Najwyższa Izba Kontroli Departament Komunikacji i Systemów Transportowych Informacja o wynikach kontroli zabezpieczenia interesów Skarbu Państwa w umowach koncesyjnych na budowę i eksploatację autostrad A2 i A4 koncesyjnych na budowę i eksploatację autostrad A2 i A4 Warszawa, wrzesień 2006 r.

Dotychczasowe doświadczenia Rekompensaty dla koncesjonariuszy autostrad A2 i A4 Administracja publiczna nie jest przygotowana do skutecznego zabezpieczania interesów Skarbu Państwa w umowach zawieranych z prywatnymi partnerami zewnętrznymi NIK negatywnie oceniła działania Ministra Infrastruktury oraz Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad, które doprowadziły do podpisania aneksu i załącznika do umów na budowę i eksploatację autostrad A2 i A4 ze spółkami Autostrada i załącznika do umów na budowę i eksploatację autostrad A2 i A4 ze spółkami Autostrada Wielkopolska S.A. Wielkopolska S.A. i Stalexport Autostrada i Stalexport Autostrada Małopolska S.A.

spowodowało poważne zagrożenie dla zbilansowania Krajowego Funduszu Drogowego bez uzasadnienia zminimalizowało ryzyko gospodarcze koncesjonariuszy w znacznym stopniu przeniosło to ryzyko na Skarb Państwa stworzyło wieloletnie zobowiązania Skarbu Państwa wobec koncesjonariuszy na kwotę ponad 22 mld zł. obwarowane zapisami szczególnie niekorzystnymi dla strony rządowej Podpisanie z koncesjonariuszami aneksu i załącznika

Działania Ministra Infrastruktury oraz Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad Minister Infrastruktury rozwiązując w 2004 r. problem niezgodności polskiego prawa z przepisami UE, polegającej na ”podwójności opłat” za korzystanie z infrastruktury drogowej, wybrał rozwiązanie niekorzystne dla Skarbu Państwa. Nie uwzględnił bowiem jego skutków ekonomiczno – prawnych w 2004 r. problem niezgodności polskiego prawa z przepisami UE, polegającej na ”podwójności opłat” za korzystanie z infrastruktury drogowej, wybrał rozwiązanie niekorzystne dla Skarbu Państwa. Nie uwzględnił bowiem jego skutków ekonomiczno – prawnych

Działania Ministra Infrastruktury oraz Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad To niekorzystne rozwiązanie Minister Infrastruktury rekomendował Sejmowi RP w projekcie ustawy Sejm RP uchwalił ustawę o zmianie ustawy o autostradach płatnych oraz o Krajowym Funduszu Drogowym oraz ustawy o transporcie drogowym, przyjmując rozwiązanie rekomendowane przez Ministra Infrastruktury

Wykonując postanowienia ustawy Minister Infrastruktury podpisał, w październiku 2005 r., aneks i załącznik do umów na budowę i eksploatację A2 i A4 6

Niekorzystne dla Skarbu Państwa postanowienia zawarte w załączniku i aneksie Przyjęto, że zmiany prawa powodujące zmiany w systemie poboru opłat za przejazd drogami, podlegają jednostronnej ocenie koncesjonariuszy, którzy decydują czy zmienione przepisy nie pogorszyły ich sytuacji

Niekorzystne dla Skarbu Państwa postanowienia zawarte w załączniku i aneksie Nie założono, że w związku ze zmianami prawa strony umów (Skarb Państwa i koncesjonariusz) podejmą negocjacje dotyczące zmiany postanowień umowy koncesyjnej

Niekorzystne dla Skarbu Państwa postanowienia zawarte w załączniku i aneksie Przyjęto, że jednostronne ocenienie przez koncesjonariusza zaistnienia niekorzystnych dla niego skutków zmian prawa jest tytułem do potraktowania sytuacji jako „Istotnego Negatywnego Zdarzenia”

Niekorzystne dla Skarbu Państwa postanowienia zawarte w załączniku i aneksie Zaistnienie „Istotnego Negatywnego Zdarzenia” jest podstawą wystąpienia przez koncesjonariuszy do Skarbu Państwa o karne wielkie odszkodowania obejmujące poniesione nakłady finansowe, a także zyski planowane do uzyskania w okresie kilkudziesięciu lat obowiązywania koncesji

Nieprawidłowości w negocjacji i podpisywaniu aneksu i załącznika Minister Infrastruktury podpisał aneks nr 6 do umowy aneks nr 6 do umowy z Autostradą Wielkopolską S.A. na budowę i eksploatację na budowę i eksploatację Autostrady A2 Autostrady A2 w wersji mniej korzystnej dla Skarbu Państwa, dla Skarbu Państwa, niż wynegocjowana przez zespół niż wynegocjowana przez zespół złożony z firm doradczych i przedstawicieli GDDKiA i przedstawicieli GDDKiA

Nieprawidłowości w negocjacji i podpisywaniu aneksu i załącznika Minister Infrastruktury nie uzgodnił z Ministrem Finansów treści postanowień załącznika nr 6 do aneksu nr 5 do umowy ze Stalexport Autostrada ze Stalexport Autostrada Małopolska S.A., Małopolska S.A., tym samym nie wypełnił obowiązków ustawowych

Nieprawidłowości w negocjacji i podpisywaniu aneksu i załącznika Niewystarczająco zabezpieczono umowy koncesyjne przed możliwością koncesyjne przed możliwością dokonywania ewentualnych dokonywania ewentualnych niekontrolowanych zmian niekontrolowanych zmian na poszczególnych stronach na poszczególnych stronach tych dokumentów, tych dokumentów, a dokumentacja stanowiąca oryginały umów na budowę i eksploatację autostrad, była niekompletna

Nieprawidłowości w negocjacji i podpisywaniu aneksu i załącznika Minister Infrastruktury bez należytej staranności nadzorował negocjowanie aneksu i załącznika, a prowadzenie negocjacji z koncesjonariuszami pozostawiono wyłącznie w gestii GDDKiA w gestii GDDKiA oraz zatrudnianych przez nią doradców

Nieprawidłowości w negocjacji i podpisywaniu aneksu i załącznika Minister nie zasięgał opinii właściwych służb Ministerstwa Infrastruktury, Ministerstwa Infrastruktury, mimo skomplikowanych uwarunkowań prawnych, uwarunkowań prawnych, dużego tempa negocjacji i niezbadania przez doradców pełnej dokumentacji prawnej dotyczącej kolejnych zmian umów koncesyjnych

Wniosek NIK m.in. o Uniezależnienie przygotowywanych przez administrację rządową rozwiązań prawnych w sprawie budowy i utrzymania autostrad od stanowiska koncesjonariuszy, poprzez : przeprowadzenie szczegółowej, wielowariantowej analizy możliwości rozwiązania umów z koncesjonariuszami, bądź : renegocjacje umów koncesyjnych zmierzające do zrównoważenia pozycji Skarbu Państwa i koncesjonariuszy.

Najwyższa Izba Kontroli Departament Komunikacji i Systemów Transportowych Dziękujęzauwagę