partnerstwo dla przyrody

Prezentacja na temat: "partnerstwo dla przyrody"— Zapis prezentacji:

1 partnerstwo dla przyrody
NATURA 2000 partnerstwo dla przyrody Udziela się zezwolenia na kopiowanie, rozpowszechniania i modyfikację tego dokumentu zgodnie z zasadami Licencji GNU Wolnej Dokumentacji w wersji 1.2 lub dowolnej późniejszej wersji opublikowanej przez Free Software Foundation; GNU Free Documentation License Version 1.2, November 2002 Copyright (C) 2000,2001,2002 Free Software Foundation, Inc. 51 Franklin St, Fifth Floor, Boston, MA USA Everyone is permitted to copy and distribute verbatim copies of this license document, but changing it is not allowed. 0. PREAMBLE The purpose of this License is to make a manual, textbook, or other functional and useful document "free" in the sense of freedom: to assure everyone the effective freedom to copy and redistribute it, with or without modifying it, either commercially or noncommercially. Secondarily, this License preserves for the author and publisher a way to get credit for their work, while not being considered responsible for modifications made by others. This License is a kind of "copyleft", which means that derivative works of the document must themselves be free in the same sense. It complements the GNU General Public License, which is a copyleft license designed for free software. We have designed this License in order to use it for manuals for free software, because free software needs free documentation: a free program should come with manuals providing the same freedoms that the software does. But this License is not limited to software manuals; it can be used for any textual work, regardless of subject matter or whether it is published as a printed book. We recommend this License principally for works whose purpose is instruction or reference. 1. APPLICABILITY AND DEFINITIONS This License applies to any manual or other work, in any medium, that contains a notice placed by the copyright holder saying it can be distributed under the terms of this License. Such a notice grants a world-wide, royalty-free license, unlimited in duration, to use that work under the conditions stated herein. The "Document", below, refers to any such manual or work. Any member of the public is a licensee, and is addressed as "you". You accept the license if you copy, modify or distribute the work in a way requiring permission under copyright law. A "Modified Version" of the Document means any work containing the Document or a portion of it, either copied verbatim, or with modifications and/or translated into another language. A "Secondary Section" is a named appendix or a front-matter section of the Document that deals exclusively with the relationship of the publishers or authors of the Document to the Document's overall subject (or to related matters) and contains nothing that could fall directly within that overall subject. (Thus, if the Document is in part a textbook of mathematics, a Secondary Section may not explain any mathematics.) The relationship could be a matter of historical connection with the subject or with related matters, or of legal, commercial, philosophical, ethical or political position regarding them. The "Invariant Sections" are certain Secondary Sections whose titles are designated, as being those of Invariant Sections, in the notice that says that the Document is released under this License. If a section does not fit the above definition of Secondary then it is not allowed to be designated as Invariant. The Document may contain zero Invariant Sections. If the Document does not identify any Invariant Sections then there are none. The "Cover Texts" are certain short passages of text that are listed, as Front- Cover Texts or Back-Cover Texts, in the notice that says that the Document is released under this License. A Front-Cover Text may be at most 5 words, and a Back-Cover Text may be at most 25 words. A "Transparent" copy of the Document means a machine-readable copy, represented in a format whose specification is available to the general public, that is suitable for revising the document straightforwardly with generic text editors or (for images composed of pixels) generic paint programs or (for drawings) some widely available drawing editor, and that is suitable for input to text formatters or for automatic translation to a variety of formats suitable for input to text formatters. A copy made in an otherwise Transparent file format whose markup, or absence of markup, has been arranged to thwart or discourage subsequent modification by readers is not Transparent. An image format is not Transparent if used for any substantial amount of text. A copy that is not "Transparent" is called "Opaque". Examples of suitable formats for Transparent copies include plain ASCII without markup, Texinfo input format, LaTeX input format, SGML or XML using a publicly available DTD, and standard-conforming simple HTML, PostScript or PDF designed for human modification. Examples of transparent image formats include PNG, XCF and JPG. Opaque formats include proprietary formats that can be read and edited only by proprietary word processors, SGML or XML for which the DTD and/or processing tools are not generally available, and the machine-generated HTML, PostScript or PDF produced by some word processors for output purposes only. The "Title Page" means, for a printed book, the title page itself, plus such following pages as are needed to hold, legibly, the material this License requires to appear in the title page. For works in formats which do not have any title page as such, "Title Page" means the text near the most prominent appearance of the work's title, preceding the beginning of the body of the text. A section "Entitled XYZ" means a named subunit of the Document whose title either is precisely XYZ or contains XYZ in parentheses following text that translates XYZ in another language. (Here XYZ stands for a specific section name mentioned below, such as "Acknowledgements", "Dedications", "Endorsements", or "History".) To "Preserve the Title" of such a section when you modify the Document means that it remains a section "Entitled XYZ" according to this definition. The Document may include Warranty Disclaimers next to the notice which states that this License applies to the Document. These Warranty Disclaimers are considered to be included by reference in this License, but only as regards disclaiming warranties: any other implication that these Warranty Disclaimers may have is void and has no effect on the meaning of this License. 2. VERBATIM COPYING You may copy and distribute the Document in any medium, either commercially or noncommercially, provided that this License, the copyright notices, and the license notice saying this License applies to the Document are reproduced in all copies, and that you add no other conditions whatsoever to those of this License. You may not use technical measures to obstruct or control the reading or further copying of the copies you make or distribute. However, you may accept compensation in exchange for copies. If you distribute a large enough number of copies you must also follow the conditions in section 3. You may also lend copies, under the same conditions stated above, and you may publicly display copies. 3. COPYING IN QUANTITY If you publish printed copies (or copies in media that commonly have printed covers) of the Document, numbering more than 100, and the Document's license notice requires Cover Texts, you must enclose the copies in covers that carry, clearly and legibly, all these Cover Texts: Front-Cover Texts on the front cover, and Back-Cover Texts on the back cover. Both covers must also clearly and legibly identify you as the publisher of these copies. The front cover must present the full title with all words of the title equally prominent and visible. You may add other material on the covers in addition. Copying with changes limited to the covers, as long as they preserve the title of the Document and satisfy these conditions, can be treated as verbatim copying in other respects. If the required texts for either cover are too voluminous to fit legibly, you should put the first ones listed (as many as fit reasonably) on the actual cover, and continue the rest onto adjacent pages. If you publish or distribute Opaque copies of the Document numbering more than 100, you must either include a machine-readable Transparent copy along with each Opaque copy, or state in or with each Opaque copy a computer- network location from which the general network-using public has access to download using public-standard network protocols a complete Transparent copy of the Document, free of added material. If you use the latter option, you must take reasonably prudent steps, when you begin distribution of Opaque copies in quantity, to ensure that this Transparent copy will remain thus accessible at the stated location until at least one year after the last time you distribute an Opaque copy (directly or through your agents or retailers) of that edition to the public. It is requested, but not required, that you contact the authors of the Document well before redistributing any large number of copies, to give them a chance to provide you with an updated version of the Document. 4. MODIFICATIONS You may copy and distribute a Modified Version of the Document under the conditions of sections 2 and 3 above, provided that you release the Modified Version under precisely this License, with the Modified Version filling the role of the Document, thus licensing distribution and modification of the Modified Version to whoever possesses a copy of it. In addition, you must do these things in the Modified Version: A. Use in the Title Page (and on the covers, if any) a title distinct from that of the Document, and from those of previous versions (which should, if there were any, be listed in the History section of the Document). You may use the same title as a previous version if the original publisher of that version gives permission. B. List on the Title Page, as authors, one or more persons or entities responsible for authorship of the modifications in the Modified Version, together with at least five of the principal authors of the Document (all of its principal authors, if it has fewer than five), unless they release you from this requirement. C. State on the Title page the name of the publisher of the Modified Version, as the publisher. D. Preserve all the copyright notices of the Document. E. Add an appropriate copyright notice for your modifications adjacent to the other copyright notices. F. Include, immediately after the copyright notices, a license notice giving the public permission to use the Modified Version under the terms of this License, in the form shown in the Addendum below. G. Preserve in that license notice the full lists of Invariant Sections and required Cover Texts given in the Document's license notice. H. Include an unaltered copy of this License. I. Preserve the section Entitled "History", Preserve its Title, and add to it an item stating at least the title, year, new authors, and publisher of the Modified Version as given on the Title Page. If there is no section Entitled "History" in the Document, create one stating the title, year, authors, and publisher of the Document as given on its Title Page, then add an item describing the Modified Version as stated in the previous sentence. J. Preserve the network location, if any, given in the Document for public access to a Transparent copy of the Document, and likewise the network locations given in the Document for previous versions it was based on. These may be placed in the "History" section. You may omit a network location for a work that was published at least four years before the Document itself, or if the original publisher of the version it refers to gives permission. K. For any section Entitled "Acknowledgements" or "Dedications", Preserve the Title of the section, and preserve in the section all the substance and tone of each of the contributor acknowledgements and/or dedications given therein. L. Preserve all the Invariant Sections of the Document, unaltered in their text and in their titles. Section numbers or the equivalent are not considered part of the section titles. M. Delete any section Entitled "Endorsements". Such a section may not be included in the Modified Version. N. Do not retitle any existing section to be Entitled "Endorsements" or to conflict in title with any Invariant Section. O. Preserve any Warranty Disclaimers. If the Modified Version includes new front-matter sections or appendices that qualify as Secondary Sections and contain no material copied from the Document, you may at your option designate some or all of these sections as invariant. To do this, add their titles to the list of Invariant Sections in the Modified Version's license notice. These titles must be distinct from any other section titles. You may add a section Entitled "Endorsements", provided it contains nothing but endorsements of your Modified Version by various parties--for example, statements of peer review or that the text has been approved by an organization as the authoritative definition of a standard. You may add a passage of up to five words as a Front-Cover Text, and a passage of up to 25 words as a Back-Cover Text, to the end of the list of Cover Texts in the Modified Version. Only one passage of Front-Cover Text and one of Back-Cover Text may be added by (or through arrangements made by) any one entity. If the Document already includes a cover text for the same cover, previously added by you or by arrangement made by the same entity you are acting on behalf of, you may not add another; but you may replace the old one, on explicit permission from the previous publisher that added the old one. The author(s) and publisher(s) of the Document do not by this License give permission to use their names for publicity for or to assert or imply endorsement of any Modified Version. 5. COMBINING DOCUMENTS You may combine the Document with other documents released under this License, under the terms defined in section 4 above for modified versions, provided that you include in the combination all of the Invariant Sections of all of the original documents, unmodified, and list them all as Invariant Sections of your combined work in its license notice, and that you preserve all their Warranty Disclaimers. The combined work need only contain one copy of this License, and multiple identical Invariant Sections may be replaced with a single copy. If there are multiple Invariant Sections with the same name but different contents, make the title of each such section unique by adding at the end of it, in parentheses, the name of the original author or publisher of that section if known, or else a unique number. Make the same adjustment to the section titles in the list of Invariant Sections in the license notice of the combined work. In the combination, you must combine any sections Entitled "History" in the various original documents, forming one section Entitled "History"; likewise combine any sections Entitled "Acknowledgements", and any sections Entitled "Dedications". You must delete all sections Entitled "Endorsements." 6. COLLECTIONS OF DOCUMENTS You may make a collection consisting of the Document and other documents released under this License, and replace the individual copies of this License in the various documents with a single copy that is included in the collection, provided that you follow the rules of this License for verbatim copying of each of the documents in all other respects. You may extract a single document from such a collection, and distribute it individually under this License, provided you insert a copy of this License into the extracted document, and follow this License in all other respects regarding verbatim copying of that document. 7. AGGREGATION WITH INDEPENDENT WORKS A compilation of the Document or its derivatives with other separate and independent documents or works, in or on a volume of a storage or distribution medium, is called an "aggregate" if the copyright resulting from the compilation is not used to limit the legal rights of the compilation's users beyond what the individual works permit. When the Document is included in an aggregate, this License does not apply to the other works in the aggregate which are not themselves derivative works of the Document. If the Cover Text requirement of section 3 is applicable to these copies of the Document, then if the Document is less than one half of the entire aggregate, the Document's Cover Texts may be placed on covers that bracket the Document within the aggregate, or the electronic equivalent of covers if the Document is in electronic form. Otherwise they must appear on printed covers that bracket the whole aggregate. 8. TRANSLATION Translation is considered a kind of modification, so you may distribute translations of the Document under the terms of section 4. Replacing Invariant Sections with translations requires special permission from their copyright holders, but you may include translations of some or all Invariant Sections in addition to the original versions of these Invariant Sections. You may include a translation of this License, and all the license notices in the Document, and any Warranty Disclaimers, provided that you also include the original English version of this License and the original versions of those notices and disclaimers. In case of a disagreement between the translation and the original version of this License or a notice or disclaimer, the original version will prevail. If a section in the Document is Entitled "Acknowledgements", "Dedications", or "History", the requirement (section 4) to Preserve its Title (section 1) will typically require changing the actual title. 9. TERMINATION You may not copy, modify, sublicense, or distribute the Document except as expressly provided for under this License. Any other attempt to copy, modify, sublicense or distribute the Document is void, and will automatically terminate your rights under this License. However, parties who have received copies, or rights, from you under this License will not have their licenses terminated so long as such parties remain in full compliance. 10. FUTURE REVISIONS OF THIS LICENSE The Free Software Foundation may publish new, revised versions of the GNU Free Documentation License from time to time. Such new versions will be similar in spirit to the present version, but may differ in detail to address new problems or concerns. See Each version of the License is given a distinguishing version number. If the Document specifies that a particular numbered version of this License "or any later version" applies to it, you have the option of following the terms and conditions either of that specified version or of any later version that has been published (not as a draft) by the Free Software Foundation. If the Document does not specify a version number of this License, you may choose any version ever published (not as a draft) by the Free Software Foundation. How to use this License for your documents To use this License in a document you have written, include a copy of the License in the document and put the following copyright and license notices just after the title page: Copyright (c) YEAR YOUR NAME. Permission is granted to copy, distribute and/or modify this document under the terms of the GNU Free Documentation License, Version 1.2 or any later version published by the Free Software Foundation; with no Invariant Sections, no Front-Cover Texts, and no Back- Cover Texts. A copy of the license is included in the section entitled "GNU Free Documentation License". If you have Invariant Sections, Front-Cover Texts and Back-Cover Texts, replace the "with...Texts." line with this: with the Invariant Sections being LIST THEIR TITLES, with the Front-Cover Texts being LIST, and with the Back-Cover Texts being LIST. If you have Invariant Sections without Cover Texts, or some other combination of the three, merge those two alternatives to suit the situation. If your document contains nontrivial examples of program code, we recommend releasing these examples in parallel under your choice of free software license, such as the GNU General Public License, to permit their use in free software. GNU Free Documentation License If the Modified Version includes new front-matter sections or ap Prezentacja opracowana w ramach projektu bliźniaczego Polska – Królestwo Wielkiej Brytanii – Królestwo Niderlandów nr PL2004/IB/EN-03: Opracowanie planów renaturalizacji siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunków na obszarach Natura2000 oraz planów zarządzania dla wybranych gatunków objętych Dyrektywą Ptasią i Dyrektywą Siedliskową opracowanie: Paweł Pawlaczyk redakcja: Michał Miazga

2 Europa chce dbać, by … Fot: P. Pawlaczyk … jej rozwój dokonywał się z poszanowaniem środowiska, przyrody i krajobrazu …

3 Dlaczego Natura 2000? Jeszcze do niedawna krajobraz i przyroda Europy szybko ubożały i nie były skutecznie chronione Fot. J. Krogulec Fot. J. Krogulec Zamienione w kanały rzeki w Holandii … i silnie przekształcony krajobraz rolniczy w dolinie Renu Łańcuchy górskie usiane turbinami wiatrowymi - przedgórze Pirenejów w Hiszpanii … Fot. J. Krogulec

4 Dlaczego Natura 2000? Trendy pospolitych ptaków krajobrazu rolnego w starych (czerwone) i nowych (niebieskie) krajach UE Fot. J. Krogulec Osuszone i wyrównane do linii prostych pola w krajobrazie rolnym Holandii Intensywne przekształcenie ekosystemów w Europie prowadzi do silnej utraty różnorodności biologicznej

5 Dlaczego Natura 2000? Miejsce naturalnej przyrody zajęły sztuczne plantacje Fot. J. Krogulec Monokulturowe plantacje topolowe w prowincji Castilla Leon (Hiszpania)‏ Trendy pospolitych ptaków leśnych w krajach Europy Wschodniej (czerwone), Zachodniej (czarne), Południowej (niebieskie) i Północnej (zielone). Sztuczna drągowina sosnowa w Puszczy Noteckiej (Polska)‏ Fot. P. Pawlaczyk

6 Dlaczego Natura 2000? Czy takiej Europy chcemy?
Fot. P. Pawlaczyk Wyasfaltowany brzeg morza w Holandii

7 Natura 2000 to odpowiedź Unii Europejskiej na te zagrożenia
Zrównoważony rozwój Wysoki poziom ochrony środowiska naturalnego „Cel 2010” Natura 2000 to sposób, jak „zrównoważyć” rozwój. W przypadku Polski to narzędzie wdrażania zapisu Konstytucji RP Jedna z podstawowych wartości europejskich – zapisana m. in. w Traktacie Ustanawiającym WE Zobowiązanie UE: „Do roku 2010 zatrzymać utratę różnorodności biologicznej” Natura 2000 to podstawowe narzędzie by osiągnąć ten cel! Fot. P. Pawlaczyk

8 Europejskie „Dyrektywy Przyrodnicze”
„Dyrektywa Ptasia” o ochronie dziko żyjących ptaków /409/EWG z 1979 r.; „Dyrektywa Siedliskowa” w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory - 92/43/EWG z 1992 r. Dyrektywy UE wiążą państwa członkowskie UE co do celu, jaki ma być osiągnięty. Dyrektywy stosują się w zasadzie za pośrednictwem prawa krajowego, do którego muszą być transponowane, lecz w szczególnych przypadkach stosują się także bezpośrednio. Sądy, organy administracji i organy samorządu terytorialnego mają obowiązek tzw. prowspólnotowego działania i prowspólnotowej interpretacji prawa krajowego – muszą w sprawach krajowych orzekać tak, by zrealizować cele dyrektyw.

9 Dyrektywa Ptasia Wszystkie ptaki i ich siedliska podlegają ochronie. Odstępstwa możliwe tylko w trybie indywidualnych zezwoleń, w ściśle określonych warunkach; Na niektóre gatunki wolno polować / odławiać je, ale z ograniczeniami (niektóre metody są niedozwolone, nie wolno polować na ptaki w okresie lęgowym i wędrówek wiosennych); Dla ochrony szczególnie zagrożonych i rzadkich gatunków (tzw. Załącznik 1) oraz ptaków wędrownych, wyznacza się Obszary Specjalnej Ochrony Ptaków wszędzie, przez cały rok! nie można wyłączyć ochrony przepisem prawa, a co najwyżej decyzją w sprawie indywidualnej np. słonka na tokach, gęsi powracające na lęgi „ptasie” obszary Natura 2000

10 Dyrektywa Siedliskowa
Dla ochrony szczególnie zagrożonych i rzadkich gatunków i ekosystemów (siedlisk przyrodniczych) wyznacza się Specjalne Obszary Ochrony Siedlisk, na których obowiązują specjalne przepisy; Zasoby tych gatunków i siedlisk przyrodniczych na terenie całego kraju obejmuje się nadzorem; Szczególnie zagrożone gatunki roślin i zwierząt muszą być skutecznie chronione gatunkowo; Eksploatacja niektórych gatunków jest dozwolona ale pod warunkiem prowadzenia odpowiedniej kontroli; Tworzenie i ochrona korytarzy ekologicznych „siedliskowe” obszary Natura 2000 nie tylko na obszarach Natura 2000! nie można wyłączyć ich ochrony przepisem prawa, a co najwyżej w szczególnych przypadkach decyzją w sprawie indywidualnej „ochrona częściowa” utrzymanie i poprawa spójności sieci Natura 2000

11 Sieć Natura 2000 Obszary „ptasie” (Obszary Specjalnej Ochrony Ptaków)‏
Dwie niezależne części sieci to zaszłość historyczna, częściowo jednak uzasadniona specyfiką biologii ptaków Obszary „ptasie” (Obszary Specjalnej Ochrony Ptaków)‏ OSOP (SPA)‏ Wyznaczane na podstawie dyrektywy ptasiej; dla ochrony ptaków Obszary „siedliskowe” (Obszary Mające Znaczenie dla Wspólnoty  Specjalne Obszary Ochrony Siedlisk)‏ SOOS (pSCI  SCI  SAC)‏ Wyznaczane na podstawie dyrektywy siedliskowej, dla ochrony siedlisk przyrodniczych, roślin i zwierząt z wyjątkiem ptaków Mogą się całkowicie lub częściowo nakładać

12 Niezależne, ale mogą się całkowicie lub częściowo nakładać
Obszary ptasie i siedliskowe Obszary „ptasie” (Obszary Specjalnej Ochrony Ptaków)‏ Obszary „siedliskowe” (Specjalne Obszary Ochrony Siedlisk)‏ Niezależne, ale mogą się całkowicie lub częściowo nakładać Państwo Członkowskie proponuje sieć obszarów i przekazuje propozycję Komisji Europejskiej Komisja analizuje propozycje w ramach tzw. regionów biogeograficznych. Organizowana jest dyskusja w formie tzw. Seminarium Biogeograficznego, sprawdzająca czy poszczególne gatunki i siedliska zostały wystarczająco ujęte; Komisja przyjmuje listę Obszarów Mających Znaczenie Dla Wspólnoty w ramach każdego regionu biogeograficznego; Państwo ustanawia obszary przyjęte przez Komisję jako Specjalne Obszary Ochrony Siedlisk Państwo Członkowskie samodzielnie wyznacza i ustanawia Obszary Specjalnej Ochrony Ptaków na swoim terytorium Państwo informuje Komisję Europejską o wyznaczonych obszarach Zbyt skąpe wyznaczenie obszarów to uchybienie obowiązkom wynikającym z Dyrektywy Zbyt skąpe zaproponowanie obszarów to uchybienie obowiązkom wynikającym z Dyrektywy Aby sieć spełniła wymagania Dyrektywy, musi zawierać wszystkie „Międzynarodowe Ostoje Ptaków”, stosownie do danych naukowych Aby sieć spełniła wymagania Dyrektywy, musi zawierać „reprezentatywną część” zasobów każdego gatunku i siedliska przyrodniczego

13 Kryteria wyznaczania obszarów ptasich
Międzynarodowe kryteria BirdLife International – wspólne dla krajów UE Bazują tylko na danych naukowych o ptakach C1: liczne występowanie gatunków zagrożonych globalnie podgorzałka, orlik grubodzioby, bielik, derkacz, dubelt, wodniczka w Polsce bardziej liberalne podejście dla dość pospolitego derkacza – uwzględniano tylko gdy razem z innymi powodami kwalifikacji lub gdy ekstremalnie wysokie zagęszczenia C2: koncentracja gatunków zagrożonych w UE >1% przelotnej lub europejskiej populacji gatunków z zał. I DP C3: koncentracja innych gatunków migrujących >1% przelotnej populacji gatunku C4: duże koncentracje ptaków wodno-błotnych regularnie występują skupienia >20000 osobników C5: wąskie gardła na szlaku migracji w czasie migracji występuje >5000 bocianów lub >3000 ptaków drapieżnych lub >3000 żurawi C6: główne regionalne (krajowe) lęgowiska gatunków zagrożonych w UE 10 najważniejszych w kraju ostoi lęgowych dla każdego gatunku z zał. I - z tym że dla „gatunków, za które kraj ponosi szczególną odpowiedzialność” (populacja krajowa > 10% populacji UE), każda ostoja obejmująca > 1% krajowej populacji Na podstawie tych kryteriów wyznacza się IBA – ostoje ptaków o randze europejskiej. IBA muszą być desygnowane jako OSOP

14 Seminarium Biogeograficzne
Tylko dla obszarów „siedliskowych” Dla każdego gatunku i typu siedliska występującego w danym kraju i regionie biogeograficznym: Wszystkie dostępne dane naukowe o siedlisku / gatunku (publikacje, inwentaryzacje, dane zaraportowane do KE przy innych okazjach, dane NGO …) vs propozycja sieci Czy sieć: Zawiera odpowiednią część (co najmniej 20-60% - zależnie od unikatowości gatunku/typu siedliska) krajowych zasobów? W pełni odzwierciedla zróżnicowanie ekologiczne typu siedliska / zmienność gatunku ? Dobrze odzwierciedla występowanie w Polsce (nie ma „luk geograficznych”) ? Zawiera „miejsca najważniejsze w kraju” dla danego gatunku / siedliska ? Umożliwi skuteczną ochronę krajowych zasobów ? Seminarium jest przeprowadzane oddzielnie dla osobnych regionów biogeograficznych – w Polsce oddzielnie dla Karpat (4% terytorium Polski, region Alpejski) i dla reszty Polski (96% tertytorium Polski, region Kontynentalny) Ten schemat jest uproszczony. W rzeczywistości może być także diagnoza „SCIENTIFIC RESERVE” – gdy danych o gatunku / typie siedliska jest za mało do wiążącej konkluzji. Oznacza to, że trzeba przeprowadzić odpowiednie badania. Gatunki i siedliska z konkluzją „SCI RES” są zaliczane na poczet ‘współczynnika jakości sieci’, tj. nie obniżają jego oceny OK Nie trzeba proponować dodatkowych obszarów dla tego gatunku / siedliska SIEĆ NIEWYSTARCZAJĄCA ! Trzeba zaproponować dodatkowe obszary dla tego gatunku / siedliska TAK na wszystkie pytania NIE na któreś z pytań Procent gatunków i typów siedlisk, dla których nie trzeba proponować nowych obszarów, to „współczynnik jakości sieci SOO” – syntetyczna ocena postępu danego kraju

15 Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich:
Wyznaczenie obszarów powinno być oparte na danych naukowych i tylko na nich. Wyznaczając obszary nie można brać pod uwagę uwarunkowań gospodarczych i społecznych Ostoje Ptaków o Znaczeniu Międzynarodowym wynikające z danych naukowych muszą być wyznaczone jako OSOP Także do momentu zatwierdzenia/wyznaczenia obszarów, Państwa Członkowskie są obowiązane zapewnić nie pogorszenie ich stanu ekologicznego Orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich wyznacza interpretację przepisów dyrektyw. Należy pamiętać, że orzeczenia Trybunału stają się częścią prawa europejskiego (obowiązuje zasada precedensu, odmiennie niż w prawie polskim). Na państwach UE, w tym także na organach adminsitracyjnych i samorządowych, ciąży obowiązek „prowspólnotowej interpertacji prawa” – są obowiązane m. in. stosować w praktyce orzecznictwo Trybunału w dotychczasowych sprawach. Względem klasyfikacji obszarów ptasich (OSOP), Trybunał orzekł dotychczas m. in: Obowiązku wyznaczenia obszarów specjalnej ochrony ptaków nie można uniknąć powołując się na inne podjęte działania dla ochrony ptaków (wyrok C-3/96 Commission v. Netherlands), Margines swobody, jaki mają państwa członkowskie przy klasyfikacji obszarów specjalnej ochrony ptaków, jest ograniczony kryteriami naukowymi, jakie powinny być zastosowane do wskazania najbardziej odpowiednich obszarów. Państwa członkowskie mają obowiązek klasyfikacji jako OSO wszystkich obszarów, które przy zastosowaniu kryteriów ornitologicznych są najbardziej odpowiednimi dla ochrony danych gatunków. Jako podstawa do oceny wywiązania się poszczególnych państw z wyznaczenia obszarów ptasich, może być użyty „katalog Obszarów Ważnych dla Ptaków - IBA”. Katalog ten, choć nie jest prawnie wiążący, może zostać wykorzystany jako punkt odniesienia umożliwiający przeprowadzenie oceny, czy państwo członkowskie dokonało klasyfikacji jako OSO obszarów wystarczających pod względem liczby i powierzchni w rozumieniu ww. przepisów dyrektywy (wyrok C-3/96 Commission v. Netherlands, C-374/98 Basses Corbieres, C‑378/01 Commission v. Italy, C‑235/04 Commission v. Spain, C‑334/04 Commission vs Grece, C-418/04 Commission v. Ireland, IBA). Obszar spełniający kryteria klasyfikacji jako OSO, nawet jeżeli państwo członkowskie nie dokonało takiej klasyfikacji, musi podlegać środkom ochronnym, o których mowa w artykule 4(4) zdanie pierwsze (C-166/97 Commission v. France). Motywy gospodarcze i rekreacyjne, o których mowa w art. 2 dyrektywy, nie mogą być brane pod uwagę przy klasyfikacji OSO ani przy wyznaczaniu ich granic. Podobnie, przy wyznaczaniu i delimitacji OSO państwa członkowskie nie mogą powoływać się na wymogi gospodarcze, ani z uwagi na interes ogólny, nadrzędny w stosunku do interesu, któremu odpowiada cel ekologiczny realizowany dyrektywą ptasią, ani w zakresie w jakim wymagania te odpowiadają powodom o charakterze zasadniczym wynikającym z nadrzędnego interesu publicznego (wyroki C-44/95 Royal Society for the Protection of Birds, C-355/90 Santona Marshes, C-44/95 Lappel Bank). Państwo członkowskie nie może ograniczać powierzchni SOO lub zmieniać jego granic w sposób, który powodowałby wyłączenie terenów stanowiących schronienie dla gatunków dzikiego ptactwa, których ochrona leżała u podstaw wyznaczenia granic tego OSO (wyrok C-191/05 Moura, Mourão e Barrancos). Obowiązek klasyfikacji OSO nie jest ograniczony przez stan wiedzy naukowej dostępnej w określonej dacie. Jeżeli odpowiednie dane ujawnią się później, to należy dokonać ponownej klasyfikacji OSO. Niezachowanie obszarów wyjątkowych pod kątem ochrony gatunków podlegających ochronie wyłączenie ze względu na fakt, iż ich wyjątkowy charakter ujawnił się jedynie po dokonaniu transpozycji dyrektywy ptasiej, pozostawałoby w sprzeczności z celem skutecznej ochrony ptactwa (wyrok C-209/04 Commission v Austria). Pełne orzecznictwo Trybunału (większość także po polsku) znajdziesz na

16 Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich:
Wybór obszarów siedliskowych musi być dokonany na podstawie kryteriów naukowych. Nie można brać pod uwagę kryteriów społecznych, gospodarczych i lokalnych Proponowane obszary muszą zapewniać jednolite i spójne pokrycie geograficzne, odzwierciedlać zróżnicowanie ekologiczne przedmiotów ochrony (a w przypadku gatunków także genetyczne), zapewniać spójność tak powstałej sieci. Lista obszarów musi być kompletna, tj. musi zapewniać reprezentatywne ujęcie wszystkim siedliskom przyrodniczym z zał. I i wszystkim gatunkom z zał. II DS występującym w danym kraju Orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich wyznacza interpretację przepisów dyrektyw. Należy pamiętać, że orzeczenia Trybunału stają się częścią prawa europejskiego (obowiązuje zasada precedensu, odmiennie niż w prawie polskim). Na państwach UE, w tym także na organach adminsitracyjnych i samorządowych, ciąży obowiązek „prowspólnotowej interpertacji prawa” – są obowiązane m. in. stosować w praktyce orzecznictwo Trybunału w dotychczasowych sprawach. Względem wyznaczania obszarów siedliskowych (SOOS), Trybunał orzekł dotychczas m. in: Państwa członkowskie mają pewien stopień swobody przy wyborze obszarów, które są zaproponowane do uznania przez Komisję jako Obszary o Znaczeniu Wspólnotowym (a następne wyznaczone przez dane państwo jako Specjalne Obszary Ochrony Siedlisk). Swoboda ta jednak jest ograniczona. Wybór obszarów musi być dokonany na podstawie kryteriów naukowych. Proponowane obszary muszą zapewniać jednolite i spójne pokrycie geograficzne, odzwierciedlać zróżnicowanie ekologiczne przedmiotów ochrony (a w przypadku gatunków także genetyczne), zapewniać spójność tak powstałej sieci. Lista musi być kompletna, tj. musi zapewniać reprezentatywne ujęcie wszystkim siedliskom przyrodniczym z zał. I i wszystkim gatunkom z zał. II występującym w danym kraju (wyroki C-67/99 Commission v Ireland, C-71/99 Commission vs Germany, C-220/99 Commission v France) Państwa członkowskie, proponując obszary i ich granice, nie mogą brać pod uwagę wymogów gospodarczych i społecznych ani uwarunkowań regionalnych ani lokalnych. Procedura art. 4 ma bowiem służyć utworzeniu w Europie spójnej sieci Natura Właściwy stan ochrony poszczególnych siedlisk i gatunków, którego osiągnięcie jest celem Dyrektywy, musi być rozumiany w odniesieniu do całego europejskiego terytorium państw członkowskich. Państwa członkowskie, proponując krajowe listy obszarów, nie dysponują precyzyjną wiedzą na temat stanu ochrony poszczególnych gatunków i siedlisk w innych państwach, nie mogą więc swoją decyzją pomijać na liście obszarów ważnych z punktu widzenia ochrony poszczególnych siedlisk i gatunków, ponieważ mogłoby to prowadzić do nie osiągnięcia celu Dyrektywy na poziomie Wspólnoty. W szczególności, Komisja Europejska nie miałaby wówczas pewności, że do celu wskazania Obszarów o Znaczeniu dla Wspólnoty dysponuje wyczerpującą listą obszarów nadających się do sklasyfikowania jako Specjalne Obszary Ochrony Siedlisk, a to powodowałoby ryzyko nie osiągnięcia celu „utworzenia spójnej europejskiej sieci Natura 2000” (wyroki C-371/98 First Corporate Shipping, C-67/99, Commission v. Ireland). Gminy, ani właściciele gruntów, nie mają prawa zaskarżania decyzji Komisji Europejskiej zatwierdzającej wykaz obszarów ważnych dla Wspólnoty (postanowienia Sądu Pierwszej Instancji T-117/05 Rodenbröker v. Commission, T-122/05 Benkö and others v. Commission). Pełne orzecznictwo Trybunału (większość także po polsku) znajdziesz na

17 Projektowanie obszarów Natura 2000 w Polsce
Art. 27. 1. Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska opracowuje projekt listy obszarów Natura 2000, zgodnie z przepisami prawa Unii Europejskiej. 2. Projekt, o którym mowa w ust. 1, wymaga zasięgnięcia opinii właściwych miejscowo rad gmin. Niezłożenie opinii w terminie 30 dni od dnia otrzymania projektu uznaje się za brak uwag. 3. Minister właściwy do spraw środowiska, po uzyskaniu zgody Rady Ministrów, przekazuje Komisji Europejskiej: 1) listę proponowanych obszarów mających znaczenie dla Wspólnoty; 2) szacunek dotyczący współfinansowania przez Wspólnotę ochrony obszarów wyznaczonych ze względu na typy siedlisk przyrodniczych oraz gatunki roślin i zwierząt o znaczeniu priorytetowym; 3) listę obszarów specjalnej ochrony ptaków.”; Opinie są brane pod uwagę, jednak Minister jest związany „przepisami prawa UE” - opinie powołujące się na argumenty społeczne, gospodarcze itp., w świetle orzecznictwa Trybunału, nie będą mogły być uwzględnione Względem wyznaczania obszarów siedliskowych (SOOS), Trybunał orzekł dotychczas m. in: Państwa członkowskie mają pewien stopień swobody przy wyborze obszarów, które są zaproponowane do uznania przez Komisję jako Obszary o Znaczeniu Wspólnotowym (a następne wyznaczone przez dane państwo jako Specjalne Obszary Ochrony Siedlisk). Swoboda ta jednak jest ograniczona. Wybór obszarów musi być dokonany na podstawie kryteriów naukowych. Proponowane obszary muszą zapewniać jednolite i spójne pokrycie geograficzne, odzwierciedlać zróżnicowanie ekologiczne przedmiotów ochrony (a w przypadku gatunków także genetyczne), zapewniać spójność tak powstałej sieci. Lista musi być kompletna, tj. musi zapewniać reprezentatywne ujęcie wszystkim siedliskom przyrodniczym z zał. I i wszystkim gatunkom z zał. II występującym w danym kraju (wyroki C-67/99 Commission v Ireland, C-71/99 Commission vs Germany, C-220/99 Commission v France) Państwa członkowskie, proponując obszary i ich granice, nie mogą brać pod uwagę wymogów gospodarczych i społecznych ani uwarunkowań regionalnych ani lokalnych. Procedura art. 4 ma bowiem służyć utworzeniu w Europie spójnej sieci Natura Właściwy stan ochrony poszczególnych siedlisk i gatunków, którego osiągnięcie jest celem Dyrektywy, musi być rozumiany w odniesieniu do całego europejskiego terytorium państw członkowskich. Państwa członkowskie, proponując krajowe listy obszarów, nie dysponują precyzyjną wiedzą na temat stanu ochrony poszczególnych gatunków i siedlisk w innych państwach, nie mogą więc swoją decyzją pomijać na liście obszarów ważnych z punktu widzenia ochrony poszczególnych siedlisk i gatunków, ponieważ mogłoby to prowadzić do nie osiągnięcia celu Dyrektywy na poziomie Wspólnoty. W szczególności, Komisja Europejska nie miałaby wówczas pewności, że do celu wskazania Obszarów o Znaczeniu dla Wspólnoty dysponuje wyczerpującą listą obszarów nadających się do sklasyfikowania jako Specjalne Obszary Ochrony Siedlisk, a to powodowałoby ryzyko nie osiągnięcia celu „utworzenia spójnej europejskiej sieci Natura 2000” (wyroki C-371/98 First Corporate Shipping, C-67/99, Commission v. Ireland). Gminy, ani właściciele gruntów, nie mają prawa zaskarżania decyzji Komisji Europejskiej zatwierdzającej wykaz obszarów ważnych dla Wspólnoty (postanowienia Sądu Pierwszej Instancji T-117/05 Rodenbröker v. Commission, T-122/05 Benkö and others v. Commission).

18 Przedmiotem ochrony na obszarach są tylko wybrane siedliska przyrodnicze i gatunki …
Fot. Malene Thyssen z Wikipedia Commons GNU FDL Licence, Fot. P. Pawlaczyk Fot. P. Pawlaczyk Fot. P. Pawlaczyk Fot. P. Pawlaczyk Fot. P. Pawlaczyk Fot. P. Pawlaczyk Fot. R. Pielech

19 ... Lecz w praktyce stanowią one „parasol” chroniący także inne komponenty przyrody i krajobrazu
Fot. Marek Szczepanek, z Wikipedia Commons GNU FDL Licence Fot. M. Czasnojć Fot. P. Pawlaczyk Fot. P. Pawlaczyk Fot. B. Sępioł

20 Od Gibraltaru do Estonii …
… funkcjonują jednakowe zasady ochrony sieci Natura Ich strażnikiem jest Komisja Europejska i Trybunał Sprawiedliwości. Dlatego Natura 2000 rzeczywiście działa. Natura 2000 nie zastępuje krajowych systemów ochrony przyrody, ale je uzupełnia i nadaje ochronie przyrody europejską skuteczność Fot. GNY FDL Licence Fot. P. Pawlaczyk

21 Od Orkadów po bułgarskie Rezowo …
Fot. P. Pawlaczyk Sieć prawie obszarów, obejmujących około km2, stanowiąca ponad 20% terytorium Unii Europejskiej. Jest największą zwartą siecią obszarów chronionych na świecie Fot. P. Pawlaczyk 27 państw Unii Europejskiej wspólnie stara się, by wdrażając sieć Natura 2000 zachować dla nas i dla przyszłych pokoleń wspólne dziedzictwo przyrodnicze Natura 2000 to narzędzie Europy służące wdrażaniu idei zrównoważonego rozwoju, Konwencji Berneńskiej, Konwencji o Różnorodności Biologicznej …

22 Natura 2000 w Europie – obszary ptasie
Czerwiec 2008 r.: ok. 4,8 tys. obszarów; ok. 501 tys. km2; średnio 10,3% terytorium … lecz tylko w Belgii, Danii, Estonii, Francji, Holandii, Luksemburgu i Włoszech można uznać, że sieć jest już prawie kompletna Po aktualne dane zob.

23 Natura 2000 w Europie - obszary siedliskowe
Czerwiec 2008 r.: ok. 21,5 tys. obszarów; ok. 648 tys. km2; średnio 13,2% terytorium … lecz tylko w przypadku Danii, Holandii, Włoch, Belgii, Finlandii, Niemiec, Grecji i Szwecji można uznać, że sieć jest już prawie kompletna Po aktualne dane zob.

24 „Barometr” tworzenia obszarów ptasich
w państwach członkowskich UE (stan na czerwiec 2008 r.)‏ pomarańczowe słupki – obszary lądowe, niebieskie słupki – obszary morskie Po aktualne dane zob.

25 „Barometr” tworzenia obszarów siedliskowych
w państwach członkowskich UE (stan na czerwiec 2008 r.)‏ pomarańczowe słupki – obszary lądowe, niebieskie słupki – obszary morskie Po aktualne dane zob.

26 Zaawansowanie tworzenia obszarów siedliskowych
w państwach członkowskich UE (stan na czerwiec 2008 r.)‏ „współczynnik jakości sieci SOO” na podstawie wyników seminariów biogeograficznych Kolory pokazują datę akcesji Po aktualne dane zob.

27 Historia wyznaczania obszarów ptasich
W Polsce: do wyznaczono 141 obszarów specjalnej ochrony ptaków, zajmujących łącznie 15,6,5% terytorium. Sieć OSO jest bliska ukończenia. Jest obecnie tożsama z „katalogiem IBA 2004”. Rozważane jest jeszcze wyznaczenie ok. 10 obszarów, których potrzeba wynikała z najnowszych badań Po aktualne dane zob.

28 Historia wyznaczania obszarów siedliskowych
Polska: do r. zgłosiła Komisji Europejskiej 364 obszary „siedliskowe”, zajmujące łącznie 8,1% terytorium. 193 najwcześniej zgłoszone obszary są zatwierdzone przez KE, pozostałe zostaną zatwierdzone na przełomie 2008/2009 Podobnie jak w innych państwach sieć nie jest ukończona - dalsze obszary są jeszcze potrzebne, by zapewnić reprezentatywne ujęcie gatunków i siedlisk Zorganizowana przez MŚ dyskusja wykazała, że tylko dla 31% gatunków i siedlisk sieć nie wymaga uzupełnienia Po aktualne dane zob.

29 Natura 2000 w Polsce – stan aktualny
Statystyka – stan na Obszary Specjalnej Ochrony Ptaków: 141 obszarów ha 15,59 % terytorium Specjalne Obszary Ochrony Siedlisk: 364 obszary, w tym 193 zatwierdzone przez Komisję (zatwierdzenie pozostałych oczekiwane na przełomie 2008/2009) ha 8,10 % terytorium Obszary Natura 2000 razem: 498 obszarów ha 18,09% terytorium

30 Wstępna lista potencjalnych obszarów uzupełniających braki
„Uzupełnienie 2009”dla obszarów siedliskowych Krajowe seminarium „w stylu Seminarium Biogeograficznego” (kwiecień 2008) - „współczynnik jakości sieci” oszacowany nieoficjalnie = 31% - zidentyfikowano, dla jakich gatunków / siedlisk i w jakich województwach sieć wymaga uzupełnienia - zgodne konkluzje ekspertów NGO i ekspertów rządowych Wstępna lista potencjalnych obszarów uzupełniających braki zbliżona do Shadow List’ 2008 Wojewódzkie Zespoły Specjalistyczne Zadanie: ostateczne opracowanie takich propozycji nowych obszarów, które uzupełnią zidentyfikowane braki Ostateczna lista obszarów uzupełniających braki - planowane zgłoszenie do KE: do września 2009 - planowane zatwierdzenie przez KE: przełom 2010/2011 - aktualny stan prac: Do czasu zatwierdzenia obszarów przez KE nie można – nawet wyjątkowo - zezwalać na przedsięwzięcia które mogłyby znacząco negatywnie oddziaływać na potencjalne obszary Natura 2000 Projekty, które mogłyby wywrzeć takie oddziaływanie, nie mogą być finansowane z żadnych środków UE

31 Np. w Hiszpanii … Fot. by Miguel Ángel Llamazares … obszary ptasie zajmują 18% terytorium kraju, a siedliskowe - 22%

32 W Słowenii: … obszary ptasie zajmują 23% terytorium …
… a siedliskowe – 32% Fot.

33 Szczegóły wdrażania w państwach UE: linki na http://ec. europa

34 Przykłady obszarów Natura 2000
Puszcza Białowieska jest ostatnim naturalnym lasem nizinnym w Europie. Jest to zarówno obszar ptasi, jak i siedliskowy Natura2000 we wspólnych granicach (PLC200004)‏ Fot. J. Kujawa-Pawlaczyk Najważniejsze przedmioty ochrony to żubr oraz gatunki „naturowych” ptaków i owadów związanych z lasem naturalnym, nie zagospodarowanym – mają one tu często swoje jedyne stanowiska albo najsilniejsze populacje w Polsce.

35 Przykłady obszarów Natura 2000
Lasy Iławskie Duży kompleks leśny z licznymi jeziorami jest dogodnym obszarem gniazdowania tych ptaków drapieżnych, w których diecie istotną część stanowią ryby: bielika, rybołowa i kań. Rozległe lasy ze starymi drzewami to lęgowiska także innych gatunków ptaków drapieżnych, wśród nich orlika krzykliwego i trzmielojada. Jest to obszar ptasi (PLB280005), choć planowane jest uznanie jego części także za ostoję siedliskową

36 Przykłady obszarów Natura 2000
Dolina Środkowego Bugu Obejmuje duży fragment doliny jednej z największych polskich rzek wraz z jej naturalnymi brzegami i wykształconymi pod wpływem wielowiekowej tradycyjnej gospodarki rolnej łąkami i pastwiskami, stanowiącymi siedliska ptaków. Występuje tu bogactwo ptaków charakterystycznych dla łąk, mokradeł i lasów łęgowych. W sieci Natura2000 jest to obszar ptasi (PLB030003)‏

37 Przykłady obszarów Natura 2000
Ławica Słupska to jedyne na polskich wodach morskich miejsce masowego występowania zbiorowisk roślinności dennej, związanych ze specyficznym, kamienistym, twardym i stabilnym dnem. Zbiorowiska te charakteryzują się dużą naturalnością. Jest to złożony ekosystem powiązanych ze sobą gatunków roślinności morskiej, zbiorowisk bezkręgowców, ryb oraz zimujących ptaków, korzystających z płytko znajdującej się bazy pokarmowej. W ramach sieci Natura 2000 jest to zarówno obszar ptasi jak i siedliskowy we wspólnych granicach (PLC990001).

38 Przykłady obszarów Natura 2000
Jeziora Szczecineckie to obszar siedliskowy (PLH320009) chroniący kompleks wielu siedlisk przyrodniczych: jezior różnych typów, buczyn, borów bagiennych i torfowisk wysokich. W obszarze znajduje się najlepiej zachowanych w Polsce torfowisko wysokie typu bałtyckiego – Bagno Kusowo. Natura 2000 pomogła ocalić go przed przeznaczeniem do eksploatacji torfu.

39 Przykłady obszarów Natura 2000
Ostoja Świdnik (PLH060021) obejmuje trawiastą płytę lotniska, która jest regularnie koszona i wyrównywana. Obszar jest szczególnie cenny z europejskiego punktu widzenia ponieważ swoje siedliska mają tu bardzo rzadkie w Polsce susły perełkowane, uznane za gatunek priorytetowy. Stanowisko susła powstało w wyniku przypadkowego sztucznego wsiedlenia, ale dziś jest to największa kolonia tego gatunku w UE. Status obszaru Natura 2000 już pomógł ocalić to miejsce przed zniszczeniem: plany rozbudowy lotniska zostały zmienione tak, że nie będzie ono przeszkadzać susłom. Fot. J. Krogulec

40 Przykłady obszarów Natura 2000
Obszar siedliskowy Sztolnie w Senderkach zajmuje 0,5 km², w Sieci Natura 2000 ochroni on siedliska (miejsca zimowania) nietoperzy (PLH060020). Na ostoję składa się kilka komór powstałych po wydobyciu piaskowca. Sztolnie mają mikroklimat sprzyjający zimowaniu nietoperzy Stwierdzono tu zimowanie 9 gatunków nietoperzy, występują między innymi: • Mopek, • Nocek Bechsteina, • Nocek duży, • Nocek łydkowłosy.

41 Przykłady obszarów Natura 2000
Kościół w Konradowie (PLH020008) To przykład maleńkiego obszaru chroniącego kolonię rozrodczą nietoperzy. Znajduje się w województwie dolnośląskim, na terenie gminy Lądek Zdrój. Nietoperze zamieszkują wieżę i strych kościoła. Jedną z największych kolonii rozrodczych, liczących około osobników, założyły tu nocki duże. Licznie występuje tu również gacek brunatny. Z punktu widzenia ochrony gatunków nietoperzy, taki obszar powinien być jednak uzupełniony o tereny wokół, na których nietoperze żerują.

42 Jak funkcjonuje obszar Natura 2000?
Obszar ochrony, a nie obszar chroniony Cel = Właściwy Stan Ochrony Ochrona „celowościowa” a nie system zakazów Formy i sposoby ochrony nie są z góry dane, ale elastycznie dostosowane do celu Ochronie podlega nie cały obszar, ale konkretne siedliska i gatunki na nim. Z drugiej strony, ograniczenia oraz działania ochronne, niezbędne dla ochrony obszaru, mogą wykraczać poza jego granice Wymogi ochrony nie ostrzejsze, niż to naprawdę niezbędne dla siedlisk i gatunków! Gatunku nie ubywa, jego siedlisko jest w dobrym stanie, są perspektywy że zachowa się też w przyszłości. Siedliska nie ubywa, zachowana struktura i funkcje (w tym procesy ekologiczne, różnorodność biologiczna), są perspektywy że tak będzie także w przyszłości Nie ma żadnych z góry narzuconych zakazów. Na każdym z obszarów należy indywidualnie zastosować środki (w tym regulacje planistyczne, zakazy i działania ochronne) takie i tylko takie, by osiągnąć cel ochrony „Ochrona przez właściwe użytkowanie”, ochrona przez modyfikacje sposobu zagospodarowania, ochrona czynna i ochrona ścisła powinny być stosowane zależnie od potrzeb siedlisk i gatunków. Dla siedlisk półnaturalnych ochrona nie wyklucza gospodarczego użytkowania, a czasem wręcz go wymaga

43 Jak funkcjonuje obszar Natura 2000?
Obowiązek ochrony Obowiązek analizowania Zakaz szkodzenia Zakaz zakazywania Państwo jest obowiązane podjąć wszelkie działania (także ochronę czynną) konieczne dla skutecznej ochrony gatunków i siedlisk przyrodniczych w obszarze. Nie można braku właściwej ochrony usprawiedliwiać np. lukami w krajowym prawodawstwie. Każdy plan, przedsięwzięcie lub działanie musi być rozważone pod kątem wpływu na obszar, z punktu widzenia celów jego ochrony Plany, przedsięwzięcia ani działania, które wpływałyby znacząco negatywnie na obszar, w zasadzie nie mogą być wdrożone (wyjątek: jeżeli są niezbędne dla zrealizowania nadrzędnego interesu publicznego i jednocześnie udowodniono, że nie można tego interesu zrealizować w inny, nie szkodzący obszarowi sposób; wówczas konieczne są kompensacje)‏ W żaden sposób nie są ograniczane plany, przedsięwzięcia ani działania, które nie wpływają negatywnie na obszar z punktu widzenia celów jego ochrony Zasada przezorności: nie rozwiane wątpliwości muszą być interpretowane na korzyść środowiska, a nie na korzyść projektu!

44 Prawo polskie Minister – wyznacza obszary, zatwierdza plan ochrony
GDOŚ – opracowuje listę obszarów, nadzoruje ochronę, składa raporty do KE RDOŚ – koordynuje, zatwierdza plan zadań ochronnych, uzgadnia przedsięwzięcia RDOŚ, dyrektor Urzędu Morskiego, dyrektor parku narodowego – sprawuje nadzór, sporządza projekt planu zadań ochronnych i planu ochrony Działanie mogące negatywnie wpłynąć na obszar jest zakazane, za wyjątkiem: przedsięwzięć dla których zostało przeprowadzone postępowanie OOŚ i wydana decyzja zezwalająca na przedsięwzięcie innych działań dla których wydane zostało zezwolenie wojewody w trybie art. 34 Można zezwolić na działanie lub przedsięwzięcie negatywnie wpływające na obszar tylko wtedy gdy jednocześnie: istnieją konieczne wymogi nadrzędnego interesu publicznego (nie każdy interes publiczny!); nie ma rozwiązań alternatywnych (zostały usunięte wszystkie racjonalne wątpliwości że takie rozwiązania można by znaleźć)‏ W przypadku zezwolenia na takie działanie, konieczna jest kompensacja przyrodnicza. W przypadku działania bez zezwolenia, RDOŚ ma obowiązek jego wstrzymania i nakazania przywrócenia stanu poprzedniego Działalność związana z utrzymaniem urządzeń i obiektów służących bezpieczeństwu przeciwpowodziowemu oraz działalność gospodarcza, rolna, leśna, łowiecka i rybacka, wędkarstwo: nie podlega ograniczeniu, jeżeli nie wpływa negatywnie na cele ochrony; może podlegać ograniczeniu, jeżeli wpływa negatywnie na cele ochrony

45 Pomocą w interpretacji prawa są opracowania publikowane przez Komisję Europejską
Obowiązującym prawem (również w Polsce!) są wyroki Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich. Organy państwa i samorządu mają obowiązek tzw. prowspólnotowej interpretacji prawa, są więc związane precedensami tego orzecznictwa

46 Planowanie ochrony obszaru Natura 2000
Plan zadań ochronnych: sporządzany dla każdego obszaru Natura 2000 (z wyjątkiem obszarów morskich), w ciągu 6 lat od jego wyznaczenia lub zatwierdzenia sporządzany na okres 1-10 lat sporządzany w ciągu kilku miesięcy-1 roku ustanawiany w trybie zarządzenia RDOŚ na podstawie istniejącej, nawet niepełnej wiedzy i prostego rozpoznania terenowego stanu przedmiotów ochrony jest prostą, ale niekoniecznie kompletną „listą rzeczy do pilnego zrobienia”, koniecznych z punktu widzenia przedmiotów ochrony może wskazywać potrzeby zmian w istniejących studiach i planach zagospodarowania przestrzennego, usuwając w ten sposób „pułapki na inwestorów” – jednak analiza nie musi być kompletna może wskazywać na konieczność opracowania planu ochrony dla całości lub części obszaru Plan ochrony: dla obszaru Natura 2000 lub jego części, w razie potrzeby sporządzany na okres 20 lat ustanawiany w trybie rozporządzenia Ministra sporządzany na podstawie kompletnej wiedzy – wymaga wykonania niezbędnej inwentaryzacji, ekspertyz itp.; sporządzenie może wymagać 1-2 lat ustala na dłuższy okres „stabilne reguły ochrony obszaru” - może ustalać, „gdzie można się budować”, a także jakie warunki musi spełniać prowadzona gospodarka, by nie wpływać negatywnie na obszar powinien dokonywać kompletnej analizy istniejących studiów i planów zagospodarowania przestrzennego, wskazując wszystkie potrzebne w nich zmiany powinien określać warunki brzegowe względem przyszłych studiów i planów, a także względem innych przyszłych działań w obszarze – podmiotom działającym w obszarze daje przewidywalność, jak ich działania będą oceniane z punktu widzenia Natury 2000

47 Planowanie ochrony obszaru Natura 2000
Uspołecznienie planowania: Postępowanie z udziałem społeczeństwa Zapewnienie udziału zainteresowanych osób i podmiotów prowadzących działalność w siedliskach przyrodniczych i siedliskach gatunków Wymagane przed ustanowieniem planu zadań ochronnych i planu ochrony Publiczne ogłoszenie projektu planu (internet !) Każdy ma prawo wnieść uwagi i wnioski, które muszą być rozważone Obowiązkowe w procesie sporządzania planu zadań ochronnych i planu ochrony Np. metoda warsztatowa, dyskusja publiczna albo dyskusja elektroniczna

48 Możliwości finansowania ochrony obszarów Natura 2000
Instrument LIFE+; Fundusze Strukturalne (Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, Europejski Fundusz Społeczny); Fundusz Spójności; Europejski Fundusz Rolny Rozwoju Obszarów Wiejskich (EAFRD); Europejski Fundusz Rybactwa (EFF); Instrumenty Przedakcesyjne; Europejski Instrument Sąsiedztwa i Partnerstwa (ENPI); Ramowy Program Badań i Rozwoju Technicznego (RTD); Ramowy Program Konkurencyjności i Innowacji (CIP); (Europejski Bank Inwestycyjny , Europejski Fundusz Inwestycyjny, EBOR)‏ Budżet państwa NFOŚiGW WFOŚiGW EkoFundusz

49 Więcej o finansowaniu:
Oficjalny podręcznik Komisji Europejskiej: Przyszłość: internetowe narzędzie doradcze (w budowie) Instrument LIFE+:

50 Działania finansowane przez LIFE:
Publikacje z serii „LIFE Focus” (dostępne do ściągnięcia na stronie internetowej LIFE) opisują przykłady najlepszych projektów, tworząc „podręcznik ochrony przyrody w obszarach Natura 2000” Strona internetowa LIFE zawiera „bazę dobrych praktyk” i opisy dobrych projektów

51 Korzyści z bycia w Naturze 2000
Wyłączny dostęp do instrumentu LIFE+ Nature na działania ochrony przyrody; Preferencja w dostępie do środków Priorytetu V PO „IiŚ” na ochronę przyrody; Dodatkowa punktacja w kwalifikacji wniosków do PO „IiŚ” na monitoring środowiska, racjonalizację gospodarki odpadami, BAT i ochronę powietrza w przedsiębiorstwach Możliwość uzyskania dotacji na sieć kanalizacyjną nawet gdy wskaźnik koncentracji < 120 osób/km sieci Synergia z ochroną Natury 2000 – a tym samym z jedną z podstawowych polityk EU – wzmacnia argumentację na rzecz finansowania wszelkich innych proekologicznych projektów; Podwyższone o 5-15% płatności rolnośrodowiskowe za pakiety ochrony cennych siedlisk przyrodniczych; Natura 2000 chroni przyrodę i pośrednio krajobraz – chroni podstawową bazę do rozwoju turystyki; Możliwość wykorzystania jako eco-labeling

52 Więcej … Natura 2000 na stronach Komisji Europejskiej. M. in. aktualny stan tworzenia sieci w Europie („barometr Natura 2000”), podręczniki interpretacyjne Komisji, ulotki i broszury o Naturze 2000, listy zatwierdzonych obszarów wg regionów biogeograficznych Oficjalna polska strona o obszarach Natura Mapy obszarów i dane jakie Ministerstwo Środowiska posiada o obszarach