lecz rodzi po stronie organów stosujących prawo obowiązek odmowy jej stosowania. przeciwko państwu członkowskiemu może zostać wszczęte postępowanie na podstawie art. 258 lub 259 TFUE i w dalszej perspektywie może nawet zostać nałożona dotkliwa kara pieniężna. [1] Akapit (5) zalecenia Komisji 2005/309/WE z dnia 12 lipca 2004 r. w sprawie transpozycji dyrektyw dotyczących rynku wewnętrznego do prawa krajowego, OJ L 98 z dnia 16 kwietnia 2005 r. [2] Akapit (6) zalecenia Komisji 2005/309/WE z dnia 12 lipca 2004 r. w sprawie transpozycji dyrektyw dotyczących rynku wewnętrznego do prawa krajowego, OJ L 98 z dnia 16 kwietnia 2005 r.

2. realizacja funkcji pełnionej przez Prezesa UOKiK, jako organu odpowiedzialnego za ochronę zbiorowych interesów konsumentów, a w szczególności odpowiedzialnego za wszczynanie postępowań w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów Prezes UOKiK na podstawie ustawy antymonopolowej arbitralnie rozstrzyga w sprawach praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. W konsekwencji dochodzi do sytuacji, w której Prezes UOKiK w istotnych sprawach konsumenckich nie podejmuje] działań eliminujących niedozwolone praktyki przedsiębiorców i brak jest środków prawnych do skutecznego dochodzenia ochrony zbiorowych interesów konsumentów przez instytucje zajmujące się ochroną konsumentów.

Argumenty odmowne wskazują na: bagatelność zgłaszanej sprawy oraz 2. realizacja funkcji pełnionej przez Prezesa UOKiK, jako organu odpowiedzialnego za ochronę zbiorowych interesów konsumentów, a w szczególności odpowiedzialnego za wszczynanie postępowań w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów Prezes UOKiK w wewnętrznej strukturze, opracował wzór odpowiedzi na zawiadomienie - odmowę wszczęcia postępowania. Argumenty odmowne wskazują na: bagatelność zgłaszanej sprawy oraz przyjęte kryteria jak: siła rynkowa przedsiębiorcy, wielkość szkody i korzyści po stronie przedsiębiorcy, znikomy stopień naruszenia zbiorowych interesów konsumentów oraz podejmowanie (wszczynanie) postępowań w przypadku, gdy nie istnieje inna droga dochodzenia praw konsumentów. które nie są ustawowymi przesłankami, uzasadniającymi wszczęcie bądź odmowę wszczęcia postępowania, wynikającymi z art. 24 uokik. Dwa z powyższych argumentów wynikają z procedury ochrony konkurencji w tzw. porozumieniach bagatelnych. Art. 7 uokik wskazuje kryteria uznania porozumienia za bagatelne (tj. niewywierające istotnego wpływu na konkurencję), a tym samym za nienaruszające art. 101 ust. 1 TFUE.

nieuczciwe praktyki rynkowe lub czyny nieuczciwej konkurencji. 2. realizacja funkcji pełnionej przez Prezesa UOKiK, jako organu odpowiedzialnego za ochronę zbiorowych interesów konsumentów, a w szczególności odpowiedzialnego za wszczynanie postępowań w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów Art. 24. 1uokik Zakazane jest stosowanie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. 2. Przez praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów rozumie się godzące w nie bezprawne działanie przedsiębiorcy, w szczególności: stosowanie postanowień wzorców umów, które zostały wpisane do rejestru postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone, o którym mowa wart. 479 (45) ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.); naruszanie obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji; nieuczciwe praktyki rynkowe lub czyny nieuczciwej konkurencji. 3. Nie jest zbiorowym interesem konsumentów suma indywidualnych interesów konsumentów.

Omowy Prezesa UOKiK wszczęcia postępowania z uwagi na ich bagatelność: 2. realizacja funkcji pełnionej przez Prezesa UOKiK, jako organu odpowiedzialnego za ochronę zbiorowych interesów konsumentów, a w szczególności odpowiedzialnego za wszczynanie postępowań w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów Omowy Prezesa UOKiK wszczęcia postępowania z uwagi na ich bagatelność: sprawa DDK-60-27/13/LP (wskazywana praktyka: wprowadzaniu w błąd konsumentów informacji o zgodności z umową sprzętu – pralki oraz wprowadzającym w błąd opisie funkcji i właściwości, jakie posiada pralka); sprawa RWA-60-18/10/DJ (wskazywana praktyka: niedopełnienie przez przedsiębiorcę obowiązku wynikającego z art. 3 ust 1 ustawy z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (Dz. U. Nr 22, poz. 271 ze zm.) – niepoinformowanie na piśmie o prawie odstąpienia od umowy (brak w umowach takowego zapisu) oraz niewręczanie wzoru oświadczenia o odstąpieniu od umowy);

2. realizacja funkcji pełnionej przez Prezesa UOKiK, jako organu odpowiedzialnego za ochronę zbiorowych interesów konsumentów, a w szczególności odpowiedzialnego za wszczynanie postępowań w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów sprawa DDK-076-63/11/JTB dotycząca niedozwolonych postanowień umownych wpisanych do rejestru a stosowanych przez Dewelopera; sprawa Prezesa UOKiK nr RWA-60-14/09/KS zarzucana była praktyka polegająca na zamieszczaniu w folderach reklamowych rozwieszanych w Mrozach oraz na płocie miejsca prowadzenia działalności, wprowadzającej w błąd informacji dotyczącej placówki określanej mianem „Przedszkole”, które zgodnie z obowiązującymi przepisami ustawy o systemie oświaty, nie jest przedszkolem i przedsiębiorcy nie uzyskali stosowanego zezwolenia Gminy Mrozy na prowadzenie przedszkola prywatnego; w niniejszej sprawie również Prezes UOKiK odmówił wszczęcia postępowania ze względu na bagatelność sprawy

Wzór odpowiedzi Prezesa UOKiK na zawiadomienie [tutaj: wstęp oczywiście według praktyki poszczególnych komórek organizacyjnych], Prezes UOKiK informuje, że nie widzi podstaw do podjęcia działań w przedstawionej sprawie. Wymaga wyjaśnienia, że Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji Konsumentów jest centralnym organem administracji rządowej właściwym w sprawach ochrony konkurencji i konsumentów. Jako taki realizuje cele ustawy z dnia 16 lutego 2007r.o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. Nr 50, poz. 331 ze zm.), która określa warunki rozwoju i ochrony konkurencji oraz zasady ochrony interesów przedsiębiorców i konsumentów. Ustawa, na mocy której działa Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów tworzy podstawy ochrony konsumentów m.in. poprzez umożliwienie wszczynania postępowań w sprawach stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Jednak ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów należy do dziedziny prawa publicznego, a zatem ma na celu ochronę interesu publicznoprawnego, ogólnospołecznego (art. 1 ustawy). Publicznoprawny charakter powołanej ustawy powoduje, iż nie wszystkie zachowania przedsiębiorców uzasadniają uruchomienie instrumentów przewidzianych w jej przepisach. Nie każde bowiem naruszenie prawa w stosunkach pomiędzy przedsiębiorcami a także pomiędzy przedsiębiorcą a konsumentami kwalifikuje sprawę do postępowania przed Prezesem UOKiK. Prezes UOKiK podejmuje działania jedynie wtedy, gdy w następstwie działań naruszających ustawę zagrożony lub naruszony został interes publiczny. Naruszenie tego interesu ma zaś miejsce wówczas, gdy skutkami działań sprzecznych z ustawą dotknięty jest szerszy krąg uczestników rynku, bądź, gdy działania te wywołują na rynku inne niekorzystne zjawiska wymagające ingerencji ze strony organów działających na podstawie tej ustawy [vide m.in.: wyrok Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 24 stycznia 1991r.; sygn. akt: XVII Amr 8/90]. Art. 1. 1. Ustawa określa warunki rozwoju i ochrony konkurencji oraz zasady podejmowanej w interesie publicznym ochrony interesów przedsiębiorców i konsumentów.

Wzór odpowiedzi Prezesa UOKiK na zawiadomienie Jak wynika z powyższego, dla uruchomienia przez Prezesa UOKiK mechanizmów ochronnych, służących usuwaniu naruszeń skierowanych przeciwko konsumentom konieczne jest zatem ustalenie, czy konkretne działanie narusza interes publiczny, czy narusza interes konsumentów oraz czy interes ten ma charakter zbiorowy. Pojęcie zbiorowego interesu konsumentów nie zostało zdefiniowane w obowiązującym ustawodawstwie. Warto zauważyć, że - podobnie jak w Dyrektywie 98/27/EC Parlamentu Europejskiego i Rady o nakazach zaprzestania szkodliwych praktyk w celu ochrony interesów konsumentów z dnia 19 maja 1998 r., OJ L 166 z dnia 11 czerwca 1999 r. - spod ochrony został wyłączony zbiorowy interes konsumentów rozumiany jako suma ich indywidualnych interesów. Jak literalnie wskazuje art. 23a ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów - który przywołuje Pan w swoim piśmie - nie jest zbiorowym interesem konsumentów suma indywidualnych interesów konsumentów. Tak definiowane pojęcie „zbiorowe interesy konsumentów”, a także charakter publicznoprawny ustawy powodują, że nie wszystkie zachowania przedsiębiorców, uzasadniają uruchomienie przez Prezesa UOKiK jej instrumentów. Należy przy tym brać również pod uwagę, że naruszenie zbiorowego interesu konsumentów musi być powiązane z naruszaniem aspektów ekonomicznych tego interesu. Ponadto istniejący system ochrony konsumentów jest bardzo szeroki i daje liczne uprawnienia ochrony swoich praw przez konsumentów. W związku z tym Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów inicjuje postępowania w sprawach o istotnym znaczeniu dla ochrony konsumentów lub w przypadku, gdy nie istnieje inna droga dochodzenia praw konsumentów.

Wzór odpowiedzi Prezesa UOKiK na zawiadomienie W opinii Prezesa UOKiK, w przedstawionej sprawie stopień naruszenia owych zbiorowych interesów konsumentów jest znikomy, a w związku z tym brak jest podstaw do podjęcia przez centralny organ administracji rządowej, którym jest Prezes UOKiK działań na podstawie ustawy o ochronie konkurenci i konsumentów. Z informacji zawartych w złożonym do Prezesa UOKiK piśmie wynika, że przedstawiona sprawa dotyczy [tutaj: „subsumcja” – uzasadnienie, dlaczego ta sprawa jest bagatelna – odniesienie się do przyjętych kryteriów: waga danego naruszenia (np. siła rynkowa przedsiębiorcy, charakter prowadzonej działalności), wielkość wyrządzanej szkody i korzyści po stronie przedsiębiorcy]. Jednocześnie należy wskazać, że brak podstaw do podjęcia działań przez Prezesa UOKiK nie powoduje, że nie przysługują Panu/Pani żadne instrumenty prawne. Należy zwrócić uwagę, że ….. [tutaj: w zależności od sprawy – odesłanie do innych instrumentów lub instytucji].

W działalności Prezesa UOKiK jako organu ochrony konsumentów można wskazać inne niewłaściwe sposoby realizacji zadań: gradacja ważności naruszeń w ustawie antymonopolowej - wewnętrzne wytyczne ustalające kwoty bazowe kar nakładanych na przedsiębiorców, które w postępowaniach z zakresu ochrony zbiorowych interesów konsumentów są niższe od kar nakładanych w wyniku postępowań z zakresu ochrony konkurencji. rezygnacja z działalności Rady ds. Dobrych Praktyk Gospodarczych (utworzonej z przekształcenia Rady Ochrony Konkurencji i Konsumentów), jako organu opiniodawczo – doradczego Prezesa UOKiK, który stanowił formę dialogu społecznego; Prezes UOKiK nie dokonuje analizy sprawozdań powiatowych (miejskich) rzeczników konsumentów[1], co oznacza, że w jego działalności nie są brane pod uwagę rzeczywiste i aktualne problemy konsumenckie. Brak jest również formalnego i jednolitego wzoru sprawozdania rzeczników, na podstawie którego można pozyskać informacje dotyczące rzeczywistych problemów konsumenckich. [1] do dziś nie zostało sporządzone zbiorcze sprawozdanie z działalności powiatowych (miejskich) rzeczników konsumentów za 2007 r.

3. czy ochrona zbiorowych interesów konsumentów uregulowana w ustawie antymonopolowej jest skuteczna oraz czy respektuje standardy prawno – konstytucyjne i międzynarodowe w sferze procedur i instytucji Art. 100 ust 1 uokik Każdy może zgłosić Prezesowi Urzędu na piśmie zawiadomienie dotyczące podejrzenia stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. 2. Zawiadomienie, o którym mowa w ust. 1, może także zgłosić zagraniczna organizacja wpisana na listę organizacji uprawnionych w państwach członkowskich Unii Europejskiej do złożenia wniosku o wszczęcie postępowania, opublikowaną w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich, jeżeli cel jej działania uzasadnia zgłoszenie przez nią zawiadomienia dotyczącego naruszenia wynikającego z niezgodnych z prawem zaniechań lub działań podjętych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, zagrażających zbiorowym interesom konsumentów w państwie członkowskim, w którym organizacja ta ma swoją siedzibę. Art. 101. ust 1 uokik Stroną postępowania jest każdy, wobec kogo zostało wszczęte postępowanie w sprawie stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Art. 86 ust 4 uokik Prezes Urzędu przekazuje zgłaszającemu zawiadomienie, w terminie określonym w art. 35-37 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego, informację na piśmie o sposobie rozpatrzenia zawiadomienia wraz z uzasadnieniem.

3. czy ochrona zbiorowych interesów konsumentów uregulowana w ustawie antymonopolowej jest skuteczna oraz czy respektuje standardy prawno – konstytucyjne i międzynarodowe w sferze procedur i instytucji Dyrektywa 97/7/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 maja 1997 r. w sprawie ochrony konsumentów w przypadku umów zawieranych na odległość, pkt 20 preambuły, stanowi: z uwagi na fakt, iż nieprzestrzeganie przepisów dyrektywy może przynosić szkodę nie tylko konsumentom, ale również konkurencji, wskazuje jako przykład środków gwarantujących realizację celów dyrektywy, ustanowienie przepisów umożliwiających monitorowanie ich stosowania instytucjom publicznym oraz m.in. organizacjom zawodowym, mającym uzasadniony interes w podejmowaniu działań. Środki te, zgodnie z art. 11 ust. 2 dyrektywy 97/7/WE obejmują zarówno występowanie o wszczęcie postępowania przez instytucje publiczne, organizacje konsumentów jaki również organizacje zawodowe. Dyrektywa 2006/114/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. dotycząca reklamy wprowadzającej w błąd i reklamy porównawczej w pkt 16 preambuły wskazuje, że organizacje uważane na mocy prawa krajowego za mające uzasadniony interes w sprawie, muszą mieć możliwość wszczynania postępowania przeciwko reklamie wprowadzającej w błąd i niedozwolonej reklamie porównawczej przed sądem lub przed organem administracji, który jest właściwy do rozstrzygania skarg albo wszczynania stosownego postępowania sądowego.

3. czy ochrona zbiorowych interesów konsumentów uregulowana w ustawie antymonopolowej jest skuteczna oraz czy respektuje standardy prawno – konstytucyjne i międzynarodowe w sferze procedur i instytucji Zgodnie ze stanowiskiem NSA (wyrok NSA z dnia 24 czerwca 2009 r., sygn. akt II OSK 1038/08]), nie można utożsamiać pojęcia interesu społecznego z interesem ogólnonarodowym, regionalnym czy interesem innych zbiorowości o znacznym zasięgu terytorialnym. Udział organizacji społecznych jest wyrazem kontroli społecznej nad postępowaniem administracyjnym i działaniem w nim organów administracyjnych, a zatem organizacja społeczna posiada zupełnie inną funkcję, aniżeli organ administracji prowadzący postępowanie. Dlatego charakter spraw z zakresu ochrony zbiorowych interesów konsumentów, które dotyczą niejednokrotnie przeciwstawnych interesów rożnych grup społecznych (przedsiębiorców i konsumentów), uzasadnia uczestnictwo organizacji społecznej w postępowaniu na prawach strony.

Z treści demokratycznego państwa prawnego wynika obowiązek: 3. czy ochrona zbiorowych interesów konsumentów uregulowana w ustawie antymonopolowej jest skuteczna oraz czy respektuje standardy prawno – konstytucyjne i międzynarodowe w sferze procedur i instytucji Art. 2 Konstytucji RP Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej. Z treści demokratycznego państwa prawnego wynika obowiązek: stworzenia mechanizmu skutecznej ochrony prawnej w ustawowo określonej procedurze wobec wszelkich działań wszystkich organów władzy państwowej[1], zapewnienia sprawiedliwych i równych procedur[2] oraz konieczność rozszerzenia gwarancji procesowych jednostki w sytuacji, gdy nie stoi temu na przeszkodzie precyzyjny przepis ustawowy[3]. zapewnienie respektowania sprawiedliwości proceduralnej służy realizacji celu i istoty formalnego państwa prawnego, tj. stworzeniu organizacyjnych i proceduralnych przesłanek utrudniających nadużycie władzy wobec jednostki.[4] [1] Na takim stanowisku stoi K. Stern – por. M. Wyrzykowski, Zasada demokratycznego państwa prawnego – kilka uwag [w:] Księga XX – leciaorzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, Wydawnictwo Trybunału Konstytucyjnego, Warszawa 2006 r., s. 236; za M. Bernatt Sprawiedliwość proceduralna w postępowaniu przed organem ochrony konkurencji, Centrum Studiów Antymonopolowych i Regulacyjnych, WWZ, Warszawa 2011 r., s. 51 [2] M. Zmierczak, Kształtowanie się koncepcji państwa prawnego (na przykładzie niemieckiej myśli polityczno – prawnej) [w:] Demokratyczne państwo prawne (aksjologia, struktura, funkcje). Studia i szkice, red. H. Rot, Wrocław 1994 r., s. 41 i nast. [3] wyrok TK z dnia 25 września 1991 r., sygn. akt W 1/91 [4] M. Bernatt Sprawiedliwość proceduralna w postępowaniu przed organem ochrony konkurencji, Centrum Studiów Antymonopolowych i Regulacyjnych, WWZ, Warszawa 2011 r., s. 51

3. czy ochrona zbiorowych interesów konsumentów uregulowana w ustawie antymonopolowej jest skuteczna oraz czy respektuje standardy prawno – konstytucyjne i międzynarodowe w sferze procedur i instytucji Art. 31 Konstytucji RP 3. Ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw. Art. 32 Konstytucji RP 1. Wszyscy są wobec prawa równi. Wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne. 2. Nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny. Art. 76 Konstytucji RP Władze publiczne chronią konsumentów, użytkowników i najemców przed działaniami zagrażającymi ich zdrowiu, prywatności i bezpieczeństwu oraz przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi. Zakres tej ochrony określa ustawa.

3. czy ochrona zbiorowych interesów konsumentów uregulowana w ustawie antymonopolowej jest skuteczna oraz czy respektuje standardy prawno – konstytucyjne i międzynarodowe w sferze procedur i instytucji wyrok TK z dnia 13 września 2005 r., sygn. akt K38/04 Norma konstytucyjna art. 76 Konstytucji stoi na straży ochrony konsumenta w konkretnych sytuacjach wymagających interpretacji i instrumenty ochrony konsumentów wynikające z Konstytucji rozwijane są w polskim prawie również pod wpływem rozwiązań prawnych Unii Europejskiej. wyrok TK z dnia 15 marca 2011 r., sygn. akt P 7/09 Tendencja do silniejszej ochrony konsumentów wynikająca z Konstytucji rozwijana jest w polskim prawie również pod wpływem rozwiązań prawnych Unii Europejskiej.

3. czy ochrona zbiorowych interesów konsumentów uregulowana w ustawie antymonopolowej jest skuteczna oraz czy respektuje standardy prawno – konstytucyjne i międzynarodowe w sferze procedur i instytucji Akty normatywne zawierające przepisy, które mają służyć ochronie konsumentów podlegają bowiem ocenie z punktu widzenia użycia przez ustawodawcę adekwatnego (proporcjonalnego) środka, prowadzącego do osiągnięcia zamierzonego ochronnego celu, natomiast realizacja ochrony wskazanej w art. 76 Konstytucji, stanowiąca obowiązek odpowiednich władz – organów państwa, nie może abstrahować od zasad i wymagań prawa europejskiego (wyrok TK z dnia 21 kwietnia 2004 r., sygn. akt K 33/03)

postanowienie NSA z dnia 12 lipca 2011 r., sygn. akt II GSK 1035/2011 3. czy ochrona zbiorowych interesów konsumentów uregulowana w ustawie antymonopolowej jest skuteczna oraz czy respektuje standardy prawno – konstytucyjne i międzynarodowe w sferze procedur i instytucji wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 26 stycznia 2005 r., sygn. akt P10/04 „Nakaz ochrony konsumenta w rozumieniu art. 76 Konstytucji nie może być traktowany w kategoriach czysto formalnego postulatu. Konieczne jest więc zbadanie, na ile wprowadzone rozwiązania są efektywne i mogą przynieść w istniejących warunkach rynkowych oczekiwane rezultaty.” postanowienie NSA z dnia 12 lipca 2011 r., sygn. akt II GSK 1035/2011 „Zawiadomienie jest jedynie środkiem o charakterze sygnalizacyjnym, niewiążącym Prezesa UOKiK, który dysponuje pełną uznaniowością w zakresie wszczynania postępowań.”

wyrok TK z dnia 24 października 2007 r., sygn. akt SK 7/06 3. czy ochrona zbiorowych interesów konsumentów uregulowana w ustawie antymonopolowej jest skuteczna oraz czy respektuje standardy prawno – konstytucyjne i międzynarodowe w sferze procedur i instytucji wyrok TK z dnia 24 października 2007 r., sygn. akt SK 7/06 Konstytucyjne prawo do sądu, wynikające z art. 45 ust. 1 Konstytucji, obejmuje nie tylko prawo do uruchomienia postępowania sądowego, ale również prawo do odpowiednio ukształtowanej procedury, zgodnie z zasadami sprawiedliwości, jawności i dwuinstancyjności oraz prawo do uzyskania wiążącego rozstrzygnięcia, a także prawo do odpowiedniego ukształtowania ustroju i pozycji organów rozpoznających sprawy.

prawo do uzyskania wiążącego rozstrzygnięcia sprawy przez sąd, 3. czy ochrona zbiorowych interesów konsumentów uregulowana w ustawie antymonopolowej jest skuteczna oraz czy respektuje standardy prawno – konstytucyjne i międzynarodowe w sferze procedur i instytucji Z zastrzeżeniem szczególnych przepisów konstytucyjnych, powierzających rozpoznawanie określonych spraw trybunałom, wszelkie sprawy w rozumieniu art. 45 Konstytucji powinny być rozpatrywane przez sądy wymienione w Konstytucji. Jednocześnie sądy te muszą spełniać wymogi właściwości, niezależności, bezstronności i niezawisłości. Wprawdzie pojęcie sprawiedliwości proceduralnej nie zostało sprecyzowane w Konstytucji, jednak przyjmuje się, że składają się na nie następujące elementy: prawo dostępu do sądu, prawo do odpowiedniego ukształtowania procedury sądowej zgodnie z wymogami sprawiedliwości i jawności, prawo do uzyskania wiążącego rozstrzygnięcia sprawy przez sąd, prawo do odpowiedniego ukształtowania ustroju i pozycji organów rozpoznających sprawy (wyrok TK z dnia 24 października 2007 r., sygn. akt SK 7/06 ) możność bycia wysłuchanym, ujawnianie motywów rozstrzygnięcia, co umożliwia kontrolę rozumowania sądu i pozwala wyeliminować dowolność i arbitralność rozstrzygnięć (wyrok TK z dnia 15 marca 2011 r., sygn. akt P 7/09)

3. czy ochrona zbiorowych interesów konsumentów uregulowana w ustawie antymonopolowej jest skuteczna oraz czy respektuje standardy prawno – konstytucyjne i międzynarodowe w sferze procedur i instytucji Pozbawienie zawiadamiającego możliwości wykorzystania środka odwoławczego od odmowy wszczęcia postępowania przez Prezesa UOKiK, godzi w prawo do rzetelnej procedury, dopuszczając dowolność i arbitralność, może również sprzyjać wydawaniu rozstrzygnięć bez rzetelnego, weryfikowalnego uzasadnienia.

3. czy ochrona zbiorowych interesów konsumentów uregulowana w ustawie antymonopolowej jest skuteczna oraz czy respektuje standardy prawno – konstytucyjne i międzynarodowe w sferze procedur i instytucji wyrok TK z dnia 21 lipca 2009 r., sygn. akt K 7/09, tak też wyrok TK z dnia 28 lipca 2004 r., sygn. akt P 2/04 Swoboda ustawodawcy w zakresie kształtowania odpowiednich procedur nie oznacza dopuszczalności wprowadzania rozwiązań arbitralnych, które ponad miarę, bez wystąpienia istotnych racji, ograniczają prawa procesowe strony, których realizacja stanowi przesłankę prawidłowego i sprawiedliwego rozstrzygnięcia sprawy. Jeżeli ograniczenie uprawnień procesowych strony jest zbędne, z punktu widzenia zamierzonych przez ustawodawcę celów, takich jak zapewnienie większej efektywności postępowania i jego szybkości, a jednocześnie wypacza pozycję stron, uniemożliwiając właściwe zrównoważenie ich pozycji procesowej, a tym samym łamie podstawowy postulat sprawiedliwości proceduralnej, czy wreszcie prowadzi do arbitralnego rozstrzygnięcia "sprawy" – wówczas w tego rodzaju przypadkach dochodziłoby do naruszenia gwarancji konstytucyjnych związanych z prawem do sądu. Prezes UOKiK arbitralnie decyduje o wszczęciu postępowania bądź odmowie jego wszczęcia i brak jest prawa do zaskarżenia jego rozstrzygnięcia, a zatem wykracza w ten sposób poza rolę organu stosującego prawo.

3. czy ochrona zbiorowych interesów konsumentów uregulowana w ustawie antymonopolowej jest skuteczna oraz czy respektuje standardy prawno – konstytucyjne i międzynarodowe w sferze procedur i instytucji Sprawiedliwość proceduralna zakłada możność bycia wysłuchanym i prawo do poznania motywów rozstrzygnięcia w sposób umożliwiający weryfikację sposobu myślenia Prezesa UOKiK. wyrok TK z dnia 16 stycznia 2006 r., sygn. akt SK 30/05; wyrok TK z dnia 21 lipca 2009 r., sygn. akt K 7/09: Funkcje społeczne sprawiedliwej procedury sądowej mają szczególne znaczenie dla kształtowania zaufania obywateli do wymiaru sprawiedliwości i poczucia poszanowania ich praw. Nierzetelne procedury sądowe, nawet jeśli nie muszą prowadzić wprost do faktycznego zawieszenia obowiązywania konstytucyjnego prawa do sądu, a pośrednio do unicestwienia innych praw i wolności konstytucyjnych, których ochronę gwarantuje prawo do sądu (np. godność osobistą, życie, wolność, prawo własności), to jednak poprzez naruszenie zaufania, jakie musi wytwarzać rzetelna procedura sądowa, budzą zastrzeżenia.

Z zasady demokratycznego państwa prawa (art. 2 Konstytucji) wynika 3. czy ochrona zbiorowych interesów konsumentów uregulowana w ustawie antymonopolowej jest skuteczna oraz czy respektuje standardy prawno – konstytucyjne i międzynarodowe w sferze procedur i instytucji Z zasady demokratycznego państwa prawa (art. 2 Konstytucji) wynika nakaz przestrzegania zasad poprawnej legislacji, funkcjonalnie związany z zasadami pewności i bezpieczeństwa prawnego oraz ochrony zaufania do państwa i prawa. W jego świetle niedopuszczalne jest stanowienie przepisów, dających organom państwa (w tym przypadku Prezesowi UOKiK) całkowitą swobodę, wiodącą do dowolności rozstrzygnięć. Prowadzi to bowiem do wyznaczania przez ten organ rzeczywistych konturów konstytucyjnych wolności i praw. Przepisy powinny być na tyle precyzyjne, aby zapewniona była ich jednolita wykładnia i stosowanie (wyrok TK z dnia 17 maja 2006 r., sygn. akt K 33/05)

3. czy ochrona zbiorowych interesów konsumentów uregulowana w ustawie antymonopolowej jest skuteczna oraz czy respektuje standardy prawno – konstytucyjne i międzynarodowe w sferze procedur i instytucji wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 17 maja 2006 r., sygn. akt K 33/05 jednym z obowiązków ustawodawcy jest przestrzeganie zasad poprawnej legislacji, których respektowanie jest funkcjonalnie związane z pewnością i bezpieczeństwem prawnym oraz z ochroną zaufania do państwa i stanowionego przez niego prawa. Tym samym za niedopuszczalne należy uznać funkcjonowanie w systemie prawnym przepisu, który daje organom państwa (…) zbyt dużą swobodę, prowadzącą w tym przypadku do zupełnej dowolności rozstrzygnięć.

Propozycja zmiany przepisów Zaproponowane zmiany można podzielić na kilka grup: zmiany systemowe – wprowadzenie systemu, na podstawie którego przyjmuje się w sprawach konsumenckich koncepcje rządowej administracji zespolonej jako jednolitej organizacji opartej na hierarchicznym podporządkowaniu, zmiany kompetencyjne i strukturalne w administracji publicznej polegające na zespoleniu na szczeblu województwa i powiatu organów ochrony konsumentów, realność wprowadzenia propozycji zmiany w publicznej ochronie konsumentów, przy wykorzystaniu już istniejących organów, instytucji zajmujących się ochroną konsumentów, poprzez ich przekształcenie kompetencyjne i strukturalne. wprowadzenie jednoosobowej odpowiedzialności oraz komasacji zadań jednorodnych w ramach danego organu administracji. utworzenie procedury i mechanizmu ochrony zbiorowych interesów konsumentów przed zakazanymi praktykami przedsiębiorców właściwej dla tej dziedziny prawa, z uwzględnieniem założeń i celów Dyrektywy 2009/22/WE.

Propozycja zmiany przepisów Powody wyodrębnienia zagadnień związanych z zakazem praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów poza ustawę antymonopolową: wszczynanie postępowania w sprawach zakazu praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów na wniosek i z urzędu (wniosek mogą składać jedynie podmioty enumeratywnie wskazane w regulacji), zmiana postępowania prowadzonego przez Prezesa UOKiK w zakresie proceduralnym, zmiana katalogu wydawanych decyzji.

Propozycja zmiany przepisów Z przepisów ustawy uokik wynika, że ochroną konsumentów oprócz Prezesa UOKiK zajmuje się również: samorząd terytorialny, a także organizacje konsumenckie i inne instytucje, do których statutowych lub ustawowych zadań należy ochrona konsumentów. Ochrona konsumentów została podzielona ze względu na swój przedmiot ochrony na dwa rodzaje: ochrona zbiorowych interesów konsumentów w( ramach praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, którą realizuje Prezes UOKiK w ramach administracji rządowej) ochrona indywidualnych interesów konsumentów realizowana przez samorząd terytorialny (powiaty i miasta na prawach powiatu) oraz organizacje konsumenckie. Organ powołany do ochrony konsumentów powinien mieć wpływ na jednostki realizujące zadania z zakresu, za który odpowiada i kształtuje, natomiast całokształt podejmowanych działań i funkcjonowania rzeczników konsumentów pozostaje poza sferą oddziaływania Prezesa UOKiK.

OBECNIE Prezes UOKiK KRRK Powiatowy (Miejski) Rzecznik Konsumentów Organizacje konsumenckie Prezes UOKiK KRRK Powiatowy (Miejski) Rzecznik Konsumentów Starosta (Prezydent Miasta)

Propozycja zmiany przepisów Prezes Rady Ministrów Krajowy Rzecznik Konsumentów Wojewódzki Rzecznik Konsumentów Za zgodą KRK Wojewoda Powiatowy (Miejski) Rzecznik Konsumentów Za zgodą WRK Prezes Rady Ministrów

Propozycja zmiany przepisów Krajowy Rzecznik Konsumentów według projektu ustawy, realizuje różne funkcje administracyjne, w tym w szczególności: funkcje jednego z podmiotów zaangażowanych w tworzenie polityki administracyjnej - polityki konsumenckiej, funkcje nadzoru administracyjnego (kontroli przestrzegania przez przedsiębiorców „prawa konsumenckiego”), funkcje kontroli i nadzoru administracji (kontroli i nadzoru nad działalnością organów ochrony konsumentów działających w terenie), funkcje orzecznicze (wydawanie decyzji w sprawach praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów). Ponadto Krajowy Rzecznik Konsumentów jest właściwym i jednolitym urzędem łącznikowym państwa członkowskiego w sprawach konsumenckich.

Krajowy Rzecznik Konsumentów wykonuje zadania określone przepisami ustawy o ochronie konsumentów, a w szczególności: sprawowanie kontroli przestrzegania przez przedsiębiorców przepisów ustawy; prowadzenie postępowań w sprawach praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, a także wydawanie decyzji przewidzianych w ustawie; występowanie do przedsiębiorców w sprawach ochrony praw interesów konsumentów w zakresie stosowania niedozwolonych postanowień umownych o których mowa w art. 3851 i nast. ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) przygotowywanie projektów rządowej polityki konsumenckiej; opracowywanie i przedkładanie Radzie Ministrów projektów aktów prawnych dotyczących ochrony konsumentów; przedkładanie Radzie Ministrów okresowych sprawozdań z realizacji rządowych programów rozwoju polityki konsumenckiej; sprawowanie nadzoru i kontroli nad działalnością wojewódzkich, miejskich i powiatowych rzeczników konsumentów; współpraca z krajowymi i międzynarodowymi organami i organizacjami, do których zakresu działania należy ochrona konkurencji i konsumentów; współpraca z organizacjami konsumenckimi do których zadań statutowych należy ochrona konsumentów w zakresie wynikającym z rządowej polityki konsumenckiej; inicjowanie bądź przeprowadzanie badań towarów albo ich zlecenie wykonania przez organizacje konsumenckie; opracowywanie i wydawanie publikacji oraz programów edukacyjnych popularyzujących wiedzę o ochronie konsumentów; wykonywanie zadań i kompetencji właściwego organu oraz jednolitego urzędu łącznikowego państwa członkowskiego Unii Europejskiej, określonych w rozporządzeniu nr 2006/2004/WE; realizacja zobowiązań międzynarodowych Rzeczypospolitej Polskiej w zakresie współpracy i wymiany informacji w sprawach ochrony konsumentów; gromadzenie i upowszechnianie orzecznictwa w sprawach z zakresu ochrony konsumentów, w szczególności przez zamieszczanie decyzji Rzecznika Konsumentów oraz orzeczeń sądowych w sprawach z zakresu ochrony konsumentów na stronie internetowej Urzędu; współpraca z Szefem Krajowego Centrum Informacji Kryminalnych w zakresie niezbędnym do realizacji jego zadań ustawowych; wykonywanie innych zadań określonych w ustawie lub ustawach odrębnych.

Propozycja zmiany przepisów WRK wykonuje zadania określone przepisami ustawy o ochronie konsumentów, a w szczególności: sprawowanie kontroli przestrzegania przez przedsiębiorców przepisów ustawy na terenie województwa; prowadzenie postępowań w sprawach praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów a także wydawanie decyzji przewidzianych w ustawie; składanie wniosków w sprawie stanowienia i zmiany przepisów prawa miejscowego w zakresie ochrony interesów konsumentów; składanie propozycji do przygotowywania projektów rządowej polityki konsumenckiej; współpraca z krajowymi organami i organizacjami, do których zakresu działania należy ochrona konkurencji i konsumentów; sprawowanie nadzoru nad działalnością miejskich i powiatowych rzeczników konsumentów; współpraca z wojewódzkimi inspektorami Inspekcji Handlowej, z właściwymi miejscowo WRK oraz z organizacjami społecznymi i innymi instytucjami, do których zadań statutowych należy ochrona interesów konsumentów; przedstawianie propozycji kierunków zmian legislacyjnych w przepisach dotyczących ochrony praw konsumentów; wyrażanie opinii w przedmiocie projektów aktów prawnych lub kierunków rządowej polityki konsumenckiej; wyrażanie opinii w innych sprawach z zakresu ochrony konsumentów przedłożonych przez KRK; wykonywanie innych zadań określonych w ustawie.

Propozycja zmiany przepisów Do zadań powiatowego (miejskiego) rzecznika konsumentów w szczególności należy: zapewnienie bezpłatnego poradnictwa konsumenckiego i informacji prawnej w zakresie ochrony interesów konsumentów z terenu powiatu; składanie wniosków w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, występowanie do przedsiębiorców w sprawach ochrony praw i interesów konsumentów; współdziałanie z właściwymi miejscowo WRK, organami Inspekcji Handlowej oraz organizacjami konsumenckimi; składanie wniosków w sprawie stanowienia i zmiany przepisów prawa miejscowego w zakresie ochrony interesów konsumentów; przedstawianie propozycji dotyczących kierunków zmian legislacyjnych w przepisach dotyczących ochrony praw konsumentów; wyrażanie opinii w innych sprawach z zakresu ochrony konsumentów przedłożonych przez WRK; wykonywanie innych zadań określonych w ustawie lub w przepisach odrębnych Powiatowy (Miejski) Rzecznik Konsumentów może w szczególności wytaczać powództwa na rzecz konsumentów oraz wstępować, za ich zgodą, do toczącego się postępowania w sprawach o ochronę interesów konsumentów. Rozstrzygnięcie w zakresie wytoczenia powództwa bądź wstąpienia w nie, P(M)RK podejmuje samodzielnie, po uwzględnieniu stopnia zawiłości sprawy bądź ze względu na precedensowy jej charakter oraz mając na uwadze możliwości kadrowe lub środki finansowe przeznaczone na realizację tego zadania.

Art. 6 1. Rzecznik Konsumentów wydaje decyzję stwierdzającą stosowanie przez przedsiębiorcę zakazanej praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów określonej w art. 5 i nakazuje zaniechanie jej stosowania. 2. W decyzji, o której mowa w ust. 1, Rzecznik Konsumentów może zobowiązać przedsiębiorcę do usunięcia trwających skutków naruszenia zbiorowych interesów konsumentów w celu zapewnienia wykonania nakazu, w szczególności zobowiązać przedsiębiorcę do złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia o treści i w formie określonej w decyzji. Może również nakazać publikację decyzji w całości lub w części na koszt przedsiębiorcy. 3. W przypadku niestwierdzenia praktyki, o której mowa w ust 1, Rzecznik Konsumentów wydaje decyzję o braku podstaw do wydania decyzji o której mowa w art. 6 ust 1 i 2, art. 7 i art. 8. Art. 7. 1. Nie wydaje się decyzji, o której mowa w art. 6, jeżeli przedsiębiorca zaprzestał stosowania praktyki, o której mowa w art. 5. 2. W przypadku określonym w ust. 1 Rzecznik Konsumentów wydaje decyzję stwierdzającą stosowanie zakazanej praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów określonej w art. 5 i stwierdza zaniechanie jej stosowania. 3. Ciężar udowodnienia okoliczności, o których mowa w ust. 1, spoczywa na przedsiębiorcy. 4. Przepis art. 6 ust. 2 stosuje się odpowiednio. 5. Jeżeli przedsiębiorca zaprzestał stosowania praktyki, o której mowa w art. 5 niezwłocznie po wszczęciu postępowania, Rzecznik Konsumentów może wydać decyzję o której mowa w art. 8, odpowiednio zmieniając zobowiązanie przedsiębiorcy. 6. W decyzji, o której mowa w ust. 2 i ust 5, Rzecznik Konsumentów może odstąpić albo obniżyć karę, o której mowa w art. 75 ust 1. Przepis art. 78 stosuje się odpowiednio.

Propozycja zmiany przepisów Art. 8 1. Jeżeli w toku postępowania w sprawie stosowania zakazanej praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów zostanie uprawdopodobnione - na podstawie okoliczności sprawy, informacji zawartych we wniosku, o którym mowa w art. 31 ust 1 lub ust 2, lub innych informacji będących podstawą wszczęcia postępowania - że przedsiębiorca stosuje praktykę, o której mowa w art. 5, a przedsiębiorca, któremu jest zarzucane naruszenie tego przepisu, zobowiąże się do podjęcia lub zaniechania określonych działań zmierzających do zakończenia naruszenia lub usunięcia jego skutków, Rzecznik Konsumentów może, w drodze decyzji, nałożyć obowiązek wykonania tych zobowiązań. 2. Przy wydawaniu decyzji, o której mowa w ust 1 Rzecznik Konsumentów powinien uwzględnić w szczególności rodzaj stwierdzonych naruszeń, okoliczności naruszenia zbiorowych interesów konsumentów oraz gotowość współdziałania przedsiębiorcy. 3. W decyzji, o której mowa w ust. 1, Rzecznik Konsumentów może określić termin wykonania zobowiązań. Może również zobowiązać przedsiębiorcę do złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia o treści i formie określonej w decyzji lub do publikacji decyzji w całości lub części na koszt przedsiębiorcy. 4. W decyzji, o której mowa w ust. 1, Rzecznik Konsumentów nakłada na przedsiębiorcę obowiązek składania w wyznaczonym terminie informacji o stopniu realizacji zobowiązań. 5. W przypadku wydania decyzji, o której mowa w ust. 1, art. 6 i 7 nie stosuje się, z zastrzeżeniem ust. 7. 6. Rzecznik Konsumentów może, z urzędu, uchylić decyzję, o której mowa w ust. 1, w przypadku gdy: została ona wydana w oparciu o nieprawdziwe, niekompletne lub wprowadzające w błąd informacje lub dokumenty; przedsiębiorca nie wykonuje zobowiązań lub obowiązków, o których mowa w ust. 1-4 7. Rzecznik Konsumentów może z urzędu uchylić decyzję, o której mowa w ust. 1, w przypadku gdy nastąpiła zmiana okoliczności, mających istotny wpływ na wydanie decyzji. 8. W przypadku uchylenia decyzji Rzecznik Konsumentów orzeka co do istoty sprawy. 9. W decyzji, o której mowa w ust. 1, Rzecznik Konsumentów może obniżyć karę, o której mowa w art. 75 ust 1. Przepis art. 78 stosuje się odpowiednio, z uwzględnieniem art. 8 ust 2. Art. 9 Rzecznik Konsumentów może nadać decyzji w całości lub części rygor natychmiastowej wykonalności, jeżeli wymaga tego ważny interes konsumentów.

Propozycja zmiany uokik Art. 27 1. Zadania w dziedzinie ochrony interesów konsumentów w zakresie określonym ustawą oraz odrębnymi przepisami wykonują również organizacje konsumenckie i inne instytucje, do których statutowych lub ustawowych zadań należy ochrona interesów konsumentów. 2. Organizacje konsumenckie reprezentują interesy konsumentów wobec organów administracji rządowej i samorządowej i mogą uczestniczyć w realizacji rządowej polityki konsumenckiej. 3. Organizacje, o których mowa w ust. 1, mają w szczególności prawo do: wyrażania opinii o projektach aktów prawnych i innych dokumentów dotyczących praw i interesów konsumentów; opracowywania i upowszechniania konsumenckich programów edukacyjnych; wykonywania testów produktów i usług oraz publikowania ich wyników; wydawania czasopism, opracowań badawczych, broszur i ulotek; prowadzenia nieodpłatnego poradnictwa konsumenckiego oraz udzielania nieodpłatnej pomocy konsumentom w dochodzeniu ich roszczeń, chyba że statut organizacji stanowi, że działalność ta jest wykonywana odpłatnie; udziału w pracach normalizacyjnych; realizowania zadań państwowych w dziedzinie ochrony konsumentów, zlecanych przez organy administracji rządowej i samorządowej; ubiegania się o dotacje ze środków publicznych na realizację zadań, o których mowa w pkt 7.

Propozycja zmiany przepisów Art. 29 1. Postępowanie przed Rzecznikiem Konsumentów jest prowadzone jako postępowanie wyjaśniające lub postępowanie kończące w sprawie zakazu stosowania praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów. 2. Postępowanie wyjaśniające poprzedza wszczęcie postępowania kończącego w sprawie zakazu stosowania praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów. Art. 30 1. Rzecznik Konsumentów może wszcząć z urzędu lub na wniosek, w drodze postanowienia, postępowanie wyjaśniające, jeżeli okoliczności wskazują na możliwość naruszenia przepisów ustawy, w sprawach dotyczących określonej gałęzi gospodarki, w sprawach dotyczących ochrony interesów konsumentów oraz w innych przypadkach, gdy ustawa tak stanowi. 2. Postępowanie wyjaśniające może mieć na celu w szczególności: ustalenie, czy nastąpiło naruszenie uzasadniające wszczęcie postępowania kończącego w sprawie zakazu stosowania praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów oraz zajęcie stanowiska czy przedsiębiorca stosuje zakazaną praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, ustalenie, czy miało miejsce naruszenie chronionych prawem interesów konsumentów uzasadniające podjęcie działań określonych w odrębnych ustawach. 3. Nie wszczyna się postępowania wyjaśniającego, jeżeli z zawartych we wniosku oraz posiadanych przez Rzecznika Konsumentów informacji wynika w sposób oczywisty, że zbiorowe interesy konsumentów uległy naruszeniu. W takim przypadku Rzecznik Konsumentów wszczyna postępowanie kończące. 4. Zakończenie postępowania wyjaśniającego ustalającego stosowanie przez przedsiębiorcę zakazanej praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów, następuje w drodze postanowienia. 5. Zakończenie postępowania wyjaśniającego, w wyniku którego nie ustalono stosowania przez przedsiębiorcę zakazanej praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów następuje w drodze decyzji o odmowie wszczęcia postępowania kończącego w przypadku złożenia wniosku o którym mowa w art. 31 ust 1 lub ust 2, a w przypadku postępowania wyjaśniającego wszczętego z urzędu – postanowieniem. 6. Postępowanie wyjaśniające nie powinno trwać dłużej niż 60 dni, a w sprawach szczególnie skomplikowanych - nie dłużej niż 120 dni od dnia jego wszczęcia. Przepisy art. 35-38 Kodeksu postępowania administracyjnego stosuje się odpowiednio.

Propozycja zmiany przepisów Art. 31 1. Z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie zakazu praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów może wystąpić: 1) Rzecznik Praw Obywatelskich; 2) Rzecznik Ubezpieczonych; 3) Powiatowy (Miejski) Rzecznik Konsumentów; 4) organizacja konsumencka; 5) Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji; 6) organ kontroli państwowej; 7) Komisja Nadzoru Finansowego. 2. Z wnioskiem, o którym mowa w ust. 1, może także wystąpić zagraniczna organizacja wpisana na listę organizacji uprawnionych w państwach Unii Europejskiej do złożenia wniosku o wszczęcie postępowania, opublikowaną w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej, jeżeli cel jej działania uzasadnia wystąpienie przez nią z wnioskiem o wszczęcie postępowania dotyczącego naruszenia wynikającego z niezgodnych z prawem zaniechań lub działań podjętych w Polsce, zagrażających zbiorowym interesom konsumentów w państwie członkowskim, w którym organizacja ta ma swoją siedzibę. 3. Wniosek, o którym mowa w ust. 1, wnosi się na piśmie wraz z uzasadnieniem oraz podaniem podstawy prawnej, z kopiami w liczbie umożliwiającej ich przekazanie stronom przy postępowaniu kończącym. Wnioskodawca jest obowiązany uprawdopodobnić naruszenie przepisów ustawy. 4. W przypadku, gdy wniosek nie spełnia warunków określonych w ust. 3, Rzecznik Konsumentów wzywa wnioskodawcę do jego uzupełnienia w wyznaczonym terminie. 5. Rzecznik Konsumentów wydaje postanowienie o wszczęciu postępowania wyjaśniającego i zawiadamia o tym wnioskodawcę.

Propozycja zmiany przepisów Art. 32 1. Rzecznik Konsumentów może, w drodze decyzji, odmówić wszczęcia postępowania, jeżeli z zawartych we wniosku oraz posiadanych przez Rzecznika Konsumentów informacji wynika w sposób oczywisty, że zbiorowe interesy konsumentów nie uległy naruszeniu. 2. Rzecznik Konsumentów, w drodze postanowienia, odmawia wszczęcia postępowania, jeżeli z wnioskiem wystąpiła osoba nieuprawniona na podstawie art. 31 ust. 1 lub 2. 3. Rzecznik Konsumentów może, w drodze postanowienia, odmówić wszczęcia postępowania: w przypadku niedostarczenia przez wnioskodawcę w wyznaczonym terminie informacji niezbędnych do rozstrzygnięcia o wszczęciu postępowania; jeżeli wniosek nie spełnia wymogów, o których mowa w art. 31 ust. 3. 4. Na postanowienia, o których mowa w ust. 2 i 3, wnioskodawcy przysługuje zażalenie.

Propozycja zmiany przepisów Art. 33 Stroną postępowania kończącego jest wnioskodawca, o którym mowa w art. 31 oraz przedsiębiorca wobec którego zostało wszczęte postępowanie kończące w sprawie stosowania praktyki, o której mowa w art. 5.

Propozycja zmiany przepisów Art. 34 1. Postępowanie kończące w sprawie zakazu stosowania praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów oraz w sprawach nakładania kar pieniężnych wszczyna się z urzędu, po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego. 2. Postępowanie kończące ma na celu uzupełnienie materiału dowodowego w sprawie, w szczególności poprzez umożliwienie wypowiedzenia się przedsiębiorcy, co do stawianego zarzutu stosowania zakazanej praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów oraz przedstawienie własnych dowodów w sprawie. 3. Przedsiębiorca wezwany do ustosunkowania się do stawianych zarzutów, obowiązany jest przedstawić Rzecznikowi Konsumentów wszystkie okoliczności i dowody mające istotne znaczenie dla sprawy pod rygorem nieuwzględnienia ich w postępowaniu odwoławczym. Przepis art. 368 § 1 pkt 4 Kodeksu postępowania cywilnego stosuje się odpowiednio. 4. Postępowanie kończące w sprawie zakazu praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów powinno się zakończyć nie później niż w ciągu 60 dni, a w sprawie szczególnie skomplikowanej - nie później niż w ciągu 90 dni od dnia wszczęcia postępowania. Przepisy art. 35-38 Kodeksu postępowania administracyjnego stosuje się odpowiednio.

Propozycja zmiany przepisów Rozdział 2. Przepisy ochrony indywidualnych interesów konsumentów Art. 71 1. Powiatowy (Miejski) Rzecznik Konsumentów w ramach realizacji zadań określonych przepisami ustawy występują do przedsiębiorców działając na rzecz ochrony indywidualnych interesów konsumentów. 2. P(M)RK podejmuje działania na rzecz konsumentów mających zamieszkanie na terenie powiatu (miasta na prawach powiatu), w którym znajduje się siedziba P(M)RK. 3. W sprawach prowadzonych na rzecz ochrony indywidualnych interesów konsumentów i na podstawie przepisów niniejszego rozdziału, przepisów rozdziału 1 nie stosuje się.

Propozycja zmiany przepisów Art. 72 1. Do pism konsumentów w sprawach naruszeń ich indywidualnych interesów stosuje się przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego dotyczące podań. 2. Podanie, o którym mowa w ust 1 w szczególności powinno zawierać wskazanie naruszenia interesu konsumenta oraz niezbędne dokumenty. 3. Powiatowy (Miejski) Rzecznik Konsumentów w przypadku określonym w ust 2 wzywa konsumenta do uzupełnienia podania, pod rygorem pozostawienia sprawy bez dalszego biegu. 4. W sprawach naruszeń indywidualnych interesów konsumentów właściwy organ nie wydaje decyzji w rozumieniu przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego.

Propozycja zmiany przepisów Art. 73 1. P(M)RK w terminie 30 dni a w sprawach szczególnie skomplikowanych poinformuje konsumenta o podjęciu czynności, bądź odmowie podjęcia działań. 2. P(M)RK w odpowiedzi na podanie konsumenta uzasadnia powody odmowy, w szczególności poprzez wskazanie braku naruszenia interesu konsumenta. 3. P(M)RK odmówi podjęcia działań na rzecz konsumenta w przypadku konieczności przedłożenia opinii, ekspertyzy osoby dysponującej specjalistyczną wiedzą, potwierdzającej naruszenie interesów konsumenta, a konsument nie dostarczy wymaganych dokumentów we wskazanym przez organ terminie. 4. Na odmowę podjęcia działań przez właściwy organ, konsumentowi nie przysługuje odwołanie. 5. Odmowa podjęcia działań na rzecz indywidualnego konsumenta nie zamyka mu drogi dochodzenia jego roszczeń na drodze postępowania cywilnego.

Propozycja zmiany przepisów Art. 74 1. Przedsiębiorca, do którego zwrócił się Powiatowy (Miejski) Rzecznik Konsumentów, działając na podstawie art. 21 pkt 3 albo na podstawie art. 26 ust 1 pkt 3, jest obowiązany udzielić rzecznikowi wyjaśnień i informacji będących przedmiotem wystąpienia oraz ustosunkować się do uwag i opinii rzecznika. Art. 81 1. Przedsiębiorca, który wbrew przepisowi art. 74, narusza obowiązek udzielenia miejskiemu albo powiatowemu rzecznikowi konsumentów wyjaśnień i informacji będących przedmiotem wystąpienia rzecznika lub obowiązek ustosunkowania się do uwag i opinii rzecznika we wskazanym przez niego terminie, podlega karze grzywny, nie mniejszej niż 2 000 zł. 2. Orzekanie w sprawach o czyny określone w ust. 1 następuje w trybie przepisów ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia.

Serdecznie dziękuję za uwagę Izabela Wesołowska izabela.wes@gamil.com