METODY AKTYWIZUJĄCE Arkadiusz Mroczyk

Nauczyciel kieruje procesem uczenia się uczniów Nauczyciel kieruje procesem uczenia się uczniów. Jest organizatorem, animatorem, ekspertem i przewodnikiem, który motywuje do działania, pobudza ciekawość poznawczą, organizuje sytuacje w procesie edukacyjnym, kieruje pracą uczniów, co polega m.in. na: uświadamianiu im celów działań, uczenia się; pobudzaniu ich ciekawości poznawczej racjonalnym wyznaczaniu zadań

Janina Krzyżewska w książce „ Aktywizujące metody i techniki w edukacji wczesnoszkolnej” sklasyfikowała metody aktywizujące w edukacji wczesnoszkolnej w następujący sposób: metody integracyjne metody tworzenia i definiowania pojęć metody hierarchizacji metody twórczego rozwiązywania problemów metody pracy we współpracy metody ewaluacyjne.

Metody integracyjne Integracja – w edukacji wczesnoszkolnej to propozycja pracy z dzieckiem zorientowana na dziecko, jako podmiot i indywidualność. Metody i techniki integracyjne można podzielić na wprowadzające, ogólnorozwojowe, jak i końcowe (przydatne na początku lekcji, w trakcie i na zakończenie zajęć). Metody integracyjne służą odprężeniu i relaksacji, wprowadzają w dobry nastrój i życzliwą atmosferę. Zapewniają dzieciom bezpieczeństwo w grupie, gwarantują poczucie tożsamości z grupą, uczą efektywnej komunikacji, pomagają uporządkować problemy, uczą twórczego myślenia i współpracy.

Metody tworzenia i definiowania pojęć Pojęcia stanowią podstawową jednostkę organizującą logiczne myślenie i porozumiewanie się ludzi. Wyróżnianie cech istotnych – pozwala na zdefiniowanie i odróżnienie jednych pojęć od drugich.

Metody hierarchizacji Hierarchizacja to uporządkowanie w relacji wyższości - niższości za pomocą wyznaczonego kryterium. Ustalenie priorytetów w nauczaniu zintegrowanym występuje w każdej z edukacji.

Metody ewaluacyjne Ewaluacja to sposób działania, za pomocą którego opisujemy rezultaty (wyniki) końcowe zaistniałych faktów, zarówno z pozytywnej, jak i z negatywnej strony. Współczesne rozumienie ewaluacji to nie tylko kontrola, ocena, zbieranie danych, to przede wszystkim - refleksja własna ukierunkowana na rozwój. Każdy dokonuje ewaluacji w celu podwyższenia jakości tego, co robi.

Metody rozwijające umiejętność pracy w grupie Praca grupowa – polega na tym, że w skład grup wchodzi po kilku uczniów złączonych wspólnym zadaniem. Niezaprzeczalnym walorem pracy grupowej jest zwiększenie wiedzy i doświadczeń w grupie, w myśl powiedzenia: „co dwie głowy, to nie jedna”. Ta forma aktywności uczniów dostarcza bodźców aktywizujących i sprzyja uspołecznieniu uczestników grupy.

PRZYKŁADY METOD AKTYWIZUJĄCYCH

Burza mózgów Jej istotą jest zgromadzenie w krótkim czasie dużej ilości pomysłów na rozwiązanie jakiegoś problemu. Metoda ta znana jest pod różnymi nazwami. Najczęściej używane to: giełda pomysłów, metoda Osborna, sesja odroczonej oceny, technika twórczego myślenia. „Burzę mózgów” zwykle przeprowadza się w trzech etapach: I – wytworzenie pomysłów (ważna ilość a nie jakość, ważne myślenie nawet najbardziej szalone i niedorzeczne), II – ocena, analiza zgłoszonych pomysłów (ustalone kryteria posłużą do oceny różnych propozycji), III – zastosowanie pomysłów i rozwiązań w praktyce.

„Metoda trójkąta” Służy przede wszystkim twórczemu rozwiązywaniu problemów. Charakterystyczny układ – trójkąt odwrócony wierzchołkiem do dołu – symbolizuje problem, który z jednej strony ma swoje przyczyny – siły podtrzymujące, z drugiej natomiast siły hamujące przyczyny. Istota tej metody ogranicza się do zdefiniowania problemu, określenia przyczyn podtrzymujących problem i wyszukiwania rozwiązań, które by usunęły przyczyny podtrzymujące sytuację problemową.

„Rybki w akwarium” To metoda służąca powtórzeniu materiału, zapamiętywaniu trudniejszych treści. Poza tym zachęca uczniów do porządkowania zdobytej wiedzy. Ułatwia pamięciowe uczenie się. Może być stosowana jako sposób na zaprezentowanie własnego zdania.

Przebieg: 1.Uczniowie przygotowują się w domu do pracy kontrolnej z większej partii materiału. 2.Na następnej lekcji nauczyciel prosi dwoje uczniów, aby zasiedli w kręgu, obok nich ustawiono 4-5 wolnych krzeseł. 3.Pozostali uczniowie i nauczyciel siedzą w kręgu zewnętrznym, tzn. W kręgu utworzonym z krzeseł. 4.Para uczniów rozpoczyna rozmowę – jest to przygotowana przez nich forma dialogu, w czasie którego powtarzają materiał. Przedstawiają najważniejsze aspekty, problemy, o których warto pamiętać na klasówce. Jeśli ktoś z zewnętrznego kręgu chciałby w danej chwili o coś zapytać, siada na wolnym krześle. Jeżeli uczniowie siedzący w kręgu wewnętrznym nie znają jakiejś odpowiedzi, wspiera ich ktoś z kręgu zewnętrznego (tą osobą może być także nauczyciel).

Podsumowanie Rozważania na temat znaczenia aktywności i metod aktywizujących należy zakończyć stwierdzeniem, że nie powinno się iść na skróty i wyra- żać jawny sprzeciw przeciwko „fast-foodowemu modelowi edukacji”. Pośpiech, brak zaangażowania, nadmiar mocno przetworzonych informacji podanych w gotowej postaci są wrogami edukacji jutra. Sprawne poruszanie się w zmieniającym się świecie w znacznej mierze zależeć będzie od umiejętności, wśród których wyróżnimy aktywność poznawczą, kreatywność, wnioskowanie i pracę w grupie.

Dziękuję