Muzeum Powozów LIZBONA

Do dziś pozostaje tajemnicą kto,gdzie i kiedy wynalazł koło, jednak wynalazek ten przyczynił się do konstrukcji wozu ciągniętego przez zwierzęta. Koło uległo i ulega przemianom w szybkim tempie, a wraz z rozwojem społecznym nastąpiło zróżnicowanie typów pojazdów konnych dostosowanych do różnych celów. Miały one przeróżne zastosowanie : reprezentacyjne, wyjazdowe, spacerowe czy sportowe, generalnie służyły do przewozu osób i towarów. Czasami poczty i bagażu. Obecnie motoryzacja wyparła już wszelkiego rodzaju powozy. Główną przyczyna jest brak wygody czy niska prędkość tego środka transportu. W dzisiejszych czasach ludzie używają powozów do celów typowe rekreacyjnych i kolekcjonerskich. W zapomnienie odchodzą ekologiczne bryczki, dwukółki i wolanty... Nazewnictwo pojazdów zaprzęgowych jest bardzo rozbudowane - zależne od kraju, epoki, przeznaczenia pojazdu, czy mody. Ambonka, basztarda, berlina, berlinka,, bryczka,coupé, dezobliżantka, diligence, dorożka, dyliżans, ekwipaż, furgon, kabriolet, karawan, kariolka, kareta, karoca, kurierka, leżajka, milord, powóz, rydwan, soliterka, victoria.... to tylko niektóre z nazw. Były one jedno- lub parokonne. Jest takie miejsce w Lizbonie, gdzie zatrzymał się czas, gdzie przypomina się znaczenie słów kareta, karoca,kariolka, stangret,kozioł i czaprak. Gdzie można się zanurzyć w odległych czasach monarchii portugalskiej. Muzeum Powozów w Belem, w Lizbonie.

Budynek Muzeum Powozów jest raczej mało pozorny z zewnątrz, w śródku mieści bogatą kolekcję powozów z okresu od XVII-XIXw.

Składa się z trzech części - sali głównej o wymiarach 50 metrów na 17 m, sali bocznej i piętra z galerią. Na zdjęciu jest zakaz fotografowania z lampą błyskową i zakaz używania statywu. W całym muzeum można swobodnie robić zdjęcia bez flasha i z ręki, to normalna sytuacja w większości takich placówek.

W 1905 r. Królowa Amelia przekształciła dawną szkołę jazdy konnej w muzeum. Portret królowej Amelii, pomysłodawczyni Muzeum.

Prezentowane w muzeum powozy,zostały wykonane w ciągu ostatnich 300 lat w Europie, w galerii głównej w stylu Ludwika XVI, ustawiono powozy portugalskiej rodziny królewskiej.

Na pierwszym planie osiemnastowieczna berlinka Królowej Marii,pojazd ceremonialny. Na dachu - portugalski herb i inicjały M.P.R.P, bogato ozdobiona malowidłami. Była ciągnięta przez 6 koni.

Francuska Kareta należąca do królowej Marii Franciszki, siedemnasty wiek. Wymiary 588x197x250 cm.Na przodzie i z tyłu są alegoryczne figury Wojny, Mądrości, Sławy, Sprawiedliwości i Litości, wraz z tarczami pokazującymi podwójne herby Portugalii i Sabaudii. Na drzwiach są medaliony zawierające inicjały królowej, z postacią kobiecą na każdej stronie.

Kareta -zamknięty, pojazd konny bogato zdobiony czterokołowy w kształcie pudła. Rozpowszechnił się wśród polskich warstw wyższych w XVII w.. Początkowo pudło zawieszane było na rzemiennych pasach, podobnie jak w kolebkach. W XVIII w. do użytku weszły resory. Duże karety nazywano landarami od niemieckiego miasta Landau słynącego z wyrobu pojazdów konnych.

Kareta MARIA FRANCISCA BENEDITA, druga poł.XVIII w., pojazd ceremonialny, zbudowana w 1777 r. w stylu rokoko, ma zamknięte, oszklone pudło. Wnętrze wyściełane turkusowym aksamitem w motywy kwiatowe.

Portugalska kareta króla Jana V -wymiary 641x215x342 cm koła tylne pokazują 12 znaków zodiaku.

Reprezentacyjne pojazdy, o bogatym wystroju używane na dworach królewskich i magnackich, modne w okresie od XVI do XVIII wieku.. zwane karocami- karoca (z wł. carrozza) to bardzo bogato zdobiony powóz kryty, rodzaj karety.Początkowo było to pudło zawieszone było na skórzanych pasach, później na resorach i posiadały przeszklone okienka.

W tylnej części sali głównej stoją trzy imponujące wielkością i wagą powozy barokowe wykonane w Rzymie dla portugalskiego ambasadora przy dworze papieskim. Te pięciotonowe ! pojazdy są wybijane pluszem i bogato zdobione pozłacanymi figurami. Są to : kareta oceanów, kareta ambasadora, kareta koronacji Lizbony. Na fot. Kareta koronacji - pojazd triumfalny, 728x246x325 cm.

Kareta koronacyjna ma otwarte nadwozie w stylu włoskim, wyłożona jedwabiem i zdobiona barokowymi,drewnianymi posągami. Lizbonie towarzyszy figura Sławy i Obfitości, a u jej nóg skrzydlaty smok, symbol Rodziny Królewskiej. Drzwi i wnętrze wykończone karminowym jedwabiem wyszywanym złotymi nićmi.

Berlinki- karety czteroosobowe. Coupe -karety dwuosobowe.

Kareta Oceaniczna - Górne postacie to alegoria wiosny i lata, po środku Apollo na globie, w dolnej części dwóch podających sobie dłoń staruszków symbolizujących Ocean Atlantycki i Indyjski.

Tu widać wspomiane wcześniej znaki zodiaku na obręczy koła.

Soliterka/dezobliżantka -kareta o jednoosobowym pudłe, mała karoca na jedną osobę. Wehikuł konny przydzielony na krótkie trasy i do spacerów. Inaczej zwana egoistką Kariolka - lekki, odkryty dwukołowy, jednokonny pojazd, wewnątrz obity skórą, najczęściej na drewnianych resorach - fr. carriole 'bryczka'

Tradycyjny, portugalski ubiór stangreta - liberia głównego woznicy rodziny królewskiej z 19 w. Jednolity sporządzony z czerwonego płaszcza z szerokimi, fantazyjnymi, wielobarwnymi pasami; czerwone spodnie; niebieska kamizelka ze srebrnym pasem; czarny kapelusz, lakierki z sprzączkami.

Nie wiadomo gdzie patrzeć, na suficie uwage przykuwają ogromne malowidła w 3 owalnych medalionach, dominują elementy związane z tematyką jezdziecką. Rycerz z kopią i tarczą w rydwanie to alegoria wojny.Mknie w wozie ciągniętym przez lwy z towarzyszącą postacią kobiecą - symbolem Zwycięstwa.

Widok z pierwszego piętra.

Widok na dachy powozów z galerii.

Dach trzeciej z barokowych karet - Karety Ambasadorskiej.

Strój małego Manuela.

Pojazd dziecinny, włoski kabriolet o wymiarach 117x75x167 cm, składane zadaszenie, ma nadwozie otwarte i naśladuje pojazdy dorosłych. I młody Manuel gotowy do drogi ;).

Siodełko.

Letni powóz dla dzieci. Pewnie zaprzęgany do kucyka.

W tle CZAPRAK pod siodło z herbem markiza, na pierwszym planie siodło z drewnianymi strzemionami.

Akcesoria : uprzęże końskie - uzda, lejce.... dekorowane królewskim herbem.

Sala boczna.

Jednoosobowa berlinka, pojazd religijny, używany w procesjach do przewozu figury Matki Boskiej. Lampy służyły oświetleniu posągu. Na dach korona królewska.

Francuska lektyka dwuosobowa,bez kół - noszona przez dwa muły ustawione po bokach

Angielski pojazd koronacyjny, ostatnio używany w 1957 roku, kiedy królowa Elżbieta II odwiedziła Portugalię.

Kozioł miejsce przeznaczone dla stangreta. Czaprak: ubiór koński z tkaniny wełnianej, niekiedy haftowanej, ze skóry lub futra, w różnych rozmiarach, ale nie zakrywający piersi, kładziony pod siodło, czasem na nie narzucany. Drugie znaczenie to bogato zdobione nakrycie kozła pojazdów o charakterze reprezentacyjnym w kolorze tarczy herbowej i z wizerunkiem herbu lub monogramu właściciela.

Bryczka z Porto, dla 2 osób tzw.coupe, ozdobiona 4 srebrnymi latarniami, wysokie siedzisko powożącego.

Zdjecia i tekst internet Opr.Irenka