Propozycje wsparcia dla osób z głęboką niepełnosprawnością intelektualną, z doświadczeń Ośrodka Rewalidacyjno - Wychowawczego

Podstawą jakiejkolwiek pracy z dzieckiem, a zwłaszcza z dzieckiem niepełnosprawnym intelektualnie w stopniu głębokim jest dokładna i wnikliwa diagnoza jego funkcjonowania. Musimy dołożyć wszelkich starań, by jak najlepiej poznać swojego wychowanka i jak najwięcej się o nim dowiedzieć. Dysponując solidną i rzetelna wiedzą o jego możliwościach psychofizycznych, potrzebach, stanie zdrowia, dodatkowych zaburzeniach, możemy tak dobrać formy i metody pracy z nim, by umożliwić mu maksymalny rozwój w bezpiecznych i akceptowanych przez niego warunkach.

Pracujemy więc w oparciu o: opinię i zalecenia Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej, która wystawiała orzeczenie naszemu wychowankowi informacje zdobyte od rodziców, a zawarte w Kwestionariuszu do diagnozy sytuacji rodzinnej ucznia obserwacje dotyczące jego funkcjonowania zebrane w Wielospecjalistycznej ocenie dla dzieci z głęboką niepełnosprawnością intelektualną opinie i uwagi innych nauczycieli i specjalistów pracujących z naszymi podopiecznymi.

Tylko w taki bowiem kompleksowy sposób, zgromadzimy bogatą bazę informacji o naszych podopiecznych i będziemy mogli w efektywny, skuteczny i dający satysfakcję sposób z nimi pracować.

Metody i formy pracy

Zarówno podczas grupowych zajęć rewalidacyjno -wychowawczych, jak i indywidualnych zajęć terapeutycznych warto stosować różne formy pracy. Do tych najczęściej praktykowanych należą formy: zabawowa mimowolnej obserwacji naśladownictwa praktycznego działania.

Do metod, które umożliwią jak najszersze wsparcie naszych wychowanków zaliczyć można: Metodę Porannego Kręgu Techniki Plastyczne min. malowanie dziesięcioma palcami Program Aktywności M. i CH. Knillów: świadomość ciała, dotyk i komunikacja elementy Metody Ruchu Rozwijającego W. Sherborne elementy masażu np. Shantala, stymulację punktów neuromotorycznych twarzy wg Castillo-Moralesa Terapię Ręki

elementy metody Integracji Sensorycznej elementy muzykoterapii alternatywne i wspomagające metody komunikacji elementy Niedyrektywnej Terapii Zabawowej oraz metodę zabawową KLANZA zabawy paluszkowe i baraszkowanie elementy Metody Sensopaka ćwiczenia na platformie rezonansowej.

Programy realizowane w pracy z wychowankami z głęboką niepełnosprawnością intelektualną

Program „Ja i moje ciało” Program „Ja i moje ciało” został stworzony w celu poprawy orientacji w schemacie własnego ciała, gromadzenia nowych doświadczeń, pobudzania do ciekawości i radości eksperymentowania przez dzieci z głęboką niepełnosprawnością intelektualną. Realizowany jest w ramach zespołowych zajęć rewalidacyjno - wychowawczych oraz podczas zajęć logopedycznych, ze szczególnym uwzględnieniem wówczas budowania świadomości sfery oralnej.

Cele szczegółowe: rozwijanie wrażliwości dotykowej rozwijanie aktywności ruchowej budzenie potrzeby ruchu spontanicznego i celowego dostarczanie optymalnej ilości bodźców stymulujących zmysły (dotyku, równowagi, propriocepcji) budowanie poczucia bycia sprawcą wywołanie pozytywnych emocji nabieranie świadomości istnienia regulacja pracy układu oddechowego.

Program „W świecie zmysłów - patrzę, czuję, słyszę, smakuję” Program adresowany jest do wszystkich wychowanków grup rewalidacyjno - wychowawczych, albowiem u wszystkich naszych podopiecznych zaobserwować można deficyty i zaburzenia w funkcjonowaniu poszczególnych zmysłów i konieczność ich niwelowania, rehabilitowania. Zajęcia odbywają się w formie „Kolorowych Dni”- motywem przewodnim i odróżniającym je od pozostałych zajęć jest dominacja wybranego koloru (np. kolor ubrania zakładanego przez wszystkich uczestników na czas zajęć, wystroju sali).

Ważne jest też dokładnie przemyślane, podkreślające ten kolor dobranie bodźców oraz pomocy dydaktycznych, które zaangażują i uaktywnią obok wzroku, czy słuchu, pozostałe zmysły tak, by kompleksowa, wielozmysłowa stymulacja była naszym podopiecznym zapewniona w maksymalny sposób, z wykorzystaniem urozmaiconych form i metod pracy, stosowanych w twórczy i otwarty sposób.

Cele szczegółowe programu: wzbogacanie doświadczeń w sferze dotykowej poprzez aktywizację różnych receptorów skóry wygaszanie przetrwałych odruchów niwelowanie lęku przed czymś nieznanym usprawnianie percepcji wzrokowej, słuchowej, węchowej doskonalenie koordynacji wzrokowo - ruchowej motywowanie do podejmowania aktywności ruchowej dostarczanie nowych doświadczeń zmysłowo -ruchowych

zwiększanie sprawności motorycznej rąk rozwijanie poczucia sprawstwa wydłużanie czasu koncentracji uwagi poszerzanie wiedzy o otaczającym świecie.

„Gdy się rączki spotykają” „Gdy się rączki spotykają”. Program terapii ręki dla dzieci z głęboką niepełnosprawnością intelektualną. Terapia ręki zajmuje się usprawnieniem małej motoryki. Dotyczy zarówno usprawniania rąk, jak również stymulacji sensorycznej w obrębie dłoni i rąk. W odniesieniu do dzieci z głęboką niepełnosprawnością intelektualną, terapia ręki dotyczy głównie kształtowania poczucia sprawczości.

Cele szczegółowe programu: wzbogacanie doświadczeń sensorycznych w sferze dotykowej i proprioceptywnej w obrębie dłoni i rąk usprawnianie czynności samoobsługowych kształtowanie chwytów umożliwiających trzymanie przedmiotów codziennego użytku kształtowanie poczucia sprawczości dłoni i rąk motywowanie do podejmowania aktywności z użyciem rąk

dostarczanie nowych doświadczeń zmysłowo -ruchowych zwiększanie sprawności motorycznej rąk - wydłużanie czasu manipulowania przedmiotami, zabawkami nabieranie i pogłębianie świadomości własnych rąk i dłoni.

Zajęcia cykliczne

Projekt „Kolorowe czytanie - wielozmysłowe świata poznawanie” Projekt ten realizowany jest podczas zajęć integracyjnych dla wszystkich grup rewalidacyjno - wychowawczych. Wychowankowie mają możliwość w polisensoryczny sposób odkrywać i doświadczać świat poprzez uczestnictwo w zajęciach z wykorzystaniem specjalnie przygotowanych książek i pomocy dostosowanych do ich możliwości psychofizycznych. Inspiracją stały się książki dedykowane dla najmłodszych oraz adaptacje cyklu książeczek uwzględniających potrzeby dzieci, ich poziom funkcjonowania oraz ich sposób poznawania świata.

Zajęcia plastyczne - konkursy Celem konkursów organizowanych w ORW jest zachęcenie nauczycieli do włączenia różnych metod i technik plastycznych do pracy z dziećmi oraz pokazanie, że również dla naszych, często bardzo zaburzonych i niepełnosprawnych wychowanków, może to być atrakcyjna i dająca radość forma aktywności. W konkursach tych nie chodzi o ocenianie i porównywanie, ale raczej o pomysłowość, twórcze, otwarte podejście do zadania i wspólną zabawę.

Dotychczas przygotowaliśmy prace konkursowe pt Dotychczas przygotowaliśmy prace konkursowe pt. My się Zimy nie boimy, Pani Jesień i jej dary, Tutaj w Zoo jest wesoło, Moje wymarzone wakacje, Wiosna - jej pierwsze oznaki, Cuda podwodnego świata, Letnia łąka, Zima i dzieci, Jesienne drzewo, Uroki Zimy. Prace naszych wychowanków są prezentowane na tablicy na świetlicy, a także na stronie Facebooka. Nasi wychowankowie, wykorzystując różne techniki plastyczne, przygotowali również pracę zbiorową - plakat „Zielona Stolica” na konkurs zorganizowany przez Lasy Miejskie w ramach programu „Wspieranie edukacji ekologicznej w placówkach oświatowych m. st. Warszawy”, do którego realizacji przyłączyliśmy się w tym roku szkolnym.

Zajęcia prozdrowotne W ORW nr 1 w Warszawie wdrażamy Ogólnopolski Program Edukacji Zdrowotnej „Akademia Aquafresh”- jest to największy w Polsce program profilaktyki higieny jamy ustnej realizowany w przedszkolach, a od kilku lat również wśród wychowanków naszego Ośrodka. Program ma na celu zachęcić najmłodszych do regularnej dbałości o higienę jamy ustnej i walki z powszechną wśród polskich dzieci próchnicą. W ramach Akademii chcemy wśród wychowanków grup rewalidacyjno - wychowawczych kształtować właściwe nawyki higieniczne.

W tym celu organizujemy specjalne zajęcia integracyjne, by w formie zabawy promować zachowania prozdrowotne, dążymy też do tego, by nasi podopieczni zostali zaopatrzeni przez rodziców w szczoteczki do zębów i byli wdrażani do regularnej dbałości o higienę jamy ustnej, nie tylko w naszej placówce, ale również w swoich domach.

Zajęcia kulinarne Podstawowym celem zajęć kulinarnych jest nabywanie umiejętności samodzielnego przygotowywania posiłków na miarę indywidualnych możliwości każdego wychowanka. Dzieci na zajęciach poznają podstawowe produkty spożywcze. Niejednokrotnie po raz pierwszy w życiu mają możliwość dotknąć, posmakować i powąchać wielu nowych dla nich rzeczy. Uczą sie zasad estetycznego przygotowania i podawania posiłków. Wychowankowie w kuchni przede wszystkim jednak obierają, kroją, ścierają na tarce, wyciskają, przelewają, przesypują oraz mieszają.

Zajęcia teatralne W tym roku szkolnym zainicjowałyśmy nowy cykl zajęć pt. „Opowiem Ci bajkę - teatrzyk interaktywny”. Idea jaka nam przyświeca, to stworzenie naszym wychowankom możliwości i warunków do bezpośredniego uczestnictwa w działaniach artystycznych, które są dostosowane do ich możliwości percepcyjnych i ruchowych. Mamy już za sobą pierwsze przedstawienie pt.,,Dokąd jadą misie?”, aktorami były zarówno dzieci, jak i my sami - wychowawcy.

MATP - Trening Motorycznej Aktywności Program MATP dedykowany jest osobom, które nie mogą uczestniczyć w oficjalnych treningach i zawodach sportowych z powodu współistniejących z niepełnosprawnością intelektualną niepełnosprawności fizycznych. Uczestnictwo w tym programie: motywuje i mobilizuje ćwiczącego i terapeutę do uzyskiwania wszechstronnych efektów rehabilitacji ruchowej poprawia koordynację ruchowa i zdolności poruszania się

umożliwia osobom z głęboką niepełnosprawnością uczestnictwo w ruchu Olimpiad Specjalnych w roli zawodnika w Dniu Treningu stwarza jego uczestnikom możliwość przeżywania radości i poczucia dumy ze swoich osiągnięć.

Zajęcia okazjonalne i uroczystości W każdym roku szkolnym organizowanych jest wiele imprez okolicznościowych integrujących całą społeczność Ośrodka. Wśród nich cyklicznie odbywają się m.in.: Pożegnanie Lata, Zabawa Andrzejkowa, Mikołajki, Bal karnawałowy, Powitanie Wiosny, Spotkanie Wielkanocne, Dzień Dziecka. Ponadto w Ośrodku odbywa się wiele spontanicznych wydarzeń m. in. urodziny podopiecznych, przedstawienia, czy występy.

Podczas tych różnorodnych imprez stosujemy metody aktywizujące, wpływające na zaangażowanie wychowanków oraz na wzajemną współpracę podczas zajęć. Kształtujemy postawy życzliwości i pomocy słabszym. Formy pracy dostosowane są do indywidualnych możliwości dziecka tak, aby każdy wychowanek osiągnął swój własny sukces i zadowolenie z uczestniczenia w uroczystości lub spotkaniu.

Wycieczki i spacery Jeśli pogoda sprzyja, wychowankowie ORW uczestniczą w wielu wycieczkach i spacerach po bliższej i dalszej okolicy. Podczas wyjść podopieczni obserwują zmieniającą się przyrodę, ćwiczą poruszanie się z przewodnikiem oraz doświadczają roli pasażera w komunikacji miejskiej.

Organizując wycieczki: zapoznajemy wychowanków z miejscem i celem spaceru, bądź wycieczki, aby ich obserwacje i działania były jak najbardziej świadome nie dopuszczamy do nadmiernego zmęczenia fizycznego zapewniamy pełne bezpieczeństwo, a w określonych sytuacjach dajemy wychowankom kontrolowane poczucie swobody zapewniamy właściwą organizację, tak aby osiągnąć zamierzone cele edukacyjne kierownik wycieczki ma na uwadze, by program wycieczek był dostosowany do wieku, zainteresowań, potrzeb dzieci i ich możliwości.

Wykorzystanie różnych pracowni i pomocy Formą wsparcia dla osób z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu głębokim są również : odpowiednio wyposażone i dostosowane do ich potrzeb i możliwości rozwojowych, a co najważniejsze również bezpieczne klasy i pracownie pomoce dydaktyczne dostosowane do specyficznych potrzeb wielorako niepełnosprawnych wychowanków dodatkowy sprzęt specjalistyczny np. rehabilitacyjno - ortopedyczny wykorzystywany w celu usprawnia procesu edukacyjno - terapeutyczno - wychowawczego.

W pracy z naszymi wychowankami nie jesteśmy ograniczeni tylko do własnych klas, ale korzystamy z bogatej bazy lokalowej naszej Placówki, dostarczającej naszym podopiecznym całej gamy bodźców stymulujących różne zmysły, pozwalającej nabywać nowe doświadczenia, realizować w bezpieczny dla dzieci sposób potrzebę ruchu, poznawać skutki własnych działań, czy integrować się z innymi uczniami i wychowankami naszego Ośrodka.

Najczęściej są to: Sala Doświadczania Świata Sala Integracji Sensorycznej pracownia logopedyczna pracownia do terapii wzroku pracownia rehabilitacji ruchowej kuchnia sala gimnastyczna świetlica plac zabaw.

Świetlica Nasz Ośrodek zapewnia dzieciom, które do nas trafiają, nie tylko możliwość uczestnictwa w grupowych zajęciach rewalidacyjno- wychowawczych (w wymiarze 4 godzin dziennie), ale również dodatkowo kilkugodzinną możliwość pobytu w świetlicy. Wychodzimy naprzeciw potrzebom rodziców naszych podopiecznych, którzy mogą w tym czasie realizować się zawodowo, często po latach przerwy w ogóle powrócić na rynek pracy, czy po prostu zająć się innymi sprawami lub odpocząć wiedząc, że ich pociechy znajdują się pod opieką wykwalifikowanej kadry, która dokłada starań, by uatrakcyjnić i urozmaicić ten czas dzieciom.

Plac zabaw Plac zabaw to znakomite miejsce przede wszystkim do świetnej zabawy. Korzystanie z zabawek na świeżym powietrzu wpływa znakomicie na funkcje rozwojowe, szczególnie na integrację sensoryczną. Dla terapeutów stanowi więc źródło niezastąpionych oddziaływań terapeutycznych. Jesteśmy bardzo dumni z naszej zielonej - terapeutycznej „enklawy”.

Indywidualne zajęcia terapeutyczne ze specjalistami Ważne miejsce w procesie wspierania osób z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu głębokim zajmują w ofercie naszego Ośrodka dodatkowe oddziaływania terapeutyczne -prowadzone indywidualnie przez specjalistów oraz przygotowanych merytoryczne pedagogów tj. logopedia terapia zmysłami terapia ruchem terapia słuchu

terapia SI muzykoterapia terapia wzroku zajęcia z psychologiem.

Współpraca z rodzicami Wychowawcy ORW diagnozują i regularnie monitorują sytuację rodzinną swoich podopiecznych. Jesteśmy w stałym kontakcie z rodzicami swoich wychowanków poprzez zeszyty korespondencji, w których wymieniamy się bieżącymi informacjami, rozmowy telefoniczne w sytuacjach nagłych i pilnych, dotyczących najczęściej stanu zdrowie dziecka, zebrania dla rodziców oraz spotkania przy okazji różnych uroczystości, organizowanych na terenie naszego Ośrodka.

W trakcie zebrań z rodzicami omawiamy nie tylko bieżące sprawy i osiągnięcia swoich wychowanków, ale też rozmawiamy o sytuacjach trudnych, problematycznych, które wymagają podjęcia wspólnych, ujednoliconych oddziaływań wychowawczych obejmujących nie tylko szkołę, ale również środowisko domowe. Poza tym organizujemy dla rodziców: spotkania szkoleniowe zajęcia otwarte umożliwiamy kontakt ze specjalistami pracującymi w naszej Placówce.

Podsumowanie Opisane powyżej formy i propozycje wsparcia osób z głęboką niepełnosprawnością intelektualną na bazie doświadczeń zgromadzonych przez kadrę Ośrodka Rewalidacyjno - Wychowawczego nr 1 w Warszawie, służą osiąganiu najistotniejszych celów w pracy z naszymi podopiecznymi tj. dokładne poznanie dziecka nawiązanie kontaktu i znalezienie sposobu komunikowania się z dzieckiem i dziecka z otoczeniem zapewnienie poczucia bezpieczeństwa

dostarczanie bodźców dla wszystkich kanałów zmysłowych kształtowanie świadomości ciała u wychowanka wspieranie w poruszaniu i przemieszczaniu się wychowanka, czyli w realizacji potrzeby doświadczania ruchu pomoc w doświadczaniu skutków własnych działań socjalizacja dziecka z szeroko rozumianym otoczeniem.

Każda osoba ma prawo do rozwoju i jego wspomagania, bez względu na rodzaj i stopień niepełnosprawności. Osoby niepełnosprawne intelektualnie w stopniu głębokim powinny być otaczane szczególną troską zarówno przez swoich rodziców, jak i nauczycieli czy terapeutów, z którymi spotykają się w ciągu całego swojego życia. To właśnie i my staramy się czynić w naszej codziennej pracy rewalidacyjno - wychowawczej.

DZIĘKUJEMY