Propedeutyka leśnictwa

Prezentacja na temat: "Propedeutyka leśnictwa"— Zapis prezentacji:

1 Propedeutyka leśnictwa
Wykład 3

2 Zagadnienia poruszane na zajęciach
Sprawy organizacyjne Studia na WL – Kto? Co? Kiedy? Dlaczego? Podstawowe pojęcia z zakresu leśnictwa Lasy i leśnictwo w Polsce Podstawy gospodarki leśnej i jej działów Etos leśnika

3 Podstawy gospodarki leśnej
Przyrodnicze podstawy gospodarki leśnej Klimat Gatunki i ich własności Regionalizacja przyrodniczo-leśna Akty prawne regulujące gospodarkę leśną

4 Akty prawne regulujące gospodarkę leśną

5 Prawne podstawy gospodarki leśnej
akty prawne dotyczące bezpośrednio lasów inne ustawy dotyczące środowiska, np. ustawa o ochronie i kształtowaniu środowiska ustawa o ochronie przyrody ustawa o hodowli, ochronie zwierząt łownych prawo łowieckie …

6 Prawo międzynarodowe

7 Prawo międzynarodowe Lata 50-te XX wieku: organizacje światowe (FAO) koncentrują się na metodach prowadzących do wzrostu produkcji drewna przy jednoczesnym utrzymaniu lasów w strefie tropikalnej. Lata 80-te XX wieku: nowe spojrzenie na lasy i ich rolę – nie tylko surowcową; lasy odgrywają podstawową rolę w utrzymaniu stabilności biosfery, zachowaniu różnorodności biologicznej i ochronie zagrożonych kultur lokalnych.

8 Prawo międzynarodowe Konwencja o obszarach wodno-błotnych mających znaczenie międzynarodowe, zwłaszcza jako środowisko życiowe ptactwa błotnego, odnosząca się także do lasów bagiennych ( „Konwencja Ramsarska” (Ramsar, Iran, 1971) Ratyfikowana przez Polskę w 1978 (Dz.U. z 1978r. Nr 7, poz. 24) Jeziora: Drużno, Łuknajno, Świdwie, Karaś; Poleski, Biebrzański, Słowiński, Wigierski i Narwiański PN; Rezerwaty: Jezioro 7-miu Wysp, Słońsk, Stawy Milickie

9 Prawo międzynarodowe Konwencja o ochronie światowego dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego, „Konwencja Paryska” (Paryż 1972) Ratyfikowana przez Polskę w 1976 (Dz.U. z 1976r. Nr 32, poz. 190) Na jej podstawie której ustanawiane są obiekty o szczególnym znaczeniu dla zachowania światowego dziedzictwa Nakłada na strony m.in. obowiązek ochrony szczególnie cennych puszcz

10 Prawo międzynarodowe Konwencja o ochronie gatunków wędrownych dzikich zwierząt „Konwencja Bońska” (Bonn 1979) Ratyfikowana przez Polskę w 1995 (Dz.U. z dnia 10 stycznia 2003r. Nr 2, poz. 17). Polskie prawo ochrony przyrody w pełni uwzględnia ochronę zwierząt gatunków wędrownych, m.in. program ochrony nietoperzy

11 Prawo międzynarodowe Konwencja o ochronie europejskich gatunków zwierząt i roślin oraz ich siedlisk naturalnych “Konwencja Berneńska” (Berno 1979, podpisana 1982) Ratyfikowana przez Polskę w 1995 (Dz.U. z dnia 25 maja 1996r. Nr 58, poz. 263) Ma na celu ochronę zwierząt i roślin oraz ich naturalnych siedlisk oraz promocję międzynarodowej współpracy w tej dziedzinie

12 Prawo międzynarodowe Konwencja o różnorodności biologicznej
ustanowiona w Rio de Janeiro w 1992 roku podczas międzynarodowej konferencji „Środowisko i Rozwój” (UNICEF - konferencja Narodów Zjednoczonych), znanej jako “Szczyt Ziemi” Ratyfikowana przez Polskę w 1995 (Dz.U. z dnia 6 listopada 2002r. Nr 184, poz. 1532).

13 Prawo międzynarodowe - Rio
Nakłada ona na strony odpowiedzialność za zachowanie różnorodności genowej, gatunkowej i ekosystemowej Zobowiązuje – z zachowaniem suwerenności państw – do racjonalnego użytkowania zasobów biologicznych Od 1995r. wyznacza ona nowe perspektywy w zakresie ochrony przyrody

14 Prawo międzynarodowe - Rio
Skoordynowane działania na rzecz ochrony i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej powinny (zgodnie z art. 6 Konwencji) wytyczać krajową strategię ochrony różnorodności biologicznej Krajowa Strategia Ochrony i Umiarkowanego Użytkowania Różnorodności Biologicznej wraz z Programem Działań została zatwierdzona przez Radę Ministrów w dniu 25 lutego 2003r.

15 Prawo międzynarodowe Ramowa konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (UNFCCC) Sporządzona w Nowym Jorku 9 maja 1992r. Podpisana w czerwcu 1992 podczas Szczytu Ziemi w Rio de Janeiro przez przedstawicieli 154 państw. Ratyfikowana przez Polskę w 1996 roku (Dz. U. z dnia 10 maja 1996r.

16 Prawo międzynarodowe Dotyczy ona m.in. redukcji gazów cieplarnianych, w czym wielką rolę winna spełniać gospodarka leśna, przede wszystkim przez zachowanie i powiększanie obszarów leśnych oraz ochronę materii organicznej. Konwencja klimatyczna ma jedynie charakter ramowy, a jej ogólne postanowienia precyzują dodatkowe porozumienia

17 Prawo międzynarodowe Najważniejszym porozumieniem jest Protokół z Kyoto, wypracowany na trzeciej konferencji stron Konwencji w grudniu 1997 roku Kraje wyszczególnione w Aneksie B Protokołu zobowiązały się do sumarycznej redukcji swych emisji o ok. 5,2% poziomu z 1990 roku w tzw. "pierwszym okresie rozliczeniowym" w latach

18 Prawo międzynarodowe Emisje przyjęto w ekwiwalencie CO2 opartym na stuletnim potencjale, tzw. Global Warming Potential. Rozszerzono do sześciu koszyk gazów szklarniowych: dwutlenek węgla (CO2), metan (CH4), podtlenek azotu (N2O), fluorowcopochodne węglowodorów (HFCs), perfluorowcowęglowodory (PFCs) i sześciofluorek siarki (SF6).

19 Prawo międzynarodowe Strony przyjęły "wspólną acz zróżnicowaną odpowiedzialność", co znaczy, że poszczególni sygnatariusze Protokołu nie mogą przekroczyć (średnio w pięcioleciu ) ustalonej ilości równoważnej (ekwiwalentnej) CO2.

20 Prawo międzynarodowe II Konwencja Ochrony Lasów Europejskich Ministrów Leśnictwa (Helsinki 1993) otworzyła proces definiowania i wdrażania kryteriów trwale zrównoważonej gospodarki leśnej w Europie. Gospodarka leśna w Europie musi spełniać kryteria określone w Deklaracji Helsińskiej.

21 Prawo międzynarodowe Gospodarka leśna powinna:
Stale powiększać zasoby leśne i ich udział w globalnym obiegu węgla, Zachowywać zdrowotność i żywotność ekosystemów leśnych, Utrzymywać rozwój produkcyjnej funkcji lasów,

22 Prawo międzynarodowe Gospodarka leśna powinna (cd.):
Zachowywać, ochraniać i wzmagać biologiczną różnorodność ekosystemów leśnych, Zachowywać i wzmagać ochronne funkcje lasu oraz ochraniać zasoby glebowe i wodne w lasach, Utrzymywać i wzmacniać społeczno-ekonomiczne funkcje lasu.

23 Prawo międzynarodowe Ministerialny Proces Ochrony Lasów w Europie
Współpraca 46 państw europejskich i WE Propaguje ochronę lasów i zrównoważoną gospodarkę leśną w Europie Rozpoczęty w 1990 r. (konferencja w Strasburgu) Kontynuacja procesu - kolejne konferencje ministerialne i spotkania ekspertów platforma współpracy pomiędzy światem nauki i polityki, powiązana z innymi procesami dotyczącymi lasów i leśnictwa, inicjowanych zarówno na poziomie globalnym jak i regionalnym

24 Prawo międzynarodowe Ministerialny Proces Ochrony Lasów w Europie
1990 – I Konferencja Ministrów w Strasburgu 1993 – II Konferencja Ministrów w Helsinkach 1998 – III Konferencja Ministrów w Lizbonie 2003 – IV Konferencja Ministrów w Wiedniu 2007 – V Konferencja Ministrów w Warszawie

25 Prawo międzynarodowe V Ministerialna Konferencja Ochrony Lasów w Europie (5-7 listopada 2007 r.) Temat: “Forests for Quality of Life” “Deklaracja Warszawska” - długofalowa wizja przyszłości lasów w Europie w odniesieniu do aktualnych problemów społecznych i politycznych oraz treści projektowanych rezolucji; regionalny wkład w światowe inicjatywy lesne (np. Na forum ONZ) Rezolucje: “Las, drewno, energia” i “Las i woda”

26 Prawo krajowe

27 Akty prawne Ustawa o lasach z r. (znowelizowana w 1997r., z późniejszymi zmianami) Ustawa o zachowaniu narodowego charakteru strategicznych zasobów naturalnych kraju z r. Ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych z r, z późniejszymi zmianami

28 Akty prawne Ustawa o przeznaczeniu gruntów rolnych do zalesienia z r. Ustawa o podatku leśnym z r. Ustawa o leśnym materiale rozmnożeniowym z r. Ustawa o zachowaniu narodowego charakteru strategicznych zasobów naturalnych kraju z r. Ustawa o normalizacji z r.

29 Akty wykonawcze (rozporządzenia Ministra Środowiska)
w sprawie szczegółowych zasad sporządzania planu urządzenia lasu, uproszczonego planu urządzenia lasu oraz inwentaryzacji stanu lasu ( r.) w sprawie warunków, jakie powinny spełniać specjalistyczne jednostki i inne podmioty wykonawstwa urządzeniowego ( r.)

30 Akty wykonawcze w sprawie wprowadzenia obowiązku stosowania niektórych Polskich Norm z zakresu ochrony środowiska i leśnictwa ( r.) w sprawie szczegółowych zasad ochrony i zbioru płodów runa leśnego oraz zasad lokalizowania pasiek na obszarach leśnych ( r.)

31 Akty wykonawcze w sprawie szczegółowych zasad cechowania drewna, wzorów urządzeń do cechowania i zasad ich stosowania oraz wzoru dokumentu stwierdzającego legalność pozyskania drewna ( r.) w sprawie szczegółowych zasad zabezpieczenia przeciwpożarowego ( r.)

32 Akty wykonawcze w sprawie szczegółowych zasad i trybu uznawania lasów za ochronne oraz szczegółowych zasad prowadzenia w nich gospodarki ( r.) w sprawie szczegółowych zasad nabywania przez kierowników jednostek organizacyjnych LP lasów, gruntów przeznaczonych do zalesiania oraz innych nieruchomości stanowiących własność osób fizycznych i prawnych ( r.)

33 Akty wykonawcze w sprawie zasad i trybu przeprowadzania przetargu na sprzedaż lasów, gruntów i innych nieruchomości znajdujących się w zarządzie Lasów Państwowych ( r.) w sprawie szczegółowych zasad i trybu sprzedaży lokali i gruntów z budynkami mieszkalnymi w budowie oraz kryteriów kwalifikowania ich jako nieprzydatne Lasom Państwowym, a także trybu przeprowadzania przetargu nieograniczonego ( r.)

34 Akty wykonawcze w sprawie określenia wzoru znaku zakazu wstępu do lasu oraz zasad jego umieszczania ( r.) w sprawie stanowisk, wymagań kwalifikacyjnych, zasad wynagradzania i stopni służbowych Służby Leśnej oraz szczegółowego trybu nadawania, obniżania i pozbawiania stopni służbowych ( r.)

35 Akty wykonawcze w sprawie stanowisk Służby Leśnej, na których zatrudnionym pracownikom przysługuje bezpłatne mieszkanie, oraz szczegółowych zasad i trybu przyznawania i zwalniania tych mieszkań ( r.) w sprawie określenia wzorów mundurów leśnika i oznak dla osób uprawnionych do ich noszenia ( r.)

36 Akty wykonawcze w sprawie ewidencjonowania i przechowywania broni, amunicji oraz środków przymusu bezpośredniego w regionalnej dyrekcji LP i nadleśnictwie ( r.) w sprawie szczegółowych zasad współdziałania LP z Policją ( r.) w sprawie szczegółowych zasad gospodarki finansowej w Państwowym Gospodarstwie Leśnym Lasy Państwowe ( r.)

37 Ustawa o lasach

38 Ustawa o lasach Rozdział 1 - PRZEPISY OGÓLNE
Definiowanie podstawowych pojęć używanych w tekście Rozdział 2 - GOSPODARKA LEŚNA Określone zasady prowadzenia gospodarki leśnej. Gospodarka leśna jest prowadzone według planu urządzania lasu i według zasad: powszechnej ochrony lasów, trwałości utrzymania lasów, ciągłości i zrównoważonego wykorzystania wszystkich funkcji lasów, powiększania zasobów leśnych.

39 Ustawa o lasach Rozdział 3 - LASY OCHRONNE
Zdefiniowane lasy szczególnie chronione oraz tryb uznawania lasów za ochronne. Rozdział 4 - PLAN URZĄDZANIA LASU Zasady sporządzania planów urządzania lasu dla różnych form własności oraz tryb ich zatwierdzania i zmian.

40 Ustawa o lasach Rozdział 5 - ZASADY UDOSTĘPNIANIA LASÓW
Lasy stanowiące własność Skarbu Państwa są udostępniane dla ludności z pewnymi wyjątkami (uprawy do 4 metrów wysokości, powierzchnie doświadczalne i drzewostany nasienne, ostoje zwierząt, źródliska rzek i potoków, obszary zagrożone erozją). Określone sytuacje, w których nadleśniczy może okresowo wprowadzić zakaz wstępu do lasu. Określone są zasady poruszania się po lesie pojazdami różnego typu, wymienione zakazy i ograniczenia korzystania z lasu.

41 Ustawa o lasach Rozdział 6 - PAŃSTWOWE GOSPODARSTWO LEŚNE - LASY PAŃSTWOWE Struktura organizacyjna Lasów Państwowych, uprawnienia i obowiązku pracowników pełniących funkcje kierownicze na poszczególnych szczeblach administracji.

42 Ustawa o lasach Rozdział 6a - GOSPODAROWANIE MIENIEM SKARBU PAŃSTWA BĘDĄCYM W ZARZĄDZIE LASÓW PASTWOWYCH Zasady nabywania gruntów przeznaczonych do zalesienia, sprzedaży lub przekazania lasów, gruntów i innych nieruchomości znajdujących się w zarządzie LP.

43 Ustawa o lasach Rozdział 7 - SŁUŻBA LEŚNA
Zasady tworzenia Służby Leśnej oraz warunki, jakie musi spełniać pracownik, aby mógł zostać przyjęty do służby leśnej. Przywileje i obowiązki pracowników służby leśnej. Zasady tworzenia i funkcjonowania Straży Leśnej.

44 Ustawa o lasach Rozdział 8 - GOSPODARKA FINANSOWA W LASACH PAŃSTWOWYCH
Lasy Państwowe prowadzą działalność na zasadzie samodzielności finansowej i pokrywają koszty z własnych przychodów. Rok obrachunkowy jest rokiem kalendarzowym. Zasady otrzymywania dotacji budżetowych i zadania, na które mogą być spożytkowane. Zasady tworzenia i gospodarowania funduszem leśnym.

45 Ustawa o lasach Rozdział 9 - PODATEK LEŚNY
Uchylony - zasady naliczania podatku leśnego. Rozdział 10 - ZMIANY W PRZEPISACH OBOWIĄZUJĄCYCH ORAZ PRZEPISY PRZEJŚCIOWE I KOŃCOWE

46 Ustawa o zachowaniu narodowego charakteru strategicznych zasobów naturalnych kraju

47 Ustawa o zachowaniu... Do strategicznych zasobów naturalnych kraju zalicza się m.in. lasy państwowe i zasoby przyrodnicze parków narodowych Zasoby te nie podlegają przekształceniom własnościowym Gospodarowanie strategicznymi zasobami naturalnymi jest prowadzone zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju w interesie dobra ogólnego

48 Polityka leśna państwa

49 Polityka leśna państwa
Opracowany przez Ministerstwo Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa Przyjęty przez Radę Ministrów 22 kwietnia 1997r. Wynika z przyjętych przez Polskę konwencji i umów międzynarodowych omówionych wcześniej

50 Polityka leśna państwa
Rola lasów Cele gospodarki leśnej Funkcje lasów ekologiczne (ochronne) produkcyjne (gospodarcze) społeczne Konfliktowość funkcji lasów

51 Polityka leśna państwa
Stan lasów kraju niewysoka, nierównomierna regionalnie, ale stale wzrastająca lesistość kraju, stale wzrastająca wielkość zasobów drzewnych w lasach, zarówno w skali kraju jak i na jednostce powierzchni, zbyt duży udział jednogatunkowych drzewostanów, które nie wykorzystują potencjalnych możliwości produkcyjnych bogatszych siedlisk leśnych, odpowiednich dla lasów wielogatunkowych,

52 Polityka leśna państwa
Stan lasów kraju - cd. stale wzrastający udział gatunków drzew liściastych w drzewostanach, zdecydowana przewaga lasów publicznych, które stanowią 82,9% lasów kraju, gdy lasy prywatne 17,1%, gorszy przeciętnie stan lasów prywatnych i stan ich zagospodarowania w porównaniu z lasami publicznymi,

53 Polityka leśna państwa
Stan lasów kraju - cd. niezadowalający stan zdrowotny lasów, wzrost liczby gatunków organizmów wyrządzających szkody i coraz częstsze, masowe występowanie szkodliwych owadów, rozprzestrzenianie się rozległych terytorialnie chorób drzew oraz wzrost zagrożenia pożarowego.

54 Polityka leśna państwa
Zagrożenia dla leśnych zasobów kraju skażenie atmosfery gazami i pyłami, które stymulują globalne zmiany klimatu, a poprzez zakwaszenie gleb i toksyczne działanie na organizmy, negatywnie wpływają na ekosystemy leśne, sprzyjając występowaniu szkodników i lokalnie powodując zamieranie lasów, obniżenie poziomu wód gruntowych i częsty deficyt opadów atmosferycznych wywołuje to osłabienie drzew, ich podatność na ataki szkodników, choroby i wzrost zagrożenia pożarowego,

55 Polityka leśna państwa
Zagrożenia dla leśnych zasobów kraju nierównomierna przestrzenna struktura lasów wyrażająca się występowaniem wielu małych kompleksów leśnych, która różnicując korzystnie krajobraz, powoduje jednak zwiększenie negatywnych dla tych lasów presji oraz utrudnia zarządzanie, konsekwencje schematycznej gospodarki leśnej opartej na modelu surowcowym.

56 Polityka leśna państwa
Potencjalne zagrożenia tendencja do zmiany leśnych form użytkowania terenu na inne formy (osadnictwo, infrastruktura komunikacyjna i inne liniowe inwestycje, zabudowa rekreacyjna, poligony wojskowe, kopalnictwo, przemysł), wzmożona penetracja lasów przez ludność i przejawy szkodnictwa leśnego, zanieczyszczanie i zaśmiecanie terenów leśnych.

57 Polityka leśna państwa
Nawiązanie do: Polityki Ekologicznej Państwa uchwalonej przez Sejm RP w 1991r., rozwijając jej postanowienia w odniesieniu do lasów wszystkich form własności, Zasad Leśnych i Agendy 21 uchwalonych na konferencji UNCED w Rio de Janeiro (1992), europejskich Deklaracji Ministrów Leśnictwa w sprawie Ochrony Lasów określającej wytyczne zrównoważonej, trwałej gospodarki leśnej i doprowadziły do procesu ustanowienia jej kryteriów i wskaźników.

58 Polityka leśna państwa
Partnerami w realizacji PLP są: jednostki administracji państwowej i samorządowej odpowiedniego szczebla: administracja wojewódzka administracja lokalna i samorządy prywatni właściciele lasów i ich zrzeszenia oraz inni zarządcy lasów.

59 Polityka leśna państwa
Tezy: przedmiotem są lasy wszystkich form własności podstawą trwałej użyteczności wszystkich funkcji lasów jest właściwy sposób zarządzania i gospodarowania lasami kształtujący ekosystemy leśne i ich ochronę zadaniem wielofunkcyjnej gospodarki leśnej jest łagodzenie i unikanie konfliktów między różnymi funkcjami lasów

60 Polityka leśna państwa
Tezy (cd.) konieczność regionalnego zróżnicowania programu PL uwzględniające warunki lokalne analiza stanu lasów i wyznaczanie kierunków rozwoju leśnictwa wymaga uwzględnienia: ograniczeń w możliwości szybkiej realizacji funkcji lasów, potrzeb zwiększenia lesistości kraju, konieczności transformacji leśnictwa w kierunku modelu TZWGL, wyłączenia z produkcji lasów o charakterze naturalnym niewystarczających dochodów leśnictwa

61 Polityka leśna państwa
Cele i priorytety: TZWGL i wielofunkcyjność Zapewnienie trwałości lasów powiększanie zasobów, polepszenie ich stanu, reorientacja zarządzania Zwiększenie zasobów leśnych do 30% w 2020 i 33% w 2050, przebudowa i regeneracja drzewostanów (lasy prywatne) Programy dodatkowe m.in. zadrzewienia

62 Polityka leśna państwa
Cele i priorytety (cd.) Działania w celu poprawy stanu i ochrony lasów biologiczne i ekologiczne metody ochrony lasu, ograniczenie stosowania substancji chemicznych, mała retencja wodna, aktywna ochrona p-poż, zwiększanie różnorodności genetycznej i gatunkowej, regulacja użytkowania regulacja stanu zwierzyny regulacja turystyki zwiększenie skuteczności ochrony prawnej gruntów leśnych

63 Polityka leśna państwa
Cele i priorytety (cd.) opracowanie i wdrożenie zasad TZWGL program leśnych kompleksów promocyjnych regeneracja drzewostanów i rehabilitacja ekosystemów w lasach prywatnych

64 Polityka leśna państwa
Dychotomiczny nadzór nad lasami (LP dla państwowych, terenowa administracja państwowa dla prywatnych) Przekształcenie BULiGL w organ planistyczno- prognostyczny o charakterze agencji państwowej podległej MŚ. Rola nauki i badań, intensyfikacja badań interdyscyplinarnych Edukacja przyrodniczo-leśna i promocja polityki leśnej

65 Polityka leśna państwa
Spodziewane efekty poprawa stanu zasobów i trwałości lasu zwiększenie lesistości (30% w 2020 i 33% w 2050) zwiększenie zdolności retencyjnej lasów i złagodzenie deficytu wodnego zwiększenie wiązania i akumulacji CO2 o 10% do i 20% do 2050, tj. o 4.5 i 9 mln ton poprawa klimatów lokalnych

66 Polityka leśna państwa
Spodziewane efekty (cd.) zwiększenie zróżnicowania lasów: zwiększenie do udziału gatunków liściastych z 22 do 33%, udziału d-stanów wielogatunkowych do 48%, wprowadzenie podszytów liściastych w d-stanach So na siedlisku Bśw i BMśw na obszarze 1 mln ha zwiększenie zasobów o 15% do 2020 i 20% do 2050 zwiększenie udziału d-stanów >80 lat do 25% wzrost rocznego pozyskania drewna, w tym z plantacji

67 Polityka leśna państwa
/raporty_opracowania/polityka_lesna_1997.pdf

68 Inne zagadnienia Narodowy Program Leśny Certyfikacja ...