BIZNES PLAN © Aleksander Kusak X.2015 Literatura: „Biznes plan” praca zbiorowa pod red. J. Kowalczyka, wyd WZ UW 2010 Z. Pawlak „Biznesplan” Poltext, 2006 J. Pasieczny „Biznesplan” PWE, 2007 K. Opolski, K. Waśniewski „Biznesplan. Jak go budować i analizować” CeDeWu.pl,2007 A.Tokarski, M. Tokarski, J. Wójcik „Biznesplan w praktyce” CeDeWu.pl,2007 E. Filar, J. Skrzypek „Biznesplan” Poltext, 2008 © Aleksander Kusak X.2015

Biznes plan TO DŁUGOFALOWY ORAZ KOMPLEKSOWY PLAN PRZEDSIĘBIORSTWA lub PRZEDSIĘWZIĘCIA INWESTYCYJNEGO BIZNES PLAN STANOWI PRZEWODNIK POSTĘPOWANIA PRZEDSIĘBIORSTWA, WSKAZUJĄC: aktualny stan firmy, zamierzenia: główny kierunek i cel działania (przesłanki zmian, oczekiwania), sposób dotarcia do tego celu - metody postępowania, opłacalność (korzystność) osiąganych celów.

BIZNES PLAN SPEŁNIA DWA PODSTAWOWE CELE: zewnętrzne wewnętrzne

Cechy merytoryczne biznes planu: Kompleksowość Długofalowość Wariantowość Elastyczność Operacyjność

Cechy formalne biznes planu: Adekwatność Zgodność ze standardami Czytelność Zwięzłość Wiarygodność danych Poprawność rachunkowa Poufność Zgodność wewnętrzna 5

GŁÓWNE ELEMENTY BIZNES PLANU – utworzenie przedsiębiorstwa (1) sytuacja aktualna cele bieżące i długookresowe potrzeby finansowe 1. STRESZCZENIE cele i działalność, branża, zasoby, kredyty dostawcy, odbiorcy mocne i słabe strony 2. PRZEDSIĘBIORSTWO 3. PRODUKT opis, zalety konkurencyjność rozwój popyt, klienci konkurenci reklama, promocja warunki sprzedaży 4. RYNEK 5. PRODUKCJA zdolność produkcyjna plan produkcji koszty jakość produkcji, serwis 6. KADRA kadra menedżerska kadra wykonawcza, załoga systemy motywacyjne 7. FINANSE rachunek zysków, bilans przepływy pieniężne ocena finansowa ocena ryzyka

Planowanie zysku

Planowany rachunek zysków i strat z ujęciem kosztów według układu kalkulacyjnego Lp. Wyszczególnienie Lata 1 2 3 4 5 1. Przychody ze sprzedaży 2. Koszty wytworzenia produktów 3. ZYSK BRUTTO NA SPRZEDAŻY (2-1) 4. Koszty sprzedaży 5. Koszty ogólnego zarządu 6. ZYSK OPERACYJNY (3-4-5) 7. Koszty finansowe 8. ZYSK BRUTTO (6-7) 9. Podatek dochodowy (19%) 10. ZYSK NETTO (8-9) 9

Planowany rachunek zysków i strat z ujęciem kosztów operacyjnych według zależności od sprzedaży Lp. Wyszczególnienie Lata 1 2 3 4 5 1. Przychody ze sprzedaży 2. Koszty zmienne 3. MARŻA BRUTTO (2-1) 4. Operacyjne koszty stałe 5. ZYSK OPERACYJNY (3-4) 6. Koszty finansowe 7. ZYSK BRUTTO (5-6) 8. Podatek dochodowy (19%) 9. ZYSK NETTO (7-8) 10

Planowany rachunek zysków i strat z ujęciem kosztów operacyjnych według układu rodzajowego Lp. Wyszczególnienie Lata 1 2 3 4 5 1. Przychody ze sprzedaży i zrównane z nimi 2. Koszty operacyjne - koszty zużycia materiałów - koszty usług obcych - wynagrodzenia - amortyzacja - pozostałe koszty 3. ZYSK OPERACYJNY (2-1) 4. Koszty finansowe 5. ZYSK BRUTTO (3-4) 6. Podatek dochodowy (19%) 7. ZYSK NETTO (5-6) 11

Zadanie 1 12

PLAN KOSZTÓW WYDZIAŁOWYCH Koszty Kwota 1. Materiały  120 000 2. Płace   70 000  3. Energia 35 000  4. Amortyzacja 40 000  5. Pozostałe 15 000  6. Razem 280 000  Klucz do podziału kosztów wydziałowych: produkt A –40%, produkt B – 60% PLAN KOSZTÓW OGÓLNEGO ZARZĄDU Koszty Kwota 1. Materiały 70 000 2. Płace 90 000 3. Energia 25 000 4. Amortyzacja   20 000 5. Pozostałe 15 000 6. Razem   220 000 PLAN KOSZTÓW SPRZEDAŻY Koszty Kwota 1. Materiały 35 000 2. Płace   55 500  3. Energia 15 000  4. Amortyzacja 19 500  5. Pozostałe 10 000  6. Razem 135 000 

TWORZENIE PLANU ZYSKÓW I STRAT Tab. 1 PLAN SPRZEDAŻY PRODUKT SPRZEDAŻ W SZT. CENA ZBYTU PRZYCHODY OGÓŁEM A B Razem x Tab. 2 PLAN PRODUKCJI TREŚĆ PRODUKT A PRODUKT B 1. Plan sprzedaży 2. Planowany zapas końcowy 3. Zapas początkowy 4. PLANOWANA PRODUKCJA

Łączne zużycie materiałów Tab. 3 PLAN ZUŻYCIA MATERIAŁÓW BEZPOŚREDNICH   PRODUKT A Treść Produkcja w sztukach Zużycie na jedn. Łączne zużycie materiałów Cena Koszt materiałów Materiał K Materiał L Razem  x x  PRODUKT B Zużycie na jedn. Łączny koszt 

Tab. 4 PLAN KOSZTÓW ROBOCIZNY BEZPOŚREDNIEJ Treść Produkt A Produkt B Razem A. Robocizna wykwalifikowana   1. Planowana produkcja x 2. Normatywne zużycie czasu na 1 produkt 3. Planowany budżet czasu (1*2) 4. Stawka wynagrodzenia za rbg  x 5. Całkowite wynagrodzenie B. Robocizna niewykwalifikowana Razem (A + B)

Tab. 5 PLANOWANY KOSZT WYTWORZENIA PRODUKTÓW Treść Produkt A Produkt B Razem Uwagi 1. Koszty bezpośrednie (zmienne)   - materiały   Tab. 3 - wynagrodzenia Tab. 4 2. Koszty wydziałowe Założ.  3. Razem koszt wytworzenia (1 + 2) 4. Planowana produkcja w szt. x  Tab. 2 5. Planowany jedn. koszt wytworzenia

Tab. 6 PLANOWANY RACHUNEK ZYSKÓW i STRAT Treść Kwota Uwagi 1. Przychody Tab. 1  2. Koszty wytworzenia   Tab. 5  3. Koszty ogólnego zarządu  Założ. 4. Koszty sprzedaży 5. ZYSK OPERACYJNY 6. Odsetki 7. ZYSK BRUTTO 8. Podatek dochodowy (20%) 9. ZYSK NETTO

Tab. 7 PLANOWANY RACHUNEK ZYSKÓW i STRAT Treść Kwota Uwagi 1. Przychody ze sprzedaży i zrównane z nimi Tab. 1,5, założ. 2. Koszty operacyjne, w tym - koszty materiałów - koszty wynagrodzeń - amortyzacja - energia - pozostałe   Tab. 3,4, założ.  3. ZYSK OPERACYJNY 4. Odsetki  - 5. ZYSK BRUTTO    6. Podatek dochodowy (20%) 7. ZYSK NETTO

Zapotrzebowanie na kapitał obrotowy

Zadanie 1 Ustalić zapotrzebowanie na kapitał obrotowy przedsiębiorstwa. Aktywa Kwota Pasywa Gotówka Należności Zapasy Majątek obrotowy Majątek trwały 500 2.000 4.000 ------- 6.500 1.000 Zobowiązania z tytułu dostaw Pozostałe zobow. kr-terminowe Zobowiązania kr-terminowe Kredyty długoterminowe Kapitał własny ------ 2.500 4.500 Razem aktywa 7.500 Razem pasywa Dodatkowe informacje: - sprzedaż w okresie sprawozdawczym 15.000 - przewidywany poziom sprzedaży w kolejnych 3 latach: w roku 1 – 18.750, w roku 2 – 20.625, w roku 3 – 21.656

Zadanie 2 Ustalić zapotrzebowanie na kapitał obrotowy w planowanym okresie. Aktywa Kwota Pasywa Gotówka Należności Zapasy Majątek obrotowy Majątek trwały 200 1.500 2.000 ------- 3.700 Zobowiązania z tytułu dostaw Pozostałe zobow. kr-terminowe Zobowiązania kr-terminowe Kredyty długoterminowe Kapitał własny 1.200 300 ------ 3.000 Razem aktywa 5.700 Razem pasywa Dodatkowe informacje: - przewidywany wzrost sprzedaży w kolejnych 3 latach – 10% rocznie

OKREŚLANIE POZIOMU ZAPOTRZEBOWANIA NA KAPITAŁ OBROTOWY SKORYGOWANĄ METODĄ „PROCENTU OD SPRZEDAŻY”   * Określanie poziomu zapotrzebowania na kapitał obrotowy (ZKO) ZKO = Abpl - Zkpl * Przewidywany poziom aktywów obrotowych (Abpl) Spl Abpl = Ab + Ab * UAs * ( ----- – 1 ) S * Przewidywany poziom zobowiązań krótkoterminowych (Zkpl) Zkpl = Zk + Zk * UZs * ( ----- – 1 ) gdzie: UAs - udział aktywów obrotowych zależnych od sprzedaży UZs - udział zobowiązań krótkoterminowych zależnych od sprzedaży  

OKREŚLANIE PRZYROSTU ZAPOTRZEBOWANIA NA KAPITAŁ OBROTOWY SKORYGOWANĄ METODĄ „PROCENTU OD SPRZEDAŻY”   * Określanie przyrostu zapotrzebowania na kapitał obrotowy (D ZKO) D ZKO = D Abpl - D Zkpl * Przewidywany przyrost aktywów obrotowych (DAbpl) Spl DAbpl = Ab * UAs * ( ----- – 1 ) S * Przewidywany przyrost zobowiązań krótkoterminowych (DZkpl) DZkpl = Zk * UZs * ( ----- – 1 ) gdzie: UAs - udział aktywów obrotowych zależnych od sprzedaży UZs - udział zobowiązań krótkoterminowych zależnych od sprzedaży  

Zadanie 3 Ustalić zapotrzebowanie na kapitał obrotowy w planowanym okresie. Aktywa Kwota Pasywa Gotówka Należności Zapasy Majątek obrotowy Majątek trwały 200 1.500 2.000 ------- 3.700 Zobowiązania z tytułu dostaw Pozostałe zobow. kr-terminowe Zobowiązania kr-terminowe Kredyty długoterminowe Kapitał własny 500 ------ 1.200 2.500 Razem aktywa 5.700 Razem pasywa  Dodatkowe informacje: - sprzedaż w okresie sprawozdawczym 11.500 - przewidywany poziom sprzedaży w okresie planowanym 12.000 - aktywa obrotowe w okresie sprawozdawczym zależne od sprzedaży 95% - zobowiązania bieżące w okresie sprawozdawczym zależne od sprzedaży 80%

Ustalić zapotrzebowanie na kapitał obrotowy przedsiębiorstwa Zadanie 1.1 Ustalić zapotrzebowanie na kapitał obrotowy przedsiębiorstwa Aktywa Kwota Pasywa Gotówka Należności Zapasy Majątek obrotowy Majątek trwały 500 2.000 4.000 ------- 6.500 1.000 Zobowiązania z tyt. dostaw Pozostałe zobow. krótkoterm. Zobowiązania krótkoterm. Kredyty długoterminowe Kapitał własny ------ 2.500 4.500 Razem aktywa 7.500 Razem pasywa Dodatkowe informacje: - sprzedaż w okresie sprawozdawczym wyniosła 15.000 - przewidywany wzrost sprzedaży 25% w roku 1, 10% w roku 2, 5% w roku 3 - przewidywany przeciętny okres spływu należności 40 dni - planowany wsk. obrotu zapasami ( wsk. sprzedaż/zapasy) w ciągu roku 4,0 - zakładany wsk. obrotu gotówką 28,0 planowany wsk. obrotu zobowiązań bieżących w ciągu roku 5,2 koszty zmienne produkcji stanowią 70% wartości sprzedaży operacyjne koszty stałe wynoszą 3.000 amortyzacja roczna 250

Zadanie 4 Ustalić zapotrzebowanie na kapitał obrotowy firmy. Aktywa Kwota Pasywa Gotówka Należności Zapasy Majątek obrotowy Majątek trwały 200 2.000 2.500 ------- 4.700 3.300 Zobowiązania z tytułu dostaw Pozostałe zobow. kr-terminowe Zobowiązania kr-terminowe Kredyty długoterminowe Kapitał własny 700 500 ------ 1.200 1.800 5.000 Razem aktywa 8.000 Razem pasywa Dodatkowe informacje: - sprzedaż w okresie bazowym 15.000 - przewidywany w okresie 1 poziom sprzedaży 16.500 przewidywane koszty wytworzenia 9.000 operacyjne koszty stałe 5.000 roczna amortyzacja 660   Przewiduje się ponadto, że w wyniku działań usprawniających gospodarkę zapasami wsk. obrotu zapasów (S/Zp) zwiększy się do 6.5, zaś poprawa dyscypliny finansowej spowoduje skrócenie okresu spływu należności o 8 dni. Prawidłowy cykl obrotu zobowiązań krótkoterminowych wynosi 25dni, wsk. obrotu gotówką – 42,0

Ustalić zapotrzebowanie na kapitał obrotowy przedsiębiorstwa Zadanie 1.2 Ustalić zapotrzebowanie na kapitał obrotowy przedsiębiorstwa Aktywa Kwota Pasywa Gotówka Należności Zapasy Majątek obrotowy Majątek trwały 500 2.000 4.000 ------- 6.500 1.000 Zobowiązania z tyt. dostaw Pozostałe zobow. krótkoterm. Zobowiązania krótkoterm. Kredyty długoterminowe Kapitał własny ------ 2.500 4.500 Razem aktywa 7.500 Razem pasywa Dodatkowe informacje: - sprzedaż w okresie sprawozdawczym 15.000 - przewidywany wzrost sprzedaży 25% w roku 1, 10% w roku 2, 5% w roku 3 - przewidywany przeciętny okres spływu należności 40 dni - planowany wsk. obrotu zapasów w ciągu roku (koszt wytworzenia/zapasy) 3.0 - zakładany wsk. gotówkowego pokrycia zobowiązań bieżących 20% planowany wsk. obrotu zobowiązań z tytułu dostaw 7.0 pozostałe zobowiązania krótkoterminowe mają charakter stały koszt zużycia materiałów stanowi 60% wartości sprzedaży koszt wytworzenia stanowi 70% wartości sprzedaży

Zadanie 4.1 Ustalić zapotrzebowanie na kapitał obrotowy firmy. Aktywa Kwota Pasywa Gotówka Należności Zapasy Majątek obrotowy Majątek trwały 200 2.000 2.500 ------- 4.700 3.300 Zobowiązania z tytułu dostaw Pozostałe zobow. kr-terminowe Zobowiązania kr-terminowe Kredyty długoterminowe Kapitał własny 700 500 ------ 1.200 1.800 5.000 Razem aktywa 8.000 Razem pasywa Dodatkowe informacje: - sprzedaż bieżąca 15.000 - przewidywany poziom sprzedaży 16.500 - przewidywana wartość zakupu materiałów 9.000   Przewiduje się ponadto, że w wyniku działań usprawniających gospodarkę zapasami wsk. obrotu zapasów zwiększy się do 6.5, zaś poprawa dyscypliny finansowej spowoduje skrócenie okresu spływu należności o 8 dni. Prawidłowy okres rozliczeń z tytułu dostaw materiałowych wynosi 30 dni. Pozostałe zobowiązania krótkoterminowe zwiększają się proporcjonalnie do sprzedaży

Wyznaczanie ZKO w podejściu kapitałowym Podstawa wyznaczania składników majątku obrotowego i zobowiązań krótkoterminowych Składnik majątku lub zobowiązań Podstawa obliczeń Zapasy materiałów Planowane koszty zużycia materiałów Zapasy produkcji w toku Planowane koszty wytworzenia - amortyzacja wydziałowa Zapasy wyrobów gotowych + koszty ogólnego zarządu - amortyzacja Należności Planowane koszty produkcji ogółem Środki pieniężne Planowane koszty pieniężne Zobowiązania krótkoterminowe + inne koszty tworzące zobowiązania Źródło: opracowanie 33

Plan kosztów operacyjnych według układu kalkulacyjnego Lp. Wyszczególnienie Lata 1 2 3 4 5 1. 1.1. 1.2. 2. 3. Koszty wytworzenia produktów Koszty bezpośrednio produkcyjne - materiały bezpośrednie - robocizna bezpośrednia - pozostałe koszty bezpośrednie Koszty pośrednio produkcyjne - amortyzacja - koszty wynagrodzeń - koszty materiałów - pozostałe koszty wydziałowe Koszty sprzedaży Koszty ogólnego zarządu - podatki i opłaty lokalne - pozostałe koszty 10113 7500 5250 2100 150 2613 713 900 600 400 87 4050 2200 700 50 675 425 14950 11500 8050 3220 230 3450 950 1200 800 500 115 4600 2760 920 100 770 16100 12650 8855 3542 253 16733 13283 9298 3719 266 4. Razem koszty operacyjne (1+2+3) 14250 19665 20815 21448 Źródło: opracowanie własne 34

Nakłady na kapitał obrotowy Lp. Wyszczególnienie Wo Lata 1 2 3 4 5 1. 2. Majątek obrotowy - zapasy materiałów - zapasy produkcji w toku - zapasy wyrobów gotowych - należności - środki pieniężne Zobowiązania krótkoterminowe x 7,0 36,5 22,8 12,2 52,1 11,4 3. Kapitał obrotowy (1-2) 4. Przyrost kapitału obrotowego Źródło: opracowanie własne 35

Planowanie CF

ZESTAWIENIE PRZEPŁYWU ŚRODKÓW PIENIĘŻNYCH A. PRZEPŁYWY ŚRODKÓW PIENIĘŻNYCH Z DZIAŁALNOŚCI OPERACYJNEJ I. Wynik finansowy - 1 250 II. Korekty o pozycje: 1 827 1. Amortyzacja 2 364 2. Zyski/straty z tytułu różnic kursowych 90 3. Odsetki i dywidendy otrzymane i zapłacone 1 936 4. Wynik na działalności inwestycyjnej 0 9. Zmiana stanu zapasów - 216 10. Zmiana stanu należności i roszczeń - 3 012 11. Zmiana stanu zobowiązań kr-termin (bez pożyczek i kredytów) 665 12. Zmiana stanu rozliczeń międzyokresowych 0 13. Zmiana stanu przychodów przyszłych okresów 0 14. Inne 0 ____ III. Środki pieniężne netto z działalności operacyjnej (I+/-II) 577 B. PRZEPŁYWY ŚRODKÓW PIENIĘŻNYCH Z DZIAŁALNOŚCI INWESTYCYJNEJ I. Wpływy 1. Sprzedaż składników rzeczowego majątku trwałego 3 890 2. Otrzymane odsetki 44 II. Wydatki 1. Nabycie akcji i udziałów w jedn. zależnych - 4 842 _____ III. Środki pieniężne netto z działalności inwestycyjnej - 908 C. PRZEPŁYWY SRODKÓW PIENIĘŻNYCH Z DZIAŁALNOŚCI FINANSOWEJ 1. Zaciągnięcie krótkoterminowych kredytów bankowych 2 064 2. Zaciągnięcie krótkoterminowych pożyczek 2 000 1. Spłata długoterminowych kredytów bankowych - 654 2. Spłata długoterminowych pożyczek - 790 3. Zapłacone odsetki - 1 980 4. Inne - 779 III. Środki pieniężne netto z działalności finansowej - 139 D. ZMIANA STANU ŚRODKÓW PIENIĘŻNYCH NETTO (A+/-B+/-C) - 470 E. ŚRODKI PIENIĘŻNE NA POCZĄTEK ROKU 533 F. ŚRODKI PIENIĘŻNE NA KONIEC ROKU 64

44

Zadanie 5 W przedsiębiorstwie sporządzono planowany rachunek zysków i strat za drugi rok działalności. Na jego podstawie oraz bilansu i informacji dodatkowych przygotować rachunek przepływów pieniężnych Rachunek zysków i strat na II rok działalności (w zł)   Rok II Przychody ze sprzedaży 550 000 Koszty wytworzenia (bez amortyzacji) 405 000 Amortyzacja 25 000 Koszty zarządu 30 000 Koszty finansowe (odsetki) 7 000 Koszty ogółem 467 000 Zysk przed opodatkowaniem 83 000 Podatek dochodowy 32 000 Zysk netto 51 000 Informacje dodatkowe: W II roku wypłacono dywidendy w wysokości 74 000 zł. W II roku przeprowadzano emisję akcji. Cena emisyjna była równa wartości nominalnej.

Bilans (w zł)   Rok I Rok II Aktywa Aktywa trwałe - Grunty 25 000 40 000 - Budynki i budowle 50 000 70 000 - Maszyny, urządzenia 45 000 Aktywa obrotowe - Zapasy 90 000 60 000 - Należności 10 000 - Środki pieniężne 5 000 Aktywa ogółem 240 000 250 000 Pasywa Kapitał własny - Kapitał zakładowy 85 000 135 000 - Kapitał zapasowy 84 000 61 000 Zobowiązania i rezerwy - Zobowiązania kredytowe 30 000 20 000 - Zobowiązania wobec dostawców 15 000 - Zobowiązania wobec budżetu 16 000 3 000 - Zobowiązania wobec pracowników 6 000 Pasywa ogółem

  Rok II Przepływy z działalności operacyjnej Zysk netto Korekty: Amortyzacja Koszty finansowe (odsetki) Zmiana stanu należności Zmiana stanu zapasów Zmiana stanu zobowiązań wobec dostawców Zmiana stanu zobowiązań budżetowych Zmiana stanu zobowiązań wobec pracowników CF z działalności operacyjnej Przepływy z działalności inwestycyjnej Inwestycje w środki trwałe CF z działalności inwestycyjnej Przepływy z działalności finansowej Wpływy z emisji akcji Spłata kredytu Wypłata dywidend CF z działalności finansowej Zmiana stanu środków pieniężnych Środki pieniężne na początek roku II Środki pieniężne na koniec roku II