KARA I NAGRODA W PROCESIE WYCHOWAWCZYM mgr Agata Bzdurska

Wychowanie Całość wpływów i oddziaływań kształtujących rozwój człowieka i przygotowujących go do życia w społeczeństwie. Wychowanie to: Przewidywanie Dopingowanie Wymaganie

Stawianie wymagań Zastanów się czy polecenie jest uzasadnione i sensowne Polecenie – prośba lub propozycja (tylko wtedy gdy jest wybór) Uprzedzaj dziecko, że za chwilę otrzyma polecenie Przygotuj się na odmowę wykonania polecenia

Reakcja na nieposłuszeństwo Nie udawaj, że nic się nie stało Nie urządzaj awantury Nie obrażaj się na dziecko Nie wywołuj poczucia winy Jasno określ konsekwencje Wysłuchaj wyjaśnień Jedna kara za jedno zachowanie Wykonanie kary kończy sprawę Wybaczaj

Zachęcanie do współpracy Unikaj: Obwiniania i oskarżania Przezywania Straszenia Rozkazywania Moralizowania Ostrzegania Postawy męczennika Porównania Sarkazmu Proroctwa

Zachęcanie do współpracy Opisz, co widzisz lub przedstaw problem. „Na łóżku leży mokry ręcznik” Udziel informacji. „Ten ręcznik moczy mój koc” Powiedz to jednym słowem. „Ręcznik” Porozmawiaj o swoich uczuciach. „Nie lubię spać w mokrym łóżku” Napisz liścik. „Proszę, odwieś mnie na miejsce, abym mógł wyschnąć”

Kara i nagroda Kary i nagrody są środkami stosowanymi świadomie w pracy wychowawczej, a ich celem jest wywołanie zmiany w zachowania Kara – niepożądany, nieprzyjemny bodziec w następstwie niewłaściwego zachowania Nagroda – pożądane, przyjemne następstwo dobrego postępowania, przestrzegania norm i zasad

Kara Funkcje kary: Powinna odstraszać i zniechęcać do czynów zakazanych i niepożądanych Powinna informować o tym, co złe, szkodliwe i niebezpieczne Kara ma skłaniać do zastanowienia, refleksji, do chęci zmiany postępowania Jeśli kara wprowadza poczucie upokorzenia, odrzucenia nie przedstawia żadnej wartości wychowawczej

Rodzaje kar Kary cielesne – najczęściej wymierzane pod wpływem silnych emocji, powodują strach i poczucie upokorzenia, mogą prowadzić do agresji, wrogości, nienawiści, również wobec osób karzących Straszenie – powoduje nerwice, fobie, objawy somatyczne. Likwiduje złe postępowanie w danym momencie, ale w dłuższej perspektywie jest nieskuteczne Krzyk – bezpośrednia reakcja na zachowanie dziecka, najczęściej pod wpływem silnych emocji. Powoduje opór dziecka Izolacja dziecka – powoduje poczucie opuszczenia, lęku, poczucie poniżenia

Rodzaje kar Kara naturalna – bezpośrednia konsekwencja zachowania Tłumaczenie i wyjaśnianie – skłania do refleksji Pozbawienie przywilejów – odebranie wcześniej zapracowanych i przydzielonych w formie nagrody przywilejów Dezaprobata – wyrażana słownie lub w sposób niewerbalny Upomnienie słowne – udzielone zdecydowanym tonem Ograniczenie praw dziecka – np. zakaz używania pewnych przedmiotów Opóźnienie spełnienia pragnień i potrzeb, które przyczyniają się do umilenia wypoczynku Nagany w obecności grupy

Zasady prawidłowego stosowania kar Nie wolno karać w gniewie i przypływie złego humoru – jesteśmy wtedy mało obiektywni Nie wolno karać zbyt ostro za błahe lub jednorazowe przewinienie – kara musi być adekwatna do czynu Karać tylko wtedy, gdy dziecko jest świadome popełnionego czynu Nie wolno karać bez wysłuchania wyjaśnień, skrucha powinna wpływać na złagodzenie kary Kara nie powinna poniżać dziecka Kara wymazuje winę – nie należy w przyszłości odwoływać się do tego przewinienia

Rodzaje nagród Pochwała i uznanie – werbalna aprobata postępowania dziecka Sprawianie przyjemności – wyjście na spacer, do kina, spotkanie z kolegami Obdarzenie zaufaniem – zmniejszanie kontroli Nagrody rzeczowe Pieniądze

Zasady prawidłowego stosowania nagród Wychowanek musi być zadowolony z otrzymanej nagrody, najlepiej jeśli jest ona przez niego oczekiwana – konieczność uwzględnienia wieku, płci, potrzeb, zainteresowań Nagroda powinna być bezpośrednio związana z czynem – bierzemy pod uwagę rzeczywisty wkład dziecka Jednomyślność rodziców Umiarkowanie w stosowaniu nagród (zwłaszcza rzeczowych) Nagrody powinny być różnorodne Nagradzanie powinno być stosowane bezpośrednio po dobrym zachowaniu Wyjaśnienie powodu przyznania nagrody

Pozytywna motywacja

Nagradzać czy karać? Najskuteczniejszy jest układ: silne nagradzanie i słabe kary Jeżeli stosowanie kar jest konieczne, trzeba łączyć je z nagrodą; najpierw karzemy niewłaściwe zachowanie, następnie doprowadzamy do wystąpienia zachowania właściwego i wówczas je nagradzamy. Należy zauważyć każdą poprawę w zachowaniu dziecka. Ważnym warunkiem skuteczności nagradzania i karania jest akceptacja przez dziecko osoby nagradzającej czy karzącej. Tylko wychowawca posiadający autorytet mogą ucieszyć dziecko nagrodą lub wymierzyć skutecznie karę

Mądre wychowanie dzieci – kilka rad dla rodziców Naucz się odmawiać dziecku Bądź stanowczy Rozmawiaj w cztery oczy "Walcz" ze złymi nawykami Pozwól dziecku na samodzielność Znajdź czas dla dziecka Bądź konsekwentny Zaufaj dziecku Nie zrzędź Nie bądź przewrażliwiony Dbaj o odporność emocjonalną

Literatura 1. Faber A., Mazlish E., „Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały, jak słuchać, żeby dzieci do nas mówiły” 2. Maciaszek J., „Nagroda i kara w wychowaniu dziecka” 3. Jundziłł I., „Nagrody i kary w wychowaniu”

Dziękuję