INNOWATOR II I.2. Dlaczego własny biznes technologiczny? Dr hab. Jerzy Cieślik

2 Dlaczego własny, nowy biznes technologiczny?  O jakim biznesie mówimy?  Tendencje ogólnoświatowe i sytuacja w Polsce  Własny biznes technologiczny jako ścieżka kariery zawodowej innowatorów  Biznes technologiczny jako pomysł na życie  Blaski i cienie bycia „na swoim”

3 Przedsiębiorczość – biznes – własny biznes – nowy biznes  Przedsiębiorczość - działania innowacyjne, proaktywne uwzględniające element ryzyka. Wykorzystanie szans do zrobienia biznesu  Biznes – realizacja działalności gospodarczej w celu osiągnięcia efektów ekonomicznych (zysków)  Przedsiębiorczość – w ponad 80% przypadków mamy na myśli uruchamianie nowego biznesu (firmy), stosując różne formy prawno- organizacyjne

4 Co się mieści w pozostałych 20%?  Intraprzedsiębiorczość (przedsiębiorczość korporacyjna). Duże firmy w celu stymulowania kreatywności i inicjatywy tworzą warunki swobodnego działania wyodrębnionych zespołów (projektów) chcąc w ten sposób pokonać naturalną ociężałość dużych struktur.  Przedsiębiorczość społeczna – realizacja celów społecznych metodami przedsiębiorczymi. Tak działają niektóre fundacje, inicjatywy społeczne.

5 Przedsiębiorczość a tzw. small business  Przedsiębiorca – „twórczym” destruktorem na początku XX w. (koncepcja J. Schumpetera)  Później postęp techniczno-organizacyjny głównie w wielkich koncernach  Wielkoseryjna produkcja, korzyści skali  Wysoki próg nakładów inwestycyjnych  Do końca lat 1980-tych sektor small businessu na marginesie zmian techniczno-organizacyjnych  Formalnie mała firma to firma zatrudniająca do 49 osób ale small business to tzw. mikroprzedsiębiorstwa – jedno- lub kilkuosobowe najczęściej rodzinne firmy. Stanowią ponad 90% wszystkich firm.  Wsparcie tego sektora przez rządy ze względów społecznych i politycznych

6 Nowe oblicze przedsiębiorczości na świecie na przełomie XX i XXI w.  Przełomowe wynalazki w sektorze „small businessu”  komputery osobiste i oprogramowanie,  biotechnologie,  telewizja kablowa,  technologia poczty głosowej,  elektroniczne systemy przywoływania,  CD-ROM,  system sprzedaży internetowej.  Przełomowe rozwiązania organizacyjne  Franchising  Oustourcing  Powiązania kooperacyjne

7 Nowe oblicze c.d.  Wykorzystanie pozytywnych skutków rewolucji informacyjnej, w tym potencjału Internetu  Bogactwo informacji dostępnych nieodpłatnie, bądź po bardzo niskim koszcie o pomysłach, produktach, dla wszystkich tych, którzy planują rozpoczęcie własnej działalności,  Obniżone koszty transportu i komunikacji  Skutki globalizacji  Przepływ informacji – inspiracja zewnętrzna  Rynki światowe dostępne dla mniejszych firm  Zmiany preferencji konsumentów (zróżnicowanie popytu)  Nisze rynkowe, niekiedy całkiem spore  Nowy wymiar wspierania przedsiębiorczości  Efekty:  Z sektora small businessu wyodrębnił się segment przedsięwzięć „nowej generacji”  Częściowe podważenie dominacji wielkich koncernów w nowoczesnych sektorach gospodarki

8 Tradycyjny księgarski „megastore” a Amazon.com - porównanie Supermarkety księgarskie „stacjonarne” Amazon.com Liczba podmiotów w danym segmencie rynku4391 Średnia liczba tytułów w ofercie Koszty powierzchni handlowej jako % wpływów ze sprzedaży 12%< 4% Wartość sprzedaży na 1 zatrudnionego$ $ Cykl obrotu zapasów w skali roku2-3X50-60X Sprzedaż na 1 m2 powierzchni sprzedaży$ 2750$ Koszt wynajmu 1 m2 powierzchni$ 2200$ 88

9 Przedsiębiorczość „nowej generacji” a small business - porównanie Small businessFirmy nowej generacji W tradycyjnych sektorachW nowoczesnych sektorach Firmy jedno- najwyżej kilkuosoboweFirmy małe na początku w ciągu kilku lat mogą być bardzo duże Zarządzane jednoosobowo, rodzinnieTypowo przez zespoły przywódcze Przeważa finansowanie ze środków własnychTakże środki własne ale dodatkowo kredyt, venture capital, giełda W przypadku sukcesu wielopokoleniowy cykl życiaTypowa strategia to sprzedaż biznesu i podjecie nowego wyzwania Niewielki wpływ na gospodarkęŹródło przełomowych zmian w gospodarce

10 Przedsiębiorczość w Polsce Dawniej Prywaciarze w okresie socjalizmu  Rzemieślnicy  Taksówkarze  Tzw. firmy polonijne  Łącznie było 570 tys. prywatnych podmiotów poza rolnictwem  Prywatne rolnictwo w 90% Obecnie 3.5 miliona podmiotów z tego aktywne około 1.9 miliona Przeważają podmioty bardzo małe i słabe ekonomicznie Mało rozpoznane zmiany jakościowe  Słabi narzekają  Prężne, innowacyjne firmy rozkwitają wykorzystując sprzyjające okoliczności (stosunkowo mało o nich słychać)

11 Przedsiębiorczość w Polsce na tle międzynarodowym KrajLiczba aktywnych podmiotów gospodarczych w tys. w 2002 r. Francja2 605 Niemcy3 768 Włochy4 935 Wielka Brytania3 368 USA Hiszpania2 820 Polska1 735

12 Polska przedsiębiorczość na tle świata

13 Zależność między stopą przedsiębiorczości a poziomem PKB na głowę

14 Przedsiębiorczość „nowej generacji” - o czym mówimy?  High-growth, high-potential, ambitious  Coś co nie jest tradycyjnym small business’em, czyli  Firmy z założenia nastawione na niewielką skalę  Często wymuszone ze względu na brak atrakcyjnych możliwości zatrudnienia etatowego dla ich właścicieli  O przedsiębiorczości innowacyjnej bazującej na wykształceniu i wiedzy i i specyficznych umiejętnościach inicjatorów  Obejmującej także a może przede wszystkim biznesy dynamiczne (nastawione z góry na większą skalę)  Ambitna przedsiębiorczość (high-potential entrepreneurship)  Nie więcej niż 10%( USA więcej) populacji nowych firm  Kluczowa rola w dziedzinie wzrostu zatrudnienia i innowacyjności gospodarki  Specjalistyczne instrumenty wspierania tego segmentu przedsiębiorczości

Przedsiębiorstwa dynamiczne – próba pomiaru  Dynamika fazy rozruchu  Firmy zakładane z myślą o zatrudnieniu po 5 latach 20 i więcej osób  Wg badań GEM w Polsce 8% populacji start-upów  Dynamika bieżąca  średnie tempu wzrostu zatrudnienia lub obrotów > 20%  Wśród firm powyżej 9 osób w polskim przemyśle przetwórczych firmy dynamiczne stanowią  8% - kryterium dynami zatrudnienia  16% - kryterium dynamiki obrotów 15

16 Przedsiębiorczość dynamiczna a przedsiębiorczość technologiczna Trzy tezy: 1.Nowy „podział pracy” polega na tym, że dynamiczne start-upy wdrażają przełomowe innowacje a wielkie koncerny skupiają się na innowacjach przyrostowych 2.Dysponując przełomowym wynalazkiem – rozwiązaniem technicznym możemy bardzo szybko rozwinąć biznes w duże przedsięwzięcie. 3. Spośród najszybciej rozwijających się młodych firm przeważają te, które bazują na innowacjach technicznych Czy powyższe tezy są prawdziwe?

Przełomowe wynalazki – małe, nowe firmy (Audretsch) 17

Przełomowe wynalazki – wielkie koncerny (Audretsch) 18

19 Jak to jest w rzeczywistości?  W grupie najszybciej rozwijających się firm amerykańskich znajdujących się na elitarnej liście Inc. 500 tylko 6% wdrażało unikatowe procesy i produkty  Tylko 12% upatrywało swój sukces w posiadaniu szczególnie atrakcyjnego pomysłu na biznes  Firmy dynamiczne funkcjonują nie tylko w sektorach zaawansowanej technologii ale także w w dziedzinach uznawanych za tradycyjne (handel hurtowy i detaliczny, transport)

20 Jak to jest w rzeczywistości c.d.?  Szansę na prawdziwy sukces w biznesie mają również „przedsiębiorcy replikatywni” - ambitnie jednostki, podejmujące inicjatywy przedsiębiorcze wykorzystujące znane wcześniej pomysły i rozwiązania Oprócz  innowacji technologicznych obejmujących  Nowe produkty  Nowe procesy wytwarzania Mamy także  innowacje nietechnologiczne  W sferze metod organizacji i zarządzania  W sferze marketingu, także międzynarodowego

21 Ambitna przedsiębiorczość

22 What is high-technology entrepreneurship?  High-tech entrepreneurship is a style of business leadership based on the process of identifying high-potential, technology-intensive business opportunities, gathering resources such as talent and cash, and managing rapid growth using principled, real-time decision making skills.  An attractive business opportunity consists of:  a great value proposition, technically feasible products,  protectable intellectual property,  a sustainable competitive advantage,  a large potential market,  and a proven business model.  It can be based on either a revolutionary breakthrough in technology or an evolutionary advancement; and  it can target an existing market or create an entirely new one. Prof. Tom Byers, Stanford University

23 Nowe przedsięwzięcia technologiczne  Oparte na innowacjach technologicznych (nowe produkty, nowe procesy)  Sektory wysokiej technologii  Co to znaczy być innowacyjnym?  W skali globalnej?  W skali krajowej, na poziomie regionu  Czy wystarczy wdrażanie innowacyjnych rozwiązań nie znanych wcześniej w firmie  Innowacyjność już funkcjonujących a innowacyjność nowych firm  Istniejące bazują na istniejącym potencjale – wdrażanie innowacji nie znanych wcześniej w firmie wzmacnia ich zdolność konkurencyjną  Nowe firmy – konieczność przebicia się na rynku

24 Nowe kierunki polityki wspierania przedsiębiorczości (zwłaszcza po 2000 r.) Tradycyjny „small business” I. Wydzielenie z tradycyjnej polityki wspierania small businessu nurtu skierowanego na nowe dynamiczne i innowacyjne przedsięwzięcia Nowe dynamiczne i innowacyjne przedsięwzięcia biznesowe

Wspieranie ambitnej przedsiębiorczości a wspieranie small businessu

26 Formy wspierania innowacyjnej przedsiębiorczości II  Specjalne systemy finansowania  Zachęty podatkowe  Regulacje prawne ułatwiające transfer i komercjalizację technologii  Inkubatory technologiczne  Parki technologiczne Problemy:  Wysokie koszty n.p. parków technologicznych  Trudno mówić o dodatnich efektach bezpośrednich – pozytywnych można mówić jedynie, gdy włączymy ciągnione efekty posrednie  Kto ma decydować, które rozwiązania wspierać a które nie?  Nie każdy wynalazca jest skutecznym biznes menem

27 Formy wspierania innowacyjnej przedsiębiorczości III Stymulowanie wzrostu „podaży” kandydatów na innowacyjnych przedsiębiorców przez różne formy szkolenia Połączenie działań skierowanych na wzrost „podaży” kandydatów na innowacyjnych przedsiębiorców z selektywnym wsparciem indywidualnych projektów Selektywne wsparcie finansowe i techniczne dla indywidualnych innowacyjnych projektów

28 Wsparcie szkoleniowo doradcze  Specjalistyczne programy dydaktyczne to sprawdzona forma wspierania innowacyjnej, dynamicznej przedsiębiorczości w szkołach wyższych wszystkich typów w USA  Ponad 25 - letnie doświadczenie w realizacji tego typu programów  Przedmiot wykładany obecnie na 1800 uczelniach, także technicznych, rolniczych, na uniwersyteckich kierunkach ścisłych  Przygotowanie do „high-tech boom” w latach 90-tych  Praktyczne doświadczenia edukacyjne w dziedzinie przedsiębiorczości technologicznej  Stanford Technology Venture Program  MIT i wiele innych Europa próbuje nadrabiać dystans także poprzez nowe narzędzia i kierunki wspierania innowacyjnej przedsiębiorczości  Interesujące inicjatywy skandynawskie n.p. University of Linkoping  Program INNOWATOR – próba wykorzystania najlepszych doświadczeń i wzorców

29 Przykłady nowej polityki w odniesieniu do szkół wyższych  Dania – inicjatywa Akademii Przedsiębiorczości oferującej przedmioty kursowe dla studentów (2004)  Finlandia - finansowanie pilotażowych specjalizacji w zakresie przedsiębiorczości dla studentów politechnik  Irlandia – finansowanie inkubatorów przedsiębiorczości i Studenckiej Platformy Biznesu (szkolenie plus wsparcie na starcie)  Holandia – wsparcie finansowe dla szeregu inicjatyw stymulujących przedsiębiorczość w szkołach wyższych  Norwegia – finansowanie Norweskiej Szkoły Przedsiębiorczości – wspólnej inicjatywy pięciu szkół wyższych  Wielka Brytania – finansowanie opracowania nowych przedmiotów i materiałów edukacyjnych w zakresie przedsiębiorczości w szkołach wyższych

30 Czy przedsiębiorczości (także innowacyjnej) można się nauczyć? Prof. William D. Bygrave (Babson College): „Tak przedsiębiorczość może być przedmiotem nauczania. Jednakże nie możemy gwarantować, że stworzymy nowego Billa Gatesa albo nową Donnę Karen, tak samo jak profesor fizyki nowego Alberta Einsteina czy trener tenisa nową Serenę Williams. Ale dajcie nam studentów z predyspozycjami do założenia biznesu a my zrobimy z nich lepszych przedsiębiorców”

31 Własny biznes – argumenty na NIE  Obiektywne trudności na starcie  Prozaiczność spraw do rozwiązania, poczucie degradacji  Obciążenie pracą, stres  Trudności pogodzenia sfer biznesowej ze sferą rodzinną  Ryzyko porażki finansowej, odpowiedzialność prawna

32 Własny biznes - argumenty na TAK  Satysfakcja zawodowa (także jako wynalazcy, innowatora)  Satysfakcja z pracy na swoim, osiągnięcie sukcesu wyłącznie własnymi siłami  Szansa na „duże pieniądze”  Szansa na spełnienie się w kategoriach społecznych i obywatelskich

33 Satysfakcja spełnienia się w kategoriach społecznych i obywatelskich Spełniło się pana marzenie? Po części tak, ale wie Pan, moim marzeniem jest, żeby ten biznes rósł tak, jak rośnie - po 40% rocznie. To oczywiście zwiększa zasobność mojego portfela, ale serio - nie to jest najważniejsze. Jak pomyślę sobie, że dzięki tej firmie kilkuset pracowników może sobie kupować domy, mieszkania, samochody, utrzymać rodzinę, to mam satysfakcję, że stworzyłem coś, co przynosi i przyjemność, i pożytek. Jerzy Grabowiecki (35 lat), prezes i główny akcjonariusz spółki giełdowej JC Auto.

34 Jeśli własny biznes to dlaczego nie biznes ambitny, rozwojowy?  „Jeśli mam się naharować to lepiej na dużą skalę i za większe pieniądze”  Satysfakcja ze stworzenia „czegoś większego”  Szansa na spełnienie w sensie czysto profesjonalnym