Najważniejsze problemy związane z rozwojem cywilizacji

Prezentacja na temat: "Najważniejsze problemy związane z rozwojem cywilizacji"— Zapis prezentacji:

1 Najważniejsze problemy związane z rozwojem cywilizacji

2 Woda – kierunki ochrony
Ilościowa ochrona wód polega na prawidłowej ich eksploatacji tak, aby zachowana została równowaga hydrodynamiczna między ilością wody czerpanej a zasilaniem Jakościowa ochrona wód polega na zabezpieczeniu ich przed zanieczyszczeniem lub skażeniem i na niedopuszczeniu do powstawania powierzchniowych źródeł zanieczyszczenia 2

3 Woda – ochrona ilościowa
ustalenie naturalnych rejonów deficytowych ustalenie zasobów wód w poszczególnych rejonach i formacjach wodonośnych i warunków hydrogeologicznych analiza warunków hydrogeologicznych i prognoza wpływu poboru określonej ilości wody na stosunki ilościowe zasobów większe wykorzystanie brzegowej i dennej infiltracji wód rzecznych i jeziornych sztuczne wzbogacanie podziemnych poziomów wodonośnych przez wtłaczanie do nich wód powierzchniowych stała rejestracja poboru wód podziemnych i kontrola ilościowego i jakościowego stanu eksploatacyjnych zasobów wykorzystania wód kopalnianych przez przemysł po ich wcześniejszym uzdatnieniu 3

4 Woda – ochrona jakościowa
poprawa stanu sanitarnego wokół kopalnych ujęć na wsi odprowadzania do gruntu wyłącznie ścieków oczyszczonych instalowanie w kominach fabrycznych filtrów pochłaniających szkodliwe substancje lokalizowanie śmietnisk wyłącznie w miejscach gdzie wody podziemne są izolowane warstwami wodoszczelnymi stosowanie w rolnictwie wyłącznie substancji szybko rozkładających się do nawożenia i ochrony roślin 4

5 Woda – ochrona przed zanieczyszczeniami
stosowanie bezściekowych technologii w produkcji przemysłowej napowietrzanie wód stojących zamykanie obiegów wodnych w cyklach produkcyjnych i odzysk wody ze ścieków utylizacja wód kopalnianych oraz powtórne wtłaczanie tych wód do górotworu zabezpieczanie hałd i wysypisk śmieci oczyszczanie ścieków i unieszkodliwianie osadów ściekowych 5

6 Woda – ochrona przed zanieczyszczeniami
likwidacja ognisk zagrożenia uzdatnianie lub oczyszczanie wody w gruncie strefy ochronne sieci obserwacyjno-kontrolne zwiększenie retencji wód poprzez zalesienia czy zadrzewienia zlewni wykonywanie kanalizacji opaskowej wokół jezior 6

7 Woda – ochrona przed zanieczyszczeniami
nie przekraczanie pojemności turystycznej cieku, monitoring wód szczególnie badania zawartości tlenu aby nie dopuścić do deficytu lub wyczerpania jego zasobów oczyszczanie wód opadowych w specjalnych separatorach, przetrzymywanie jej w zbiornikach retencyjnych i w określonych sytuacjach zagospodarowywanie (rozsączanie, retencja, infiltracja podziemna lub powierzchniowa, rozdeszczowanie na terenach zielonych, woda przeciwpożarowa 7

8 Ścieki wody zużyte wskutek działalności życiowej lub zawodowej człowieka oraz ścieki opadowe bytowo-gospodarcze przemysłowe deszczowe ŚCIEKI MIEJSKIE 8

9 Schemat oczyszczania ścieków
~ 0,5 mgO2/l O2 Oczyszczanie mechaniczne Oczyszczanie biologiczne tlenowe Oczyszczanie biologiczne tlenowo-beztlenowe NO3- PO43- 9

10 Ścieki – I stopień Cedzenie Sedymentacja zanieczyszczeń mineralnych
Flotacja Sedymentacja zanieczyszczeń organicznych Tu usuwa się części stałe, bo bakterie odżywiają się najlepiej substancjami rozpuszczonymi. 10 10

11 Metody oczyszczania ścieków – mechaniczne

12 Ścieki – II stopień Dostarczanie tlenu (~ 50% kosztów)
Złoża biologiczne Osad czynny 12

13 Metody oczyszczania ścieków – biologiczne

14 Ścieki – III stopień Usuwanie związków biogennych:
nitryfikacja i denitryfikacja Defosfatacja Oczyszczanie chemiczne NorgNH3NO2NO3;;NO3N2 gaz 14 14

15 Metody oczyszczania ścieków – chemiczne

16 Odnowa wody Zespół jednostkowych procesów technologicznych doczyszczania ścieków w celu ich wtórnego wykorzystania jako wody przemysłowej, dla potrzeb rolnictwa, a także w celu ochrony zbiorników wodnych przed eutrofizacją 16

17 Eutrofizacja wzbogacenie wód w mineralne składniki pokarmowe, masowy rozwój roślin wodnych stymulowany przez te składniki oraz skutki nadmiernej produkcji substancji organicznej w wodach 17

18 Eutrofizacja rozumie się przez to wzbogacanie wody biogenami, w szczególności związkami azotu lub fosforu, powodującymi przyspieszony wzrost glonów oraz wyższych form życia roślinnego, w wyniku którego następują niepożądane zakłócenia biologicznych stosunków w środowisku wodnym oraz pogorszenie jakości tych wód wg Pw 18

19 Eutrofizacja – przyczyny
Stały dopływ związków pokarmowych C, N, P Stężenia graniczne: 0,3 mg N/l 0,03 mg P/l (jeziora: 0,02 mg P/l) Przeciwdziałanie – usuwanie mineralnych składników pokarmowych: Racjonalne nawożenie gleb Ograniczanie spływów z terenów rolniczych… 19

20 Eutrofizacja – symptomy
Odtlenienie wód Wzrost liczebności i zakwity glonów Zmiana przezroczystości wody Zwiększenie liczebności organizmów zwierzęcych przy dużym uproszczeniu gatunkowym 20

21 Eutrofizacja – etapy przebiegu
Zakwit Wyczerpanie składników pokarmowych i zamieranie zakwitu Mineralizacja Wyczerpanie tlenu Obumieranie flory i fauny wodnej. 21

22 Powietrze - zanieczyszczenia
w krajach o wysokim stopniu rozwoju motoryzacji: pojazdy mechaniczno-spalinowe (60% wszystkich zanieczyszczeń), przemysł, elektrownie cieplne, lokalne narzędzia grzewcze 22

23 Powietrze - zanieczyszczenia
w krajach o niskim stopniu rozwoju motoryzacji: przemysł, energetyka, elektrownie cieplne urządzenia grzewcze pojazdy mechaniczno-spalinowe 60% wszystkich zanieczyszczeń 23

24 Powietrze - zanieczyszczenia
CO2 SOx pyły NOx Węglowodory Freony O3 metale ciężkie 24

25 Powietrze – skutki zanieczyszczeń
efekty globalne efekt cieplarniany, zmiany klimatyczne destrukcja warstwy ozonowej efekty transgraniczne kwaśne deszcze eutrofizacja, defoliacja, zakwaszenie gleb, jezior, rzek perturbacje klimatyczne i meteorologiczne efekty lokalne choroby zwierząt i roślin, zdrowie ludzi i zwierząt korozja, destrukcja powierzchni budowlanych smogi miejskie 25

26 WWA wykazują silną tendencję do adsorpcji na powierzchni cząstek pyłowych powodują choroby nowotworowe Międzynarodowa Agencja do Badań nad Rakiem (IARC) w 1983 uznała za rakotwórcze w stosunku do ludzi i zwierząt 30 WWA, między innymi benzo(a)piren i benzo(a)antracen

27 Dioksyny i furany grupa związków w skład której wchodzą polichloro- i polibromopochodne dibenzo-p-dioksyny i dibenzofuranu działają silnie mutagennie, naruszając właściwą strukturę kodu genetycznego rozmnażających się komórek żywych organizmów działają również teratogennie

28 Związki siarki Zanieczyszczenie atmosfery powodują gazowe związki siarki - SO2, SO3, H2S, kwas siarkowy H2SO4 i siarczany(VI) różnych metali Żródła: paliwa stałe i płynne (np. węgiel, ropa naftowej) - elektrociepłownie, elektrownie cieplnych silniki spalinowe 28

29 Związki siarki Największy udział w emisji SO2 ma przemysł paliwowo-energetyczny Opalana węglem elektrownia o mocy 1000 MW emituje do atmosfery w ciągu roku ton siarki, głównie w postaci SO2 KWAŚNE DESZCZE SMOG 29

30 Tlenki azotu N2O, NO, N2O3, NO2, N204, N2O5, NO3, N2O6 Źródła:
naturalne składniki atmosfery procesy produkcyjnych (obróbka wysokotermiczna, komory paleniskowe elektrowni) silniki spalinowe KWAŚNE DESZCZE SMOG DZIURA OZONOWA 30

31 Ditlenek węgla materiał do budowy substancji organicznej w roślinach zawierających chlorofil tworzy naturalną warstwę izolacji termicznej wokół kuli ziemskiej powyżej stężenia 300 cm3/m3 staje się on zanieczyszczeniem EFEKT CIEPLARNIANY 31

32 Efekt cieplarniany zaburzenie równowagi w bilansie energii dochodzącej do powierzchni Ziemi wskutek promieniowania słonecznego a ilością energii opuszczającej atmosferę ziemską „efekt szklarniowy” Średnia roczna temperatura ziemi w ciągu ubiegłego stulecia wzrosła o 0,5oC. Modele komputerowe przewidują przy podwojeniu obecnego poziomu CO2 wzrost temperatury o 3oC. Warstwa gazów otaczająca powierzchnię Ziemi działa podobnie jak dach szklarni: przepuszcza promieniowanie widzialne, lecz zatrzymuje promieniowanie podczerwone. 32 32

33 Efekt cieplarniany 33

34 34

35 Efekt cieplarniany - gazy
w 50% emisja gazów cieplarnianych jest pochodzenia antropogenicznego wpływ gazów na efekt cieplarniany: dwutlenek węgla % metan % freony i halony % ozon % podtlenek azotu % para wodna % 35

36 Efekt cieplarniany 36

37 Efekt cieplarniany Jedyną możliwością zahamowania procesów zmian klimatu jest istotna redukcja emisji gazów cieplarnianych. W przypadku CO2: oszczędność używania wszelkich postaci energii zwiększenie sprawności wytwarzania energii elektrycznej i cieplnej szersze wykorzystanie energii odnawialnych większe wykorzystanie energii jądrowej 37

38 Efekt cieplarniany W ramach działań strategicznych ograniczania efektu cieplarnianego konieczne jest: zmniejszenie tempa wycinania lasów (szczególnie region tropikalny) zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych ograniczenie emisji zanieczyszczeń przez przemysł ograniczenie zwałowisk odpadów komunalnych 38

39 Smog dymomgła 1948 r., Belgia – 63 ofiary 1950 r., Meksyk – 22 ofiary
1952 r., Londyn – 3900 ofiary smog kwaśny – skondensowana para wodna na cząsteczkach pyłów i dymów 1957 r., Los Angeles smog fotochemiczny – tworzy się przy dużym stężeniu tlenków azotu, węgla i nienasyconych węglowodorów, pochodzących głównie ze spalin samochodowych. Pod wpływem promieni słonecznych związki te ulegają reakcjom fotochemicznym tworząc toksyczne substancje Nienaturalne zjawisko atmosferyczne polegające na współwystępowaniu zanieczyszczeń powietrza spowodowanych działalnością człowieka oraz niekorzystnych naturalnych zjawisk atmosferycznych: znacznej wilgotności powietrza (mgła) i braku wiatru 39 39

40 Smog w Santiago de Chile
30 h po deszczu 1 h po deszczu 40

41 Beijing - VIII 2008 r. 41

42 Smog - zagrożenia alergie astma oraz jej napady
zaostrzenie przewlekłych zapaleń oskrzeli i płuc niewydolność oddechowa 42

43 Kwaśne deszcze kwasy S i N
paleniska (reakcja gazów atmosferycznych), silniki spalinowe zakwaszenie gleb 43

44 Kwaśne deszcze 44

45 Kwaśne deszcze - skutki
zaburzenie łańcuchów pokarmowych i bioróżnorodności choroby ludzi i zwierząt obumieranie roślin niszczenie budowli 45

46 Sudety 46

47 Ozon 10 % w dolnej troposferze 90 % w stratosferze: UV
10% ozonu  zachorowań na raka skóry o 26% 47

48 Halony i freony Halony – fluoro-, bromo- i chloropochodne węglowodorów (np. Halon bromochlorodifluorometan - CF2ClBr) Freony – chloro- i fluoropochodne węglowodorów alifatycznych (np. R-12 dichlorodifluorometan - CCl2F2) CH2F + hv  CH2* + F*; F* + O3  FO* + O2; FO* + O3  2O2 + F* 48 48

49 Wskaźnik ODP ozone depletion potential – potencjał niszczenia ozonu – stosunek destrukcji ozonu spowodowany przez daną substancję do destrukcji spowodowanej przez substancję bazową za jaką uważa się freon-11 CFCl3 o ODP=1 CCl4 ODP=1,1 Halon 1211 (CF2ClBr) ODP = 3, halon-1301 (CBrF3) ODP=10 49

50 Dziura ozonowa 50

51 Dziura ozonowa - Antarktyda
51

52 Dziura ozonowa - Europa
52

53 Powietrze – ochrona polega na zapewnieniu jak najlepszej jego jakości, w szczególności przez: utrzymanie poziomów substancji w powietrzu poniżej dopuszczalnych dla nich poziomów lub co najmniej na tych poziomach zmniejszanie poziomów substancji w powietrzu co najmniej do dopuszczalnych, gdy nie są one dotrzymane 53

54 Powietrze – oczyszczanie gazów odlotowych
odpylanie absorpcja i adsorpcja katalityczne utleniane i redukcja 54

55 Hałas dźwięki o częstotliwościach od 16 Hz
do Hz (art. 3 pkt. 5 Poś) 55

56 Klasyfikacja hałasów Powyżej 130 dB 85 – 130 dB 70 – 85 dB 35 –70 dB
powodują trwałe uszkodzenie słuchu, wywołują pobudzenie do drgań organów wewnętrznych człowieka powodując ich schorzenia. 85 – 130 dB powodują liczne schorzenia organizmu ludzkiego, uniemożliwiają zrozumiałość mowy nawet z odległości 0,5 m 70 – 85 dB wpływają na znaczne zmniejszenie funkcjonalności człowieka, mogą być szkodliwe dla zdrowia i powodować uszkodzenie słuchu, 35 –70 dB wpływają na zmęczenie układu nerwowego człowieka, poważnie utrudniają zrozumiałość mowy, zasypianie i wypoczynek Poniżej 35 dB nieszkodliwe dla zdrowia, po dłuższym czasie mogą być denerwujące 56

57 Ochrona przed hałasem polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu akustycznego środowiska, w szczególności poprzez: utrzymanie poziomu hałasu poniżej dopuszczalnego lub co najmniej na tym poziomie zmniejszanie poziomu hałasu co najmniej do dopuszczalnego, gdy nie jest on dotrzymany (art. 112 Poś) 57

58 Źródła hałasu w środowisku
komunikacja samochodowa, tramwajowa, lotnicza, kolejowa parkingi, zajezdnie autobusowe i tramwajowe zakłady przemysłowe, rzemieślnicze i usługowe obiekty publiczne związane z hałaśliwą działalnością: stadiony tereny zabaw, dyskoteki, kluby muzyczne imprezy okolicznościowe: koncerty, występy uliczne tereny budowy 58

59 Ochrona przed hałasem maks. 40 dB w nocy w uzdrowisku
maks. 65 dB w śródmieściu miasta pow mieszkańców (Rozp. MŚ z r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku Dz. U. z 2007 r., Nr 120, poz. 826) w razie przekroczenia dopuszczalnych poziomów hałasu starosta wydaje decyzję o dopuszczalnym poziomie hałasu (art. 115 a Poś) 59

60 Ochrona przed hałasem źródło drgań – minimalizacja emisji
drogi transmisji – izolacja akustyczna (ekranizacja) receptory (człowiek, środowisko) – ograniczenie imisji (selekcja operatorów, ochrona osobista, ograniczenie czasu ekspozycji itp.) 60

61 Wpływ zanieczyszczeń atmosfery

62 Gleba - zagrożenia erozja (proces niszczenia powierzchni terenu przez wodę, wiatr, siłę grawitacji i działalność człowieka) odpady i odcieki biologiczne 62

63 Gleba – degradacja Zniekształcenie jednego lub wielu czynników środowiska pogarszające: warunki wzrostu i plonowania roślin uprawnych skład gatunkowy roślinności wartości użytkowe ekologiczne funkcjonowanie 63

64 Gleba – formy degradacji
Wadliwy sposób użytkowania Erozja wodna i powietrzna Przesuszenie lub przewodnienie Mechaniczne niszczenie Chemiczne zanieczyszczenie i zasolenie Zubożenie w składniki pokarmowe Zakwaszenie lub alkalizacja Mechaniczne zanieczyszczenia Zanieczyszczenie chorobotwórczymi mikroorganizami 64

65 Gleba – ochrona Przeciwdziałanie erozji:
Osłona i wiązanie powierzchni gruntu poprzez rosnącą na niej roślinność Właściwa uprawa (agrotechnika przeciwerozyjna) Właściwe melioracje wodne Zorganizowane składowiska odpadów Kontrolowane nawożenie 65

66 Gospodarka odpadami całokształt działań zmierzających do maksymalnego odzysku z odpadów substancji nadających się do zawrócenia do procesów wytwórczych, bądź do ponownego ich wykorzystania oraz maksymalnego zmniejszenia ilości odpadów, które po uprzedniej detoksykacji mogą być składowane w środowisku

67 Gospodarka odpadami Minimalizacja ilości odpadów
Maksymalny odzysk surowców wtórnych Unieszkodliwianie metodą najbardziej racjonalną Wpływ technologii na środowisko Nakłady inwestycyjne uwzględniane w aspekcie przyjętej technologii 67

68 Unieszkodliwianie odpadów
poddaniu odpadów procesom przekształcenia biologicznego, fizycznego lub chemicznego w celu doprowadzenia ich do stanu, który nie stwarza zagrożeń dla życia lub zdrowia ludzi oraz dla środowiska

69 Unieszkodliwianie odpadów
Metody konwencjonalne: składowanie kompostowanie spalanie Metody niekonwencjonalne: kompostowanie beztlenowe piroliza pozyskiwanie paliwa modyfikowanego RDF 69 69

70 Recykling doprowadzenie zużytych materiałów do stanu pozwalającego na ponowne ich wykorzystanie. Rodzaje: chemiczny materiałowy

71

72 Nieodnawialne źródła energii to wszelkie źródła energii, które nie odnawiają się w krótkim okresie Ich wykorzystanie jest znacznie szybsze niż uzupełnianie zasobów. Są podstawowym źródłem energii dla przemysłu, energetyki, transportu i gospodarstw domowych.

73 Źródłami nieodnawialnymi są przede wszystkim paliwa kopalne:
węgiel kamienny, torf, węgiel brunatny, ropa naftowa, gaz ziemny

74 Węgiel jest w Polsce surowcem strategicznym, bo zaspokaja 65%
zapotrzebowania energetycznego kraju. Polskie zasoby tego minerału należą do jednych z największych na świecie; przez wiele lat Polska zajmowała miejsca w pierwszej piątce krajów o największym wydobyciu węgla kamiennego. Według danych z 2000 roku, Polska spadła na 7 miejsce, dostarczając ogólnie 2,8% światowego wydobycia tej kopaliny. W roku 2002 w Polsce wydobyto 104 mln ton tego surowca energetycznego. Największe złoża węgla kamiennego znajdują się we wschodnich i południowych Chinach, w USA, a także w Indiach, RPA oraz w Australii i Ukrainie.

75 Węgiel brunatny to skała osadowa pochodzenia organicznego roślinnego powstała w trzeciorzędzie w erze kenozoicznej ze szczątków roślin obumarłych bez dostępu powietrza. Zawartość węgla 62-75%. Często stosowany jako paliwo. 75

76 Torf – skała osadowa powstała w wyniku zachodzących w szczególnych warunkach przemian obumarłych szczątków roślinnych. Szczątki drzew, żyjących przed setkami i tysiącami lat, pochłonięte zostały przez bagna, tworząc powłokę, która pod naporem kolejnych warstw osadów stopniowo została sprasowana. Po usunięciu tlenu, powstał torf. W wyniku kolejnych procesów - ciśnienia nadległych warstw osadów oraz pozbycia się resztek tlenu, po upływie milionów lat, torf zamienia się w węgiel brunatny i następnie w węgiel kamienny.

77 Torf również służy do ogrzewania domów.

78 węgli brunatnych i torfów w Polsce.
Mapa rozmieszczenia złóż węgli kamiennych,   węgli brunatnych i torfów w Polsce.

79 Ropa naftowa (olej skalny, czarne złoto) - ciekła kopalina, złożona z mieszaniny naturalnych węglowodorów gazowych, ciekłych i stałych. Złoża ropy naftowej występują w porowatych skałach w głębi ziemi. W normalnych warunkach ponad złożem ropy tworzy się warstwa zawierająca gaz ziemny.

80 Ropa naftowa jest podstawowym surowcem przemysłu petrochemicznego stosowanym do otrzymywania m.in. benzyny, olejów, smarów, asfaltów. Ropę naftową przerabia się w rafineriach.

81 w Zagłębiu Pomorskim: (Kamień Pomorski, Wolin)
Polska jest krajem ubogim w ten surowiec. Wydobywa się ją: w Zagłębiu Pomorskim: (Kamień Pomorski, Wolin) na szelfie, na północ od przylądka Rozewie, z platformy wiertniczej spod dna Bałtyku w karpackim zagłębiu roponośnym (Jasło, Krosno, Gorlice, złoża są na wyczerpaniu) w Barnówku, k. Dębna

82 Gaz ziemny jest to paliwo kopalne pochodzenia organicznego
Gaz ziemny jest to paliwo kopalne pochodzenia organicznego. Zbiera się w skorupie ziemskiej w pokładach wypełniających przestrzenie, niekiedy pod wysokim ciśnieniem. Pokłady gazu ziemnego występują samodzielnie lub towarzyszą złożom ropy naftowej lub węgla kamiennego.

83 Jest on stosowany przede wszystkim do ogrzewania domów
i innych pomieszczeń,

84 jest również tanim paliwem samochodowym.

85 (Przemyśl, Husów, Sanok) i Zapadlisku Przedkarpackim (wysokometanowy)
W Polsce gaz ziemny wydobywa się głównie na: Podkarpaciu (Przemyśl, Husów, Sanok) i Zapadlisku Przedkarpackim (wysokometanowy) Wielkopolsce.

86 Wraz ze wzrostem liczby ludności na świecie, zmniejszają się zasoby naszej planety. Ich wyczerpanie doprowadzi do ogromnych zmian w naszym życiu. Ludzie powinni z rozsądkiem rozporządzać tymi surowcami, gdyż kiedyś mogą się one wyczerpać. W związku z alarmującymi doniesieniami na temat wyczerpywania się zasobów paliw kopalnych powinniśmy promować wykorzystywanie odnawialnych źródeł energii.

87 Zasoby energetyczne świata
Udokumentowane zasoby paliw kopalnych Rodzaj paliwa Okres przewidywanej eksploatacji w (latach) Węgiel kamienny 187 Węgiel brunatny 283 Ropa naftowa 40-55 Gaz ziemny 46-50

88 Energie odnawialne to takie, których źródła są niewyczerpane i których eksploatacja powoduje możliwie najmniej szkód w środowisku. Dzięki nowoczesnym technologiom można coraz efektywniej wykorzystywać naturalny potencjał energetyczny. Rozwój technologii to również spadek kosztów produkcji energii i niezależność energetyczna państw.

89 Alternatywa dla energii kopalnych
Zmniejszenie emisji gazów Energia zgodna z ideą zrównoważonego rozwoju Szansa na dostęp do elektryczności dla ponad 2 miliardów ludzi na terenach gdzie nie ma innych źródeł energii

90

91 Istnieje 5 grup energii odnawialnych
Wodna Biomasy Geotermalna Wiatru Słoneczna Udział procentowy w światowej produkcji en. odnawialnych: 92,5 5,5 1,5 0,5 0,05

92 Energia wody Woda pokrywa aż trzy czwarte naszej planety. Od dawna znajdowała zastosowanie w domach, rolnictwie, przemyśle czy transporcie. Dziś stanowi również jeden z największych potencjałów energetycznych.

93 Technologie tradycyjne Energia spadku wody
Energia mechaniczna wody wprawia w ruch turbinę i za pomocą alternatora przekształcana jest w energię elektryczną. Moc zależy od wysokości spadku wody i od przepływu.

94 Technologie przyszłości Energia pływów morskich
Woda wlewając/wylewając się ze zbiorników podczas przypływu/odpływu porusza turbiny produkując energię. zdjęcie: elektrownia pływowa, źródło:

95 Technologie przyszłości Energia prądów morskich
Umieszczone pod woda turbiny napędzane są energią prądów morskich. Produkowana energia elektryczna transportowana jest podwodnym kablem do sieci na lądzie. źródło: MCT Ltd

96 Technologie przyszłości Energia termiczna mórz
Ciepła woda (ok. 25°C) zasysana z powierzchni morza przekazuje ciepło cieczy o niskiej temp. wrzenia (np.amoniak) i zamienia ją w parę. Para wprowadza w ruch turbogenerator a następnie odprowadzana jest do kondensa- tora chłodzonego wodą z głębi morza (ok. 2-5°C) gdzie ulega skropleniu. Wytworzona energia elektryczna doprowadzana jest do lądu kablami. zdjęcie: próbny projekt " Sagar Shakti " we współpracy indyjsko-japońskiej, 2000, źródło:

97 Technologie przyszłości Energia fal morskich
Energia fal morskich przekształcana jest w energię elektryczną. W zależności od systemu działania można wyróżnić elektrownie hydrauliczne, mechaniczne, pneumatyczne i indukcyjne. Problem stanowi wysokość fal zależna od wiatru. źródło: OPD Ltd

98 Energia wody W A D Y Z A L E T Y
nie zanieczyszcza środowiska (brak odpadów, emisji gazów) łatwe gromadzenie energii długi czas działania instalacji wzrost retencji (zbiorniki) W A D Y ingerencja w środowisko naturalne (duże elektrownie) – erozja, zamulenie zmiana/zniszczenie naturalnych siedlisk wysokie koszty instalacji zależność od opadów nie wszędzie dostępna

99 Biomasa Biomasa to materia pochodzenia organicznego. Jej energię możemy wykorzystywać spalając ją, rozkładając lub przekształcając chemicznie.

100 zdjęcie, źródło: www.fnh.org
Biomasa - spalanie Spalając materię organiczną uzyskujemy energię cieplną, która może posłużyć do produkcji energii elektrycznej. Używa się do tego najczęściej odpadów drewna, słomy, niektórych odpadów domowych, rolniczych i przemysłowych. Ilość emitowanego CO2 w wyniku spalania jest równa jego asymilacji przez okres wzrostu rośliny. zdjęcie, źródło:

101 Biomasa – przemiany chemiczne
Niektóre uprawy takie jak np. rzepak, wierzba, trzcina cukrowa, kukurydza, czy niektóre zboża mogą być przekształcone w biopaliwa.

102 Biomasa – fermentacja W wyniku fermentacji materii organicznej (np. odchodów zwierzęcych, odpadów komunalnych) otrzymujemy m.in. metanol, etanol i biogaz, wykorzystywane jako paliwo lub do produkcji energii.

103 Biomasa Z A L E T Y duży potencjał techniczny (dostępność ziemi uprawnej) w niektórych regionach utylizacja niektórych odpadów i ścieków zagospodarowanie i wykorzystanie terenów pod uprawy W A D Y konieczność prowadzenia uprawy zajmowanie pod uprawę terenów cennych przyrodniczo spalanie – wydzielanie szkodliwych substancji jałowienie gleb

104 Energia geotermalna W niektórych skałach, na pewnych głębokościach krąży energia w postaci pary wodnej lub gorącej wody. Ta cieplna energia wnętrza Ziemi może być wykorzystana w sposób bezpośredni lub pośredni.

105 Energia geotermalna Gejzery
Zebrana gorąca woda gejzerów (samoistnie wyrzucana na powierzchnię ziemi) może być wykorzystana bezpośrednio do ogrzewania lub do produkcji elektryczności. zdjęcie, źródło: wyprawy.onet.pl

106 Elektrownia geotermalna
Tam, gdzie ciepła woda znajduje się na większej głębokości wykonuje się odwierty i pompuje wodę na powierzchnię. Wodę, która oddała już swoje ciepło wtłacza się z powrotem innym odwiertem. Para wodna może jednocześnie napędzać turbiny i produkować elektryczność.

107 Energia geotermalna W A D Y Z A L E T Y czyste źródło energii
nie wszędzie dostępna droga instalacja trudne technicznie utrzymanie uwalnianie radonu i siarkowodoru

108 Energia wiatru Wiatrak, wynaleziony około I w.p.n.e. i używany do mielenia zboża lub pompowania wody, znajduje dzisiaj, choć w innej postaci, zastosowanie w elektrowniach wiatrowych.

109 Technologie tradycyjne Turbina wiatrowa
Energia kinetyczna wiatru (minimum 15 km/h) powoduje ruch obrotowy turbiny i produkcję elektryczności. Zasada podobna do tej w rowerowym dynamo. zdjęcie, źródło: www-esigec.univ-savoie.fr

110 Energia wiatru Z A L E T Y W A D Y czyste źródło energii hałas
możliwość wykorzystania w gospodarstwach oddalonych od innych źródeł energii W A D Y hałas ingerencja w krajobraz zależność od pogody dość wysoki koszt budowy zakłócanie fal radiowych i telewizyjnych zagrożenie dla ptaków i innych gatunków migrujących

111 Energia Słoneczna Pasywną energię słoneczną można wykorzystywać bezpośrednio do ogrzewania budynków o nowoczesnej konstrukcji. Technologia pozwala także przekształcać energię słoneczną w ciepło lub w energię elektryczną.

112 Technologie tradycyjne Kolektor słoneczny termiczny
Kolektor termiczny (inaczej niskotemperaturowy <100°C lub płaski) przekształca energię słoneczną w ciepło. W szczelnie zamkniętej instalacji kolektora absorbery wychwytują energię słoneczną i oddają ciepło znajdującej się w niej cieczy. Kolektory te znajdują zastosowanie w instalacjach grzewczych i do produkcji ciepłej wody. zdjęcie, źródło:

113 Technologie tradycyjne Kolektor słoneczny fotowoltaiczny
W odróżnieniu od kolektora termicznego, kolektor fotowoltaiczny przekształca energię słoneczną w elektryczną. Kolektor składa się z półprzewodnikowych złączy zawierających elektrony. Wzbudzone przez promieniowanie słoneczne elektrony przemieszczając się produkują elektryczność. zdjęcie, źródło:

114 Energia Słoneczna Z A L E T Y W A D Y
brak emisji zanieczyszczeń atmosferycznych i gazów cieplarnianych łatwe utrzymanie/ konserwacja urządzeń możliwość wykorzystania w gospodarstwach oddalonych od innych źródeł energii W A D Y ogniwa fotowoltaiczne budowane są z użyciem szkodliwych substancji ustawione ogniwa zajmują dużą powierzchnię

115 Energia atomowa Energię atomową trudno jest jednoznacznie zakwalifikować do energii odnawialnych. Wykorzystywany do rozszczepienia uran, tor i deuter występują na Ziemi w niewielkich ilościach lecz ich zasoby nie są niewyczerpane.

116 Energia atomowa Elektrownia jądrowa
W reaktorze jądrowym przeprowadza się kontrolowane rozszczepienie ciężkich jąder atomów. Energia jądrowa przekształcana jest w energię cieplną, która napędza turbiny i produkuje energię elektryczną. Przebieg reakcji kontroluje się wychwytując nadmiar neutronów (by reakcja się zbyt nie rozwijała) lub ochładzając neutrony (by usprawnić reakcje).

117 Energia atomowa Z A L E T Y W A D Y
niebezpieczny transport, składowanie i utylizacja odpadów promieniotwórczych ryzyko awarii, ataku terrorystycznego problemy ekonomiczne: wysoki koszt utrzymania i likwidacji, ograniczony czas funkcjonowania elektrowni duży opór społeczny Z A L E T Y wydajne źródło energii niska emisja CO2

118 Uzależnienie Nabyta silna potrzeba wykonywania jakiejś czynności lub zażywania jakiejś substancji, które często są szkodliwe dla zdrowia i potępiane przez otoczenie.

119 Rodzaje uzależnień Alkoholizm Nikotynizm Narkomania Komputer/Internet
Telefon komórkowy Lekomania Otyłość

120 Alkohol złodziej wolności
Pojęcie alkoholizmu Fazy alkoholizmu Dane statystyczne Jak walczyć z nałogiem?

121 toksykomania alkoholowa (choroba alkoholowa)
Alkoholizm - uzależnienie od alkoholu, toksykomania alkoholowa (choroba alkoholowa) - choroba polegająca na utracie kontroli nad ilością wypijanego alkoholu.

122 Mity związane z alkoholizmem
Alkoholicy piją codziennie Alkoholicy łatwo się upijają Klin to zwykła rzecz Jeśli nie piję przez jakiś czas - nie jestem alkoholikiem Tylko wódka uzależnia - piwo to nie alkohol Po leczeniu można pić w sposób kontrolowany Picie alkoholu jest korzystne dla zdrowia - w niektórych sytuacjach Są grupy ludzi, zawody w których nie ma alkoholików

123 Związek stężenia alkoholu ze stanem psychicznym
0.1% Łagodne upicie, pogorszenie zdolności do sądzenia, opóźnienie czasu reakcji, relaksacja, odhamowanie 0.2% Umiarkowana intoksykacja, bełkotliwa mowa, rumień twarzy, oczopląs, nudności, zmiany nastroju, wrogość, agresywność, ; poziom alkoholemii dobrze tolerowany przez większość alkoholików 0.3% Znacząca intoksykacja, rozkojarzenie mowy, stupor, zaburzenia koordynacji ruchowej, wymioty (większość osób funkcjonujących przy tym stężeniu alkoholu to alkoholicy) 0.4% Stupor, sen, lub śpiączka > 0.5% Zagrożenie życia

124 Faza wstępna prealkoholowa,
trwająca od kilku miesięcy do kilku lat, zaczyna się od konwencjonalnego stylu picia. Człowiek odkrywa, ze picie alkoholu nie tylko daje przyjemne doznania, ale także łagodzi przykre stany emocjonalne. Wzrasta tolerancja na alkohol. Faza ostrzegawcza zaczyna się w momencie pojawienia się luk pamięciowych - palimpsestów. Faza krytyczna rozpoczyna się od utraty kontroli nad piciem. Faza przewlekła zaczyna się wraz z wystąpieniem wielodniowych ciągów.

125 Dane statystyczne Około 2%naszej populacji, to osoby uzależnione od alkoholu (alkoholicy mogliby zaludnić 800 tysięczne miasto). Do tej liczby należy dodać 1,5 mln osób dorosłych, które żyją na stałe w otoczeniu alkoholika (współmałżonkowie, rodzice). Następne 4% całej ludności Polski to dzieci wychowujące się w rodzinach alkoholików. Od 5-7% populacji, tj. ok. 2-2,5 mln Polaków to osoby w szkodliwy sposób nadużywające alkoholu. Warto dodać, że spośród wymienionych, około 2 mln osób jest w bezpośredni sposób dotknięta różnymi formami przemocy w rodzinie. alkohol niszczy życie co najmniej 6 milionom ludzi w naszym kraju!

126 Leczenie Psychoterapia Farmakologia Terapia rodzinna
Kluby abstynentów i AA Abstynencja

127 Papierosy a zdrowie Powody wczesnego palenia
Skutki choroby nikotynowej Metody pomocy młodym Preparaty dla uzależnionych

128 Powody palenia Moda Motywy indywidualne Presja otoczenia
Chęć przynależności do grupy

129 Skutki choroby nikotynowej
słabe pobudzenie albo depresje ośrodkowego układu nerwowego, zaburzenia percepcji ruchowych, nastroju i myślenia nieżytu dróg oddechowych i pokarmowych podwyższenie ciśnienia krwi, zaburzenia snu, a niekiedy objawy depresji z myślami samobójczymi.

130 Metody pomocy młodym Programy profilaktyczne w szkołach
Programy terapeutyczne programy edukacyjne i kliniczne koncepcje zdrowia publicznego indywidualnie.

131 Preparaty dla uzależnionych
guma do żucia, plastry, aerozol do nosa, inhalator.

132 Wybieram życie – nie biorę narkotyków
Podział narkotyków Niepokojące zachowania Wpływ narkotyków na zdrowie Jak dostać narkotyk? – dyskusja

133 Podział narkotyków heroina amfetamina meskalina ecstasy morfina opium
barbiturany grzyby halucynogenne środki wziewne kokaina crack marihuana, haszysz lsd Kodeina

134 Niepokojące zachowania
Nagłe zmiany nastroju i aktywności (duża aktywność, zmęczenie). Izolowanie i zamykanie się w sobie. Nagła zmiana grona dotychczasowych przyjaciół na innych, zwłaszcza na starszych od siebie. Spadek zainteresowania szkołą, sportem, ulubionymi zajęciami. Izolowanie się od innych domowników, spędzanie większości czasu samotnie w swoim pokoju. Kłamstwa, wynoszenie wartościowych przedmiotów z domu. Niewytłumaczone spóźnienia, późne powroty, lub też noce poza domem. Tajemnicze, krótkie rozmowy telefoniczne

135 Wpływ narkotyków na: UKŁAD KRĄŻENIA: UKŁAD NERWOWY: UKŁAD ODDECHOWY:
zaburzenia rytmu serca, niedokrwienie mięśnia sercowego, nadciśnienie tętnicze. UKŁAD NERWOWY: zaburzenia koordynacji ruchowej, drżenie mięśniowe. UKŁAD ODDECHOWY: przewlekły nieżyt oskrzeli, UKŁAD WYDZIELANIA WEWNETRZNEGO: brak miesiączki, niepłodność, impotencja, zwiększone wydzielanie hormonów tarczycy. WĄTROBA: wirusowe zapalenie wątroby typu A, B i C, SKÓRA: zakażenia bakteryjne skóry (ropnie, czyraki), zmiany grzybicze. AIDS

136 Nałogi XXI wieku komputer, telefon komórkowy, leki, otyłość

137 Co to jest uzależnienie od Internetu?
Jak często korzystamy z Internetu (dane uczniów szkoły średniej)? Co robimy korzystając z Internetu (dane uczniów szkoły średniej)?

138 Uzależnienie od Internetu to sytuacja, gdy ludzie nadużywają Internetu i nadużywanie to wywołuje u nich dy-stres

139 Jak często korzystamy z Internetu?

140 Co robimy korzystając z Internetu?

141 Rodzaje uzależnień od telefonu
Skutki uzależnienia od telefonu

142 Rodzaje uzależnień od telefonu
Uzależnienie od SMS-ów: Uzależnienie od nowych modeli: "Komórkowi ekshibicjoniści": przy wyborze aparatu osoby te przywiązują szczególną uwagę do jego koloru, stylistyki i ceny. Pokazują innym funkcje, w jakie jest wyposażony. Kiedy telefonują, rozmawiają bardzo głośno i zanim odbiorą, pozwalają mu długo dzwonić, tak, by wszyscy obecni go usłyszeli. Uzależnienie od gier znajdujących się w telefonie

143 Skutki uzależnienia od telefonu
stopniowo wycofują się z relacji ze światem rzeczywistym spędzają czas samotnie nie rozstają się z telefonem nadmiernie wysyłają smsy koncentrują się na grach miewają wahania nastroju, zaburzenia snu i odżywiania

144 Co to jest lekomania? Skutki lekomanii Sposoby leczenia

145 Lekomania to nadużywanie leków nasennych czy uspakajających wywołujące uzależnienie fizyczne i psychiczne.

146 Przyjmowanie leków powoduje:
zaburzenia emocjonalne - zwiększona drażliwość, stan przygnębienia, smutku i depresji. pogarszanie się sprawności intelektualna, zanikanie zainteresowań, zaburzenia koordynacji ruchowej, osłabienie fizyczne, drżenie rąk, zawroty głowy.

147 Sposoby leczenia Lekomania
tak samo jak alkoholizm czy narkomania jest chorobą śmiertelną i postępująca, ale można ją leczyć. Aby wyzwolić się od uzależnienia od leków, trzeba oczyścić organizm i zacząć uzdrawiać życie na płaszczyźnie psychicznej i duchowej. Potrzebna jest pomoc lekarska i psychoterapeutyczna.

148 Co to jest otyłość? Typy otyłości Przyczyny otyłości Sposoby leczenia

149 Otyłość jest przewlekłą chorobą spowodowana nadmierną podażą energii zawartej w pokarmach w stosunku do zapotrzebowania organizmu, skutkiem czego jest magazynowanie nadmiaru w postaci tkanki tłuszczowej.

150 Otyłość typu Otyłość typu
Gruszka Jabłko

151 Przyczyny otyłości Czynniki dziedziczne Czynniki fizjologiczne
Czynniki psychologiczne Styl życia

152 Leczenie Dieta Ruch Leki

153 W prezentacji (slajdy ) wykorzystano materiał źródłowy Narodowej Fundacji Ochrony Środowisk: „Odnawialne źródła energii. Nowoczesne technologie”.