Nadciśnienie tętnicze Epidemiologia, patogeneza, postępowanie.

Prezentacja na temat: "Nadciśnienie tętnicze Epidemiologia, patogeneza, postępowanie."— Zapis prezentacji:

1 Nadciśnienie tętnicze Epidemiologia, patogeneza, postępowanie.
Zakład Farmakologii i Terapii Monitorowanej z Oddziałem Chorób Wewnętrznych WYDZIAŁ WOJSKOWO-LEKARSKI Nadciśnienie tętnicze Epidemiologia, patogeneza, postępowanie. dr n. med. Agnieszka Bała

2 Nadciśnienie tętnicze
...w roku 2000, 26,6% dorosłych mieszkańców Ziemi- prawie 1 miliard ludzi, miało nadciśnienie tętnicze. Do roku 2025 liczba ta wzrośnie o 60% osiągając 1,56 miliarda chorych- wówczas 29% dorosłej populacji ... PM Kearney i wsp. Global burden of hypertension: analysis of woridwide data. Lancet 2005;365:

3 Metody oceny RR 1. Metoda tradycyjna 8:00- 9 :00 – 4 x
2. ABPM po placebo 8:00-9 :00 – dzień co 30 min aparatem firmy Oxford noc co 60 min 24:00 – 6 : 00 Metody statystyczne Test t-Studenta Wskaźniki procentowe metodą wg Hila

4

5 Normy 24-godzinnego pomiaru ciśnienia tętniczego
Pomiary ciśnienia Wartości prawidłowe Wartości zdecydowanie nieprawidłowe W ciągu dnia < 135/85 >= 140/90 W nocy < 120/70 >= 125/75 24-godzinne < 130/80 >= 135/85

6 Najczęstsze przyczyny nieprawidłowego pomiaru ciśnienia tętniczego
Niewłaściwa technika pomiaru - mankiet powyżej /poniżej poziomu serca - nieoparte ramię osoby badanej - zbyt szybkie spuszczanie powietrza z mankietu - upośledzenie słyszalności tonów - błąd odczytu mierzącego - skłonność do przybliżania do najbliższych 10 mmHg

7 Przyczyny nieprawidłowego pomiaru RR – cd.
Niewłaściwy sprzęt: - słup rtęci powyżej poziomu zerowego - niesprawny zawór powietrzny - nieszczelność przewodów - niewłaściwy rozmiar mankietu - zabrudzona skala

8 Zmiany ciśnienia tętniczego (mm Hg) w trakcie różnych czynności
Czynność Ciśnienie tętnicze skurczowe rozkurczowe Zebranie , ,0 Praca , ,0 Podróż ,0 +9,2 Spacer ,0 +5,5 Ubieranie się ,5 +9,5 Prace domowe ,7 +6,7 Rozmowa telefoniczna +9,5 +7,2 Posiłek ,8 +9,6 Rozmowa ,7 +6,7 Czytanie ,9 +2,2 Oglądanie telewizji +0,3 +1,1 Spoczynek Sen ,6

9 Nadciśnienie tętnicze
Jest to stan chorobowy, w którym stwierdza się podwyższenie ciśnienia tętniczego krwi powyżej normy fizjologicznej. Może być ono objawem różnych chorób, np.: chorób nerek, zatrucia ciążowego, guza chromochłonnego nadnerczy. Istnieje jednak tzw. nadciśnienie samoistne, którego przyczyny nie są w pełni wyjaśnione. Nadciśnienie samoistne (choroba nadciśnieniowa) jest najczęstszą postacią nadciśnienia (> 80%)

10 Nadciśnienie tętnicze
Definicja średnia arytmetyczna wyników kilku pomiarów przeprowadzonych podczas co najmniej dwóch odrębnych wizyt wynosi >140/90 mm Hg

11 Nadciśnienie pierwotne
Wpływ: Czynniki środowiskowe Czynniki genetyczne Inne Doprowadzają do: - zaburzeń neuroendokrynnych - zaburzeń metabolicznych - zmian czynnościowych i strukturalnych w układzie sercowo-naczyniowym - zmian czynnościowych i strukturalnych w nerkach Wynik: wzrost ciśnienia krwi

12 Częstość nadciśnienia w zależności od wieku

13 nadciśnienie rozkurczowe
12- 18% populacji >= 95 mmHg (RR rozk.) POLSKA 4.5 – 7.0 mln. 25- 30% populacji >= 90 mmHg (RR rozk.) POLSKA 9.5 – 11 mln. 1/3 część lub mniej leczona prawidłowo

14 Nadciśnienie „białego fartucha” („white coat”, „office” hypertension) - wzrost ciśnienia tętniczego, powyżej 140/90 mm Hg stwierdzany jedynie w trakcie pomiaru w czasie wizyty w gabinecie lekarskim Efekt „białego fartucha” - wyższe wartości ciśnienia tętniczego stwierdzane w trakcie pomiaru w czasie wizyty w gabinecie lekarskim

15 Nadciśnienie tętnicze
Nadciśnienie maskowane- odwrócone nadciśnienie białego fartucha

16 Nadciśnienie „białego fartucha” - epidemiologia
stwierdzane u % osób w każdej badanej grupie chorych częstość występowania zależy od: kryterium rozpoznania nadciśnienia w pomiarze całodobowym stwierdzanych wartości ciśnienia tętniczego częściej u kobiet częściej u osób w wieku podeszłym rzadziej rozpoznawane na kolejnych wizytach

17 Pierwotne nadciśnienie tętnicze
To trwałe podwyższenie wartości ciśnienia tętniczego spowodowane różnorodnymi czynnikami genetycznymi i środowiskowymi, które powodują zaburzenie fizjologicznej regulacji ciśnienia tętniczego. W przeciwieństwie do nadciśnienia wtórnego, w pierwotnym nie udaje się wykryć jednoznacznej przyczyny.

18 Patogeneza pierwotnego nadciśnienia tętniczego
Czynniki środowiskowe - otyłość - alkohol - nadmierne spożycie soli - niedobór potasu, wapnia w diecie - mała masa urodzeniowa - mała aktywność fizyczna - stres

19 Pierwotne nadciśnienie tętnicze a otyłość
% przypadków nadciśnienia tętniczego u mężczyzn i 65 % u kobiet jest związanych z otyłością..... Framingham Offspring Study, Prev Med. 1987

20 Nadciśnienie tętnicze wtórne
Choroby nerek Kłębuszkowe zapalenia nerek Śródmiąższowe zapalenia nerek Torbielowatość nerek Wodonercze Popromienne zapalenie nerek Naczyniowo-nerkowe Przeszczep nerki Guzy wydzielające reninę Choroby gruczołów wewnętrznego wydzielania Choroby nadnerczy Pierwotny hyperaldosteronizm (choroba Conna) Wady metabolizmu mineralokortykoidów Wrodzony przerost nadnerczy Zespół Cushinga Guz chromochłonny Nadczynność przytarczyc Akromegalia Związane z ciążą Zwężenie cieśni aorty Choroby układu nerwowego Porfiria Neuropatia wegetatywna Wzmożone ciśnienie śródczaszkowe Zatrucie ołowiem Tetraplegia Zespół Guillain-Barre Po zabiegach chirurgicznych Związane z lekami i środkami chemicznymi Cyklosporyna Doustne leki antykoncepcyjne Glikokortykoidy Mineralokortykoidy Sympatykomimetyki Izolowane nadciśnienie skurczowe Zmniejszenie podatności aorty Zwiększony rzut serca Nadczynność tarczycy Niedokrwistość Niedomykalność aortalna Zmniejszenie oporu naczyniowego Przetoki tętniczo-żylne Choroba Pageta Beriberi

21 Przyczyny zwiększonej sztywności dużych tętnic
wzrost średnicy naczynia wraz z wiekiem(20-80 r.ż) zmieniony układ włókien sprężystych w ścianie naczynia zanik i fragmentacja włókien elastynowych wzrost zawartości kolagenu odkładanie złogów wapnia nieprawidłowa struktura glikowanych białek macierzy

22 Następstwa zwiększonej sztywności dużych tętnic
izolowane nadciśnienie skurczowe wzrost obciążenia następczego zwiększone zużycie tlenu przez serce przerost lewej komory upośledzenie krążenia wieńcowego upośledzenie czynności rozkurczowej lewej komory wzrost ryzyka rozwarstwienia ściany aorty

23 Naturalna historia nadciśnienia tętniczego
Wiek (lata) Okres bezobjawowy nadciśnienie „chwiejne” utrwalone nadciśnienie niepowikłane powikłane: - faza złośliwa serce (przerost, niewydolność, zawał) - duże naczynia (tętniak, miażdżyca) - udar mózgu - nerki (stwardnienie, niewydolność)

24 Powikłania nadciśnienia tętniczego
Bezpośrednio zależne od ciśnienia encefalopatia obrzęk płuc ostra niewydolność nerek retinopatia Pośrednio zależne od ciśnienia choroba wieńcowa zawał serca niewydolność serca udar mózgu chromanie przestankowe migotanie przedsionków niewydolność nerek

25 Podział nadciśnienia tętniczego
(ISH/ESC 2003) Kategoria Ciśnienie tętnicze (mm Hg) skurczowe rozkurczowe Ciśnienie optymalne <120 <80 Ciśnienie prawidłowe <130 <85 Ciśnienie wysokie prawidłowe Nadciśnienie tętnicze Stopień 1 (łagodne) "graniczne" Stopień 2 (umiarkowane) Stopień 3 (ciężkie) >180 >110 Izolowane skurczowe nadciśnienie >140 <90 Graniczne izolowane skurczowe <90

26 Czynniki wpływające na całkowite ryzyko powikłań sercowo- naczyniowych u chorych na nadciśnienie
Czynniki ryzyka choroby sercowo- naczyniowej wysokość skurczowego i rozkurczowego ciśnienia tętniczego Wiek: M > 55 , K > 65 lat Palenie tytoniu Dyslipidemia: TC > 190 mg/dl, LDL > 115 mg/dl HDL < 40 mg/dl Otyłość brzuszna Białko C –reaktywne > 1 mg/dl Glukoza na czczo > 126 mg/dl, po posiłku > 198 mg/dl

27 Czynniki wpływające na całkowite ryzyko powikłań sercowo- naczyniowych u chorych na nadciśnienie
Powikłania narządowe nadciśnienia tętniczego przerost LK Pogrubienie ściany tętnicy szyjnej lub blaszki miażdżycowe Niewielki wzrost stężenia kreatyniny w surowicy (M: 1,3 –1,5 mg/dl; K: 1,2-1,4 mg/dl) mikroalbuminuria (wydalanie z moczem: mg/24 godz Cukrzyca

28 Czynniki wpływające na całkowite ryzyko powikłań sercowo- naczyniowych u chorych na nadciśnienie
Współistniejące stany kliniczne choroba naczyniowa mózgu- udar niedokrwienny lub krwotoczny, TIA Choroba serca: zawał, dławica piersiowa, rewaskularyzacja wieńcowa, niewydolność serca Choroba nerek: nefropatia cukrzycowa, kreatynina w surowicy > 1,5 mg/dl, białkomocz Miażdżyca zarostowa kończyn dolnych Zawansowana retinopatia; wybroczyny, wysięki, obrzęk tarczy nerwu wzrokowego

29 Zespół X Otyłość Hiperglikemia Cukrzyca Hiperlipidemia
Nadciśnienie Otyłość Hiperglikemia Cukrzyca Hiperlipidemia Oporność na insulinę

30 Objawy - bóle głowy - szumy w uszach - zaburzenia snu
- łatwe meczenie się - objawy narządowe

31 Cel leczenia hypotensyjnego:
Uzyskanie prawidłowych wartości ciśnienia tętniczego Ten cel nie zawsze staramy się osiągnąć, gdyż już przy istniejących zmianach narządowych możemy pogorszyć przepływ krwi przez te narządy, upośledzając ich funkcję.

32 Cele leczenia hipotensyjnego
1. Skuteczne obniżenie ciśnienia tętniczego 2. Przywrócenie prawidłowej struktury serca i naczyń. 3. Korekcja innych czynników ryzyka 4. Korzystny wpływ na choroby współistniejące

33 Leczenie niefarmakologiczne
Redukcja otyłości i nadwagi Ograniczenie podaży soli kuchennej Zakaz palenia papierosów Zakaz picia alkoholu Zdrowe odżywianie (podaż K, Ca, Mg) Aktywność fizyczna Higieniczny i psychorelaksujący tryb życia

34 Zmiany w stylu życia w leczeniu nadciśnienia tętniczego
Zmiana Przybliżone obniżenie ciśnienia skurczowego Zmniejszenie masy ciała do prawidłowej 5-20 mmHg/10 kg redukcji masy ciała Stosowanie diety śródziemnomorskiej 8-14 mmHg Zmniejszenie spożycia sodu 2-8 mmHg Wzrost aktywności fizycznej 4-9 mmHg Ograniczenie spożycia alkoholu 2-4 mmHg

35 Wskazania do farmakoterapii
> 130/80 mmHg - cukrzyca - choroby nerek z białkomoczem - wysokie ryzyko powikłań sercowo-naczyniowych - kliniczne objawy miażdżycy

36 Wskazania do farmakoterapii
140/90 mmHg co najmniej 1 czynnik ryzyka wszyscy po wykluczeniu ``białego fartucha`

37 Leki zalecane w monoterapii nadciśnienia tętniczego
Leki moczopędne Leki β- adrenolityczne Antagoniści wapnia Inhibitory konwertazy angiotensyny (ACE) Leki α- adrenolityczne Antagoniści receptora angiotensyny II

38 Wybór leku hipotensyjnego w zależności od choroby
Wskazania P/wskazana bezwzględne względne Diuretyki tiazydowe Niewydolność serca Podeszły wiek Izolowane nadciśnienie skurczowe Afroamerykanie dna ciąża Diuretyki pętlowe Niewydolność krążenia Niewydolność nerek

39 Wybór leku hipotensyjnego w zależności od choroby
Wskazania p/wskazana bezwzględne względne Antagonisci aldosteronu Niewydolność serca Przebyty zawał serca Niewydolność nerek Hiperkaliemia B-blokery Dławica piersiowa Ciąża tachyarytmia Astma POCHP Blok A-V 2 i 3 st Miażdżyca zarostowa Nietolerancja glukozy Antagoniści wapnia Podeszły wiek Izolowane nadciśnienie skurczowe, dławica Tachyarytmia

40 Wybór leku hipotensyjnego w zależności od choroby
wskazania P/wskazania bezwględne względne Antagoniści Ca (werapamil, diltiazem) Dławica piersiowa Tachyarytmie nadkomorowe Blok A-V 2 i 3 st Niewydolność serca IKA Uszkodzenie LK Przebyty zawał Nefropatia Cukrzyca 1 białkomocz Ciąża Hiperkaliemia Obustronne zwężenie tętnic nerkowych

41 Wybór leku hipotensyjnego w zależności od choroby
Wskazania P/wskazania bezwwzględne względne ARB Cukrzyca Mikroalbuminuria Białkomocz Przerost LK Kaszel po IKA Alfa adrenolityki Rozrost stercza hiperlipidemia Hipotonia ortostatyczna Niewydolność serca

42 Jako leki pierwszego wyboru:
Początkowa farmakoterapia chorego z nadciśnieniem tętniczym (2006)- B- blokery nie powinny być stosowane w niepowikłanym nadciśnieniu tętniczym Jako leki pierwszego wyboru: nietolerancja IKA/ ARB Kobiety w wieku rozrodczym Osoby z dużą aktywacją adrenergiczną W terapii skojarzonej (lek IV wyboru) NIE: nadciśnienie tętnicze niepowikłane osoby w wieku podeszłym

43 Podstawowe zasady leczenia farmakologicznego nadciśnienia tętniczego
rozpocząć od najmniejszej dawki (minimalizacja działań niepożądanych) skorzystać z odpowiedniego leczenia skojarzonego: maksymalizacja efektu hipotensyjnego minimalizacja działań niepożądanych zmienić klasę leku lub zastosować lek z innej grupy Wybierać leki długodziałające

44 Racjonalne skojarzenia trwałego łączenia leków
Diuretyk + Inhibitor konwertazy Diuretyk + antagonista angiotensyny II Diuretyk + β bloker Bloker kanału wapniowego + β bloker Bloker kanału wapniowego + Inhibitor konwertazy

45 Cechy leku hipotensyjnego
- równomierna, całodobowa kontrola ciśnienia krwi przy podawaniu raz dziennie - dobra tolerancja przez chorych - korzystny wpływ na choroby współistniejące - przywracanie prawidłowej funkcji i struktury naczyń krwionośnych oraz lewej komory - korzystny wpływ na funkcję nerek, gospodarkę lipidową i węglowodanowa - brak niepożądanych interakcji z innymi lekami - przydatność w terapii skojarzonej - zmniejszenie ryzyka i umieralności z powodu przyczyn sercowo-naczyniowych

46 Leki moczopędne 1.Silne, powodujące utratę ponad 15% sodu filtrowanego, działające głównie na ramię wstępujące pętli Hendlego: związki rtęciowe- obecnie nie używane kwasy fenoksyoctowe (kwas etakrynowy) Grupa furosemidu: Furosemid tiazolidony

47 Leki moczopędne-cd. 2. Średnio aktywne, powodujące utratę 5-10% filtrowanego sodu, działające głównie na kanalik dystalny i zbiorczy: -chlortalidon (Hygroton) -chlorbenzamidy (Klopamid, Indapamid) -kwasy fenoksyoctowe-poliwalentne diuretyki urykozuryczne

48 3. Słabe lub uzupełniające, powodujące utratę
Leki moczopędne 3. Słabe lub uzupełniające, powodujące utratę poniżej 5% filtrowanego sodu: -antagoniści aldosteronu: Spironolakton -inhibitor anhydrazy węglanowej:Diuramid -ksantyny: Kofeina, Eufilina -mannitol

49 Hipotensyjne działanie leków moczopędnych
Stosowanie doraźne: - spadek objętości krwi - spadek rzutu serca Długotrwałe stosowanie: - spadek oporu obwodowego - NA+ i H2O w ścianie naczynia spada - zmniejszenie wrażliwości naczyń na aminy katecholowe - wzrost syntezy prostaglandyn i kalikreiny

50 Zalety leków moczopędnych
1. wysoka skuteczność hipotensyjna 2. korzystne działanie, gdy nadciśnieniu towarzyszą: - niewydolność krążenia - niewydolność nerek

51 Wady leków moczopędnych
Dyselektrolitemia: spadek potasu i magnezu Obawa N.Z.K niekorzystny profil metaboliczny na gospodarkę lipidową i węglowodanową Pobudzenie osi RAA- nadciśnienie obronne Przerost gruczołu krokowego- zła tolerancja Podwyższony poziom kwasu moczowego

52 Tiazydy często stosowane leki
punkt uchwytu – korowy odcinek kanalika dalszego silne działanie moczopędne, hamując wchłanianie zwrotne sodu, potasu, chlorków i węglanów, a wtórne wody związki te nie prowadzą do kwasicy mogą wywołać hypokaliemię mogą znacznie obniżyć RR krwi początek działania moczopędnego występuje po 2 godz i utrzymuje się do 6-12 godz

53 Działania niepożądane: -objawy uczuleniowe (pokrzywka, świąd)
Tiazydy Działania niepożądane: -objawy uczuleniowe (pokrzywka, świąd) zaburzenia elektrolitowe (hypokliemia i hypernatremię) Zaburzenia łaknienia Nudności Bóle głowy Ortostatyczne spadki cisnienia Zapalenie trzustki

54 -ostra niewydolność nerek z bezmoczem
Tiazydy Przeciwwskazania: -ostra niewydolność nerek z bezmoczem dna moczanowa Śpiaczka watrobowa Zaburzenia elektrolitowe Ciąża Ostrożnie w cukrzycy Interakcje z innymi lekami: rezerpiną, metyldopą (nasilaja działanie hypotensyjne) , nasilaja działanie leków zwiotczajacych mięśnie prążkowane

55 Tiazydy Zastosowanie: nadcisnienie samoiste i nerkowe Zespół napiecia przedmiesiaczkowego Obrzęki pochodzenia sercowego, nerkowego, watrobowego Leki: Hydrochlorotiazyd- tabl. 0,025 g; Clopamid – tabl. 0,02g tabl./dobę

56 Pochodne chinazoliny i indolimny
Chlortalidon działanie polega na hamowaniu wchłaniania zwrotnego jonów sodu i chlorkowych w kanalikach bliższych Stosowany w leczeniu obrzęków pochodzenia sercowego, wątrobowego, nerkowego i w nadciśnieniu tętniczym Działania niepożądane: zaburzenia żołądkowo-jelitowe, zawroty i bóle głowy, reakcje uczuleniowe Przeciwwskazania: nie wolno go stosować w ostrej niewydolności nerek z bezmoczem, śpiączce wątrobowej, w przypadku uczulenia na lek, ciąży i w okresie laktacji

57 Pochodne chinazoliny i indolimny
Chlortalidon: Preparat: Hygroton (Urandil) – tabl. 0,05 g – 1-2 tabl co 2-gi dzień

58 Ciekawy lek – Indapamid (Tertensif)
silnie działa hipotensyjnie przy małej dawce, która nie powoduje jeszcze efektu diuretycznego Bezpośredni i pośredni wpływ na naczynia rozkurczowy i antyproliferacyjny Ochrona mięśnia sercowego przed przerostem Wzrost syntezy prostanoidów Zmniejsza syntezę wolnych rodników Działanie antyagregacyjne

59 Indapamid Mechanizm działania:
Polega na hamowaniu zwrotnego wchłaniania jonów sodowych w kanalikach bliższych oraz w korowej części kanalików dalszych. Hamuje transport jonów wapniowych w komórce mięśniowej. Działa bezpośrednio rozkurczająco na naczynia obniżając całkowity opór obwodowy oraz opór tętniczek W małej dawce ma silne działanie hypotensyjne Okres półtrwania wynosi 14 godzin

60 Indapamid Zastosowanie: Działania niepożądane: Przeciwwskazania:
nadcisnienie samoistne Nadciśnienie współistniejące z cukrzycą Działania niepożądane: Hypokaliemia Przeciwwskazania: -ciążą -ciężka niewydolność wątroby -ostre zaburzenia naczyniowe OUN

61 Indapamid Preparaty: Tertensif SR – tabl. 0,0015 g 1x1 tabl.,
Noliprel – indapamid (0,000625g) + peryndopryl (0,002g)- 1 x1 tabl. rano Nie powodują zjawiska tachyfilaksji

62 Zalety Indapamidu jest obojętny metabolicznie
podnosi frakcję HDL-cholesterolu obniża TG -obniża współczynnik miażdżycowy: LDL-CH HDL-CH Chorzy leczeni diuretykami wymagają okresowej kontroli: K, Mg

63 Diuretyki pętlowe Furosemid silne działanie moczopędne
Hamuje wchłanianie zwrotne sodu i w niewielkim stopniu potasu Działa szybko (dożylnie po kilku minutach) Najsilniej moczopędnie z wszystkich leków Jest mało toksyczny Może wywołać hypokaliemię, odwodnienie i zagęszczenie krwi z skłonnością do zakrzepów, rzadko reakcje alergiczne, biegunkę, hyperglikemię, hyperurykemię, hyponatremię, osłabienie siły mięśniowej, kurcze mięśni, upośledzenie słuchu, leukopenię i trombocytopenię

64 Furosemid Interakcje:
- nasila działanie środków zwiotczających i leków hypotensyjnych, Osłabia działanie leków przeciwcukrzycowych Zastosowanie: nadciśnienie, obrzęki, obrzęk płuc, obrzęk mózgu Przeciwwskazania: w bezmoczu, niedrożności dróg moczowych, hypokliemii, śpiączce wątrobowej oraz ciąży Preparat: Furosemid (Lasix)- tabl. 0,04 g , amp- 0,02g

65 Kwas etakrynowy Silny lek moczopedny
-działa szybko (po podaniu iv- po 4 min) -szczyt działania po h90 minutach -powoduje hamowanie wchłaniania zwrotnego sodu w pętli nefronu (Henlego) i w cewkach nerkowych stosuje się w obrzękach związanych z niewydolnością krążenia, w zespole nerczycowym i marskosci wątroby Jest dość toksyczny: zaburzenia żołądkowo-jelitowe, alergie skórne, uszkodzenie słuchu, odwodnienie Nie należy go stosować w ciąży i cukrzycy Preparat: Uregyt – tabl. 0,05 g i fiolki 0,05 g 1 x1 tabl. lub amp.

66 Diuretyki oszczędzające potas
działają antagonistycznie w stosunku do aldosteronu Hamują wchłanianie zwrotne sodu W wyniku czego zwiększa się wydzielanie sodu i wody z moczem Efekt występuje powoli- po 4-5 dniach Działania niepożądane: hyperkaliemia, zaburzenia rytmu serca, osłabienie siły mięśniowej, parestezje, gynekomastia, zaburzenia miesiączkowania, wysypki, Przeciwwskazania: niewydolność nerek, hyponatremia, ciąża i bezmocz Preparat: Spironol- tabl. 0,025 i 0,1 g; Aldactone- amp. 0,2 g

67 Farmakodynamiczny podział IKA
1. Inhibitory ``osoczowe``np.: kaptopryl enarenal lizynopryl 2. Inhibitory ``tkankowe``np.: trandolapryl ramipryl chinapryl fozynopryl

68 Hamują konwertazę i uniemożliwiają wytworzenie angiotensyny II,
IKA Hamują konwertazę i uniemożliwiają wytworzenie angiotensyny II, Powodują rozszerzenie naczyń, Zmniejszają opór obwodowy i obniżąja ciśnienie

69 Inhibitory konwertazy angiotensyny
Wskazania Nadciśnienie tętnicze Niewydolność serca Dysfunkcja lewej komory po zawale serca Cukrzyca

70 Skuteczność ACE -regresja przerostu lewej komory
-stabilizacja śródbłonka naczyniowego -ustępowanie niekorzystnej przebudowy naczyń -poprawa sprawności czynnościowej tętnic wieńcowych -zmniejszenie częstości hospitalizacji -zmniejszenie śmiertelności z powodu chorób serca -opóźnienie postępu nefropatii cukrzycowej

71 Przeciwwskazania IKA zwężenie obu tętnic nerkowych lub tętnicy nerkowej do jedynej nerki Kardiomiopatia przerostowa z zawężeniem drogi odpływu Zwężenie zastawki aorty Ciąża i karmienie piersią Obrzęk naczynioruchowy Nadwrażliwość na lek Uporczywy kaszel Hiperkaliemia

72 Preparaty Kaptopryl (Tensiomin, Capoten) Enalapryl (Enarenal, Mapryl)
Enap H (Enalapryl + hydrochlorotiazyd) Peryndopryl (Prestarium) Gopten Inhibace Accupro

73 IKA Kaptopryl dobrze wchłania się z p.pokarmowego
powoduje zmniejszenie oporu obwodowego w następstwie rozszerzenia naczyń krwionośnych- nie działa bezpośrednio na serce może powodować zawroty głowy, zaburzenia gastryczne, kaszel, niekiedy nadmierny spadek RR. LEK: Captopril (Tensiomin, Capoten) – tabl. 0,0125, 0,025, 0,05 i 0,1 g . Od 0,05 – 0,3 g/dobę

74 IKA Enalapryl działa silniej i dłużej (5-6 godzin) od kaptoprylu
jest dobrze tolerowany wywiera niewiele objawów niepożądanych: zawroty głowy, zaparcia, bóle głowy, bezsenność, rozdrażnienie. Preparat: Enarenal (Enalapril, Enap, Mapryl) – tabl 0,005, 0,01 i 0,02 g – 2 x dziennie

75 IKA Peryndopryl jest długo działającym tkankowym IKA
działanie leku utrzymuje się przez 24 godziny powoduje ustępowanie zmian strukturalnych jak i zahamowanie ich w naczyniach tętniczych, w sercu i nerkach rzadko powoduje zmiany ze strony p.pokarmowego Preparaty: Prestarium- tabl. 0,005g i 0,010 g, Noliprel (Indapamid + Peryndopryl)- 1 tabl dziennie

76 Antagoniści wapnia (blokery kanałów wapniowych)
Mechanizm działania hypotensyjnego polega na rozkurczaniu małych tętniczek. Dotyczy to naczyń trzewnych, mięśni szkieletowych, mózgu i naczyń wieńcowych

77 Zalety antagonistów wapnia
dobra skuteczność hipotensyjna Bardzo dobre działanie p-miażdżycowe w badaniach eksperymentalnych Ochronny wpływ na nerki Znaczna skuteczność Nifedypiny w zwalczaniu nagłych zwyżek ciśnienia (obecnie NIE) Korzystny wpływ na dobowy profil ciśnienia leków o przedłużonym działaniu Są obojętne metabolicznie

78 Antagoniści wapnia Grupa I generacja II a II b III generacja
Podział wg. Toyo-oki i Nayler Grupa I generacja II a II b III generacja Dihydropirydyny Nifedypina Nifedypina SR Felodypina SR Nitrendypina Amlodypina (Norvasc) Benzotiazepiny Dilzem Dilzem SR Fenyloalkiloaminy Werapamil Werapamil SR

79 Interakcje antagonistów wapnia z innymi lekami
mogą one podnosić stężenie Digoxyny w surowicy, przy jednoczesnym stosowaniu z Werapamilem stosując ze statynami mogą powodować wzrost ich stężenia we krwi Stosując Dilzem i Werapamil trzeba pamiętać o ich wpływie kardiodepresyjnym na mięsień sercowy i upośledzenie przewodzenia A-V.

80 Antagoniści wapnia Preparaty: Nitrendypina – tabl. 0,01 i 0,02 g
Felodypina (Plendil) – tabl. 0,005 i 0,01 g – 1- 2 tabl., Amlodypina (Amlozek) – 0,005 i 0,010 g Diltiazem- 0,03 g – 60 tabl, Dilzem 0,06 g – tabl. Dilzem retard 120- tabl

81 Antagoniści receptora angiotensyny II (ARB)
Mechanizm działania: mają właściwość blokowania receptora angiotensynowego AT1. Zalety: -zmniejszają przerost lewej komory -redukują białkomocz i inne objawy nefropatii cukrzycowej -poprawiają wydolność krążenia -wyzwalają mniej objawów niepożądanych Preparaty: Kandesartan Losartan Diovan

82 Antagoniści receptora angiotensyny II
Losartan blokuje on wszystkie działania angiotensyny II nie powoduje obrzęków nie powoduje zmian metabolicznych wchłania się dobrze z jelit, wiąże się z białkami krwi w 99% wydala się z moczem (z kałem) rzadko daje kaszel i zawroty głowy jest p/wskazany w ciąży i hipowolemii Preparat: Xartan (Cozaar,Loristan) – tabl. 0,05g tabl. /dobę

83 Antagoniści receptora angiotensyny II
Inne preparaty: Aprovel tabl. 0,075, 0,015, 0,3 g – 28 tabl; Diovan 80- 0,08g; Diovan ,16 g, Micardis- 0,04 g, 0,08 g tabl,=. – 28 sztyk

84 Β-blokery Wskazane: w nadciśnieniu tętniczym współistniejącym z chorobą wieńcową, zaburzeniami rytmu, po przebytym zawale serca u chorych z objawami krążenia hiperkinetycznego ze stałą tachykardią w nadczynności tarczycy, jaskrze, migrenie, nerwicy

85 Działania B-blokerów Działanie przeciwnadciśnieniowe- wiąże się ze zmniejszeniem rzutu serca, hamowaniem uwalniania reniny i wytwarzania angiotensyny II Działanie przeciwniedokrwienne- zmniejszają zapotrzebowanie mięśnia sercowego na tlen poprzez zwolnienie rytmu serca, zmniejszenie kurczliwości mięśnia sercowego i obniżenie skurczowego ciśnienia tętniczego. Ponadto wydłużenie fazy rozkurczu w wyniku zwolnienia rytmu serca może zwiększyć perfuzję mięśnia sercowego Poprawa budowy i czynności LK poprzez zmniejszenie jej rozmiaru i zwiększenie frakcji wyrzutowej

86 Wyjątkowa ostrożność przy β- blokerach
w astmie oskrzelowej (może nasilić skurcz oskrzeli) w ciężkiej niewydolności zastoinowej krążenia u chorych z zaburzeniami przewodzenia A-V (niebezpieczeństwo bloków A-V)

87 Nieselektywne leki B-adrenolityczne
Leki te działają na: 1. Receptory B adrenergiczne w sercu 2. Receptory B adrenergiczne poza sercem

88 Nieselektywni antagonisci receptorów adrenergicznych (B1 + B2)
B-bloker nieselektywny średnia doustna dawka Nadolol mg 1 x dz Pindolol 10-40 mg 2 xdz Propranolol mg 2 xdz Sotalol Tymolol 5-40 mg 2 xdz

89 Selektywni antagonisci receptora adrenergiczngo B1
B-bloker selektywny średnia doustna dawka Acebutolol (Sectral) mg 1 lub 2 xdz Atenolol mg 1 xdz Betaksolol (Lokren) 5-20 mg 1 xdz Bisoprolol (Bisocard) 2,5- 10 mg 1 x dz Celiprolol mg 1 x dz Metoprolol mg 1 lub 2 x dz Nebiwolol 2,5 – 5 mg 1 x dz

90 Antagoniści receptorów adrenergicznych alfa 1 i beta
Lek Dawkowanie dobowe Karwedilol (Vivacor) 3,125 – 50 mg 2 xdz Labetalol (Pressocard) mg 2 x dz

91 Dożylne dawkowanie B- blokerów
Lek Dawka nasycajaca Dawka podtrzymujaca Atenolol 5 + 5 mg p.o mg/d Esmolol 0,5 mg/kg w ciągu 1-5 min 0,05 –0,3 mg/kg/min Labetalol 20 mg w ciągu 2 min 2-10 mg/min Metoprolol 2,5-5mgi.v w ciągu 2 min; do 3 dawek p.o mg/12h Propranolol 0,15 mg/kg 0,1-0,2mg/kg/min

92 Działania niepożądane
- kurcze oskrzeli - hipoglikemia - depresyjny wpływ na OUN - uspakajająco - senność - objawy psychozy depresyjnej - wzrost stężenia TG i lipoprotein o dużej gęstości LDL - impotencja

93 Przedstawiciele Propranolol - wywiera działanie błonowe
- nie ma aktywności wewnętrznej - zwalnia czynność serca - zmniejsza objętość wyrzutową mięśnia sercowego - zmniejsza zapotrzebowanie mięśnia sercowego na tlen - wpływa hipotensyjnie - wpływa przeciwarytmicznie - zmniejsza siłę skurczu mięśnia sercowego

94 Propranolol 1. Dobrze wchłania się z przewodu pokarmowego.
2. Stosuje się go doustnie 3. Dawkowanie rozpoczyna się od 40mg/dobę i stopniowo się zwiększa 4. W dławicy piersiowej niestabilnej stosuje się go dożylnie w powolnych wstrzyknięciach 0,5-1,0 mg 5. Nie wolno go nagle odstawić, ponieważ grozi to gwałtownym zaostrzeniem objawów dławicy piersiowej lub występowaniem zawału serca Zasada ta dotyczy wszystkich długotrwale stosowanych leków B-adrenergicznych. Należy stopniowo zmniejszać dawkę o 5-10mg/ 7 dni Preparat: Propranolol – 0,01 g i 0,04 g – tabl, 50 sztuk

95 B-blokery działające selektywnie
-leki tej grupy blokują głównie receptory B1-adrenergiczne, znajdujące się w sercu -nie wpływają na receptory B2-adrenergiczne oskrzeli -nie wywołują hipoglikemii -nie wpływają depresyjnie na OUN

96 B-blokery selektywne Należy jednak pamiętać, że ich swoistość nie
jest bezwzględna, a więc u niektórych chorych mogą wywołać objawy niepożądane, ale rzadko.

97 Przedstawiciele -Sectral- acebutolol – tabl. 0,2 i 0,4 g (posiada wewnętrzna aktywność sympatykomimetyczną) -Metoprolol (Metocard, Betaloc)- wykazuje nieznaczne działanie błonowe- tabl. 0,05, 0,1 i 0,2 g oraz amp. 0,005 Normocard (Atenolol- 25, -50 – 100) tabl. 0,05, 0,1 g i powlekane po 0,025, 0,05 i 0,1 g, Brevibloc (esmolol) – nie ma wewnętrznej aktywności sympatykomimetycznej; amp. 2,5 g/10ml - Concor 5, -10 – b9soprolol, nie posiada aktywności; tabl. 0,005, 0,01

98 B-blokery nieselektywne
Propranolo Apo- Nadolol Visken Biosolat

99 Leki blokujące receptory α- adrenergiczne
Mechanizm działania hipotensyjnego: selektywne blokowanie postsynaptyczne receptora α1, co powoduje spadek oporu obwodowego regulacyjny wpływ na baroreceptory Zalety: są obojętne metabolicznie korzystny wpływ na gospodarkę lipidową

100 Wady odruchowa tachykardia
Ortostatyczne spadki ciśnienia tętniczego, dlatego zaleca się rozpoczęcie terapii od stosowania małych dawek na noc

101 Zalecane są: u chorych z cukrzycą i zaburzeniami gospodarki lipidowej
u chorych z nadciśnieniem tętniczym i łagodnym przerostem gruczołu krokowego Preparaty: Prazosyna (Minipres) Doksazosyna (Cardura)

102

103 Leki blokujące receptory α- adrenergiczne
Prazosyna dobrze tolerowana czasami wywołuje senność, bóle głowy, uczucie zmęczenia, omdlenia - jest p/wskazana w ciąży, w ostrym zawale mięśnia sercowego, w zaciskającym zapaleniu osierdzia, w zwężeniu ujścia aorty i zastawki dwudzielnej

104 Inne leki Leki działające ośrodkowo, hamujące aktywność układu współczulnego : Rezerpina: hamuje gromadzenie NA w ziarnistościach zakończeń nerwowych oraz katecholamin w tkankach, głównie sercu, ścianie naczyń krwionośnych. Działania niepożądane: obrzęk błony śluzowej nosa, senność, zawroty głowy, nudnosci, biegunka, objawy parkinsonowskie, depresja, niewydolność serca, wrzody Metyldopa- zastępując NA na zakończeniach nerwowych pełni rolę fałszywego neuroprzekaźnika Obawy niepożądane: suchość w jamie ustnej, uszkodzenie wątroby, uczucie zmęczenia, impotencję, objawy parkinsonowskie, wzrost temperatury ciała, nagłe odstawienie może spowodować nagły wzrost ciśnienia tętniczego z objawami podobnymi jak w guzie chromochłonnym

105 Inne leki Klonidyna- hamuje aktywność układu współczulnego, pobudzając receptory adrenergiczne alfa 2 oraz w mniejszym stopniu receptory imidazolowe. Lek ten stosuje się w skojarzeniu z diuretykiem. Objawy niepożądane: senność, suchość w jamie ustnej, upośledzenie sprawności intelektualnej, zaburzenia potencji, bradykardia. Nagłe odstawienie leku powoduje gwałtowny wzrost RR Pochodne imidazolowe ( Moksonidyna i Rylmenidyna) wykazują większe powinowactwo do receptorów imidazolowych zlokalizowanych w przednio-bocznej części rdzenia przedłużonego Objawy niepożądane: hypotonia orostatyczna, suchość w jamie ustnej, zatrzymanie sodu i wody

106 Inne Dihydralazyna i Todralazyna -powodują obniżenie ciśnienia tętniczego poprzez zmniejszenie napięcia ściany tętniczek, co prowadzi do zmniejszenia oporu obwodowego i do pobudzenia układu współczulnego z następczym zwiększeniem częstotliwości rytmu i pojemności minutowej serca. Dochodzi tez do zatrzymania sodu i wody. Leki te są przeciwwskazane w: porfirii, uszkodzeniu wątroby i nerek, w większości chorób układu sercowo- naczyniowego

107 Przełom nadciśnienia tętniczego
Przełomem nadciśnieniowym nazywamy gwałtowny wzrost ciśnienia tętniczego krwi do wartości powyżej 200/ mmHg lub też stopniowy wzrost ciśnienia tętniczego powyżej 300/150 mmHg. Wzrostowi ciśnienia tętniczego mogą towarzyszyć:silne bóle i zawroty głowy, napady drgawkowe, nagłe pogorszenie widzenia, silna duszność, tachykardia, bóle w klatce piersiowej.

108 Przełom nadciśnieniowy- cd
Powikłania przełomu nadciśnieniowego: -obrzęk płuc -ostra niewydolność serca -zawał serca -tętniak rozwarstwiający -krwotok śródmózgowy -odwarstwienie siatkówki -utrata wzroku -obrzęk tarczy nerwu wzrokowego -niewydolność nerek -zaburzenia rytmu -rzucawka porodowa

109 Wskazania naglące 1.Ostra encefalopatia nadciśnieniowa:
objawy: wymioty, bóle głowy, splątanie, senność, obrzęk tarczy n. wzrokowego. Leki zalecane: nitroprusydek sodu i.v, labetalol i.v., diazoksyd i.v. 2. Krwotok śródmózgowy: objawy: ze strony układu nerwowego Leki: nitroprusydek sodu i.v., trimetafan i.v, labetalol i.v,

110 Wskazania naglące-cd 3.Tętniak rozwarstwiający aorty
leki zalecane: nitroprusydek sodu i.v trimetafan i.v, labetalol i.v 4. Zatrucie ciążowe Objawy: III trymestr ciąży, białkomicz, obrzęki Leki: MgSO4 i.v.,dihydralazyna i.v., 5. Ostra niewydolność krążenia Leki: NTG i.v.,B-blokery, furosemid i.v., nitroprusydek sodu

111 Wskazania- cd 6. Obrzęk płuc
Leki: NTG i.v., furosemid i.v., nitroprusydek sodu i.v., 7. Hiperkatecholaminemia (guz chromochlonny) objawy: napadowy wzrost ciśnienia, kołatanie serca, bladość, poty Leki: fentolamina, propranolol i.v.,

112 Wskazania pilne 1.Nadciśnienie złośliwe/faza przyśpieszona nadciśnienia (nie powikłane encefalopatią) Leki: nitroprusydek sodu i.v., labetalol i.v., b-blokery p.o. 2. Niewydolność lewej komory Leki: NTG i.v., furosemid i.v., kaptopril p.o 3. Niestabilna choroba wieńcowa Leki: NTG i.v., b-blokery i.v., p.o., antagoniści wapnia z grupy werapamilu/diltiazemu 4. Stan przedrzucawkowy leki: dihydralazyna i.v., 5. Udar mózgu Leki: przy RR rozk. 130 mmHg stopniowe obniżanie .

113 Leki stosowane: Leki szybko działające- początek działania w ciągu kilku- kilkunastu minut: Nitroprusydek sodu (Nipride): wlew dożylny z szybkością: 0,05-0,2 mg/min (5 mg leku/50 ml 5% glukozy) Labetalol: w bolusach- poczatkowo 20 mg i.v ( 40mg) co min lub wlew dożylny NTG: wlew dożylny z szybkością 5-10 ug/min, zwiększajac stopniowo do ug/min Furosemid: mg i.v. w bolusie, wlew dożylny mg/dobę Dihydralazyna: 5-10 mg i.v. lub mg i.m. - Atenolol: 5-10 mg i.v.

114 Leki stosowane Leki działające z opóźnieniem (początek działania w ciągu kilkudziesięciu minut- kilku godzin): Klonidyna: 0,15 mg i.m Rezerpina: 2,5 mg i.m. Kaptopril: 12,5- 50 mg p.o. Werapamil: mg p.o. ( mg/dobę) - Atenolol: 25 mg p.o.

115 Wpływ leków hypotensyjnych na ryzyko rozwoju cukrzycy
Prodiabetogenne: 1. Beta adrenolityki: - insulinooporność - hamowanie wydzielania insuliny - wzrost masy ciała - zmniejszenie zdolności do wykonywania wysiłków fizycznych - ośrodkowa stymulacja łaknienia

116 Wpływ leków hypotensyjnych na ryzyko rozwoju cukrzycy
Prodiabetogenne: 2. Diuretyki: nasilona insulinooporność hamowanie wydzielania insuliny

117 Wpływ leków hypotensyjnych na ryzyko rozwoju cukrzycy
Antydiabetogenne Inhibitory ACE(IKA)/ ARB wzrost insulinowrażliwości Stymulowanie wydzielania insuliny Wzrost transportu glukozy Aktywacja PPAR (Sartany) Różnicowanie adipocytów

118 Docelowa wartość ciśnienia tętniczego w trakcie farmakoterapii
Bezpiecznie: < 140/80 mmHg Cukrzyca: < 130/80 mmHg Białkomocz > 1 g/24 h - < 130/80 mmHg Białkomocz > 3 g/24 h - < 125/75 mmHg Nie obniżać poniżej 65 mmHg ciśnienia rozkurczowego u chorych z izolowanym skurczowym nadciśnieniem

119 Nadciśnienie oporne na leczenie- definicja
- u osoby poniżej 60 roku życia ciśnienie tętnicze > 140/90 mmHg - u osoby powyżej 60 roku życia RR > 160/90 mmHg Co najmniej 3 leki w dawce średniej Diuretyk w dawce dobranej do stopnia wydolności nerek Obserwacja przez co najmniej 3 miesiące

120 Przyczyny opornego nadciśnienia
- suboptymalna terapia - retencja płynów - otyłość - cukrzyca - efekt `` białego fartucha`` - nadciśnienie rzekome - nieprzyjmowanie leków przez chorego - brak zmiany stylu życia - równoczesne przyjmowanie środków (sól, alkohol) o działaniu presyjnym - nadciśnienie wtórne

121 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ