METODA DELFICKA - geneza Nazwa metody nawiązuje do starożytnego greckiego miasta Delfy, gdzie w świątyni Apollina kapłanka Pytia przepowiadał przyszłość. Pierwowzorem jest metodyka stosowana na zgromadzeniach watykańskich kardynałów, której celem było dojście do wspólnego stanowiska – pomimo sprzecznych opinii. W swojej współczesnej formie metoda delficka powstała na początku lat 50. XX w., po raz pierwszy zastosowano ją w amerykańskiej korporacji RAND Corporation. Za jej twórcę uznaje się O. Helmera (samą nazwę zaproponował jednak filozof A. Kaplan).

Twórcy metody delfickiej w oparciu o prowadzone eksperymenty stwierdzili, że eksperci pracujący wspólnie, w których miał miejsce bezpośredni kontakt – nie przynosiły zadowalających efektów. W bezpośrednich dyskusjach zaobserwowano negatywne zjawiska: wpływ dominujących jednostek, zakłócenia związane z utrzymaniem porządku w grupie (harmider, hałas i inne odgłosy), presja grupy - nieśmiałe osoby, bez względu na kompetencje, mają bardzo ograniczony wpływ na rozwiązanie problemu.

CHARAKTERYSTYCZNE CECHY METODY Metoda delficka to metoda oparta na skojarzeniach wymuszonych. Została opracowana w celu ograniczenia niepożądanych cech bezpośredniej komunikacji i charakteryzuje się: niezależnością opinii ekspertów, anonimowością wypowiadanych sądów, wieloetapowością.

Ogólny mechanizm badawczy z wykorzystaniem metody delfickiej opiera się na czterech podstawach i obejmuje: grupę uczestników (ekspertów) wybranych celowo z powodu ich specjalistycznej wiedzy związanej z badanym zagadnieniem, proces wielokrotnych interakcji, dzięki którym odkrywane są opinie ekspertów oraz osiągana jest jednomyślność, sprzężenie zwrotne stosowane wobec uczestników, którego celem jest wzajemne oddziaływanie, opinie wygenerowane przez ekspertów, które przyczyniają się do rozwiązania problemu.

ETAPY METODY DELFICKIEJ faza koncepcyjna - określenie metodycznych podstaw badania - postawienie pytań badawczych, sformułowanie problemu, wyznaczenie celów, hipotez, uzasadnienie doboru metod, technik i narzędzi badawczych. Ważnym elementem jest opracowanie kwestionariusza (ankiety), który będzie wykorzystywany w dalszych etapach; przygotowanie do przeprowadzenia badania - w którym następuje: selekcja potencjalnych ekspertów, ustalenie warunków udziału w badaniu (przedstawienie zakresu przedmiotowego, zakładanych ram czasowych badania, zasady komunikacji, wynagrodzenie). W tym etapie następuje też wybór administratora sesji, do którego obowiązków należy m.in. zapewnienie skutecznej komunikacji między uczestnikami badania;

rozesłanie pierwszego kwestionariusza - które realizuje administrator sesji z wykorzystaniem wybranej i uzgodnionej formy korespondencji (najczęściej: poczta tradycyjna lub elektroniczna) ze wskazaniem na zasady i termin zwrotu kwestionariusza; formowanie wstępnych propozycji rozwiązania poprzez zestawienie opinii ekspertów w kwestionariuszu wraz z uzasadnieniem i odesłanie kolejnego kwestionariusza; analiza nadesłanych odpowiedzi z wykorzystaniem narzędzi informatycznych i statystycznych; rozpoczęcie kolejnej rundy badania - przesyła się uczestnikom zestawione wyniki wraz z anonimową listą uwag i uzasadnień, a także (zmodyfikowany) kolejny kwestionariusz wraz z komentarzem;

modyfikacja propozycji rozwiązania - po zapoznaniu się z nadesłanymi wynikami eksperci zajmują wobec nich stanowisko, odpowiadając na pytania zmodyfikowanego kwestionariusza. Mogą podzielić dominujący punkt widzenia lub uzasadnić inny; zbliżanie stanowisk - etapy 5-7 mają charakter iteracyjny i są prowadzone do czasu, aż uzyskania zadowalającej zbieżności opinii. Optymalnym zakończeniem procesu jest sformułowanie rozwiązania akceptowanego przez wszystkich uczestników; końcowa analiza wyników - które przedstawia się zleceniodawcom badania oraz (zazwyczaj) ekspertom i innym grupom interesariuszy; ewaluacja badania - której celem jest monitorowanie osiągniętych wyników oraz usprawnienie kolejnych projektów badawczych.

ETAPY (ALGORYTM) METODY DELFICKIEJ 1. zdefiniowanie problemu, 2. wybór grona ekspertów, 3. przygotowanie i wysłanie ankiety, 4. analiza odpowiedzi zwrotnych, 5. czy zgoda została osiągnięta: tak, przejście do pkt. 8, nie, przejście do pkt 6, 6. przygotowanie i wysłanie następnej ankiety, 7. kolejna analiza odpowiedzi, powrót do pkt. 5, 8. przedstawienie wyników.

ZALETY: udział wielu ekspertów możliwość uzyskania efektu synergii z pracy wielu ekspertów niezależność opinii unikanie wpływu dominujących jednostek wykorzystanie informacyjnego sprzężenia zwrotnego stosunkowo tania WADY długo trwa kłopoty z ekspertami problemy z doborem grupy ekspertów wynagrodzenia dużej ilości ekspertów podrażają koszty brak bezpośredniego kontaktu

ANALIZA MORFOLOGICZNA Zaliczana jest do metod o charakterze analitycznym. Jest trudna, ale bardzo skuteczna. Nazywana jest metodą poszukiwania lub produkowania wynalazków. Twórcą metody jest F. Zwicky. Powstała w latach 30. XX w. w USA. Pierwotnie wykorzystywana była do rozwiązywania problemów źródeł energii, silników pojazdów kosmicznych. Obecnie traktowana jest jako narzędzie uniwersalne, służy do rozwiązywania bardzo różnorodnych problemów, np. organizacyjnych, administracyjnych.

Jej idea opiera się na morfologii tzn. bardzo dokładnej analizie badanych obiektów. To analiza struktury badanych problemów. Może być stosowana zarówno przez grupy (idealna grupa to 6-8 osób), jak i przez pojedyncze osoby. Sesja rozpoczyna się od dokładnego wyjaśnienia problemu, a następnie każdy jej uczestnik zostaje poproszony o zdefiniowanie aspektów problemu i odczytanie ich na głos. Następnie wywiązuje się dyskusja.

Wszystkie propozycje członków grupy zbiera się w n- wymiarowej macierzy morfoloficznej, którą można wyświetlić na ekranie. Na tej podstawie dokonuje się kombinacji proponowanych aspektów, co doprowadza do sformułowania rozwiązania.

ETAPY METODY MORFOLOGICZNEJ Precyzyjne sformułowanie problemu. Wyodrębnienie aspektów problemu (elementów składowych). Uporządkowanie elementów problemu najpierw w indywidualnej, a potem w zbiorczej n-wymiarowej skrzynce morfologicznej lub macierzy morfologicznej. Synteza wynikająca z kombinowania rozwiązań cząstkowych. Analiza wszystkich kombinacji. Szczegółowa analiza, ocena, porównanie wariantów w oparciu o określone krytaria.