Wpływ czynników politycznych na działalność banków w Europie Środkowej Krzysztof Jackowicz Oskar Kowalewski Łukasz Kozłowski.

Prezentacja na temat: "Wpływ czynników politycznych na działalność banków w Europie Środkowej Krzysztof Jackowicz Oskar Kowalewski Łukasz Kozłowski."— Zapis prezentacji:

1 Wpływ czynników politycznych na działalność banków w Europie Środkowej Krzysztof Jackowicz Oskar Kowalewski Łukasz Kozłowski

2 Inspiracja do badania Skromna liczba badań empirycznych wzajemnych oddziaływań świata polityki i bankowości Trwałość i powszechność związków świata polityki i bankowości Istnienie interesującego, istotnego i słabo rozpoznanego obszaru badawczego

3 Stan wiedzy (1) Wpływ czynników politycznych na działania nadzoru i regulacje bankowe Wpływ czynników politycznych na działalność banków Literatura przedmiotu analizuje Cykl wyborczy Siła partii politycznych i politycznych koneksji klientów 1 2 3

4 Stan wiedzy (2) W latach wyborów parlamentarnych i latach je poprzedzających banki państwowe cechują się wyższą dynamiką akcji kredytowej (Dinc 2005; Micco i Panizza 2006; Micco i in. 2007, Cole 2009; wyjątek – Baum i in. 2009) Wzrost akcji kredytowej w okresie przedwyborczym jest silniej zaznaczony w państwach rozwijających się (Dinc 2005; Micco i in. 2007, Cole 2009) W Indiach dynamika akcji kredytowej banków państwowych była największa w regionach o niepewnym wyniku wyborczym (Cole 2009) Ustalenia dotyczące wpływu cyklu wyborczego – cz. I

5 Stan wiedzy (3) Wzrost podaży kredytu ze strony banków państwowych w okresach przedwyborczych nie wynika tylko ze zwiększonego popytu na kredyt w stymulowanej fiskalnie i monetarnie gospodarce. Wzrostowi akcji kredytowej towarzyszy bowiem spadek rentowności banków państwowych. (Micco i in. 2007) Banki państwowe, w których w okresie powyborczym dokonano zmian w zarządzie, charakteryzują się niższą rentownością i gorszą jakością portfela kredytowego. Zjawisko to jest najsilniejsze w krajach rozwijających się. (Shen i Lin 2011) Ustalenia dotyczące wpływu cyklu wyborczego – cz. II

6 Stan wiedzy (4) We Włoszech korzystniejsze warunki kredytowania oferują banki państwowe powiązane personalnie z silnymi w danym regionie partiami politycznymi (Sapienza 2004) W Pakistanie przedsiębiorstwa, we władzach których zasiadali wpływowi politycy, miały ułatwiony dostęp do kredytu i pozyskiwały kapitały obce taniej. (Khawaj i Mian 2005). Ustalenia dotyczące wpływu siły partii politycznych i politycznych koneksji klientów

7 Stan wiedzy (2) – powrót Wpływ czynników politycznych na działania nadzoru i regulacje bankowe Wpływ czynników politycznych na działalność banków Literatura przedmiotu analizuje Cykl wyborczy Siła partii politycznych i politycznych koneksji klientów

8 Stan wiedzy (5) W krajach rozwijających się poważne interwencje nadzorcze (nacjonalizacje, odebranie licencji, wprowadzenie zarządu komisarycznego) są skoncentrowane w okresie powyborczym. (Brown i Dinc 2005). W Japonii szanse przetrwania banków regionalnych, niezależnie od ich kondycji ekonomicznej, wzrastały, jeśli w danej prefekturze działali wpływowi politycy Partii Liberalno- Demokratycznej (Imai 2009) W krajach o silniejszych personalnych związkach sfery polityki i bankowości, regulacje bankowe są korzystniejsze dla banków i ich właścicieli (Braun i Raddatz 2009) Ustalenia dotyczące wpływu czynników politycznych na działania nadzoru, regulacje bankowe

9 Badanie Jackowicza, Kowalewskiego i Kozłowskiego (odtąd JKK) na tle dorobku literatury przedmiotu Wpływ czynników politycznych na działania nadzoru i regulacje bankowe Wpływ czynników politycznych na działalność banków Literatura przedmiotu analizuje Cykl wyborczy Siła partii politycznych i politycznych koneksji klientów

10 Badanie JKK – podstawowe informacje Badaniem objęliśmy banki z 11 krajów Europy Środkowej: Bułgarię, Chorwację, Czechy, Estonię, Litwę, Łotwę, Polskę, Rumunię, Słowację, Słowenię i Węgry. Zebrane dane dotyczyły okresu 1995-2008 Celem badania było określenie wpływu na banki w Europie Środkowej następujących czynników: - cyklu wyborczego, - natężenia konkurencji politycznej, - oczekiwań co do wyników wyborów, - koincydencji zdarzeń politycznych, - niezależności banku centralnego oraz politycznej orientacji rządu w okresie przedwyborczym.

11 Badanie JKK – źródła danych Rodzaj danychŹródło Sprawozdania finansoweBankScope Dane polityczneDatabase of Political Institutions (Bank Światowy) Baza University of Berne (Armingeon i Careja 2004, Armingeon i in. 2011) Strony internetowe: Elections Results, Political Transformation and Electoral Process in Post-Communist Europe (University of Essex) Psephos Archive Publikacje krajowych komisji wyborczych Dane o strukturze własnościowejWcześniejsze artykuły: Bonin i in. (2005a), Fristch (2007) Bankscope Raporty roczne banków Publikacje banków centralnych i organów nadzorczych Dane makroekonomiczneWDI Database (Bank Światowy)

12 Badanie JKK – ostateczny zestaw danych 358 banków 3146 obserwacji, w tym 549 obserwacji dla banków państwowych 1654 obserwacje dla banków kontrolowanych przez inwestorów zagranicznych 961 obserwacji dla banków we władaniu krajowych podmiotów prywatnych

13 Badanie JKK – budowa modeli ekonometrycznych stopa dochodu odsetkowego i realny przyrost kredytów Zmienne zależne: Zmienne objaśniające: zmienne kodujące strukturę własności zmienne kontrolne dla banków zmienne kontrolne dla krajów zmienne odzwierciedlające czynniki polityczne oraz zmienne powstające w wyniku ich wymnożenia ze zmiennymi kodującymi strukturę własności

14 Badanie JKK – sposób prezentacji wyników Z uwagi na obszerność badania przedstawię tylko: Wyniki estymacji modeli objaśniających wysokość stóp dochodu odsetkowego i modeli pomocniczych oraz rezultaty weryfikacji wybranych hipotez

15 Badanie JKK – wyniki (1) H1: W okresach przedwyborczych banki państwowe odnotowują niższe stopy dochodu odsetkowego niż pozostałe banki Zmienna testująca H1: PAR x GOV

16 Badanie JKK – wyniki (2) H1: W okresach przedwyborczych banki państwowe odnotowują niższe stopy dochodu odsetkowego niż pozostałe banki Zmienna testująca H1: PAR x GOV Znaczenie ekonomiczne wyników: Przynależność do grupy banków państwowych, przy innych warunkach takich samych, oznacza zmniejszenie stopy dochodu odsetkowego w latach wyborczych o około 20% w stosunku do wartości średniej tej stopy w całej próbie. Skumulowana kwota dochodu odsetkowego „utraconego” przez banki państwowe w latach 1995-2008 w latach wyborczych sięga średnio 0,4% PKB danego kraju.

17 Badanie JKK – wyniki (3) H2: Spadek stopy dochodu odsetkowego w latach wyborczych wywołany jest zmniejszeniem się przychodów odsetkowych Zmienna testująca H2: PAR x GOV w modelach objaśniających poziom przychodów odsetkowych

18 Badanie JKK – wyniki (4) H3: Prawicowe i lewicowe rządy nie różnią się w zakresie wywierania wpływu politycznego na banki państwowe Zmienne testujące H3: PAR x GOV x LEFT oraz PAR x GOV x RIGHT

19 Badanie JKK – wyniki (5) H4: W drugiej połowie okresu analizy stopy dochodu odsetkowego słabiej zależą od cyklu wyborczego Zmienna testująca H4: PAR x GOV w modelach oszacowanych dla podokresów

20 Badanie JKK – wyniki (6) H4: W drugiej połowie okresu analizy stopy dochodu odsetkowego słabiej zależą od cyklu wyborczego Hipoteza H4 zweryfikowana pozytywnie: Wyjaśnienia: Pozytywne – związane z rozwojem instytucjonalnym Negatywne – związane z kalkulacją polityczną

21 Badanie JKK – wyniki (7) H5: Wraz ze wzrostem niezależności banku centralnego maleją możliwości wywierania wpływu politycznego na banki Zmienna testująca H5: PAR x GOV x CBI Niezależność banku centralnego mierzymy za pomocą indeksu Cukiermana (1992) Dane o wartościach indeksu Cukiermana pochodzą z następujących pozycji literatury przedmiotu: Cukiermann i in. (1992), Polilo i Guillen (2005), Arnone i in. (2006), Crowe i Meade (2007), Anastasiou (2009).

22 Badanie JKK – wyniki (8) H5: Wraz ze wzrostem niezależności banku centralnego maleją możliwości wywierania wpływu politycznego na banki Zmienna testująca H5: PAR x GOV x CBI

23 Badanie JKK – wyniki (9) H5: Wraz ze wzrostem niezależności banku centralnego maleją możliwości wywierania wpływu politycznego na banki Zmienna testująca H5: PAR x GOV x CBI Przyczyny negatywnej weryfikacji H5: Związek formalnej i rzeczywistej niezależności jest luźny w krajach rozwijających się (Cukierman 2008). Rankingi krajów EŚ sporządzone na podstawie różnych indeksów niezależności banków centralnych są w dużym stopniu niezgodne (Masłowska 2007). Niewielkie zróżnicowanie indeksu Cukiermana w próbie, zwłaszcza w ostatnich latach horyzontu analizy.

24 Badanie JKK – wyniki (10) Wyniki weryfikacji innych hipotez – skrót Intensywności politycznego wpływu na banki nie zmieniają: - stopień natężenia konkurencji politycznej, - oczekiwania zwycięstwa sił lewicowych lub prawicowych, - koincydencja wyborów parlamentarnych i prezydenckich, - przedterminowy charakteru wyborów.

25 Badanie JKK – wyniki (11) Wyniki dotyczące wpływu czynników politycznych na stopy dochodu odsetkowego są bardzo stabilne. Rezultaty badawcze są odporne na: zmiany konstrukcji zmiennych kodujących cykl wyborczy, zmiany konstrukcji zmiennej zależnej, usunięcie z próby krajów z przedterminowymi wyborami, modyfikację zmiennych kodujących strukturę własności, wprowadzenie zmiennych kodujących okresy kryzysowe, zmiany metod estymacji modeli. Wymowy wyników badania nie podważają też rezultaty testów Placebo.

26 Dziękuję za uwagę

27

28 Badanie JKK – wyniki – spojrzenie ogólne Cykl wyborczy oddziałuje na stopy dochodu odsetkowego banków państwowych Brak jest dowodów na oddziaływanie cyklu wyborczego na akcję kredytową banków państwowych Wyjaśnienia tego stanu rzeczy: Obowiązywanie w okresie analizy regulacji zgodnych z Bazyleą I, Hipoteza „bezpieczniejszego rozwiązania”, Niestabilność protektoratu politycznego w krajach Europy Środkowej.