Kto i ile płaci za mediacje? Modele finansowania mediacji: ich efektywność, potrzeby i ograniczenia budżetowe Rafał Morek

Czynniki wpływające na kwestie dot. finansowania mediacji Czynniki wpływające na finansowanie mediacji Ogólny poziom rozwoju gospodarczego kraju Społeczne zaufanie do mediacji Renoma ośrodka mediacyjnego Indywidualna pozycja zawodowa mediatora Rodzaj i okoliczności konkretnej sprawy Zasobność obywateli

Model 1: Mediacje bezpłatne (dla wszystkich)

'The Wedding Dance in a Barn“ Pieter Brueghel the Younger ( ) Na staropolskiej wsi utrwaliła się praktyka, zgodnie z którą zwyczajowym wynagrodzeniem jednaczy było „wypicie większej ilości trunków gorących, postawionych przez strony spierające się.” (Józef Rafacz)

Mediacje bezpłatne (dla wszystkich) ZA:PRZECIW: Mediacja to zajęcie dla ludzi z pasją i powołaniem! Wynagrodzenie niematerialne (satysfakcja) jest absolutnie najważniejsze Mediatorzy nie pracują dla pieniędzy. Niech żyje prawdziwa mediacja – pro bono! Profesjonalizacja usług mediacyjnych Równoprawne traktowanie mediacji wobec innych metod rozwiązywania i rozstrzygania sporów

Model 2: Mediacje finansowane przez strony

Mediacje finansowane przez strony ZA:PRZECIW: Zasada autonomii woli Mediacja jest dobrowolna: jeżeli strony zgodnie chcą mediować, to niech również zgodnie ustalą, komu i ile zapłacą za prowadzenie mediacji Konkurencja na rynku usług mediacyjnych Nie znam, nie kupuję! Mediacje sądowe: dlaczego mam dodatkowo płacić za mediacje, skoro uiściłem już opłatę sądową – za rozstrzygnięcie sprawy przez sąd? Dlaczego mam płacić, skoro to sąd skierował sprawę do mediacji?

“The Money Changer and His Wife” Quentin Massys, 1514 „Posiadanie pieniędzy jest lepsze od ich braku, przynajmniej z powodów finansowych.” Woody Allen

Model 3: Mediacje finansowane przez państwo

Mediacje finansowane przez państwo ZA:PRZECIW: Promocja mediacji – krzewienie „kultury mediacji” Stabilność finansowa – ułatwia zakładanie i rozwijanie praktyk mediacyjnych „Pierwsza mediacja gratis” – za kolejne przekonani sami zechcą zapłacić (?) Mediacje w sprawach ważnych z punktu widzenia interesu publicznego (?) Dziurawy budżet Inne ważne potrzeby i wydatki na cele społeczne Niepoważne traktowanie mediacji „za darmo” (?)

„ Barrels of Money ” Victor Dubreuil, c.1890s „To, co mało kosztuje, mało jest cenione.” Miguel de Cervantes Saavedra

Model 4: Mediacje finansowane przez „sponsorów”

Mediacje finansowane przez „sponsorów” ZA:PRZECIW: Wsparcie programów celowych, adresowanych do konkretnych adresatów, np. osób ubogich Sponsorzy umożliwiają wdrażanie nowych, ważnych dla wspierania mediacji projektów związanych nie tylko z prowadzeniem mediacji jako takich, lecz również z edukacją i poradnictwem „okołomediacyjnym” „Kropla w morzu potrzeb” - niewielki krąg beneficjentów „Sankcjonują” bezczynność państwa (?) Psują rynek (?) Brak trwałych rozwiązań systemowych

Kto powinien finansować mediacje? 1.nikt 2.strony mediacji 3.państwo 4.sponsorzy (osoby trzecie) 5.???

Co obejmują koszty mediacji? Ile zarabia mediator? Jak liczyć koszty mediacji?

Koszty mediacji (na podstawie kpc): wynagrodzenie mediatora wydatki przez niego poniesione (art kpc) koszty przejazdów równowartość utraconego zarobku strony (w związku z uczestnictwem w mediacji) wynagrodzenie i wydatki reprezentującego stronę w mediacji adwokata lub radcy prawnego

Koszty mediacji (wg regulaminu mediacyjnego UNCITRAL): wynagrodzenie mediatora „w rozsądnej wysokości” koszty podróży i inne wydatki poniesione przez mediatora w związku z mediacją analogiczne wydatki poniesione przez świadków lub biegłych wezwanych przez mediatora za zgodą stron (rzadko!) koszty administracyjne związane z mediacją

Wynagrodzenie mediatora praca mediatora bez wynagrodzenia (pro bono) za wynagrodzeniem wg stawek godzinowych/ dziennych ad valorem (wg wartości przedmiotu sporu) ryczałt

Systemy wynagradzania mediatora

Wynagrodzenie mediatora w mediacji cywilnej sądowej – regulacja kpc Sprawy o prawa majątkowe: 1 % wartości przedmiotu sporu nie mniej niż 30 zł i nie więcej niż zł Sprawy o prawa niemajątkowe: pierwsze posiedzenie mediacyjne – 65 zł każde kolejne posiedzenie – 25 zł Podstawa prawna: rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 30 listopada 2005 r. w sprawie wysokości wynagrodzenia i podlegających zwrotowi wydatków mediatora w postępowaniu cywilnym (Dz.U. z 2005 r., nr 239, poz. 2018)

Czy sądy powinny zwracać stronom opłaty sądowe, skoro dzięki ugodom, nie muszą wydawać wyroków? Czy koszty poniesione w związku z mediacją, która nie zakończyła się zawarciem ugody, można następnie „przerzucić” na przegrywającego postępowanie przed sądem? Czy nieuzasadniona odmowa poddania się mediacji powinna mieć znaczenie przy rozstrzyganiu przez sąd o kosztach procesu?

Mediacja sądowa zakończona powodzeniem W przypadku zawarcia ugody zawartej przed mediatorem sąd z urzędu zwraca stronie ¾ uiszczonej opłaty od pisma wszczynającego postępowanie. Podstawa: art. 79 ust. 1 pkt 2) a) ustawy z dnia r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych

Mediacja sądowa niezakończona powodzeniem (art § 1 i 2 kpc) Koszty mediacji zostają zaliczone do niezbędnych kosztów procesu: mediacja sądowa – zawsze mediacja umowna – o ile postępowanie zostało wszczęte w ciągu trzech miesięcy od dnia zakończenia mediacji (do wysokości ¼ wpisu)

Nieusprawiedliwiona odmowa poddania się mediacji, na którą strona wyraziła uprzednio zgodę (art. 103 kpc): Sąd może nałożyć na stronę obowiązek zwrotu kosztów wywołanych jej postępowaniem, jeżeli odmowa poddania się mediacji miała miejsce poprzez: wyraźne oświadczenie per facta concludentia

Problemy dotyczące finansowania mediacji: brak rozwiązań systemowych brak motywacji do profesjonalnego zajmowania się mediacją realizacja postulatu „mediacji tanich” – „za wszelką ceną” brak regulacji i wsparcia finansowego ze środków publicznych w zakresie mediacji z udziałem osób zwolnionych z kosztów sądowych (mediacje sądowe i przedsądowe) nadal nikła świadomość dotycząca regulacji mediacji – np. efekt zaskoczenia odpłatnością mediacji już po skierowaniu sprawy do mediacji przez sąd

Problemy dotyczące finansowania mediacji: brak rozwiązań dotyczących możliwości skorzystania przez takie osoby w związku z mediacją z pomocy profesjonalnego pełnomocnika ustanowionego z urzędu  ustawa z dnia 17 grudnia 2004 r. o prawie pomocy w sprawach cywilnych prowadzonych w państwach członkowskich UE oraz o prawie pomocy w celu ugodowego załatwienia sprawy przed wszczęciem takiego postępowania