Osoby z zaburzeniami psychicznymi w ośrodkach opiekuńczych Piotr Woźniak I Klinika Psychiatryczna Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie Kierownik Kliniki: Prof. Dr hab. med. Jacek Wciórka Konferencja Dyrektorów DPS Brok, 02.10.2008r.

Zaburzenia zachowania Pobudzenie psychoruchowe, niepokój Zachowania agresywne (wulgaryzmy, przemoc fizyczna) Zanik norm społecznych (wulgaryzmy, grubiaństwo) Zaburzenia kontroli impulsów (rozbieranie się, onanizm, hiperoralność) Samozaniedbanie (higiena osobista) Wedrowanie (wandering) - zw. z dezorientacją (zwł. nocą) Krzyk Nadużywanie alkoholu

Problemy psychiatryczne - opis Objawy Zespoły zaburzeń psychicznych Choroby układu nerwowego Inne choroby towarzyszące

Problemy psychiatryczne w DPS Zaburzenia świadomości Zespoły otępienne Niepełnosprawność intelektualna Zespół uzależnienia od alkoholu Zespół uzależnienia od leków uspokajających / nasennych

Encefalopatia „organiczna” wyższe funkcje korowe: pamięć, myślenie, rozumienie/pojmowanie, liczenie, uczenie się, język, ocena = osąd, uczucia złożone Chwiejność afektywna (najczęściej naczyniowa): nastrój/afekt: drażliwość (dysforyczność), labilność (chwiejność) emocjonalna, wybuchowość/nietrzymanie tok myślenia/wypowiedzi, afekt, uwaga: męczliwość, rozwlekłość, drobiazgowość, lepkość/zaleganie „Organiczna” zmiana osobowości (egocentryzm, utrata zainteresowań, amotywacyjność)

Zaburzenia świadomości Zaburzenia orientacji auto- i allopsychicznej Przebieg falujący (są okresy pogorszenia i poprawy) – gorzej wieczorem (sundowning) Czynniki wyzwalające: główne NAGŁA zmiana sytuacji lub otoczenia NAGŁE pogorszenie somatyczne (choroba infekcyjna, zaburzenia krążenia, uraz) „Dziecko i stary człowiek chorują całym organizmem”

Zespoły zaburzeń świadomości Jakościowe (potocznie: Delirium) Zespół przymgleniowy (utrudnione pojmowanie) Zespół majaczeniowy (omamy zwykle wzrokowe, często słuchowe, wtórne urojenia) Zespół zamroczeniowy (zawężenie pola uwagi i myślenia) Zespół splątaniowy = amentywny (niespójność=inkoherencja toku myślenia)

Zespoły zaburzeń świadomości Ilościowe Senność (somnolentia) Senność patologiczna Sopor Śpiączka Istotne diagnostycznie = pogorszenie stanu ogólnego !!!

Zaburzenia świadomości postępowanie Zawsze uspokoić słownie 10-15 minut, informując o sytuacji Unieruchomienie jest konieczne CZĘSTO ale NIE ZAWSZE W łagodnym pobudzeniu czasem wystarczą leki ziołowe lub hydroxyzyna Jeśli zaburzenia świadomości przedłużają się: Zawsze rozważyć: odwodnienie, zapalenie płuc, zapalenie dróg moczowych, zmiany RR, zaburzenia rytmu serca Redukcja liczby i (jeśli możliwe) dawek leków uspokajających Trening poznawczy: kalendarz (duże litery), częste informacje o sytuacji (miejsce, data), unikać nagłych zmian sytuacji i otoczenia

Otępienie - definicja cz.1 Pogorszenie = spadek funkcji poznawczych (IQ) – minimum 6 miesięcy Zmiana w czasie (było lepiej a jest gorzej, początek w wieku dorosłym lub podeszłym) Globalne /a/ nie tylko pamięć=dysmnezja /b/ także inne wyższe funkcje korowe, min. ubóstwo wątków myślowych /c/ także funkcje wykonawcze: planowanie, abstrakcja, organizacja Trwałe (brak poprawy w ciągu miesięcy) Świadomość jasna (nie zaburzona)

Otępienie - definicja cz.2 Wtórna zmiana osobowości Zaburzenia kontroli impulsów (agresywne, popędowe) Zaburzenia motywacji (abulia, awolicja) Zaburzenia norm społecznych (wulgaryzmy= koprolalia, grubiaństwo) ADL: higiena osobista Mycie Ubieranie Jedzenie Wydalanie

Otępienie ważne dla rozpoznania przebieg otępienia nie faluje w ciągu dnia (świadomość nie jest zaburzona) przypominanie wydarzeń dawnych i niedawnych – obniżone w zbliżonym stopniu zaburzenia uwagi (wędrująca) częściowy (niepełny) krytycyzm testy diagnostyczne: MMSE (test Folsteinów) – poniżej 28 pkt. CDT=TRZ TMT

Otępienie - głębokość (AD) GDS, FAST (Reisberg) Łagodne: szukanie przedmiotów, perseweracje pytań i czynności, ześlizgi tematyczne Umiarkowane: zapominanie faktów z życia, zagubienie poza domem, anomia, zab. działań arytmetycznych Ciężkie: zagubienie w domu, dezorientacja co do własnej osoby Głębokie: nietrzymanie zwieraczy, zanik mowy, odwrócenie rytmu dobowego, zab. motoryki

Różnicowanie Zaburzenia świadomości – Otępienie w zaburzeniach świadomości: Przebieg falujący (są okresy pogorszenia i poprawy) – gorzej wieczorem (sundowning) (Czas trwania: względnie krótki / Początek: nagły) Uwaga: odpływająca vs wędrująca (obniżona trwałość) Zapamiętywanie bezpośrednie (natychmiastowe): bardzo złe / złe Przypominanie wydarzeń niedawnych: złe / raczej złe (ekmnezja) Przypominanie wydarzeń dawnych: złe / raczej dobre Krytycyzm: Brak / Niepełny, ale obecny Czynniki wyzwalające: NAGŁA zmiana sytuacji lub otoczenia, NAGŁE pogorszenie somatyczne (choroba infekcyjna, uraz) Najczęściej występują RAZEM

Z. parkinsonowski (parkinsonizm) spowolnienie ruchowe (bradykineza) sztywność (typu „rury ołowianej” lub „koła zębatego”) drżenie drobnofaliste („kręcenie kulek”, „liczenie pieniędzy”), objaw królika („rabbit syndrome”) objawy wegetatywne: ślinotok, łojotok spowolnienie toku myślenia (bradyfrenia) zaburzenia chodu („drobienie kroków”), akatyzja, „On-Off” zaburzenia odruchów posturalnych (upadki, pro-, retro-, latero-pulsja) zaburzenia mowy: palilalia, logoklonia zaburzenia pisma: mikrografia

Zespół parkinsonowski w otępieniach typowo: LBD / PD, SNP, CBD (100%) FTD (40%) VD (30%) AD (15%) AD + VD (30%) bardzo rzadko: FTD

Otępienie ogniskowe objawy neurologiczne (OON) Afazja ruchowa (Broki), czuciowa (Wernickego) Agnozja Apraksja Aleksja - Akalkulia - Agrafia Mioklonie Objawy deliberacyjne (ssania, chwytny) Napady padaczkowe

Otępienie objawy psychotyczne OMAMY, PARAOMAMY, ILUZJE, UROJENIA najczęstsze: urojenia okradania (pacjent nie pamięta lokalizacji przedmiotów, jest niekrytyczny) nieswoiste: urojenia prześladowcze pierwotne (pacjent nie rozpoznaje bliskich, „obcy w domu”) lub wtórne objaw lustra (pacjent atakuje postacie w lustrze, bo nie rozumie, że to odbicie) objaw Capgras (sobowtóra, omamowy)

Zespół depresyjny a otępienie po 65 r.ż. inny obraz kliniczny depresji smutek - słabo wyrażony głównie objawy somatyczne (typowo „brzuch i kupa”) najczęstsza postać: zespół apatyczno-abuliczny typowe falowanie dobowe („gorzej rano”) rozpoznanie - często „ex juvantibus” (reakcja na leki przeciwdepresyjne)

Zespoły otępienne epidemiologia Populacja > 65r.ż.: 5-10% Populacja > 85 r.ż.: 50% 1. Pierwotnie Zwyrodnieniowe (40%) 2. Naczyniowe (50%) 3. Mieszane (10%) zwyrodnieniowe + naczyniowe

Zespoły otępienne zwyrodnieniowe (pierwotnie) cz.1 AD populacja > 65r.ż.: 2-5% kryteria NINCDS - ADRDA Typ 2: o wczesnym początku (przed 65r.ż., przedstarcze) – wariant genetyczny, inne objawy, związek z zespołem Downa Typ1: o późnym początku (po 65r.ż., starcze)

Zespoły otępienne zwyrodnieniowe (pierwotnie) cz.2 inne FTD (objawy czołowe, afazja: fluentna lub niefluentna) LBD (50%: upadki po neuroleptykach) postacie mieszane („pogranicze”) AD + VD AD + PD AD + LBD (LBV)

Choroby zwyrodnieniowe mózgu z otępieniem (CHWAPP) Parkinsona (PD) - model LBD Picka - model FTD AIDS (ADC) Wilsona (HLS) Huntingtona (HD) Creutzfeldta-Jakoba (CJD)

Neuropatologia otępień płytki starcze:Beta-amyloid, APP (chromosom 21) (AD) zwyrodnienie neurowłókienkowe (PHF): białko Tau (AD, FTD - ciałka Picka) preseniliny (PS1, PS2) (AD) komórki Picka=neurony balonowate (FTD) ciałka Lewy’ego=alfa-synukleina (LBD)

Zespoły otępienne naczyniowe (VD) choroba niedokrwienna mózgu (IBD) o ostrym „udarowym” początku (epizod niedokrwienny, TIA) wielozawałowe (MID, Hachinski) – liczne epizody naczyniowo-mózgowe naczyniowe podkorowe (choroba Binswangera) naczyniowe korowo-podkorowe choroby sprzyjające: cukrzyca, NT

Różnicowanie otępień zwyrodnieniowych i naczyniowych przebieg (ciągły / skokowy), początek (nagły / powolny) czynniki ryzyka („miażdżycowe” / apoE4) choroby współistniejące („miażdżycowe” / z. Downa) wczesne neurologiczne objawy ogniskowe / profil („skroniowe” vs rozsiane) wczesne zaburzenie składni i fonetyki obraz mózgu: płat skroniowy (hipokamp) vs zmiany rozsiane reakcja na leki „przeciwalzheimerowskie”

Otępienie rzekome (najczęściej odwracalne) cz. 1 Niedobory: witamina B12 (zespół Addisona - Biermera) kwas foliowy inne: B1, PP (pelagra) Zaburzenia hormonalne: tarczyca, przytarczyce, nadnercza Wodogłowie normotensyjne (zespół Hakima) – wczesne nietrzymanie zwieraczy !!! Guz mózgu (też: Meta) / Krwiak podtwardówkowy przewlekły Zapalenia naczyń (vasculitis) Kiła mózgowa (III, czasem II -rzędowa)

Otępienie rzekome (najczęściej odwracalne) cz.2 Depresja Przewlekłe zatrucie lekami uspokajającymi (benzodiazepiny !) Przewlekłe zatrucie narkotykami Głębokie zaniedbanie społeczne (ubóstwo bodźców, niskie wykształcenie) Otępienie rzekome: 10% otępień

Inne Otępienia Nieodwracalne Pourazowe (np.”otępienie bokserów”) Po podduszeniu (asfiksji) Toksyczne (metale ciężkie: tal, ołów, kadm, rtęć, dializacyjne) Alkoholizm (wieloczynnikowe, min. alkohole niespożywcze) SSPE

antagonista NMDA Memantyna (Axura, Ebixa) Leki „przeciwalzheimerowskie” inhibitory acetylo-cholino-esterazy iAChE Donepezil (Aricept, Donepex, Yasnal, Cogiton) Rivastygmina (Exelon) Galantamina (Reminyl) „stare”: takryna (Cognex), metrifonat antagonista NMDA Memantyna (Axura, Ebixa)

Atypowe neuroleptyki (ALA) w otępieniach Risperidon (Rispolept + 20 innych: Rispolux, Risset, Risperiwin, Risperatio + Speridan, Mepharis, Doresol) Olanzapina (Zyprexa, Zolafren, Zalasta, Zolaxa, Olzapin) Kwetiapina (Seroquel, Ketrel, Kventiax, Ketipinor) w leczeniu objawowym, ale długotrwale – małe dawki Risperidon: płyn (Rispolept), tabletki podjęzykowe (Torrendo Q-Tabs) Olanzapina: tabletki podjęzykowe (Zalasta)

Częste problemy pensjonariusza DPS cz.1 Zaburzenia pragnienia / niechęć do picia płynów Nietrzymanie moczu (obawa przed moczeniem) / Parcie naglące (BPH) ODWODNIENIE !!! (do 70%) Zaburzenia łaknienia - WYNISZCZENIE !!! Niezdolność do samoobsługi (zaburzenia świadomości, niesprawność ruchowa) Zespół apatyczno-abuliczny (amotywacyjny) Depresja Dysfagia (ksztuszenie, zachłyśnięcie)

Częste problemy pensjonariusza DPS cz.2 Upadki Unieruchomienia Powikłania zakrzepowo-zatorowe Choroby infekcyjne (zapalenie płuc, zapalenie dróg moczowych) Odleżyny Nie zawsze gorączka Odwodnienie Niewydolność krążenia

Częste problemy pensjonariusza DPS cz.3 Polipragmazja średnio 7 leków, bywa i 15-20 !

Zaburzenia pragnienia praktycznie Zawsze rozważyć próbę nawodnienia doustnego (KONIECZNIE bilans płynów: ocena objętości wydalanego moczu i płynów wypijanych) Często konieczne nawodnienie dożylne (ocena funkcji nerek) Moczenie się: częsta kontrola i zmiana pieluch Uzasadnione przypadki: cewnik dopęcherzowy lub dostęp nadłonowy Konsultacja internistyczna – obniżyć dawki lub odstawić leki moczopędne !!! Badania dodatkowe (krew: ocena funkcji nerek, sód+potas, mocz) Czasem (często) konsultacja urologiczna (potem) Konsultacja psychiatryczna

Zaburzenia łaknienia praktycznie Często potrzebna ocena bilansu kalorycznego Preparaty białkowe (np. Nutridrink, Portagen) Stymulacja łaknienia: Megace (octan megestrolu) bardziej niż Peritol (cyproheptadyna) Jeśli biegunki: ocena wyglądu stolca (wodnisty, krwisty, zielonkawy) Częste biegunki: rozważyć niewydolność krążenia jelitowego - doraźnie środki zapierające, ALE... Wykluczyć biegunkę infekcyjną (Salmonella-Shigella)

Leki uspokajające u osób w wieku podeszłym CZEGO UNIKAĆ? Unikać leków długodziałających ! Unikać benzodiazepin ! (NIGDY przewlekle) Unikać kardiotoksycznych ! (np. TLPD) Unikać leków antycholinergicznych ! (np. amitryptylina) Unikać dużych dawek silnych neuroleptyków ! (usztywnienie, zachłyśnięcie, upadki, zapalenie płuc)

Leki uspokajające u osób w wieku podeszłym CO MOŻNA? zasada: 1-2 leki - NIE WIĘCEJ ! I rzut: hydroxyzyna, promazyna II rzut: małe dawki haloperidolu gdy powyższe nieskuteczne: rozważyć alimemazynę (Teralene) w ostateczności (doraźnie !!!): lorazepam, klorazepat LEPIEJ NIE: zolpidem NIGDY: nitrazepam

Preparaty ziołowe jako leki sedatywne Kozłek lekarski (Valeriana Officinalis) Męczennica (Passiflora) Chmiel (Humulus Lupulus) Lawenda (Lavendula)

Niepełnosprawność intelektualna (mental disability) rozpoznanie wg DSM-IV Funkcjonowanie intelektualne poniżej przeciętnej Poważne zaburzenia przystosowania Początek przed 18 r.ż. 1% populacji ogólnej (różne kryteria) 3% populacji 10-14 r.ż.

Niepełnosprawność intelektualna (mental disability) - przyczyny 1. uwarunkowane genetycznie (głębsze „organiczne”) anomalie chromosomowe choroby pojedynczego genu (np. fakomatozy) metaboliczne (np. fenyloketonuria, z. Lesch-Nyhana) infekcje wewnątrzmaciczne FAS / FAE uraz okołoporodowy / zamartwica 2. uwarunkowane środowiskowo (lżejsze, wieloczynnikowe: niedobory, zaniedbanie, brak stymulacji)

Niepełnosprawność intelektualna zespoły genetyczne - najczęstsze autosomalne Trisomie: 21 = z. Downa (1 PRZYCZYNA UPOŚLEDZENIA GŁĘBSZEGO); 18 = z. Edwardsa Delecje: 15 = z. Paeder-Willi / Angelmana zw. z chromosomem X: FXS = z. łamliwego chromosomu X (2 PRZYCZYNA UPOŚLEDZENIA GŁĘBSZEGO) Brak X: z. Turnera Nadmiar X: z. Klinefeltera zw. z ciążą TORCH + kiła + listerioza + HIV Leki: LPP (fenytoina, VPA, PB), iACE, MTX

Niepełnosprawność intelektualna niedorozwój umysłowy (mental disability) PODZIAŁ (w/g ICD-10) LUZG (WAIS M=100; SD=15) lżejsze (85%) LEKKIE = M-(2-3)SD; IQ 50-69; wiek um. 9-12 głębsze (15%) UMIARKOWANE (10%) = M-(3-4)SD; IQ 35-49; wiek um. 6-9 ZNACZNE (3-4%) = M-(4-5)SD; IQ 20-34; wiek um. 3-6 GŁĘBOKIE (1-2%) = M-(5<)SD; IQ<20; wiek um. <3

Niepełnosprawność intelektualna Kryteria funkcjonalne LEKKIE: zab. pamięci logicznej i myślenia abstrakcyjnego, impulsywność dobre: czytanie, pisanie, liczenie UMIARKOWANE: opóźniony rozwój ruchowy i mowy, niesamodzielność dobre: samoobsługa, porządki, orientacja w terenie ZNACZNE: późna i uboga mowa, niesamodzielność dobre: prosta samobsługa GŁĘBOKIE: pojedyncze słowa, zaburzenia zmysłowe, niesamodzielność dobry: kontakt emocjonalny, proste zadania

Niepełnosprawność intelektualna Potrzeby pacjenta Bezpieczeństwa Akceptacji Kontaktu (pielęgnowanie wychowujące) Stymulacji Ruchu

Niepełnosprawność intelektualna typowe zaburzenia zachowania częste reakcje sytuacyjne (subiektywne) częste stereotypie, najczęściej: ruchowe (samostymulacja, „kiwanie się”) zaburzenia kontroli impulsów: agresja (też jako objaw depresyjny), samouszkodzenia (10-15%: LNS, PWS) częste fantazjowanie: przemijające paraomamy, urojenia nadpobudliwość ruchowa szybkie zmiany faz afektywnych 25%: zaburzenia lękowe (zwł. Z.Williamsa, FXS) autyzm - 100x częściej pica

Substancje uzależniające w/g ICD-10 F-10: alkohol F-11, 12, 14, 15, 16, 18: narkotyki F-13: leki uspokajająco-nasenne F-17: nikotyna F-19: kilka substancji jednocześnie F-55: nadużywanie środków nie powodujących uzależnienia (NLPZ, laxantia, alkalizujące, witaminy, zioła, LPD)

Uzależnienie od alkoholu definicja w/g ICD-10 Trwała Utrata Kontroli Nad Zachowaniem Postępująca utrata innych zainteresowań / koncentracja na uzależnieniu Szkody Zdrowotne / Społeczne „Głód” (craving) + „Ciągi” - 48 h (24 h) Uzależnienie = (zawsze) zależność psychiczna + (czasem) zależność fizyczna =wzrost tolerancji (progresja dawek) + zespoły abstynencyjne

Problemy zdrowotne związane z F1x inne iż uzależnienie Używanie szkodliwe Szkody zdrowotne fizyczne, psychiczne wynikające z przewlekłego stosowania Zatrucie (intoksykacja): przedawkowanie nieintencjonalne, samobójcze Zespół abstynencyjny Późne powikłania (też: psychozy, otępienia)

Ogólne zasady leczenia uzależnień Jeśli uzależnienie: zawsze terapia odwykowa (wybór właściwej formy leczenia !) Jeśli używanie szkodliwe: wczesna interwencja, edukacja, wstępna terapia Początek leczenia: detoksykacja

Farmakoterapia u osób uzależnionych Zasady ogólne u osoby przyjmującej czynnie substancje psychoaktywne prowadzenie KAŻDEJ farmakoterapii jest zwykle nieskuteczne (brak współpracy) podczas psychoterapii tylko leki niezbędne, żadnych leków uspokajających jak najmniej leków w ogóle (uwzględnić choroby współistniejące) jak najmniej BDA, bez opiatów (ryzyko uzależnienia krzyżowego) leki nasenne tylko wyjątkowo

Leczenie Zespołów Abstynencyjnych zasady ogólne /1/ Krótkotrwałe podtrzymanie działania substancji (do wygaszenia objawów odstawienia) - działanie leku zbliżone, unikanie stymulowania „głodu”! /2/ Powolna redukcja dawki, d.początkowa i tempo zależą od rodzaju substancji /3/ Hamowanie pobudzenia noradrenergicznego = pobudzanie GABA= głównie BDA, b.doustnie niż pozajelitowo

Leczenie Zespołów Abstynencyjnych zastosowanie benzodiazepin /1/ Profil działań terapeutycznych /2/ Wybór preparatu: siła, czas działania, metabolizm /3/ Złoty Standard: Diazepam (Relanium) /4/ Alternatywa: Klorazepat (Tranxene, Cloranxen), Lorazepam (Lorafen), Oxazepam, Clonazepam, Temazepam, inne /5/ Uwaga na uzależnienie krzyżowe ! /6/ Kontrowersje: szybkie nasycanie

Uzależnienia: redukcja „głodu” ALKOHOL: akamprozat (Campral), naltrekson, ?topiramat? OPIATY: naltrekson NIKOTYNA: bupropion, warenikilina, cytyzyna

Zespół zależności lekowej Zespół socjo-psycho-biologiczny Zależność PSYCHICZNA (1) „euforia” (2) „głód” (3) działania poszukiwawcze Zależność FIZYCZNA (1) tolerancja (2) zespół abstynencyjny (3) efekt awersyjny

Benzodiazepiny - działania anksjolityczne (przeciwlękowe) i uspokajające nasenne miorelaksacyjne amnestyczne przeciwdrżeniowe przeciwdrgawkowe: zwłaszcza diazepam i klonazepam

Benzodiazepiny - podziały przeciwlękowe: alprazolam nasenne: estazolam, lormetazepam (Noctofer), nitrazepam, flunitrazepam (Rohypnol) miorelaksacyjne : tetrazepam (Myolastan, Tetraratio, Myopam) padaczki dziecięce: klonazepam (Rivotril) zrównoważone:diazepam-Relanium,Valium 1,5 BDA: tofizopam, klobazam (Frisium)

Benzodiazepiny - czas działania „ultrakrótkie”: midazolam (Dormicum, Midanium) „krótkie”: alprazolam (Xanax, Afobam, Neurol, Alprox, Zomiren), lorazepam (Lorafen, Temesta), oksazepam „średnie”: bromazepam (Lexotan), estazolam, flunitrazepam (Rochypnol) „długie”: diazepam (Relanium), klonazepam (Rivotril) i „ultradługie”: klorazepat (Tranxene, Cloranxen), medazepam (Rudotel), nitrazepam

Benzodiazepiny - zagrożenia (znakomite leki doraźne) urazy, złamania bardzo wysokie ryzyko uzależnienia !!! benzodiazepinowy zespół abstynencyjny napady drgawkowe z odstawienia zaburzenia świadomości z odstawienia schematy stosowania schematy odstawiania

Benzodiazepinowy zespół abstynencyjny objawy „niedoceniane” Napady drgawkowe z odstawienia (zwł. alprazolam, klonazepam) Zaburzenia świadomości, dezorientacja

Uzależnienie od Benzodiazepin ogólne zasady postępowania realistyczne cele i ich weryfikacja znaczenie dobrego kontaktu z pacjentem wybór preparatu; przy uzależnieniach mieszanych rozważyć fenobarbital (bardzo rzadko !) powolne, adekwatne odstawianie !!! CBZ (korekta dawki!), LPP I, II rozważyć buspiron (słabsze działanie po BDA!) rozważyć SSRI (jeśli zaburzenia lękowe) monitorowanie poziomu leku

Alternatywa dla benzodiazepin cz1 leki doraźne (usp/nas) Najlepiej bez leków (metody niefarmakologiczne - p.zasady ogólne) H1-blokery (Hydroxyzyna, Prometazyna=Diphergan) słabe neuroleptyki (Chloroprotiksen, Promazyna, Tiapryd) LPD: doxepina (Sinequan), NASSA inne: pirydoksyna (B6), magnez nieustalona pozycja leków roślinnych

Alternatywa dla benzodiazepin cz2 leczenie długotrwałe najlepiej bez leków (metody niefarmakologiczne - p. zasady ogólne) gdy zaburzenia lękowe: SSRI (paroksetyna), wenlafaksyna lub buspiron (Spamilan, Mabuson, Buspar) TLPD: klomipramina (Anafranil, Hydiphen), doxepina (Sinequan) mianseryna, mirtazapina, tianeptyna kwas walproinowy, LPP II? czasem sulpiryd (ograniczenia !), chlorprotiksen

Czy nowe leki nasenne są alternatywą dla benzodiazepin ? zopiklon (Imovane, Zopiratio, Dobroson, Senzop) zolpidem (Stilnox, Sanval, Zolpic, Hypnogen, Nasen) max selektywny: zaleplon (Sonata, Selofen) agoniści receptora benzodiazepinowego!= TEŻ ryzyko uzależnienia ! (mniejsze) reakcje paradoksalne ! zasady stosowania leków nasennych

"Ukryte" barbiturany Leki jednoskładnikowe: Phanodorm (cyklobarbital 100mg) Veronal (barbital) Leki złożone: Reladorm (cyklobarbital 100mg + Diazepam 10mg) Pabialgin (allobarbital 60mg + aminofenazon) Bellergot (fenobarbital 20mg + ergotamina (winian) 300ug + Alkaloidy Tropanowe Pokrzyku 100ug ZMIENIONY SKŁAD: Vegantalgin (dawniej allobarbital 15 mg + aminofenazon + afenidyna), Veramid (dawniej dietylobarbital 113 mg + aminofenazon) Vegantalgin H (hioscyna 10mg + paracetamol)

Nadużywanie substancji nie powodujących ( Nadużywanie substancji nie powodujących (?) uzależnienia (zaburzenia nawyków i popędów) NLPZ - wszystkie, paracetamol steroidy doustne (euforia !) steroidy zewnętrzne (trądzik posterydowy) alfa1-mimetyki donosowe (xylometazolina i pochodne), beta2-mimetyki wziewne leki antyhistaminowe, neuroleptyki pseudoefedryna (Sudafed, leki złożone) witaminy (ACE), suplementy (ryzyko przedawkowania !)

Uzależnienie od kofeiny… kilka mechanizmów działania (inhibitor PDE, agonista receptorów adenozynowych A1) środek nootropowy, chrono i inotropowy (+) hipersekrecja żołądkowa / dz. diuretyczne uzależnienie: fizyczne,psychiczne,tolerancja obraz przewlekłej nerwicy lękowej nadwrażliwość na bodźce, spadek łaknienia zaburzenia nastroju, snu, napady lęku preparaty: Cofex, Coffecorn mite/forte, Isochin (30-100 mg / tabletka)

Dziękuję bardzo za uwagę Piotr Woźniak, psychiatra Ośrodek Terapeutyczny, I Klinika Psychiatryczna, Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie tel. praca (0-22) 841-87-28 tel. kom. 0-501-332-504 Do zobaczenia