„Bezpieczna żywność prozdrowotna dla długiego i komfortowego życia”

Prezentacja na temat: "„Bezpieczna żywność prozdrowotna dla długiego i komfortowego życia”"— Zapis prezentacji:

1 „Bezpieczna żywność prozdrowotna dla długiego i komfortowego życia”
Instytut Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN, Olsztyn prof. dr hab. Mariusz Piskuła Uniwersytet Medyczny, Białystok prof. dr hab. Marek Strączkowski Państwowy Instytut Weterynaryjny, PIB, Puławy prof. dr hab. Jan Żmudzki prof. dr hab. Jacek Osek dr Krzysztof Niemczuk Instytut Genetyki i Hodowli Zwierząt PAN, Jastrzębiec prof. dr hab. Jarosław Horbańczuk Instytut Fizjologii i Żywienia Zwierząt PAN, Jabłonna prof. dr hab. Jacek Skomiał II Kongres Nauk Rolniczych, , Warszawa

2 Nauki o żywności i żywieniu
Uchwała CK z 24 października 2005 Dziedziny Nauki rolnicze Nauki weterynaryjne Nauki medyczne Nauki o zdrowiu Nauki o … dyscyplina? dziedzina? Nauki o żywności i żywieniu Podejście interdyscyplinarne – transdycyplinarne do wyjaśnienia relacji pomiędzy dietą a zdrowiem jest podstawowym warunkiem powodzenia Adapted from 2

3 Pożywienie Każda substancja która może być wchłonięta przez żyjący organizm i wykorzystana jako źródło energii lub budulec tego organizmu. Żywność (wg WHO/FAO) to substancja przetworzona, pół przetworzona, lub surowa przeznaczona do spożycia przez człowieka, w tym napoje, guma do żucia, substancje, które były używane w procesie produkcji (przetwórczym), w przygotowaniu lub obróbce żywności, ale z wyłączeniem kosmetyków, produktów tytoniowych oraz substancji stosowanych wyłącznie jako lekarstwa.

4 Zmiany w pojmowaniu funkcji żywności
przetrwanie poczucie sytości brak efektów ubocznych komfort i profilaktyka zdrowotna atrakcyjny wygląd Postęp cywilizacyjny zamożność

5 ŻYWNOŚĆ MUSI BYĆ BEZPIECZNA
PRZEDE WSZYSTKIM ŻYWNOŚĆ MUSI BYĆ BEZPIECZNA Żywność wzbogacona Żywność tradycyjna Żywność prozdrowotna Żywność specjalna Nutrikosmetyki Nutraceutyki Żywność funkcjonalna Żywność osobista Zdrowa żywność Żywność organiczna Żywność ekologiczna Żywność naturalna

6 Gwarancja bezpiecznej żywności
Stała kontrola substancji szkodliwych chemicznych i biologicznych Trudno znaleźć produkt żywnościowy, pozbawiony całkowicie pozostałości chemicznych czy zanieczyszczeń mikrobiologicznych. Przypadkowe i głośne skażenia żywności : dioksyny , nitrofen , chloramfenikol , melamina, czy problem BSE – dodatkowa presja w kierunku badań kontrolnych Ciągłe udoskonalanie metod badania i programów kontroli Konieczność określania wartości granicznych bezpiecznych dla człowieka

7 Zapewnienie jakości zdrowotnej ochrona zdrowia publicznego
produktów pochodzenia zwierzęcego i ochrona zdrowia publicznego Prowadzone corocznie badania pozostałości chemicznych w żywności oraz kontroli mikrobiologicznej pozwalają ocenić ją jako bezpieczną dla konsumenta Weterynaryjny krajowy program kontroli żywności pochodzenia zwierzęcego jest na bieżąco dostosowywany do wymagań KE gwarantuje Polsce pełny dostęp do światowych rynków żywności KRAJOWY PROGRAM BADAŃ KONTROLNYCH OBECNOŚCI SUBSTANCJI NIEDOZWOLONYCH ORAZ POZOSTAŁOŚCI CHEMICZNYCH, BIOLOGICZNYCH I PRODUKTÓW LECZNICZYCH U ZWIERZĄT I W ŻYWNOŚCI POCHODZENIA ZWIERZĘCEGO 2011

8 Żywność a choroby dietozależne
(przewlekłe choroby niezakaźne) BADANIA EPIDEMIOLOGICZNE BADANIA NA ZWIERZĘTATCH BADANIA KLINICZNE Wyniki jednoznacznie wskazują na silny wpływ diety i stylu życia na zdrowie Oddziaływanie tylko niektórych składników diety zostało potwierdzone naukowo

9 Choroby układu krążenia Cukrzyca typu 2 Otyłość
Składniki energetyczne i tłuszcze: Dieta wysokokaloryczna Nasycone kwasy tłuszczowe Kwasy tłuszczowe trans Kwasy mirystynowy i palmitynowy Kwas linolowy Ryby i oleje rybne Węglowodany: Wysokie spożycie błonnika Witaminy i zw. mineralne: Wysokie spożycie sodu Potas Owoce i warzywa Napoje: Wysokie spożycie alkoholu Niskie i średnie spożycie alkoholu Choroby układu krążenia Cukrzyca typu 2 Otyłość S. Jew. J.Med Food 12 (5),2009,

10 ryba solona (w stylu chińskim) wysokie spożycie alkoholu
Witaminy i zw. mineralne: witamina D wapń Mięso i ryby: ryba solona (w stylu chińskim) Napoje: wysokie spożycie alkoholu Osteoporoza Nowotwory jama nosowo-gardłowa jama ustna S. Jew. J.Med Food 12 (5),2009,

11 Nasze zdrowie w naszych rękach
styl życia 50% odżywianie się aktywność fizyczna używki środowisko życia i pracy 20% czynniki genetyczne 15% system ochrony zdrowia 10-20%

12 Żywność a choroby dietozależne
Alarmujące tendencje generujące wysokie koszty społeczne i ekonomiczne: niski poziom świadomości relacji pomiędzy zdrowiem a stylem życia wzrastająca liczba dzieci i osób młodych otyłych i z wysokim poziomem całkowitego cholesterolu wzrastająca liczba osób cierpiących na alergie pokarmowe starzejące się społeczeństwo - M-71, K-80 niedożywienie dzieci i ludzi w podeszłym wieku

13 Żywność a choroby dietozależne
Możliwości reakcji na obserwowane tendencje: Działania administracyjne: - fiskalne - edukacyjne Realizacja i wdrażanie innowacyjnych badań nad: żywnością funkcjonalną/prozdrowotną bezpieczeństwem nowych produktów technologiami jej wytwarzania i opakowania.

14 Profilaktyka… “Obsesja na punkcie leczenia zaawansowanych stanów chorobowych oślepia (…) naukowców na obiecujące efekty jakie może dać profilaktyka... Przekonanie, że ludzie z rakiem są tak długo zdrowi jak długo lekarz nie powie im, że mają nowotwór, nie ma najmniejszego sensu.” Michael Sporn (Scientific American, September 1996)

15 Żywność funkcjonalna Wg definicji przyjętej w 1999 r. w raporcie FUFOSE (Functional Food Science in Europe) W swojej postaci nie różni się od żywności tradycyjnej i wykazuje korzystne działanie w ilościach zwyczajowo spożywanych. ● ma działanie udowodnione naukowo ● zawiera substancje odżywcze lub nieodżywcze, wpływające na organizm w sposób zamierzony i pożądany ● pozbawiona została składników niekorzystnych ● może podnosić wydolność psychofizyczną organizmu, przyspieszać rekonwalescencję ● „specjalnie opracowana” (np. wspomagająca leczenie, profilaktyczna, osobista - nutrigenomika) Wg szacunków WHO w roku 2025 głównymi przyczynami zachorowalności będą patologie układu sercowo-naczyniowego (zwłaszcza choroba wieńcowa i nadciśnienie tętnicze) oraz nowotwory złośliwe. Photos Wikimedia Commons

16 Żywność funkcjonalna siłą napędową ochrony bioróżnorodności ?
nieustanne poszukiwanie nowych bioaktywnych składników żywności zapotrzebowanie na nowe źródła składników bioaktywnych zapotrzebowanie na żywność naturalną obawy przed żywnością genetycznie modyfikowaną Flavr Savr Photos Wikimedia Commons

17 W zdrowym ciele zdrowy duch
zdrowie, żywność lokalna i bioróżnorodność produkcja żywność ekologicznej, naturalnej i tradycyjnej przygotowywana według tradycyjnych przepisów jej unikatowy charakter zależy od używanych lokalnych roślin i ras zwierząt gospodarskich (stosowanie tradycyjnych ekotypów lub odmian zagrożonych wyginięciem) stale rosnące zapotrzebowanie na nią podtrzymuje lokalne zasoby przyrodnicze rejestrowane jako chronione prawem (metody produkcji, pochodzenie) Slow Food Photos: Wikimedia Commons

18 Badania o dużym potencjale aplikacyjnym
Żywność funkcjonalna/prozdrowotna Żywność specjalnie opracowana - dla osób w podeszłym wieku - o obniżonej alergenności - personalizowana

19 Badania o dużym potencjale aplikacyjnym
Zapewnienie bezpieczeństwa (produkty nowe i żywność tradycyjna) Systemy kontroli łańcucha żywnościowego Field to fork Field to gut Analiza ryzyka i zarządzanie ryzykiem Komunikacja społeczna

20 Bezpieczeństwo stosowania związków bioaktywnych
w żywności funkcjonalnej 1,0 0,5 Ryzyko niedoboru Zakres bezpieczny Ryzyko nadmiaru Zakres bezpiecznego spożycia witaminy C 60 mg >1000 mg 250 mg Zakres bezpiecznego spożycia witaminy E 10 mg 25 mg Zakres bezpiecznego spożycia ?? ZZ mg YY mg 1,0 0,5 Ryzyko niedoboru Zakres bezpieczny Ryzyko nadmiaru Zakres bezpiecznego spożycia witaminy C 60 mg >1000 mg 250 mg Zakres bezpiecznego spożycia witaminy E Ryzyko niedoboru 1,0 0,5 Zakres bezpieczny Ryzyko nadmiaru 10 mg >1000 mg 25 mg Lachance 1994

21 Badania o dużym potencjale aplikacyjnym
Technologie wytwarzania i opakowania żywności Integracja wytwarzania i pakowania Inteligentne systemy umożliwiające szybką zmianę skali i asortymentu Produkcja bezodpadowa Opakowania: biodegradowalne (z biopolimerów) mikrokapsułkowanie powłoki jadalne

22 Badania o dużym potencjale poznawczym
Nutrigenetyka i nutrigenomika Badania na modelach zwierzęcych skuteczności profilaktyki żywieniowej – zwierzęta transgeniczne (np.cukrzyca). Poszukiwanie markerów predyspozycji do zachorowania na jedną z chorób związanych z nieprawidłowym odżywianiem Badania socjologiczne Udokumentowanie pozytywnego wpływu produktów poprzez badania kliniczne powinno przełożyć się na wykorzystanie żywności funkcjonalnej i prozdrowotnej w profilaktyce przewlekłych chorób niezakaźnych !! OŚWIADCZENIA ZDROWOTNE - EFSA !!

23 nutrigenetyka i nutrigenomika
Badania o dużym potencjale poznawczym nutrigenetyka i nutrigenomika Nutrigenetyka – wyjaśnia różnice w metabolizmie składników diety pomiędzy osobnikami wynikające z polimorfizmu na poziomie pojedynczego nukleotydu skutkującej różną odpowiedzią na sygnały pochodzące od składników diety. Nutrigenomika – zajmuję się wpływem składników diety na genom i poznaniem genów odpowiedzialnych za predyspozycje do zachorowania na choroby dietozależne i wyjaśnianiem mechanizmów według których dochodzi do rozwoju choroby. Mutch et. al. Ntrigenomics and nutrigenetics: the emerging faces of nutrition. FASEB J., 2005, 19,

24 modele zwierzęce chorób dietozależnych
Badania o dużym potencjale poznawczym modele zwierzęce chorób dietozależnych Świnia transgeniczna obciążona cechami istotnymi dla cukrzycy typu 2: nieprawidłowym wydzielaniem hormonów inkretynowych nietolerancją glukozy nieprawidłowym wydzielaniem insuliny zredukowaną ilością trzustkowych komórek beta Inne modele?

25 analizy socjologiczne
Badania o dużym potencjale poznawczym analizy socjologiczne Co stoi za wyborami określonego typu produktów? Dlaczego, pomimo świadomości, konsumenci wybierają niezdrowy tryb odżywiania się? W jaki sposób zmienić przyzwyczajenia żywieniowe? Czy żywność uzależnia? Jak skutecznie przekazywać informacje?

26 Strategiczne cele inicjatyw europejskich:
Inicjatywa Wspólnego Programowania badań ”Zdrowa dieta dla zdrowego życia” W skutek postępu w naukach o żywności, żywieniu, socjologii i zdrowiu zmienić sposób odżywiania i opracować takie innowacyjne produkty, które wraz z równoległym wzrostem aktywności fizycznej będą miały istotny wpływ na poprawę stanu zdrowia społeczeństwa poprawiając komfort życia i wydłużając aktywność zawodową. Europejskie Partnerstwo Innowacyjne „Aktywne i zdrowe starzenie się” Zwiększyć do roku 2020 średniej liczby lat niezależnego życia w dobrym zdrowiu o 2 lata.

27 Krajowe programy badań z obszaru
”żywność dla zdrowia” Nowa żywność bioaktywna o zaprogramowanych właściwościach prozdrowotnych BIOŻYWNOŚĆ – innowacyjne, funkcjonalne produkty pochodzenia zwierzęcego Żywność i żywienie w XXI wieku - wizja rozwoju polskiego sektora spożywczego

28 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

29