ŚWIĘTO KONSTYTUCJI 3 MAJA

„Witaj, majowa jutrzenko” Witaj, majowa jutrzenkoTam w łazienkach jest ruina, świeć naszej polskiej krainiew której Polak pamięć chował, uczcimy ciebie piosenkątam za czasów Konstantyna która w całej Polsce słynie.szpieg na nasze łzy czatował. Witaj Maj, Trzeci Maj,I gdy nadszedł Trzeci Maj, dla Polaków błogi raj!kajdanami brzęczał kraj. Nierząd braci naszych cisnął,W piersiach rozpacz uwięziona gnuśność w ręku króla spała,w listopadzie wstrząsła serce, a wtem Trzeci Maj zabłysnąłwstaje Polska z grobu łona, i nasza Polska powstała.pierzchają dumni morderce. Wiwat, Maj, piękny Maj,Błysnął znowu Trzeci Maj wiwat wielki Kołłątaj!i już wolny błogi kraj.

KONSTYTUCJA 3-GO MAJA Konstytucja 3 maja (właściwie Ustawa Rządowa z dnia 3 maja) – uchwalona 3 maja 1791 roku ustawa regulująca ustrój prawny Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Powszechnie przyjmuje się, że Konstytucja 3 maja była pierwszą w Europie i drugą na świecie (po konstytucji amerykańskiej z 1787 r.) nowoczesną, spisaną konstytucją. Konstytucja 3 maja została ustanowiona ustawą rządową przyjętą tego dnia przez sejm. Została zaprojektowana w celu zlikwidowania obecnych od dawna wad systemu politycznego Rzeczypospolitej Obojga Narodów i jej złotej wolności. Konstytucja wprowadziła polityczne zrównanie mieszczan i szlachty oraz stawiała chłopów pod ochroną państwa, w ten sposób łagodząc najgorsze nadużycia pańszczyzny. Konstytucja zniosła zgubne instytucje, takie jak liberum veto, które przed przyjęciem Konstytucji pozostawiało sejm na łasce każdego posła, który, jeśli zechciał – z własnej inicjatywy, lub przekupiony przez zagraniczne siły, albo magnatów – mógł unieważnić wszystkie podjęte przez sejm uchwały. Konstytucja 3 maja miała wyprzeć istniejący chaos, popierany przez część krajowych magnatów, na rzecz monarchii konstytucyjnej. W tym samym czasie przetłumaczono Konstytucję na język litewski. Przyjęcie Konstytucji 3 maja sprowokowało wrogość sąsiadów Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Podczas wojny w obronie konstytucji, Polska zdradzona przez swojego pruskiego sprzymierzeńca Fryderyka Wilhelma II została pokonana przez Imperium Rosyjskie Katarzyny Wielkiej, sprzymierzonej z konfederacją targowicką – spiskiem polskich magnatów przeciwnych reformom osłabiającym ich wpływy. Po utracie niepodległości w 1795 roku, przez 123 lata rozbiorów, przypominała o walce o niepodległość. Zdaniem dwóch współautorów, Ignacego Potockiego i Hugona Kołłątaja była "ostatnią wolą i testamentem gasnącej Ojczyzny". Konstytucja obowiązywała przez 14 miesięcy, w tym czasie Sejm Czteroletni uchwalił szereg ustaw szczegółowych, które były rozwinięciem jej postanowień. Sejm grodzieński (1793), aktem oblatowanym w Grodnie 23 listopada 1793 roku uznał Sejm Czteroletni za niebyły i uchylił wszystkie ustanowione na nim akty prawne.

Sejm Czteroletni Sejm zwołany na 6 października 1788 roku, mający trwać sześć tygodni, pod wpływem sprzyjającej sytuacji międzynarodowej i aktywności opinii publicznej, przedłużył obrady i jako konfederacja podjął dzieło reformatorskie. Obradował przez cztery lata (1788 – 1792) i przeszedł do historii pod nazwą Sejmu Czteroletniego lub Wielkiego. Podczas jego obrad stopniowo ukształtowały się trzy stronnictwa: - stronnictwo patriotyczne dążyło do przeprowadzenia reform wewnętrznych, rozwoju gospodarczego i rozszerzenia praw politycznych mieszczan. Później szukało porozumienia i wspólnego działania z królem i jego politycznym otoczeniem; - stronnictwo królewskie (dworskie) pragnęło wzmocnienia władzy królewskiej, powiększenia armii i ograniczenia swobód szlacheckich. Początkowo prowadziło politykę zbliżenia politycznego z Rosją; - stronnictwo hetmańskie – wrogie wszelkim zmianom i reformom. Jego główny program stanowiła wolność szlachecka i opór wobec króla. Różnica poglądów politycznych, prezentowanych przez posłów, doprowadziła do napięć i dyskusji oraz przedłużała pracę sejmu. W styczniu 1789 roku odrzucona gwarancje rosyjskie. Oznaczało to, że Polska stawała się na powrót w pełni niepodległym i wolnym państwem (aczkolwiek w okrojonych granicach). W listopadzie 1789 roku przedstawiciele 141 miast polskich przybyli do Warszawy i 2 grudnia, po kilku dniach obrad, pod przewodnictwem prezydenta stolicy Jana Dekerta, ubrani na czarno mieszczanie w milczącym pochodzie ulicznym udali się do króla. Przekazali władzy petycję, w której domagali się praw politycznych.

Sejm Czteroletni „Czarna procesja” wzbudziła strach wśród magnaterii i zwolenników stronnictwa hetmańskiego. Obawiano się wybuchu rewolucji podobnej do francuskiej. W kwietniu 1791 roku sejm uchwalił Ustawę o miastach, która nadawała mieszczanom miast królewskich znaczne prawa i swobody. Należały do niech między innymi: dostęp do urzędów, prawo do nabywania dóbr ziemskich i zakaz trzymania ludzi w więzieniach bez wyroku. Przedstawiciele ugrupowań postępowych stronnictwa patriotycznego i części królewskiego, wykorzystując przerwę spowodowaną świętami Wielkanocy i wyjazd z Warszawy większości posłów konserwatywnych, postanowili pracować dalej.

Stanisław August Poniatowski

Stanisław Staszic

Ignacy Krasicki

Hugo Kołłątaj

Jan Dekert

Konstytucja 3 maja Król, który w okresie pracy Sejmu zyskał dużą popularność w kraju i za granicą, współdziałał ze stronnictwem patriotycznym – inicjatorem reformatorskich aktów prawnych. W tajemnicy przygotowano propozycję ustawy zasadniczej – konstytucji. 3 maja 1791 roku 182 posłów, przy małej grupie przeciwników, uchwaliło Konstytucję 3 maja (nadaną tak od dnia podjęcia uchwały). Była ona pierwszą w Europie, a drugą na świecie, po konstytucji amerykańskiej, ustawą zasadniczą. Jej głównymi postanowieniami były: zniesienie liberum veto i wolnej elekcji, wprowadzenie zasady dziedziczności tronu, utworzenie rządu o dużym zakresie władzy, zwanego Strażą Praw, objęcie chłopów opieką prawną i włączenie do tekstu ustawy zasadniczej – ustawy o miastach. Konstytucja, zyskująca wielkie poparcie ogromnej rzeszy społeczeństwa, była dowodem, że Rzeczpospolita rozpoczęła ważne reformy ustrojowe i społeczne. Polska stawała się monarchią konstytucyjną, w której zniesiono podział na Koronę i Wielkie Księstwo Litewskie, wprowadzono jednolity rząd, skarb, wojsko i system prawny.

Ogłoszenie Konstytucji 3 maja

Konstytucja 3 maja 1791 r. Ustawa rządowa Uznając, że los nas wszystkich od ugruntowania i wydoskonalenia konstytucji narodowej jedynie zawisł, długim doświadczeniem poznawszy zadawnione rządu naszego wady, a chcąc korzystać z pory, w jakiej się Europa znajduje i z tej dogorywającej chwili, która nas samych sobie wróciła, wolni od hańbiących obcej przemocy nakazów, ceniąc drożej nad życie, nad szczęśliwość osobistą, egzystencję polityczną, niepodległość zewnętrzną i wolność wewnętrzną narodu, którego los w ręce nasze jest powierzony, chcąc oraz na błogosławieństwo, na wdzięczność współczesnych i przyszłych pokoleń zasłużyć, mimo przeszkód, które w nas namiętności sprawować mogą, dla ocalenia Ojczyzny naszej i jej granic, z największą stałością ducha niniejszą konstytucję uchwalamy i tę całkowicie za świętą, za niewzruszoną deklarujemy, dopóki by naród w czasie prawem przepisanym wyraźną wolę swoją nie uznał potrzeby odmienienia w niej jakiego artykułu. Do której to konstytucji dalsze ustawy sejmu teraźniejszego we wszystkim stosować się mają.

XVIII-wieczna panorama Warszawy