Materiały pochodzą z Platformy Edukacyjnej Portalu www.szkolnictwo.pl Wszelkie treści i zasoby edukacyjne publikowane na łamach Portalu www.szkolnictwo.pl.

Prezentacja na temat: "Materiały pochodzą z Platformy Edukacyjnej Portalu www.szkolnictwo.pl Wszelkie treści i zasoby edukacyjne publikowane na łamach Portalu www.szkolnictwo.pl."— Zapis prezentacji:

1 Materiały pochodzą z Platformy Edukacyjnej Portalu www.szkolnictwo.pl Wszelkie treści i zasoby edukacyjne publikowane na łamach Portalu www.szkolnictwo.pl mogą być wykorzystywane przez jego Użytkowników wyłącznie w zakresie własnego użytku osobistego oraz do użytku w szkołach podczas zajęć dydaktycznych. Kopiowanie, wprowadzanie zmian, przesyłanie, publiczne odtwarzanie i wszelkie wykorzystywanie tych treści do celów komercyjnych jest niedozwolone. Plik można dowolnie modernizować na potrzeby własne oraz do wykorzystania w szkołach podczas zajęć dydaktycznych.

2 STEFAN SWIEŻAWSKI Myśliciel, August Rodin [E. Wójcicka - Romaniuk] edukacja filozoficzna, gimnazjum, STEFAN SWIEŻAWSKI – lekcja 53

3 STEFAN SWIEŻAWSKI W Polsce po 1945 r. na wydziałach filozoficznych KUL i Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie rozwijały się trzy nurty tomizmu : tradycyjny,, egzystencjalny, lowański. Lubelskia Szkoła Filozoficzna, KUL STEFAN SWIEŻAWSKI

4 STEFAN SWIEŻAWSKI STEFAN SWIEŻAWSKI (1907 - V 2004)– najwybitniejszy polski mediewista /mediewista (fr. médiéviste) badacz okresu średniowiecza/, filozof, historyk filozofii średniowiecznej i nowożytnej, współtwórca lubelskiej szkoły filozoficznej, twórca polskiej szkoły historii filozofii średniowiecznej, przyjaciel Jana Pawła II. Studiował na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie filozofię pod kierunkiem K. Twardowskiego, K. Ajdukiewicza, R. Ingardena i historię u J. Ptaśnika. Na jego zainteresowaniach filozoficznych zaważyły paryskie studia u É. Gilsona i spotkania z J. Maritainem. Skierowali jego naukowe zainteresowania na filozofię średniowieczną, głównie na metafizykę Tomasza z Akwinu. Egzystencjalny charakter tej metafizyki przeciwstawiał Swieżawski platońsko-augustyńsko- arabskiemu esencjalizmowi. É. Gilson, M. i S. Swieżawscy, 1958

5 STEFAN SWIEŻAWSKI W jego twórczości naukowej można wyróżnić trzy etapy: a) okres skupienia się nad niektórymi wybitnymi filozofami średniowiecznymi; b) od 1957 historycznofilozoficzne badania nad filozofią na Uniwersytecie Krakowskim w XV w.; c) od początku siedemdziesiątych lat XX w. badania nad filozofią europejską od ok. 1380 do 1520. Stefan Swieżawski

6 STEFAN SWIEŻAWSKI Powołany w roku 1963 przez Stefana Wyszyńskiego na świeckiego eksperta (audytora) Soboru Watykańskiego II uczestniczył w dwóch ostatnich sesjach tego zgromadzenia. Był jedynym świeckim audytorem soborowym z krajów za żelaznej kurtyny. Swieżawski jako audytor świecki działał w Komisji Apostolstwa Świeckich, ale przede wszystkim w podkomisji 'De cultura'. Był też członkiem komisji papieskiej 'Iustitia et Pax'. Wiele rozważań Stefana Swieżawskiego znalazło swoje odbicie w ostatecznej redakcji Konstytucji duszpasterskiej o Kościele w świecie współczesnym – Gaudium et spes. Na zakończenie Soboru Vaticanum II, wraz z Jacquesem Maritainem odebrał z rąk Papieża Pawła VI orędzie do intelektualistów. Powołany w roku 1963 przez Stefana Wyszyńskiego na świeckiego eksperta (audytora) Soboru Watykańskiego II uczestniczył w dwóch ostatnich sesjach tego zgromadzenia. Był jedynym świeckim audytorem soborowym z krajów za żelaznej kurtyny. Swieżawski jako audytor świecki działał w Komisji Apostolstwa Świeckich, ale przede wszystkim w podkomisji 'De cultura'. Był też członkiem komisji papieskiej 'Iustitia et Pax'. Wiele rozważań Stefana Swieżawskiego znalazło swoje odbicie w ostatecznej redakcji Konstytucji duszpasterskiej o Kościele w świecie współczesnym – Gaudium et spes. Na zakończenie Soboru Vaticanum II, wraz z Jacquesem Maritainem odebrał z rąk Papieża Pawła VI orędzie do intelektualistów.

7 STEFAN SWIEŻAWSKI STEFAN SWIEŻAWSKI Zakres tematyczny jego zainteresowań filozoficznych był rozległy: historia filozofii starożytnej i średniowiecznej, filozofia bytu w ujęciu arystotelesowsko-tomistycznym, tomistyczna antropologia filozoficzna, historia filozofii XV stulecia. Zakres tematyczny jego zainteresowań filozoficznych był rozległy: historia filozofii starożytnej i średniowiecznej, filozofia bytu w ujęciu arystotelesowsko-tomistycznym, tomistyczna antropologia filozoficzna, historia filozofii XV stulecia. STEFAN SWIEŻAWSKI

8 Chociaż Stefan Swieżawski zajmował się również filozofią nowożytną i współczesną, jednak głównym tematem jego zainteresowań była europejska myśl filozoficzna od jej zarania aż do wieku XV włącznie. Chociaż Stefan Swieżawski zajmował się również filozofią nowożytną i współczesną, jednak głównym tematem jego zainteresowań była europejska myśl filozoficzna od jej zarania aż do wieku XV włącznie. Tę właśnie filozofię określa jako klasyczną, gdyż w tym okresie trwa przekonanie, że filozofia - jako umiłowanie mądrości - w centralnym miejscu swej problematyki umieszcza metafizykę. Tę właśnie filozofię określa jako klasyczną, gdyż w tym okresie trwa przekonanie, że filozofia - jako umiłowanie mądrości - w centralnym miejscu swej problematyki umieszcza metafizykę. Już w wieku XIV zaczyna się powolny, wielowiekowy proces, w którym filozofia klasyczna "zdradza" samą siebie degraduje stopniowo kluczową rolę metafizyki, której miejsce zajmują inne dyscypliny filozoficzne, jak np.: etyka, teoria poznania. Już w wieku XIV zaczyna się powolny, wielowiekowy proces, w którym filozofia klasyczna "zdradza" samą siebie degraduje stopniowo kluczową rolę metafizyki, której miejsce zajmują inne dyscypliny filozoficzne, jak np.: etyka, teoria poznania. Powolny renesans refleksji metafizycznej nad całą rzeczywistością i nad człowiekiem, zdaniem Swieżawskiego, daje się zauważyć dopiero w wieku XX. Powolny renesans refleksji metafizycznej nad całą rzeczywistością i nad człowiekiem, zdaniem Swieżawskiego, daje się zauważyć dopiero w wieku XX.

9 STEFAN SWIEŻAWSKI Ogłosił ponad 250 prac, w tym ponad 30 książek. Dwie monografie: Byt. Zagadnienia metafizyki tomistycznej i Traktat o człowieku, poświęcone zostały badaniom XIII-wiecznej metafizyki i antropologii. Jego największym osiągnięciem badawczym było jednak imponujące erudycją, rzucające nowe światło na życie intelektualne późnego średniowiecza, ośmiotomowe Dzieje filozofii europejskiej XV wieku, powstałe w latach 1974 – 1990, będące najobszerniejszą i najbardziej wyczerpującą monografią tego typu w całej literaturze światowej. Ogłosił ponad 250 prac, w tym ponad 30 książek. Dwie monografie: Byt. Zagadnienia metafizyki tomistycznej i Traktat o człowieku, poświęcone zostały badaniom XIII-wiecznej metafizyki i antropologii. Jego największym osiągnięciem badawczym było jednak imponujące erudycją, rzucające nowe światło na życie intelektualne późnego średniowiecza, ośmiotomowe Dzieje filozofii europejskiej XV wieku, powstałe w latach 1974 – 1990, będące najobszerniejszą i najbardziej wyczerpującą monografią tego typu w całej literaturze światowej.

10 STEFAN SWIEŻAWSKI Prowadził intensywną działalność akademicką, wykładając m.in. na KUL, UJ i wielu innych uczelniach. Potrafił umiejętnie popularyzować swoją wiedzę: warto wymienić cykl wykładów o filozofii Akwinaty, oczyszczonej z naleciałości przeróżnych tomizmów (Św. Tomasz na nowo odczytany) oraz zbiór krótkich biografii piętnastowiecznych intelektualistów (Między średniowieczem a czasami nowymi). Swieżawski przez kilkadziesiąt lat prowadził wykłady i seminaria, które zostały zebrane w książce Dzieje europejskiej filozofii klasycznej. Prowadził intensywną działalność akademicką, wykładając m.in. na KUL, UJ i wielu innych uczelniach. Potrafił umiejętnie popularyzować swoją wiedzę: warto wymienić cykl wykładów o filozofii Akwinaty, oczyszczonej z naleciałości przeróżnych tomizmów (Św. Tomasz na nowo odczytany) oraz zbiór krótkich biografii piętnastowiecznych intelektualistów (Między średniowieczem a czasami nowymi). Swieżawski przez kilkadziesiąt lat prowadził wykłady i seminaria, które zostały zebrane w książce Dzieje europejskiej filozofii klasycznej. STEFAN SWIEŻAWSKI

11 Swoje credo filozoficznegosformułował w książce Zagadnienie historii filozofii - określenie historiografii filozofii jako nauki zależy od posiadanego pojęcia filozofii. Historycy filozofii i nauczyciele tej dyscypliny winni być filozofami i uprawiać historię problemów filozoficznych. Historia filozofii obejmuje pełne dziedzictwo filozoficznych doświadczeń ludzkości; zarówno z epok najdawniejszych jak i ze współczesności. Nic z tego, co prawdziwe filozoficzne, nie starzeje się, nic nie przemija. Wszystkie wielkie intuicje filozoficzne zachowują swą niezniszczalną i ponadczasową wartość; tak samo ma się rzecz w dziejach sztuki i duchowości. Swoje credo filozoficznegosformułował w książce Zagadnienie historii filozofii - określenie historiografii filozofii jako nauki zależy od posiadanego pojęcia filozofii. Historycy filozofii i nauczyciele tej dyscypliny winni być filozofami i uprawiać historię problemów filozoficznych. Historia filozofii obejmuje pełne dziedzictwo filozoficznych doświadczeń ludzkości; zarówno z epok najdawniejszych jak i ze współczesności. Nic z tego, co prawdziwe filozoficzne, nie starzeje się, nic nie przemija. Wszystkie wielkie intuicje filozoficzne zachowują swą niezniszczalną i ponadczasową wartość; tak samo ma się rzecz w dziejach sztuki i duchowości.

12 STEFAN SWIEŻAWSKI Przy takiej postawie badawczej, historyk filozofii wysuwa się na pierwszy plan i decyduje, co w danej epoce należy uznać za filozoficzne. Stefan Swieżawski jako historyk reprezentował więc subiektywne podejście do badanej rzeczywistości filozoficznej z przeszłości. U niego subiektywne przekonania i predylekcje do tomizmu egzystencjalnego i do metafizyki decydowały o doborze problematyki filozoficznej, a nawet całych dziedzin z filozofii. Stefan Swieżawski

13 STEFAN SWIEŻAWSKI Jego przekonania filozoficzne nie pozostawały więc bez wpływu na jego wizję historii filozofii. Stał na stanowisku, że historycy filozofii powinni uprawiać historię problemów filozoficznych, posiadających wartość ponadczasową. Uważał, że podstawą kultury duchowej jest filozofia pojęta jako naturalna kontemplacja rzeczywistości. Jądrem tak pojętej filozofii jest – jak u zarania starożytności – miłość mądrości. Stąd historycy filozofii powinni być filozofami i uprawiać historię problemów filozoficznych, niejednokrotnie mających ponadczasową wartość. Maria Stadnicka Swiezawska i StefanSswiezawski - 1998

14 STEFAN SWIEŻAWSKI Odkrycie egzystencjalnej, autentycznie Tomaszowej teorii bytu, traktowanej jako rdzeń problematyki filozoficznej oraz wyznaczającej specyfikę uprawianej filozofii, zrodziło w Swieżawskiego potrzebę pogłębionej refleksji historycznofilozoficznej, traktowanej przede wszystkim jako historia problemów, która stanowiłaby swoiste laboratorium filozoficzne, poszerzające pole doświadczenia filozoficznego. Nawiązując do E. Gilsona i N. Hartmanna sformułował tzw. filozoficzną historię filozofii, która w odróżnieniu od tradycyjnie rozumianej historiografii filozoficznej, skoncentrowanej na analizie dokonań poszczególnych autorów, miała być niezbędnym elementem pogłębionej kultury filozofa-systematyka, dzięki której będzie on mógł rozpoznać nie tylko wadliwe rozwiązania, ale także ich przyczyny. Stefan Swieżawski

15 STEFAN SWIEŻAWSKI W tym kontekście podjął polemikę z tradycyjną wizją tomizmu ze względu na jego esencjalizm (wg którego istnienie jest tylko elementem istoty bytu), który miał być źródłem ideologizacji filozofii, zrywającej z rzeczywistością, czego ma uniknąć jedynie filozofia obierająca neutralny (treściowo) punkt wyjścia swych analiz, jakim jest ujęcie bytu pierwszorzędnie w aspekcie jego istnienia, zapewniające także realizm filozoficzny. Stefan Swieżawski

16 STEFAN SWIEŻAWSKI Uczniowie S. Swieżawskiego koncentrowali się przede wszystkim na historii problemów filozoficznych z odniesieniami metafizycznymi. Jednym z nich był Mieczysław Gogacz, twórca tzw. tomizmu konsekwentnego, tropił wszelkie ślady neoplatonizmu w tradycji tomistycznej, dziedziczone za interpretacją arystotelizmu dokonaną przez Awicennę, zwłaszcza w postaci pozostałości intuicjonizmu i abstrakcjonizmu. Stefan Swieżawski

17 STEFAN SWIEŻAWSKI Swieżawski uważał, że przez stulecia filozofia i teologia św. Tomasza traktowane były jako "nakaz" a nie wybór dokonany w wolności - a tylko taki ma prawdziwą wartość. Swieżawski uważał, że przez stulecia filozofia i teologia św. Tomasza traktowane były jako "nakaz" a nie wybór dokonany w wolności - a tylko taki ma prawdziwą wartość. Przekonywał, że tomizm nie jest ideologią czy powtarzaniem wytartych frazesów, ale dynamiczną myślą, która odpowiada na wyzwania współczesności i może twórczo dialogować z filozofią współczesną. Przekonywał, że tomizm nie jest ideologią czy powtarzaniem wytartych frazesów, ale dynamiczną myślą, która odpowiada na wyzwania współczesności i może twórczo dialogować z filozofią współczesną. Uczył i pomagał zrozumieć, że chrześcijanin powinien być otwarty na myślenie innych. Zgodnie z dewizą życiową filozofa, przypisywaną Akwinacie: "Dużo potwierdzaj, mało zaprzeczaj, często rozróżniaj". Uczył i pomagał zrozumieć, że chrześcijanin powinien być otwarty na myślenie innych. Zgodnie z dewizą życiową filozofa, przypisywaną Akwinacie: "Dużo potwierdzaj, mało zaprzeczaj, często rozróżniaj". Stefan Swieżawski

18 BIBLIOGRAFIA Swieżawskie S., Byt. Zagadnienie metafizyki tomistycznej, Lublin 1961. Swieżawskie S., Byt. Zagadnienie metafizyki tomistycznej, Lublin 1961. Swieżawskie S., Dzieje filozofii europejskiej XV wieku, Warszawa 1974- 83. Swieżawskie S., Dzieje filozofii europejskiej XV wieku, Warszawa 1974- 83. Swieżawskie S., Św. Tomasz na nowo odczytany, Kraków 1983. Swieżawskie S., Św. Tomasz na nowo odczytany, Kraków 1983. Stefan Swieżawski. Osoba i dzieło,(red. J. Czerkawski, Przemysław Gut), Lublin 2006. Stefan Swieżawski. Osoba i dzieło,(red. J. Czerkawski, Przemysław Gut), Lublin 2006.